Kon Oudheidkundig Ge
nootschap. Maandag avond hidd het
Koninklijk Oudheidkundig Genlootschap on
der voorzitterschap van den heer E. W.
Moes in het Mumtgebouw te Amsterdam
een al gemeen e vergadering.
De voorzitter deelde mede, dat het Ge
nootschap gelukwenschen gezonden had aan
H. M. de Koningin ter gelegenheid van
de blijde gebeurtenis en dat daarop een
antwoord was ingekomen. Verslagen wer-
i den uitgebracht door deu conservator dr.
A. I'it over het Museum en door verschil
lende conunissien over de haar betreffende
werkz aamh eden
Benoemd werd tot lid van de commissie
voor de Atlas vau Amsterdam de heer C.
I H. G. de Vries.
Uit de rekening em verantwoording n
den penningmeester, den heer J. F. M.
Sterck, bleek o.a. dat er dit jaar een batig
saldo was van f 614.66.
De voorzitier bracht hulde aan deu heer
It. W. P de Vries, die geduretade 33 jaar
secretaris van het Genootschap was ge
weest en nu als zoodanig wenschte af te
tvedor.. Tot bestuursleden werden de aftre
dende heeren herkozen en de heer mr. S
van Brakel gekozen.
Tot vorzitter werd de heer E. W. Moes
herbenoemd
Vervolgens hield prof. Tsigara Samurcas,
uit Boekarest, een voordracht over „Roe
meensehe kunst" in de Duitsclie taal.
Spreker stelde de Roemeensche volks
kunst liooger dan de Holilandsche en Duit-
sehe, ofschoon hij tegelijkertijd erkende,
dat de andere kunsten in Roemenië lager
stonden. Spr. sprak over verschillende
I Roemeensche kunstschatten en gaf een his
torisch overzicht hoe die schatten in Roe-
menië gekomen waren.
Spreker releveert twee stroomingen dio
invloed hadden op de Roemeensche kunst
de Byzantijnsche en de Gofchische en do
samenvloeiing daarvan. Hij verduidelijkte
zijn interessante voordracht door het ver-
toonen van lichtbeelden.
Maatschappij der Nederland
se he Letterkunde.
In de Woensdag gehouden jnarlijksoho verga,
dering van de Maatschappij voor Nederlandsen©
Letterkunde had o, a. plaats de benoeming der
volgende nieuwe leden
B i n nen 1 aaidsche: Mr. A. E. H. Goc-
koop, Zorgvliet bij Den Haag; Dr. N. Adrian t,
Donggala (Celebes); Mr. W. PolmanKruseman,
Griffier der Staten van Zeeland, Middelburg;
Dr. S. P. Haak, Leeraar H. B. S., Arnhem
Mej. Dr. R. J. Hamaker, Leerares H. B. S. vooi
Meisjes, GroningenJhr. B. W. F. ran Riems
dijk. Hoofddiiecteur Rijksmuseum, Amsterdam
Mr. A R. Zimmerman, Burgemeester van Rot
terdam Mr. Dr. J. C. G- Jonker, Hoogleeraar
te Leiden; I'. Albers, S. J.Maastricht; Dr. J.
J. A. van Ginn.iken, MaaslndhtF. Schmidt
Degenen, Directeur Museum Boymans, Rotter
damDr. W. van Schothorst, Leeraar H. B. S.,
Den Haag; 0. van Arkel. Amsterdam; Dr. A. J.
Bariionw. Pi iv.-docent Leidsóhe Uoriveraiteit, Den
Haag; Dr. J. S. Theisse», Leeraar Gymnasium,
Groningen J. G lV.en. leeraar Gyrnn. en H.B.S.
Zwolle; J. F. Nujpuieijer, Hoogleeraar. ütrecht
Dr. H. W. E. Moller, Priv.-docent Gemeente-
Universiteit, Amsterdam; A. P. H. Hotz, Con
sul-generaal Nederland, Beyrouth; Dr. W. J.
Küililer, Doopsgezind predikant Leiden; Dr. F.
C. Wieder. Amsterdam; Dr. D. Bos, Lid Tweelo
Kamer, Winschoten; J. D. Rutgers v. d. Loef,
Bibliothecaris der gemeente Haarlem; Jhr. Mr.
W H. de Savornin Lobman, Raadsheer H.oogen
Raad. den Haag; W. O. J. Nieuwenkamp, Edam
WE. van Dam van 1 -teltkapt. der Artillerie.
Den Haag, Dr. I,. Bolk. Hoogleeraar. Amster
«Lam Jhr, A. W. G. van Riemsdijk, Aerdenhout
I)r H. Pomes, Leeraar Erasminiaasch Gymna
sium, Rotterdam; Dr. K Poll, Leeraar Gymna
sium, LeeuwardenMej. L. Engelberts. Zierik-
zee; A J. Derkinderen. Hoogleeraar, Directeur
Rijks-Academie van Beelder.de Kunsten, Amster
dam Dr A. H. Garrer, Rector Gymnasium
Haarlem; Dr. A. G .Roos, Bibliothecaris Rijks
universiteit. Groningen; C. G. F rent zen, Uitge
versfirma Sijthoff, Leiden.
Buitenlandse he Dr. Fr. Klnge, Hoog-
leeiaaiFreiburg i. B.Morton Dexter, Boston
P. S. Allen, M. A., Oxford; Mr. J. L. M. Eggen!
Gent; Th. Roosevelt, Oud-Presid'enit Ver. Staten
N.-Amerika P. Bergmans Onder-Bibliothecaris
Universiteit, GentP J. du Tort, Stellenbcoeh.
13e Intern. Congres te
gen het Alcoholisme. Naar wij
vernemen is op een daartoe gedaan ver
zoek van een groot aantal Nederlandsche
drankbestrijdersvereenigingen door de Re
geering aan haren eersten vertegenwoordi
ger op het in Juli a.s. te Londen te houden
12e internationale congres tegen het alco
holisme jhr. mr. C. J. M. Ruys de Bee
renbrouck opgedragen, namens Hare
Majesteit de Koningin het congres uit te
noodigen den volgenden keer (1911) te
's Gravenliage bijeen te komen.
Instituut voor hersen
onderzoek. Dinsdagmiddag werd te
Amsterdam geopend het Instituut voor her
senonderzoek, dat aldaar is gevestigd in een
gebouw aan de Mauritskade, naast het nieu
we anatomisch laboratorium.
Behalve door de gemeentelijke en acade
mische autoriteiten, werd de plechtigheid
bijgewoond door een aantal geleerden uit
binnen- en buitenland. Ondier laatstgenoem
den bevonden zich prof. Camillo Golgi uit
Pavia, prof. Waldmieyer uit Berlijn, prof.
Nicolas uit Parijs, prof. Monakow uit Zü-
rieh en prof. Donaldson uit Philadelphia.
Prof. dr. J. D. van der Waals sprak de
aanwezigen toe als voorzitter van de com
missie van toezicht op het Instituut. Spre
ke.- wees er op, dat het Instituut zuiver
wetenschappelijk onderzoek beoogde en deel
de vervolgens de geschiedenis van het tot
standkomen van het Instituut mede.
Prof. dr. C. Winkler behandelde de groote
beteekenis, die voor instituten als deze in
de toekomst schijnt te zijn weggelgd, en
zette vervolgens uiteen wat het instituut
voor het onderwijs beteekende.
Nog werd het woord gevoerd door prof.
Walchneyer uit Berlijn, als voorzitter van
de „Internationale ,,Brain"-commissie". Hij
sprak den wensch uit, dat dore stichting
moge gedijen tot eer voor Nederland en voor
Amsterdam en tot nut der mensohheid.
Vele telegrammen met gelukwenschen en
sympathie-betuigingen waren ingekomen en
daaronder van wetenschappelijke instellin
gen en van geleerden in Frankfort, Stock
holm, Weenen, Leuven en Zürich.
In de aula der Amsterdamsche universi
teit hield Diusdagavond prof. Camillo Golgi,
professor in de algemeene pathologie te Pa
via, voor de vereeniging „Secties voor We-
tenschappelijken Arbeid" een voordracht,
met het onderwerp ,,Le substratum aniato-
raique des fonctions psyehiques et sensoriel-
les", in tegenwoordigheid van verschillende
binneu- en buitenlandsc'he professoren.
Prof. Golgi begon zijn in het Fransch ge
houden rede niet hulde te brengen aan de
groote medici, die Holland, van af de vroeg
ste tijden aan het hoofd der medische weten
schap hebben geplaatst en het nog als zoo
danig doen staan onder de eerste naties dei-
wereld om vervolgens te wijzen op de groote
wetenschappelijke wederzijdsche uitwisse
ling, die dikwijls tusschen Nederland en Ita
lië had plaats gevonden.
Spreker begon nu zijn eigenlijke voor
dracht met een historisch overzicht te geven
van de beoefening der psychologie en dei-
psychologische anatomie, welke laatste stu
die meer speciaal het onderwerp van dezen
avond was, hierbij in uitvoerige bijzonder
heden tredend over verschillende andero
medici, zelfs eenige van vóór Christus, die
van de hersenen en hun functie een spe-
ciaalstudie hadden gemaakt.
Spreker wees er vervolgens op, dat reeds
verschillende theorieën, min of meer waar
schijnlijk, door verschillende geleerden wa
ren opgesteld over de werkzaamheden vau
de onderscheidene deelen der hersenen, die
echter geen van alle heslist proefhoudend
waren gebleken.
De tegenwoordige wijze van werken, n.l.
de microtomische preparatie van deelen uit
de onderscheiden hersenafdeelingen bij ver
schillende hersenziekten en aandoeningen
brengt den onderzoeker tot vergelijkingen
vergelijkingen, die ten slotte zonder eenigen
twijfel zullen bijdragen tot de kennis der
hersenziekten en het genezen ervan.
Spreker haalde hiervan verschillende voor
heelden aan, toegelicht door teekeningen
naar microtomische hersenpreparaten
Een zeer talrijk publiek, hoofdzakelijk
bestaande uit studenten en medici, woonde
deze zeer interessante voordracht bij.
Bakkcrsoomité.
Het Bakkeiécomité, hield eene algemeene
vergadering in Krasnapolsky te Amsterdam, on-
d© rvoorzittersefoap van den heer Fred. Stable,
bij onitstemends vau den heer Roeters van Len-
nep, die wegens ziekte was verhinderd.
De voorzitter begon mede te deelen, dat m de
vergadering zich ook bevonden eenige Antwerp-
sohe broodfabrikanten, die verzocht hadden; de
vergadering te mogen bijwonen.
Hierna werd het woord gegeven aan den heer
Blaupot ten (Jate, die een referaat gaf over Mi
nister Talma s bakkers-wet
Spr. ving aan met te zeggen, dab, nu de ver
kiezingen voor de deu rstaan, de tijd ook was
gekomen voor de bakkers-patroons, om zich met
band en tand te verzetten tegen de pogingen van
Minister Talma, en zijn handlangers, de bakkers
gezellen
Het streven der groote bakkers richt zich er
hoe langer hoe meer op, aan de verlangens van
het publiek tegemoet te komen. De kleine bak
kers kunnen dit niet en wenschen nu ook. dat
dit den grooten hakkers belet worde. Hierom
wendden zij zich tot dén Minister en de bakkers
wet werd ontworpen.
Wat de Minister wil, is het maken van een
starre regeling, die geen rekening houdt met de
belangen van het publiek en de practyk van. het
bedrijf. Constante vlijt heeft vele bakkers er
beven op doen bomende wet zal aan alle in-
epa.imir.ig en werkkracht en aan al'le ontwikkeling
paal en perk stellen
De wet wil geen Zondagsarbeid, geen nacht
arbeid, geen arbeid op vijf vaste dagen in het
jaar, geen arbeid op vijf dagen naar verkiezing.
Voorts geeft zij een afzonderlijke regeling voor
de Israëlietische bakkerijen.
Aan deze wet ontbreekt allee, maar vooral
klaarheid. De bakkerspatroon kan de wet niet
begrijpen, e ntoch moet hij liet, om niet in. de
gevangenis te komen.
De wet diraart om drie begrippenbrood bak
kerij, bakkerij eu nachtarbeid, welke begrippen
worden omschreven, en dat wel op een totaal
onbegrijpelijke wijze.
De wet sluit alle inrichtingen, due niet wer
ken voor winst, inthet gevolg hiervan zal zijn,
dat elke grootere instelling, die tot nu toe tot
de beste klanten behoore», voortaan haar eigen
brood, zal bakken.
Het toezicht op de wet zal worden gegeven
aan de bakkersiadcn. Maar de samenstelling
hiervan is zoo, dat de groote patioons steeds
kunnen worden overstemd door de kleinere pa
troons er do gezellen.
De termijn, voor den nacht gesteld, geldt ook
voor vóór-arbeid,. wat voor de groote jiatroons
de onmogelijkheid schept, om tydug klaar te zijn,
terwijl de regeling, voor dere Zaterdag, den druk
sten dag in het liedrijf, getroffen, geheel en al
onmogelijk is, wil 'het bedrijf blijven bloeien.
Voor geen enkel ander bedrijf zijn. regelingen
voor naohtarbeid overwogenwaarom dan alleen
voor het bakkersbedrijf.
Dat dc gezellen nachtarbeid minder aange
naam vinden, mag voor den Minister geen reden
voo ringrijpen zijn de beroepskeuze is in* ons
land vrij, en wie een beioep kiest, moet ook de
onaangenaamheden, daaraan verbonden, op zich
nemen.
De wet, zooals zij thans is, is alleen gekant
tegen de concurrentie, den kleinen hakkers door
liet grootbedrijf aangedaan. Di.t is in ons land
iets ongehoords, en een dergelijk principe, con
sequent doorgevoerd, zou niet alleen alle groot
bedrijf. maar ook het algemeen belang schaden.
Had de Minister, als toelichting op zijn ont
werp. statistieken en cijfers gegeven, dan zou
zijn gebleken, dat de wet.absoluut geen grond
heeft.
Het bakkersbedrijf immers, ook met nacht
arbeid; is, volgens de satistiekeu van alle lande»,
een der minst ongezonde, e» wat ons land' Ixv
treft, i.s dat ook do meemng der Amsterd. go-
meenteoommissie, en eveneens van dir. Heyer-
mans in zijn „Beroepsziekten."
Spr. eindigde met liet gehoor op wekken-,
gemeenschappelijk ten strijde te trekken tegen
de plannen, van dezen Minister, en desnoods tegen
hem zeiven.
Een levendig applaus loonde den heer Blau-
pot ten Ca te voor zijne rede.
Hierna werd het woord gegeven aan den heer
G. do Jonge.
Deze begon met de wet te noemen een ongnar
kadetje: het voorbeeld van het brood, dat onder
de nieuwe wet zou moeten geleverd worden. Het
ontwerp van den Minister doet duidelijk zie»,
dat de ontwerper absoluut geen verstand van
zaken heeft. Het ontwerp gaat verder dan do
stoutste droomen der lmkkersgezellen
Hit internationale arbeiderscongres vroeg al
leen afschaffing van contiuueelen nachtarbeid.
De Minndster wil algeheele afschaffing.
Een voorstel van de EngeKohe bakkers vraagt
8-urigen arbeid, muur spreekt, niet van nacht
arbeid.
Zoo gaat het in allo landen, behalve in ons
vrije Nederland.
In zijn memorie van toelichting neemt de
Minister het getal 18,756 voor het aantal gezel
len, hoevelen hiervan naohtarbeid verrichten, e»
hoeveleu er tegen afschaffing van nachtarbeid
zij», zegt hij nieb, maar gaat af op de wenschen
van een iiandijevol revolutionnaire gezelleneen
groote minderheid.
De meerderheid der arbeiders is er tegen, en
heeft dit herhoaldelijk door requester! en moties
aan den Minister te kennen gegeven.
De wet spreekt over bakkerijen, niet over daar
aan verbonden winkels: een belangrijk twistpunt
voor de toekouwt
Over banketbakkerijen wordt met gesproken,
terwijl toch 111 de provincie de twee bedrijven
meestal samengaan.
Uit de inrichting van de wet i» ten duidelijkste
te zien, dat het hier gekit een Zondagswet, die
uitgebreid is tot een nacht wet.
Met de bezwaren, door patrom», ook Israëlie-
tische patroons, ingediend, is door den Minister
geen rekening gehouden.
De eenige rechten, die het grootbedrijf nog
houdt, woiden door den Minister onderworpen
aan den liakikersrand, die natuurlijk alleen reke
ning zal houden met het klein-bedrijf.
Dc Minister heeft, zelf erkend, dat- het met de
luxe-bakkerijen geheel geiLaaa zou zijn, maar
daar zou hij wel iets op viude»; in het ontwerp
staat er biets van; do luxe-hakkers kunnen dus
alvast hun matton wel oprollen.
Met het feit, dat goed en goedkoop brood de
oorzaak is geweest van den zoo goeden gemid
delden gezondheidstoestand in Nederland, houdt
de Minister geen rekening.
De wet zou liet brood duurder maken. Ai is
dit maar een lialve cent per pond, dan zou dio
jaarlijks een verschil van f 3,000,000 zijn, waar
door vooral de armere standen zouden worden
getroffen.
Ook dezen spreker viel een hartelijk applaus
ten dee), waarna de vergadering werd gesloten.
Maatschappij van Nijver-
h e i d. De algemeene vergadering van de
Maatschappij van Nijverheid (de 132e) zal
- dit jaar, 24, 25 en 26 Juni, te Leiden ge
houden worden in de Stads-gehoorzaal.
Den eersten dag. Vrijdag 25 Juni, zal de
vergadering uiterlijk te halfdrie eindigen om
tijd te hebben voor een bezoek aan de Leid
sehe fabrieken, waarvoor de leden zich tijdig
gelieven op te geven. Na afloop rijtoer over
Noondwijk-Buiten naar Noordwijk-Binnen
en gezamenlijke maaltijd aldaar in het Hof
van Holland.
Zaterdag d. a. v., na afloop der vergade-
ring, bezoek aan de Kon. Ned. Fabriek van
Goud- en Zilverwerken, firma J. M. van
Kempen en Zn. te Voorschoten.
De dag wordt besloten met een feestmaal
tijd te Leiden in Hotel Levedag.
Zondag te 12 uur, bij voldoende deelne-
ming en gunstig weer, boottocht met dames
naar de meren.
Aan de reeds vermelde punten van be
schrijving zijn nog eenige voorstellen toe
gevoegd. Hei departement Amsterdam een
adres te richten aan Z.Exc. den minister
van justitie, met verzoek aan H. M. de
Koningin een wijziging in overweging te
geven van eenige voor den bloei van 't coöpe
ratiewezen hinderlijke bepalingen in de wet
van 17 November 1876, houdende regeling
dei* coöperatieve vereenigingen (wijziging
van de artikels 7, 11, 12 en 16 der wet).
Ook stelt Amsterdam voor, in aansluiting
van de wenschen vervat in de nota door de
in December a. s). te Brussel gehouden
saecharine-conferentie inzake het gebruik
van saccharine, er bij de re^eering op aan
te dringen het gebruik van die stof zoo niet
geheel te verbieden dan toch zeer sterk te
bemoeilijken, zoowel om de gezondheidsrede
nen als ter bestrijding van oneerlijke con
currentie.
Eindelijk een nader gewijzigd voorstel
van het hoofdbestuur betreffende deelneming
in het waarborgfonds voor de Ned. tentoon
stelling van huisindustrie. Directeuren stel
len thans voor in dat fonds voor f 250 deel
te nemen, zonder de voorwaarde dat het ge
heel e benoodigde bedrag volteekend moet
zijn.
M a a t s c h a p p ij van W e 1 d a d i g-
lieid. Onder leiding van den heer W. H. de
Beaufort had Woensdag te Amsterdam de jaar-
lyksehe algemeene verga»lering van afgevaardig
den plaats dm- Maatschappij van Weldadigheid.
Aan het verslag van den directeur, den heer
G. van Leusoro, is het volgende ontleendDoor
de afdeeHng Amsterdam werd een gezin in de
Maatschappij geplaatst, terwijl 28 personen ver
trokken. van wie elf als dienstbode, vijf ais ge
huwd, drie als fabrieksarbeider, een ia militai
ren dienst. Het aantal bestede-lingen bedraagt
thans 262.
Voor de vrijboeren was het vorig jaar zeef
gunstig Do pacht kwam bijna zonder uitzonde
ring in en op de oude solrakl werd. afbetaald.
Het op 1 Januari 1908 opgerichte filiaal der
Coöperatieve Handelsvereeniging en Landbou
wersbank te SteenwïjkerwoH heeft in een be
hoefte voorzien. Aan voeder a r 11 kelen werd voor
f 14,393 tegen contant geld afgegeven.
De ambachtsschool te Steenwijk weid door 9,
de land- en tuinbouwschool te Frederiksoord door
17 leerlingen bezocht.
De post gebouwen eischt het afgeloopen jaar
teel, o. a. werd een geheel nieuwe vrij-boêren
woning gebouwd. De oogst was in 1908 uitste
kend. Onder de veestajiel kwamen geen noe-
menswaardiige ziekten voor. De coöperatieve
stoomzuiirelfahriek Dein verwerkte de melk van
1500 koeien, waarvoor f 175,142 werd uitbetaald.
Ruim 6 H.A. 'heideveld werden in orde ge
maakt voor aanleg van grasland en een even
groote oppervlakte met grove dennen beplant.
In Bosohoord werden 40 H.A. grove dennen van
het eerst gedund. De mandenmakerijen werkten
met 50 personen en leverden een klein voor
deel op.
Voor de oprichting van een kook- en huishoud
school is nog geen voldoende kapitaal bijeen.
Aan giften en legaten werd ongeveer f 8200
ontvangen. Het bezoek aan de Maatschappij was
wederom vrij groot, voor name]ijk van land- ©n
tui iiibouwvereenigingen
Over het algemeen mag men over den toestand
tevreden zyn. De financieel© toestand zoo
besluit de directeur blijft ©chtec bij de hoo-
gere oisohen van den tegen woord igen tijd meer
dan ooit afhan/kelyk van de goede gezindheid van
vrienden en begunstigers.
Het verslag an de Gerard Adiriaan van Swie-
ten-tuinbouwschool over 1908 luidt gunstig. De
cursus 1906/9 ving aan met 38 leerlingen.
Het versüag werd na een korte bespreking on
der dankzegging aan den directeur goedgekeurd.
Mr. J. M. A. Reekers werd als commissaris
herkozen.
Een voorstel van commissarissen om de jaar
wedde van den directeur te veihoogen met f 1000
werd goedgekeurd.
De rekening en verantwoording van den pen
ningmeester, waaruit blijkt, dat er een nadeelig
saldo is van f 14,672, werd goedgekeutd. Aan
de afdeelingen Hertogebboeoh en Hilversum
werd toegestaan dit jaaT elk een gezin naar de
(kolonie te sturen.
School- en Kerknieuws.
Bij beschikking van den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken, afdeeling Hooger en Msddel-
baar Onderwijs, is:
lo. bepaald, dat de oom missiën die in 1909 be
last worden met het afnemen der examens in de
vreemde taleu, waarvan de programma's zijn
vastgesteld bij Kon. Besl. van 14 October 1884
(St.bl. no. 216), voor zooveel betreft de dezen
zomer te houden examens, zitting zullen houden
voor het mondeling gedeelte te VGravenhage en
voor het schriftelijk gedeelte op nader aan te
wyzen plaatsen;
is benoemd:
tot Hd en voorzitter van d© commissie voor de
Fransohe taal, dr. J. J. Sa) ver da de Grave, hoog-
leeraar aan de Rijksuniversiteit te Groningen
tot lid en voorzitter van de commissie voor de
Hoogdiuitaciie taa). dr. B. Svmons, hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit te Groningen;
tot lid tn voorzitter van de commissie voor de
Emgelsch© taal, dir. J. H. Kern, hoogleeraar uan
die Rijksuniversiteit te Groningen
en zijn, vootf zooveel betreft de door die com-
missiën in de maand Augustus, zoo noodig ook
in het Laatst van Juli, af te nemen examens be
noemd
a in de commissie voor <le Fransch© taal, tot
lid en onder-voorzitter, N. L Verlint, leeraar
aan de Ryks H. B. S te Utrecht;
tot ledenC C. Beth©, leeraar aan de Ryks
H. B. S. te GroningenE. Th. Borlé. leeraar aan
het openb. gymnasium te RotterdamA. Bour-
quin, leeraar aan het openb. gymnasium te Am
sterdamM. Hovingh, leeraar aan een© H. B S.
met 5-j. cursus te 's-GravenhageA. D. Leeman,
hoofd eener openb lag. school te Rotterdam
S A. Leopold, leeraar aan de Rijks H B. S. te
Goes; I. Mawritz, leeraar aan eeno H. B. 8. met
5-j. cursus te Amsterdam; J. A. H. Mettrop.
leeraar aan eene H. B. S. met 5-j. cursus t©
'e-Gravenliage; A. Packet, leerar aan e©n©H. B.
S. m©t 5-j. cursus te 'e-Gravenhage; E, E. J.
H Riibbergh, leeraar aan de bijz. H. B. S te
Rokljic (Kerkrade); J. F. Rode, oud-leeraar aan
de openb. handelsschool te Amsterdam, wonende
te VGravenhageJ. H. Sauveur. leeraar aan de
H. B .S. te Haarlem dr. K. Sneyders de Vogel,
rector aan de Rijks-universiteit to Leiden; dr.
J. M. Th. A. St ille, leeraar aan het openb. gym
nasium en aan de Rijks H B. S. t© UtrechtW.
H. Stregels. leeraar aan de Rijks H. B. S, te
Tilburg; A. Sunier, leeraar aan het openh. gym
nasium te VGravenhage1' Werkman, leeraar
aan de H. B. S. te loeiden mej. dr. M, E. Loke,
lector aan de Rijksuniversiteit te Groningen
mej. J. 1' W. Rijke, leerares in de Fransche taal
en letterkunde te Leiden
tot plaatsvervangende ledenA. Beekman,
leeraar aan de H. B. S. met 3-j. cursus te
UtrechtJ. Bitter, leeraar aan de H. B. S. en
het gymnasium te SchiedamE. Boulanleeraar
in de Fransche taal en letterkunde te Amste
dam; F. E. G. C. Douoet, leeraar aan de Rijks
H. B. S. te Leeuwarden A. J. Fehir jr., leeraai
aan het openb. gymnasium te ArnhemP. de
Geus, leeraar aan de gemeentelijke kweekschool
voor onderwijzers en aan eene H. B. S. met 3 j
cursus te Amsterdam; H. F. I. Houben, direc
fcenr der H B. S. te Maastricht; H. Strauh
leerar aan de H. B. S. met 3-j. cursus te 's-Gra
venhage; P. V alkhof f. leeraar aan het gymna
sium te Zwolle; mej. J. Berdenis van Berlekom.
leerares aan de midilelb. school voor meisjes te
Haarlem; mej. M. L. Boccard, leerares aan eene
middelbare school voor meisjes te 's-Gravenhage;
mej. H. W. van Hasselt, leerares aan het gym
nasrum te Zuiphen
b. in de commissie voor de Hoogduitsehe taal
tot lid en onder-voorzitter, dr. J. F. D. Blote,
'leeiaar aan de Rijks H. B. S. te Tilburg;
tot leden: H. W. Bretming, leeraar aan hel
gymnasium te Leiden; dr. J. J. A. Front zot»,
hoogleeraar aan de Rijksuniversiteat te Utrecht;
E de Jong. leeraar aan het openb. gymnasium
te Amsterdam H. Pol, lector aan de Rijksuni
versiteit en leeraar aan het gymnasium to Gro
ningen J. Verwer, leeraar aan de H. B, S, te
Leiden; A. L. Smidt jr.. leeraar aan eene H. B.
S. met 6-j. cursus en aan <1© Hoogere Krijgs
school te 's-GravenhageA. L. Brouwer, leeraar
aan de Rijks H. B. S. te Leeuwarden; B. J. ter
Brugge, leeraar aan de openb. haudeJaaohool te
Amsterdam; J. M. N. Kapteyn, leeraar 'aan de
H. B. S- te Enschedé, A. Kolkman, leeraar aan
eene H. B. S. met 5-j. cursus te Amsterdam;
H W. J. Kroes, leeraar aan een© H. B. S. met
5-j. cursus te RotterdamJ. H. Sëholto, leeraar
aande Rijks H. B. S. en aan de hatndelsschool te
GroningenR. Snel, leeraar aan de Rijks H. B.
S. te Bergen op Zoom B. W. Speekman, leeraar
aan het Canisius-collegie te Nijmegen; mej. M.
Koeiug, leerares aan de middelbar© school voor
meisjes te Rotterdammej. M. HIieopohllee
rares aan het gymnasium te Assen; mej. I. A.
Thomése. leerares aan de Rijks H. B. S. te Sap
penneer J. G. Talen, leeraar aan de Rijks H.
B. S. en hot gymnasium te Zwolle;
tot plaatsver vangende leden dr. E F. Koss-
mann, lector aan de Rijksuniversiteit te Leiden
en leeraar aan het openb. gymnasium te 's-Gra
venhage, wonende te 's-Gravenhage; F. C. Cor-
baoh, leeraar aan de H. B. S. met 3-j. cursus te
GroningenC. van Liere, leeraar aan de H. B. S.
te ZaltbommelA. Meyboom, leeraar aan de
gemeentelijke H. B. S. met 5-j. cursus te
Utrecht; J. H. Muldei jr., leeraar aan de H. B.
S. te Haarlem
c. in de commissie voor de Engetsohe taal. tot
lid en onder-voorzitter. A E. H. Swaen, lector
aan de Rijksuniversiteit cn leeraar aan het gym
nasium te Groningen
tot ledenL. I'. H. Eykuian. leeraar aan eene
H B. S. met 5-j. cursus te AmsterdamP. Fijn
van Draat, leeraar aande gemeentelijke H. B. S.
roet 5-j. cursus te Utrechtdr. W. van der Gaaf.
privaat-docent aan de gemeentelijke universiteit
en leeraar aan de openh. handeLsschool te Am
sterdamJ. C. G. Grasé, leeraar aan eene H.
B- S. met 5-j. cursus te AmsterdamM. G. van
Neck, leeraar aan het openb. gymnasium en aan
de H. B. S. met 3-j. cursus te Utrecht; H
Poutema, leeraai aan het openh. gymnasium te
AmsterdamJ. C. Voortman, leeraar aan dc
openb. handelsschool te Amsterdam J. de Josse-
liu de Jong, leeraar aan de H. B. S. te Leiden
R R. de Jong, leeraar aan de Rijks H. B. S. te
Utrecht, dr. E. Kruisinga. leeraar aan de H.
B 8. te Amersfoort- A Pienot, leeraar aan het
gymnasium en aan <1© Rijks H. B. S. te Middel
burg G. M. van Riemsdijk, leeraar aan het
gymnasium en de H. B. S. te Breda, mej. A. A.
E- S. Ron kens, leeraar aan <le middelb. school
voor meisjes te 's-Gravenhagemej. J. F. de
Wilde, leerares in de Engelsche taal en letter
kunde te Amsterdam
tot plaatsvervangend© ledenJ. F. Bense
leeraar aan het openb. gymnasium en aan de H.
B. S. met 5-j. cursus te ArnhemW. A. van
Dongen, leeraar «an het Ma rni x-gy innaai urn te
Rotterdam; Chr. Kok, leeraar aan hot gymna
sium te Leiden; J. J van Ren nes, leeraar aan
de H. B. S. te EnschedéW. A Wanting, leeraar
aan de Rijks H. B. S. te Groningen ©n aan het
gymnasium te Assen; H. Weersma. leeraar aan
do Rijks H. B- S. te Groningen; mej. B. C.
Btoers, leerares in de EngeLsche taal en letter
kunde te 's-Gravenhagemej. C. G. H. Japiküe,
leerares in de EngeLsche taal en letterkunde te
'•-Oiravenliage (8tet.)
Eon nieuw anatomisch labo
ratorium. Maandagmiddag 3 uur werd het
nieuwe Ontleedkundig Laboratorium aan de
Mauritskade te Amsterdam ingewijd. Deze mo
delinrichting is een ware aanwinst voor de Am.
sterdamsoh© Universiteit. Het geheel© gebouw
is in sierlijken stijl opgetrokken en bevat ruime
corridors en zalen. Vooral de Museumzaal, waar
in het talrijke studiemateriaal een plaats heeft
gevonden, de collegezaal voor 120 studenten en
de snijkamer munten uit door degelijke construc
tie ©n voldoen aan alle moderne ©is©hen.
Bij de opening heeft prof. L. Bolk een© rede
gehouden, waarin hij de aandacht van zijn ge
hoor vroeg voor eenige mededeel in gen op anhhro-
pologisch gebied, n.l. omtrent de lichamelijke
lengte van de mannelijke bevolking van ons land
Tot zijn resultaten is Spr. gekomen door ge
gevens omtrent de lotelingen van 1899—d907, en
hij kan hierdoor twee vragen beantwoorden
le. in welke streken van ons land is d© gemid
deld© lichaamslengte der mannelijke bevolking
grooter dan 1.70 M. en
2e. in welke verhoudingen komen in ons land
de ondermaatsche lotelingen voor, dat zijn die,
welke kleiner zijn dan 1.45 M.
Spr. is tot de slotsom gekomen-, dat er in ons
land 3 centra van groote (langer clan 1.70 M.)
meusehen zijn, n.l. een Noordelijk (Friesland on
Groningen), een Westelijk (Noord- en Z.-Holland
met «le eilanden, Amsterdam wegens de talrijke
Israëlieten uitgezonderd) on eon centraal cen
trum Zuidel. Utrecht, met de Betuwe, behalve
Lopikerwaard.
In de andere streken van ons land komen meer
dere ondermaatsehen voor, Spr. gaf verscheidene
rnieroiwant© bijzonderheden.
In dc laatste jaren is de verlieteinng der
lichaamslengten der Nederlanders buitengewoon
groot, in vergelijking met andere landen het
gunstigst. In 1903 bedroeg hier het percentage
ondermaatvhen slechts 2.4.
Met- recht, zeid© Spr., mag dan ook beweerd
worden, dat de X©derlandseh© bevolking in hare
jongste ontwikkelingsphas© een exceptioneel®
plaats inneemt en blyk geeft van een gezonde,
krachtige ontwikkeling. In een halve eeuw zyn
de hygiënische en social© toestanden sterk voor-
uitgegaan, ziedaar de oorzaken, in verband nog
met do rasinenging. huwelijksleeftijd, enz.
Spr. eindigde, doelend© op het feit. dat wij
aan de sjuts gaan dei physieke ontwikkeling:
Dit moge aan een iegelijk worden voorgehouden,
die twijfelt aan <1© kracht van ons volk!
De historie der algemeene belangstelling welke
Amsterdam sedert 3J eeuw heeft getoont in de
..kenniss© der deeling en des samenstel van
's menschcn lichaam aU het noodig vóór-vcr-
eisoh'l© tot de heelkunst en derzclver beoef©-
rdngen" werd door burgemeester v. Leeuwen,
die het Laboratorium 'heeft geopend, uitvoerig
nagegaan
Hot- thans verlaten gebouw aan het J. I).
Meyer plein deels te klein geworden door den
grooten vooruitgang der anatomische weten
schap. deels door de verheffing van atheneum
tot universiteit, bleek niet meer aan de eisahen
te kunnen voldoen, daar er bij een studenten
aantal van 100, plaats voor 60, lucht voor 50
en licht voor 40 was.
Daarom wees aprokor ook op d© groote be
teekenis dor opening van dit nieuwe gebouw,
ook ra verhand met de relatie, waarin liet staat
met het Instituut van lieroenonderzoëk, waar
door de wetenschappelijke beteekenis van Am
sterdam voor heel de beschaafd1© wereld, niet
weinig wordt verhoogd.
Spr. had in liet begin zijner rel© er aan her
innerd hoe verscheiden© Amsterdamsche burger
vaders eertijds, neven bun ambt de chirurgie
beoefenden
Was 'lit tlians nog liet geval, spreker zou
thans wellicht het eerste ontleedkundige coi-
k«ge goven.
Zijne relatie tot het vak gaat «•©liter niet ver
der dan tot wanne belangstelling, woAha.bv«
hij daurtee prof Bolk uitnoodigde.
Een tweetal gedenkplaten werden in de vesti
bule van het gebouw onthuld.
Evangelisch-Lutharach* Synoda.
Woensdagochtend werd te Amsterdam de ver
gadering voortgeoek. D© 2de secretaris leest de
notulen der vorige zitting, welke na eenige op
merkingen worden goedgekeurd.
D© synodale conmnissi© heeft, voorgesteld in de
faifa'aaJ-genicenten den predïkant «lor hoofdge-
meent©, dio lid cn voorziwer <lm korkeraads der
ftlinalgemcent© is, voortaan geen beslissende, doch
advise©rer'd© stem te doen uitbrengen. Het blijkt
uit ingekomen ada'iez©», dat meerdere kerkera
den zi<h met deze wijziging rviet kunnen vereend-
gen. Ter rapport en advies in deze zaak wordt
eeno eomraisv.e aangewezen, bestaande uit de
beeren ds. Teroooy Apèl, mr. Domela Nieuwen-
huis er nrr. Van Tnenen.
Alsnu is aan do orde hot rapport der commis
sie over liet verslag d©r syncuWk» commissie in
deeerste zitting voorgelezen. Ds. Schroder brengt
brengt dit verslag uit ©u begint mot dank te
brengen aan de synodale commissie voor haar
werk, dat getuigt van grorte liefde voor en toe-
wijcüing aau haar opgedragen werk.
Uit het verslag blijkt, «lat de synodale com
missie wil pogen hot geschil tuseehen de filioaJ.
gemeente I-eerdajii en do hoofdgemeewt© Culem-
'borg op t© heffen door persoonlijk bezoek. Niet
alles uit het'verslag kan lliier worden weerge
geven; vele opmerkingen betreffen lwheersrvra
gen en inwendige gemeentezaken. Het rapport
stelt voor goedkeuring te schenken aan het werk
der synodale eommassie.
De Synodale ©onravissie wordt gedechargeerd
van haar gehouden beheer.
Ds. Groote brengt rapport uit over de voor
stellen betreffende de verkiezing de* predikanten
door mannelijke en vrouwelijk© kiecers en stelt
namens d© commissie van rapport voor van alle
kiezers te vragen dat zij minsten» 2 jaar gelde
lijke bijdragen aan de gemeente hebben gegeven.
De commissie raadt af de vrouwen verkiesbaar
te stellen tot leden des kerkeraadszij oordeelt
den tijd deinrtoo nog nfiert, gekomen.
Over d© vroAg of bet noodig zal zij» twee jaar
hing geldelijk© bijdragen aan de gemeent© te
hebben geschonken oin het kiesrecht te hebben.,
ontspint zich eon langdurige discussieVel© lede»
blijken daartegen groote bezwaren t© hebben.
Ter sprake komt oolk d© vraag of bedeelden het
kiesrecht zullen hebben. Beslist wordt, dat bet
kiesrecht noot zal womlen verbonden aan eetuge
verplicht© bijdrage. In beginsel wordt bestolen
«lat <h« bedeelden geen kiesrecht zullen hebben.,
doch dat dc zaak in d© volgend© synod© zal wor-
den behandeld. Als nieuw voorstel, zoodiat de
kierkeraden zich hierover kunnen uitspreken.
De volgeiwle synode tal m hel volgende jaar
d© vraag behandelen of vrouwen tot kslen van
dén kerkeroud zullen worden gekozen.
Dc Synod© diraagt aan do Syn» Commissi© op,
iu d© volgende synode eene regeling der combi
natie WinschotenSappe meer in te dienen.
Ingetrokken wordt «loor de Syn. Comm. haar
voorstel om ©on vervolg op den gezangbutided te
geven.
l)e pennioensrcgeling dei predikanten zal, aoo
mogelijk, door de Syn. Comm. in het volgende
jaar ter regeling worden voorgesteld
Alsnu wor«lt >>ehandeld het voorstel der Syn.
Coraii, om die liestaand© reglemeniten te herzien-.
E 7»1 worden liegonnen met eene herziening van
het Regl. op de Kerkelijke Geschillen cn over
Kerkelijk Opzidit en Tucht. Do zaak wordt op
gedragen aan «ene commissie.
