Hf0. 60. Tweede blad.
8"* Jaargang.
Zaterdag 28 Augustus 1909.
KOLONIËN.
BINNENLAND.
AMERSFOO
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden voor Amersfoortf l.OO.
Idem franco per post - 1.50.
flfzoi-dorlijko nummer: i- 0.05.
L\: j Couran verschijn dagelijks behalv op Zon- en Feest
dagen.
AdvertentiSnmededeelingen enz.gelieve men vóór 11 uur
's morgens bij de Uitgevers in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF C°.
Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DER ADYERTENTIËN:
Van 15 regels f 0.50.
Elke regel moer - 0.10.
Dienstaanbiedingen en aanvragen 25 cents by vooruitbetaling
Qroote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordeelige bepalingen tot
het herhaald adverteeren in dit Blad, bij abonnement. Eene
circulairebevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezonden.
O OST-INDIE.
Men schrijft uit Kotia-Radja aan de
J ava-bode
De toestand hier op Atjeh blijft vrij gun
stig, ook ondanks de enkele klewang-aan
vallen, diie onze troepen onlangs hadden ie
doorstaan. Waar gehakt wordt, vallen spuan-
ders, en dus kan men niet verwachten, dat,
bij het voortdurend patrouilleeren, uitslui
tend de partij van verzet verliezen zal lijden
De vorige maand had er een klewang-
aanval plaats in Serbödjadi, op een groep,
onder commando van den kapitein De Graaf.
Het was niet veel meer dan een bedreiging
met de klewang, want op hetzelfde oogen-
blik, dat de 'bende ten aanval opsprong, ver
dween ze ook weer in het begroeide terrein.
Slechts de aanvoerder, Panglima Slamat uit
Linga, zette den aanval door en wierp zich
op den kapitein, die vrij ernstig aan de_lin-_
kerhand verwond werd. Vóór "hij meer kwaad
kon stichten, werd het bende hoofd neerge
legd. Een klewang-aanval van weinig betee-
ketiis dus.
Van ernstiger aard was in de vorige maand
een klewang-aanval op de groep van den
onderluitenant Deutschbein, nabij Reröbö
in de Gajö Loeös. Die groep, deel uitma
kende van de bezetting van Blang Kédjérèn
(vroeger Penampakan), kreeg daarbij 10
zwaar gewonden en 4 licht gewonden, waar
onder de commandant. Zes karabijnen gin
gen in handen van den vijand over, die
slechts een verlies leed van 2 dooden. Nog
verwondert het ons, dat het handjevol on-
gedeerden van de groep zich heeft kunnen
staande houden, en dat er niet meer kapens
verloren gingen.
Zoo juist deed het verhaal hier de ronde
van een nieuwen klewang-aanval op een bri
gade van Lho's Soekoii. Ook daar moeten
onzerzijds eenige gewonden zijn gevallen en
een of twee karabijnen zijn verloren gegaan.
Het gerucht heb ik nog niet hooren beves-
tigen.
In den strijd tussohen Compenie en Pedi-
rees dringt- zich een nieuwe factor naar vo
ren De fac tor wild varkenTijdens een pa
trouille ik meen in Keum-ala sprong
een varken uit de struiken, vlak bij de spits
De gids, die aan niets minder dan aan een
klewang-aanval dacht, ging ijlings aan den
haal. Toen zag de spits van de patrouille in
hem een vluchtenden djahat, en schoot op
hem, zoodat ihij zwaar werd gewond. Eigen
schuld, gidsEen volgend maal wat meer
courageDit voorval is te meer te betreu
ren, omdat juist in de buurt een bende zat.
Nu was de patrouille door het schieten ver-
"raden, en ving bot.
Een ander Varken nam persoonlijk aan
deel in de actie. Hoezeer ook met den nek
aangezien door den Muzelman, meende dit
dier toch partij te moeten kiezen tegen 'e
Compenie. Bij de omsingeling van een kam
pong werd genoemd varken uit zijn mistige
rust opgeschrikt, en rende tandenknarsend
op een inlands-ch marechaussee af, dien ij
zwaar verwondde.
Wie weet, in de toekomst krijgt men wel
licht het oorlogsvarken naast den oorlogs
hond 1
De mobiele colonne uit Koetaradja, die
in Teunom patrouilleert, heeft succes. Ge
lukkig vreedzaam succes. Want de verzets
partij komt zich in groote drommen melden.
Met vrouwen en kinderen mede, hebben zich
thans ongeveer honderd personen gemeld.
Werkelijk een zeer verblijdend teeken 1
Voor de zooveelste maal is er weer eens
een prauw omgeslagen, en wel te Roendèng.
Daar was een groep .infanterie bezig zich n
•te schepen, of liever in te prauwen", toen
een boomstam kwaim aandrijven, en het vaar
tuigje tegen het rivierstoomertje Ida sloeg,
met het gevolg, da/t de geheele groep te wa
ter raakte, en zeven karabijnen in de diep
te verdwenen. Met vissöhen en duiken kwam
men zoover, dat zes van die wapens tegen
den avond weer terecht waren. Persoonlijke
ongelukken kwamen gelukkig niet voor.
Het gouvernementsstoomschip Fazant is
onherroepelijk verloren. Nog altijd zit het
vast, ter hoogte van Boe'bon. Gedeeltelijk is
het reeds afgetuigd, en wanneer het zware
weder op de westkust wat gaat liggen, zal
men nog zien te halen, wat er van het schip
te halen valt.
WEST-INDIE.
Huldeblijk.
Door eenige ingezetenen van Suriname
werd een comité gevormd ter inzameling
van gelden, ten einde aan den oud-gouver
neur Idenburg een huldeblijk aan te bie
den als herinnering aan zijn verblijf in
Suriname. Het huldeblijk zal bestaan uit
een salon-ameublement van Surinaamsch
hout. Het comité bestaat volgens De Su-
r in am er uit de heeten R. N. G. M.
Bar ven Hemmersweil, da. H. Buiskool,
I. dA Costa, J. H. Crena. Uiterwijk, C. van
DrimmeienJ. J. Heilbron, mr. C. J.
Heylidy, W. L. Loth, mgr. J. C. Meou-
wissen, G. J. Staal, R. Veuilaire en A.
C. van Wieringen.
Dat Suriniame rijk is aan fraaie hout
soorten heeft men indertijd kunnen zien'
aan de in Boeatan, HeulsLraat 19 alhier,
geëtaleerde voorwerpen van hout vervaar
digd.
Goudontginning van bestuursvlag*.
Bij die behandeling der o.ntwerpbegroo-
ting voor 1910, werd dloo-r den heer Cou-
thino in de Koloniale Staten het denkbeeld
geopperd, om, ter versterking dier koloniale
middelen, een goudontginning van bestuurs-
wege aan te vangen in het gebied van de
Grankreck, waar bij het (onvoltooid geble-
ve) mijnbouwkundig onderzoek van gou-
vernementswege eenige jaren geleden gun
stige resultaten werden verkregen.
Volgens de Suriname heeft de gou
verneur thans een commissie benoemd, be
staande uitden administrateur van finan
ciën, als voorzitter, en de heeren H. J.
Bosch, administrateur van een onderneming
tot ontginning van delfstoffen; J. M. da
Costa, onitginner van goud en balata; D.
Coutinho, lid der Koloniale Staten W.
L. Loth, gouvernements-landmeter F. P.
Pietermaat, directeur der koloniale spoor
wegen J. A. Polak, intendant der kolo
niale spoorwegenals leden, en den heer
C. E. Charlouis, commies ten domein-kan
tore als secrearis, met uitnooddging om te
qvorwegen en te adviseeren omtrént de vol
gende vragenle. verdient het uit een fi
nancieel oogpunt aanbeveling om op de ter
reinen in het stroomgebied van de Gran-
kreek delfstoffen door het gouvernement te
doen. ontginnen 2e. indien punt 1, beves
tigend wordt beantwoord, op welke wijze
zal dan de omtginming moeten geschieden
en hoeveel kapitaal zal daarvoor benoodigd
zijn 3e. welke wettelijke regeling zal voor
een gouvenneraents-ontginning van bedoeld
terrein uoodig zijn? (wordende eventueel
een ontwerp-verordening met memorie van
toelichting tegemoet gezien)4e. indien dit
punt 1 ontkennend wordt beantwoordt
is dan aanwijzing van het bedeelde terrein
voor een tweede proefneming met het klein
bedrijf in de goudindustrie aan te bevelen,
en zoo ja, op grond waarvan?
Versierde-tramwagens op
Koninginnedag. Men schrijft uit
's Grtfvenhage
Ho© door krachtig ingaan op eene ééns ge
vestigde gedachte somtijds groote resultaten
verkregen worden, iis wel gebleken uit het
succes, dat de Haagsche Tramweg-Maat
schappij in toenemende mate heeft met haren
wedstrijd in het versieren van tramwagens
op Koninginnedag.
Bestond tot nu toe de versiering, zooals
die op vele plaatsen, vooral in Engeland, bij
feestelijke gelegenheden plaats had, bijna
uitsluitend in het kunstig aanbrengen van
bloemen en planten, het personeel der Haag
sche .Tramweg-Maatschappij, daartoe aange
moedigd door de directie, heeft de zaak van
een andere zijde bezien en met den vroege-
ren sleur gebroken. De door hen aangebrach
te versieringen hadden in de meeste gevallen
een orgineele, een geheel nieuwe gedachte
ten grondslag, en met een van kunstgevoel
getuigenden smaak werd deze tot werkelijk
heid gebracht. Het was geen „versieren"
meer, het werd een „vervormen" der wa
gens, een vervormen iu den meest verrassen-
den zin.
Het is nu liet derde jaar, dat de H. T. M.
op Koninginnedag (31 Augustus) hare tram
wagens, door haar personeel versierd, over
een der lijnen tusschen den Haag en Sche-
veniiigen zal doen loopen.
Was het eerste jaar (1907), toen er slechts
een zestal wagens versierd waren, dit feit
niet onopgemerkt voorbijgegaan, verleden
jaar waren de versierde tramwagens het suc
ces van den dag, de grootste aantrekkelijk
heid van de vele feest-uitingen, waarvan
dien dag de bezoekers van de Residentie ge
tuige waren.
Reeds in den vroegen morgen verdrong
zich de menigte op het terrein vóór de re
mise te Scheveningen om een kijkje te ne
men van de toen nog in de remise gestalde
rijtuigen, doch toen tegen het aangekondig
de uur van tienen de versierde wagens naar
buiten werden gebraöiiu, waren de daar aan
wezige duizenden toeschouwers één en al
verbazing over hetgeen zij te zien kregen
van de rijtuigen, die geheel omgebouwd wa
ren tot het voorwerp, da/t zij moesten uit
beelden, was niets terug te vindenmen
zag een moorschen tempel, men stond voor
een boerenherberg, men dobberde in een
bomschuit, enz. enz., de omtoovering was
eenvoudag verbluffend.
Dè vele moeite en tijd, door het personeel
van de tram aan de versieringen besteed,
gaven wel blijk van de lust, waarmede zij
deze taak vrijwillig op hunne schouders had
den genomen, en werkelijk hunne voldoe
ning was groot.
Met een kernachtige toespraak, tintelen
de van geest en humor, werden tegen twaalf
uur door een der commissarissen van de
Maatschappij de prijzen voor de versiering
aan de deelnemers uitgereikt, aangewezen
door eene uit onze eerste kunstbeoefenaars
saamgestelde jury. Het bonte tooneel,
door de duizenden om en tusschen de ver
sierde wagens gevormd, dtoor een heerlijk
oranje-zonnetje beschenen, bood een onbe-
sclirijfelijken aanblik van opgewekte vroo-
lijkheid en ongedwóngen echt-feestelijke
stemming, die bij ons, noordelijke strandbe
woners, zoo zelden wordt gevonden.
Te oordeelen naar de toebereidselen, die
thans reeds worden genomen, zal dit alles
echter op den volgenden verjaardag van H.
M. onze Koningin nog overtroffen worden.
Een twintigtal wagens zullen tot de meeste
uiteenloopende zaken worden vervormd, de
één al fraaier, al verrassender dan de an
dere, alle met de meeste aorg tot in de ge
ringste details afgewerkt. Het laat zich dan
ook aanzien, dat de jury ook deze keer
samengesteld uit de eersten op het gebied
van kunst een zeer moeilijke taak zal
hebben.
Waar de onderwerpen der versiering eene
verrassing moeten blijven, acht do Tram
weg-Maatschappij het niet gewenscht zich
daarover nu reeds uit te laten, doch naar
heigeen ons „onder de roos" is verteld, zijn
de onderwerper, alle hoogst origineel.
In den voormiddag van den feestdag tus
schen 10 en 11 uur zullen de versierde wa
gens uit de Scheveniugsche remise gebracht
worden en gerangeerd op een der lijnen, die
voorbij het Kurhaus loopen. De warandah
aan de landzijde van het Kurhaus wordt,
sierlijk gedrapeerd, ingericht voor tribune,
waar de leden der jury en eenige genooddg-
den plaats nemen. Na de keuring zullen de
wagens eenige keeren het Gevers-Deijnoot-
plein rondrijden, en daarna over lijn 8
(dus via den Gevers-Deijnootweg) als ge
wone dienstwagens naar den Haag vertrek
ken, en den geheeleu dag in dienst blijven.
Het vorige jaar is gebleken, dat de ver
sieringen bij gebrek aan eene overvloe
dige verlichting na zonsondergang weinig
effect meer maaktende directie zal trach
ten dit jaar ook hieraan tegemoet te komen
door het personeel, dat daarom verzoekt, in
de gelegenheid te stellen gloeilampjes van
verschillende kleuren op gepaste wijze bij de
versiering aan te brengen. Het is verwach
ten, dat hierdoor des avonds een schitterend
effect zal verkregen worden.
Nader vernemen wij, dat dit jaar niet
minder dan 21 motorwagens versierd zullen
worden en dat de aanhangwagens bovendien
op eene origineel© wijze zullen worden be
kleed.
De nieuwe torenklok te
0 u d e b i 1 d t z ij 1. Men meldt aan de
,,N. Rott. Gt."
In de Nederlandsche bladen werd dezer
dagen gemeld, dat H. M. de Koningin de
Doopsgezinde gemeente te Oudebildtzijl had
verrast met de schenking van een nieuwe
torenklok en dat die klok een door H. M.
zelf gekozen opschrift zou dragen. Dit alles
is bezijden de waarheid, 't Geval is aldus:
De Doopsgezinde gemeente, aan het vertim
meren harer kerk, besloot een toren met
uur- en slagwerk daarbij te bouweu, omdati
er in dat dorp niets van dien aard is. De
gemeenteraad van Het Bd'ldt schonk subsi
die voor dat doel van algemeen nut. Om
dat juist te midden van die plannen het
klokje op de bewaarschool werd stuk geluid,
werd aan H. M. eenige subsidie gevraagd
voor een nieuwe torenklok en toen werd
door H. M. niet een klok, maar honderd
gulden tegemoetkoming voor een klok ge
schonken. Ook werd het opschrift door
H. M. niet gekozen, maar goedgekeurd.
Openbare speeltuinen in
het buitenland. Op zijn reis in
Duiüschlauid tot het ingevolge ©ener op
dracht van B. en W. nagaan van het stel
sel en de inrichting van openbare speeltui
nen, heeft liet Hangsch© gemeenteraadslid,
de heer Ter Laan. o. a. bezochft de speel
tuinen te Keulen, Dusseldorf en Barmen.
Een hert uit zee gelatid.
Men meldt uit Duivendijk» (Z.)
Verleden week Woensdag is in de Osse,
gelegen in deze gemeente, komen oauzwem-
men een hert, dat zeer schuw was on tel
kens weder van den zeedijk wegzwom, wan
neer men het diaar trachtte te vangenEen
paar dijkwerkers, aldaar werkzaam, hebben
toen met behulp van een roeiboot het dier
gevangen. Het heeft de grootte van oen
groote geit en is, naar het gewei te oordee
len, nog niet oud. Tevergeefs is in den om
trek naar de herkomst van dit hert een on
derzoek ingesteld, zoodat het nog altijd ver
blijft in een veestal van een in de nabij lieid
won-enden landbouwer. Men heeft allerlei
gissingen gemaakt omtrent de herkomst.
Men acht het niet uitgesloten, dat het dier
van een langs de kust varend schip over
boord is gesprongen.
Een zeldzame visch. Van
het Kralingsche Veer werd aan de directie
der Heide-Maatschappij een visch toegezon
den, welke bij den Briel was gevangen en
die wel wat geleek op een jonge zalm, of
schoon er aan getwijfeld werd of het wer
kelijk wel een jonge zalm zou zijn.
Bij het onderzoek bleek, dat het geen
jonge zalm was, doch ook geen algemeen op
onze rivieren voorkomende vischsoort. Het
was wel een zalmaohtigedat deed de vetvin
onmiddellijk zien. Het meest geleek zij nog
op een jonge boutingmaar het bekende
snuitje ontbrak.
Het nader onderzoek toonde aan, dat wij
hier te doen hadden met een tot nog toe,
voor zoover wij weten, slechts éénmaal in
ons land waargenomen vischsoort, nl. de
kleine Marane (Coregonus al'bula). Bij het
ankerkuil-onderzoek van 1886 werd deze
vischsoort eenmaal aangetroffen onder de
vangst van een kuil, visschende op de
Nieuwe-Merwede ter hoogte van de Otter-
sluis.
Wij achten de vangst van deze visch van
voldoende belang om daarvan met een en
kel woord mededeeling te doen. Reeds dr.
Hoek sprak in het An kerkuil rapport de ver
onderstelling uit, dat d-eze vischsoort waar
schijnlijk wel reeds vroeger zou zijn gevan
gen, doch dat er toen niet de aandacht op
was gevallen, of dat zij zou zijn aangezien
voor een jonge houtiug, die het blauwe
snuitje miste. Thans blijkt, dat deze zeld
zame visch nog op de benedenrivieren voor
komt. (Onze Zoetwatervisscherij).
Ba kkerswet. In een gisteren
avond te Almelo op uitnoodiging van het
Bakkerscomité gehouden bijeenkomst is die
volgende motie aangenomen„De verga
dering van bak kers patroons te Stad en
Ambt Almelo, gehoord de besprekingen, be
sluit aau de Tweede Kamer te kennen te
geven diat het o-ntwerp bakkerswet iu de
praktijk onuitvierbaar zal blijken.
Minderwaardig vleesch.
Men meldt uit Tiel aan de „N. R. Ct.":
In enkele dorpen van Maas en Waal en van
de Betuwe woedt de Vlekziekte onder de
varkens in lievige mate. Vooral te Ochten
is de sterfte groot. De schade wordt in de
meeste gevallen door verzekering bij de Vee-
'verzekering-Maatscliappij Ecbteld ion Om
streken gedekt. Volgens ons verstrekte in
lichtingen, waarvan de waarheid verstaat,
verkoopt de Maatschappij stervende en ge
storven dieren aan den bekenden handelaar
in minderwaardig vleesch J. de H. te Ech-
teld.
De vermiste gouden
tier t j e s. Naar het Hbld. verneemt,
heoft de directie der Nederlandsche Bank
de dame, uit wier in gesloten bewaargeving
gegeven trommel 27 gouden tientjes ver
mist waren, dit bedirag vergoed
Dat zulks eerst nu geschied is en niet
onmiddellijk na de vermissing viindt zijne
verklaring iu het volgende:
Terwijl de Bank natuurlijk ten volle aan
sprakelijk is voor open bewiaargevingen,
kan hare aansprakelijkheid ten aanzien van
gesloten bewaargevingen niet verder gaan
dan tot bet ongeschonden teruggeven van
door haar in bewaring genomen pakketten,
trommels enz. In liet reglement op de be-
waarnemingen wordt dan ook uitdrukkelijk
„De af tee kening der akte door d-em be
waargever ontheft de Bank van alle aan
sprakelijkheid betreffende de be waarne
ming".
De Bank loon dus niet, ook al om niet
een gevaarlijk antecedent voor te toekomst
te stellen, overgaan tot het schadeloosstel
len van de bewaargeefster op de enkele me
dedeeling, dat geld vermist werd uit een
pakket, dat reed« eenigen tijd in handen
der bewaar geefster was overgegaan. Daar
toe moest eerst onderzocht worden, of er
schuld of altlians verzuim had plaats ge
had door de Bank of een harer beambten.
Een zoodanig onderzoek werd dlan ook in
gesteld en daaruit bleek, dat er werkelijk
van de zijd© van een beambte der Bank
verzuim heeft plaats gehad, o.a. doordat
hij, m strijd met het stellige voorschrift
zijner instructie, der bewuste dame behulp
zaam is geweest bij het openen van het
pakket.
Zonder het bewijs van schuld van diezen
beambte, waaromtrent de rechter uit
spraak zal hebben t© doen. af te wachten,
is de directie der Ba.ak tot schadeloosstel
ling der bewaargeefster overgegaan, zoo
dra baar overtuigend gebleken was, diat door
den bewuste» beambte verzuim was ge
pleegd, door te handelen in strijd met zijne
instructie.
hetgeen bij elke zij het ook tijdelijke
afgifte van het in bewaring gegevene ge
schiedt.
School- en Kerknieuw*.
's-G r a v e n h a g e 27 Augustus.
Voormiddag-examens Hoogduitse he taal. Mid
delbaar Onderwijs, akte A. Toegelaten mej. E.
van der Pol, Amsterdam, on de heer A. vAn
Liere, Bonn. Teruggetrokken onder het monde
ling examen één mannelijke candidaat.
Voormiddag-examens Hoogduitsche taal, Lager
Onderwijs. Toegelaten de dames: M. I'. Planjer,
Leiden; J. J. J. J. Pilon, Amsterdam; en de
'heeren: J J. Jongen. Schaesberg; M. J. Nubó,
Groningen P. JK «.meekers, Sjieckholzerlieide
J. H Rademakers. Nijmegen C. Kooien. Am
sterdam. en A. Nijsse, Botterdam. Afgewezen
één vrouwelijke en drie mannelijke candidaten.
Examens Boekhouden, Middelbaar Onderwijs.
Opgeroepen 17 candidaten. Geslaagd do heeren:
J. H. Smitt, Amsterdam; J .K. Staal, Tilburg,
beiden voor schoelakte, en G. H. Surink, Am
sterdam. voor huisakte.
Namiddag-examens Hoogduitse!», Lager On
derwijs. Toegelaten de heeren H. G. Groenhof,
Lopi.kerkapeilM. Lenstra, Koog a. d. Zaan;
M. Koole, Arnhem; J. van Spiegel, Amers
foort; A, Kreiken, Rotterdam; J. B. Brouwers,
BooholtzC Minderhoud, Haarlem. Afgewezen
twee vrouwel. en drie mannel. candidaten.
Namiddag-examens Hoogduitsok, M. O., akte
A. Toegelaten mejuffrouw E. R. Visser, Hilver
sumafgewezen één mann. cand. Het examen
wordt met een vrouwel. candidate voortgezet.
Examens Franach, L. O. Geëxamineerd 29
candidaten. Geslaagd de heeren: A. J. M. van
Weegen OplooP. J. van Haaren, Beugen; D,
I«oenen, Haarlem; M. van Crevel. Haarlem; L.
J. Dalmijn, Haarlemmermeeren de dames: M.
J. M. A. Melóhers, Schiedam; J. C. H. Bijleveld,
Oegstgeest; A. -Eerdmans, BozumJ. W. Kei
ler. Amsterdam; W. Latonstein van Voorst,
WestzaanA. A. Keij, OudenboschA. G. S.
Kollewijn, Amersfoort; E. H. Ekhardt, Devon,
ter.
Wageningen 26 Aug. Acte-examena
Landbouwkunde, L. 0. Geslaagd de heeren: Th.
van der Horst, Apeldoorn .ThH. van der Horst,
StanddaardbuitenF. Kiers, de Valk (Lunto-
ren); J. H. Knoops, Riethoven (N.-Br.); A. W.
v. Krimpen, Arnhem; J. Kuit, Spanga. Terug,
getrokken 1 afgewezen 4 candidaten.
Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk.
3 2ste zitting.
De vrouw is niet de mindere van den mam,
maar zy is een andere dan de man. Aan deni
man de macht, aan de vrouw de invloed. Aan
de vrouw is eene andere taak aangewezen dam
op te treden op de markt des publieken levens.
Het deelnemen aan den verkiezingsstrijd zal de
vrouwen niet opheffen, veeleer verlagen. Op
BijbeJsche en moreele gronden is toekennen van
stemrecht aan de vrouw verboden. Al deze be
kende woorden kon men bij het debat over het
kerkelijk vrouwen-kiesrecht in de Synodale ver
gaderzaal weder hooren klinken. Hoewel ieder
hot met do commissie van rapport eens was, dat
liet debat beperkt moest blijven,, eigenlijk niet
noodiig was, omdat do zaak verleden jaar nog
pas was besproken en ieder zyn stem eigenlijk
nl bepaald had, was voor velen de gelegenheidl
toch te verleidelijk om even iets te zeggen, waar
op een ander dan vuur vatte. Er waren besliste
voorstanders en ook besliste tegenstanders. En
daartusschen. die wezen op het geringe aantal
adressanten, hoewel men zich zoo voor de adres
beweging inspande. In 1905 ruim 5000 vrouwen
uit 79 gemeenten, in 1909 9561 uit 144 gemeen,
ten. Uit sommige groote was het cijferminimum
bijv. uit Gouda 23- Anderen vreesden dat men
juist niet de belangstellende vrouwen aan do
stembus zou krijgen, wier belangstelling gedurig
als een aanbeveling gebruiikt wordt voor liet
toekennen van medezeggeneoliap aan de vrouwen..
Deze ernstige vrouwen veroordeelon zelfs het
stemrecht der vrouwen, liet wordt gewenscht
door haar. die door nieuwigheden zich getrokken
gevoelen. Weer anderen wezen op de consequen
tie de verkiesbaarheid der vrouwen. Meenden
sommigen dat het goed ware de kerk er over te
hooren. dit wordt weder bestreden met het be
toog dat de Synode zich niet moet laten leiden
en oordeelen. w at in 't belang der kerk en harer
leden is. Kortom, alle argumenten werden lang.
zamerhahd met mindere of meerdere warmte in
hot vuur gebracht Toen kwam do stemming.
Gemengd stonden de namen door elkander,
't Ging langs 't randje, maar met 10 tegen 9
stemmen was de voorloopige aanneming van hot
reglementsartikel, dat de kiesbevoegdheid der
vrouw zou vaststellen, verworpen. De kerk zal
er niet over werden gehoord.
Het voorstel van prof. Mallinckrodt volgde.
Dat na de roorafgaande beslissing uitsluiting der
vrouw tot de inschrijving voor het kerkelijke hoo-
gere onderwijs en tot de Evangeliebediening te
wachten was. liet zich bevroeden. Met verdien
stelijke warmte verdedigde de hoogleeraar zijn
voorstel Ook nu grepen sommigen de gelegen
heid aan tot motnoering van hun stem. Eén
stom minder nog dan straks verklaarde zich ten
gunste van het ontsluiten van de welbewaakte
deur. Wilden sommigen partij trekken van de
groote gaven der vrouw voor Evangeliebediening
en herderlijk werk, anderen achtten dat voor
het bestuur eener gemeente en andere deelen der
praktijk eene vrouw in 't geheel niet in aanmer
king kwam. En met 11 tegen 8 stemmen bleef
de deur toe.
Dientengevolge was het verzoek der dames
Geriings e. a. afgewezen om ingeschreven te wor
den in het register der kerkelijke hoogleeraren
of zoo de wet dit niet toelaat, het mogelijk te
maken, afgewezen.
Nog werd eene uitvoerige bespreking gevoerd
over een vraag of het bewijs, dat men tlheol. can.
diiduatsexamen te Amsterdam heeft gedaan, voor
't proponentsexamen geldt. De Syn. comm. had
zich ontkennend uitgesproken, de lieer Eilerts de
Haan oordeelde tegenovergesteld. Zekere student
Knoop had dienaangaande een vraag aan de
Syn. oonim. gericht. De Syn. comm. vond vele
verdedigers, die oordeelden, dat liet reglemeut
geene andere uitlegging toelaat, wat de lieer
De Haan met enkele anderen betwistte. De uit
sluiting is veroorzaakt door liet ontslaan of ver
dwijnen van do kerkelijke hoogleeraren te Am.
sterdam. Werden dezen weder aangesteld, dan
zou de gemeente Universiteit van Amsterdam
dadelijk weder onder het desbetreffend artikel
vallen Verscheidene leden erkenden do uitslui
ting van Amsterdam als een misstand, maar de
letter der wet beslist. Een. volgend jaar is op
dit stuk een voorstel tot wetswijziging te ver
wachten
Nog kwam aan de orde de stichting van do
nieuwe gemeente Nieuw Weerdinge in Drenthe,
die niet de goedkeuring aller l>etrokken besturen
verwierf, waarvan belanghebbenden zich op de
Synode '©riepen. Vele stukken werden voorge
lezen. Het Into uur drong tot voortzetting op
heden. Dan zal do Synode hare zittingen wel
eindigen. (Hbld.)