9S\ 85. Woensdag 22 September 1909. BUITENLAND. FEUILLETON. DE WISKOTTENS. 8'" jHArgang. OORTSCH DAGBLAD. ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden voor Amersfoortf l.OO. Idem franco per poat- 1.50. Afzonder, ij te nummers0.05. Deze Courr.nt verschijnt dagelijks, dagen. behalve op Zon- en Feest- Advertentiënmededeelingen enz., gelieve men vóór 11 uur 's morgens bg de Uitgeven in te zenden. Uitgevers: VALKHOFF C°. Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 15 regels f 0.50. Elke regel meer - O.IO. Dienstaanbiedingen en aanvragen 25 eents bij vooruitbetaling Oroote letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordeelige bepalingen fact het herhaald ad verteeren in dit Blad, bg aDonnement. E ea^ circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvra** toegezonden. Aan hen, die met 1 October a. s. op dit blad inteekenen, worden de nummers die ge durende de maand September nog zullen verschijnen, kos teloos toegezonden. Kennisgeving. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort; maken bekend, dat het voornemen bestaat aan den Openbaren dienst te onttrekken een strook grond, van het trottoir van de Van. Persijnstraat, ter grootte van; 2.63 M?, deel uitmakende van liet penceel kadastraal bekend Gemeente Amersfoort Sectie D no. 2253, en noodiigen hen, die tegen deze onttrebking bezwaren hebben, uit, deze be zwaren schriftelijk bij 'hun College in te dienen vóór 25 September 1909. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De Burgemeester, WUUTIERS. De Secretaris, J. G STRNFERT KROESE. Politiek Overzicht De crisis in Spanje. Voor het eerst sedert ©enige weken is we der uit Melilla een bericht gekomen, dat wijst op eene hervatting van den strijd tos schen de Öjraansche troepenmacht, die daar bijeengetrokken is, en de inboorlingen. De Spaansche minister-president Maura heeft tegenover Madridsche dagbladschrijvers de hoop uitgedrukt, dat nu de beslissende cpe- ratiën daar spoedig zouden beginnen. Wat daar nu gebeurt, schijnt dus nog niet c'aar roe te behooren, en het zal dus nog wel in een tamelijk ver verschiet liggen, wanneer deze bewindsman er van gewaagt, dat hij Je cortes zal bijeenroepen, als de strijd bij Melilla ten einde is gebracht. Inmiddels blijven de constitution .Mie waarborgen in Spanje geschorst; oartij trekkende van den opstand, die in Barcelona is uitgebroken en die zich van daar over een deel van Catalonie heeft verspreid, heeft dt regeering alle macht aan zich getrokken Zwaar drukt thans de hand van de openbare mac-ht op het gansche openbare leven. In de Indépendance beige komt Roland de Marès op tegen dien toestandhij schrijft ,,Men kan niet aan eene regeering, welke zij ook zij, het recht bewisten zich te verdedigen, maar men kan niet toelaten, dat regeerders, onder voorwendsel dat het noodig is zich te verdedigen, gaan buiten wat de meest elementaire gerechtigheid toe staat. Elko blinde, stelselmatige onderdruk king bereidt nieuwe opstanden en nieuwe rampen voordaardoor is de reactie even afschuwelijk als de revolutie, omdat geweld noodwendig tot erger geweld moet leiden. Bij de bespreking van de gebeurtenissen te Barcelona werd de vrees uitgedrukt, dat die opstand tot onmiddellijk gevolg zou hebben eene versterking van de clericale reactie, die zich zou opwerpen als de noodzakelijke be hoeder van de orde en van het nationale,go- luk. Dat is niet uitgebleven en van den eerste dagen af, die volgden op de ver plettering van de revolutionaire beweging in Catalonie, kan men duidelijk het plan van de conservatieven onderkennen om van de omstandigheden partij te trekken, om de georganiseerde partijen te compromitteeren en de parlementaire oppositie te treffen, evengoed als de anarchisten en de oproer kraaiers van beroep. De arrestatiën in massa, het voortwerken van de krijgsraden, de beperkende maatregelen tegen de vrijheid der pers en de vrijheid van vergaderen, dit alles duidde voldoende het plan aan van het kabinet-Maura om met geweld elke liberale strooming te breken Het is de oude taktiek, die den reactionai ren dierbaar is, om zich uit te geven als de eenige verdedigers van de maatschappelijke orde en te insinueeren, dat de vrienden der vrijheid alle revolutionaire avonturen begun stigen; maar do leugen is al te grof, dan dat men zich er nog door kan laten beetne men, en het bewijs is sedert lang geleverd dat de natiën, die flinkweg den liberalen en democratischen weg zijn opgegaan, niet al leen hun zedelijken en «toffelijken voorspoed hebben verzekerd, maar alle revolutionair gevaar op afdoende wijze ter zijde hebben gesteld. De ware les van den opstand in Barcelona bestond niet in eene versterking van de reactie door beperking van alle ele mentaire vrijheden, maar in de onmiddel lijke verwezenlijking van praktische hervor mingen, die, door het lot van de werkende standen te verbeteren en de economische opbeuring van het land te begunstigen, ze ker de volkselementen van elk gewelddadig optreden afkeerig zouden hebben gemaakt. Waar de politieke opvoeding van het volk methodisch wordt verricht en de maatschap pelijke vooruitgang duidelijk aan den dag komt, daar hebben de opwekkingen tot het kwade geen vat meer op de massa, die zich bewust wordt, dat er een algemeen belang is te verdedigen en dat elke sociale crisis gelijkelijk alle elementen treft. Indien de Spaansche regeering die les had willen be hartigen, zou zij zich eene groote rol rn de geschiedenis hebben voorbehouden maar zij heeft er ook ditmaal de voorkeur aan gegeven hare toevlucht te nemen tot de afschuwelijke methode, die zoo dikwijls in de geschiedenis tot den ondergang heeft ge leid. Moest de clericale tirannie op nieuw drukken op het land, welks krachten zij maar al te zeer heeft verbruikt, omdat eei handvol bezetenen de volkswoede hebben op gewekt en barricades hebben gebouwd in de straten van Barcelona, dan zou men voor langen tijd alle hoop op een herboren Spanje moeten laten varen." Dultachland. De vereeniging van geneesheeren, tegen standers van de inenting, heeft in eene te Hannover gehouden vergadering besloten aan het rijks gezondheidsdepartement, aan de geneeskundige faculteiten en aan alle geneeskundige vereenigingen van Duitsch- land, de volgende resolutie te zenden „Facultatief moge inenting voor hen, die in zulk een beschermend middel vertrou wen hebben, blijven bestaanmaar de al- gemeene wettelijke dwang daartoe is met onze tegenwoordige hygiënische kennis in lijnrechten strijd, en daarom is het naar onze heele wetenschappelijke overtuiging on mogelijk, hem gelijk tot nu toe te handha ven, Wij richten daarom tot alle weten schappelijke autoriteiten het dringend ver zoek, het vraagstuk van den inentingsdwang aan een nieuw ernstig onderzoek te onder werpen. Dit lijkt zooveel te noodiger, daar ten eerste de pokken, gelijk wij thans weten, door een behoorlijke hygiënische geneeswij ze hun vroegere gevaarlijkheid volkomen kunnen verliezen, en daar aan den anderen kant de inenting ook met dierlijke lymphe hoe langer hoe meer als een bedenkelijk, soms gevaarlijk ingrijpen in het gestel van den ingeente wordt beschouwd. Tot de toon gevende politieke overheidspersonen, tot den rijkskanselier, tot den Bondsraad en den Rijksdag, alsmede tot de verschillende Landdagen richt de vereeniging het drin gende verzoek, om met het oog op de ge wetensbezwaren van de overtuigde tegen standers van den inentingsdwang de invoe ring van een vrij-stellende bepaling naar Engelsch voorbeeld ook bij ons in Duitsch- laud zoo spoedig mogelijk te bewerken." Frankrijk. Onder de nieuwe belastingen, die de minis ter van financiën Cochery voorstelt tot dek king van de 200 millioen hoogere uitgaven voor 1910, verdient eene automobielbelasting ook voor het buitenland de aandacht, omdat het plan bestaat ook de houders van auto mobielen, die tijdelijk naar Frankrijk over komen, in de belasting te betrekken. Deze belasting zou zich richten naar den duur van het verblijf en naar de motorkracht van de voertuigen. De voor de Fransche auto mobielen voorgestelde belasting zal tweele dig zijn 1. eene vaste bolasting en 2. een bijslag, waarvan hot bedrag afhankelijk is van het aantal paardekrachten van den mo tor. Engeland. Bij de behandeling in het lagerhuis van den Development bill, d. i. een wetsont werp waarbij bijzondere fondsen worden aangewezen voor werken van algemeen nut, zooals bebossching, aanleg van wegen voor automobielen, bevordering van den land bouw en de nijverheid, aanleg van havens, kanalen enz., heeft de regeering een amen dement overgenomen, dat strekt om de be slissing over de werken, die uit deze fond sen zullen worden betaald, op te dragen aan eon lichaam, buiten d© regeering staan de bij die beslissingen zal de regeering zich hebben neer lë leggen. Voor den man, dia aan het hoofd van dit lichaam zal staan, is op voorstel van de regeering een tïakte ment van 1000 p. st. bepaald, voor welk bedrag de regeering, blijkens de verklaring van den kanselier der schatkist Lloyd Geor ge, in staat denkt te zijn „a good man" aan dit ambt te verbinden. Van de suffragettes, die verleden Vrijdag te Birmingham tegen den eersten minister Asquith hebben gemanifesteerd, zijn de twee, die met steenen hebben geworpen naar den trein, waarmee de minister vertrok, waar door de ruiten in de portieren waren ver nield, tot een maand gevangenisstraf ver oordeeld. Eenige anderen, die zich op straat hebben verzet tegen de politie en agenten hebben geschopt en geslagen, zijn tegen borgtocht op vrije voeten gesteld, totdat hunne zaak voorkomt. Drie suffragette®, die te Dundee in de gevangenis zaten, ,omdat zij eene vergade ring, waar minister Samuel sprak, hadden gestoord, zijn ontslagen, omdat zij gedu rende vier dagen hadden geweigerd eenig voedsel te gebruiken en daardoor gevaar lie pen van honger te sterven. Denemarken. Kopenhagen, 21 Sept. Het Landsting heeft in derde lezing alle wets ontwerpen op de landsverded.igiug aange- nomeu. De ontwerpen van de vestingwet en van de legerorganisatie, waarin eenige wij zigingen zijn aangebracht, welke de mi nister van landsverdediging had goedge keurd, moeten nog naar het Folketing terug alle overige wetsontwerpen zijn definitief aangenomen. Spanje. De officieuse Epoca bericht uit Barcelona, dat daar verleden Maandag weder drie van rebellie aangeklaagde personen voor een krijgsraad terecht hebben gestaan. Tegen twee der beklaagden werd de doodstraf, tegen den derde levenslange gevangenisstraf .geèisc'ht. De leiders van de republikeinsche partij bereiden een manifest aan den Koning voor zij willen alle liberalen uilncodigen dat mede te onderteekeneu. De liberale leider Moret echter neemt eene groote reserve in acht; hij heeft zich tot dusver over het plan niet- uitgelaten. In den gemeenteraad van Madrid heeft de republikeinsche minderheid een voorstel ingediend om de regeering uit te noodigen de constitutioneele waarborgen te herstel len. De voorzitter verwekte door zijne wei gering om het voorstel in behandeling te brengen, omdat het buiten het arbeidsveld van den gemeenteraad lag, een groot ru moer; ten slotte werd het voorstel, dat bij geen der andere partijen steun vond, ver worpen Het Madridfiche blad El Pais bericht de opsporing on de ontploffing van. verschei dene helsche machines in Barcelona. De censuur had de verzending van telegram men daarover verboden. Zoo heeft zij de bekendmaking belet van twee ontploffingen op den 28en Augustus en eveneens verhin derd, dat de opsporing van twee helsche machines en van acht petarden op den 30en Augustus wereldkundig werd. Ook eene ont ploffing is dien dag voorgekomen, die even als de vorige geen slachtoffers heeft ge vorderd wel echter zijn den 13en September door eene ontploffing in de San Pablostraat vijf personen gewond. Spanje in Marokko. Madrid, 21 Sept. De minister raad zal beraadslagen over het Marokkaan- sche protest. Het bericht van de Madridsche Liberal, dat Frankrijk in eene vriendschappelijke nota eenige opmerkingen over den al te grooten omvang van de oorlogsoperatiën van Spanje in Marokko zou hebben gemaakt, wordt in de Spaansche regeeringskringen als onjuist gekenschetst met de toevoeging, dat Frankrijk de voornemens van Spanje kent en goedkeurt. De protest-nota, die door Sidi-el-Gebbas, namens het maghzen, is overhandigd aan den Franschen gezant Regnault als deken van het corps diplomatique te Tanger, ves tigt de aandacht van de mogendheden op het feit, dat Spanje 60,000 man op de Rifkust bijeen heeft gebracht, zonder dat bekend is met welk doel dit is geschied. De ongerust heid van den sultan daarover is nog toege nomen, doordat het gerucht is verspreid, dat Spanje iets anders beoogt dan de be straffing van de moordenaars der werklie den, die iu de mijnen werkten In ieder ge val bewijst de sterkte van het Spaansche leger, dat de Spaansche regeering iets in het schild voert. Tanger, 21 Sept. De gezant van Spanje bezocht El Gebbas, den vertegen woordiger van den Sultan, en verzocht dezen de intrekking van het rondschrijven, waar in protest wordt aangeteekend tegen het op treden der Spanjaarden in het Rifgebied. El Gebbas antwoordde, dat het hem niet mogelijk was niet te gehoorzamen aan de uitdrukkelijke bevelen van den Sultan. Het zou echter misschien mogelijk zijn van het Maghzen eene wijziging te verkrijgen van den tekst van het protect. Melilla, 21 Sept. Spaansche co lonnes hebben het kamp Ulah van kaap Huerta bezet. De vijand leed groote ver liezen aan Spaansche zijde is het verlies een doode en 28 gewonden. Madrid, 21 Sept. Een telegram uit Melilla meldt dat de Wester-colonue Yatel el Taxdirt vermeesterde. De verliezen der Marokkanen zijn aanzienlijk. Zestien Span jaarden zijn gedood', 70 gewond. Madrid, 22Sept Een regeeriavgebe- richt uit Melilla houdt in, dat den 21. een konvooi in de stad kwam, dait 106 gewonden on 19 dooden aanbracht. Onder <ie gewon den zijn een 1 uiteivaut-koloneleetn majoor, vier kapiteins en zeven luitenants, onder de dooden zijn drie luitenants. De Heraldo bericht uit Melilla, <lat Miz- ziam, een van de voornaamste hoofden van die vijandelijke harka, in den loop van het gevecht van den 20., dat den volgenden dag werd hervat, gevangen is genomen. De onder-staatssecretaris van buitenlaud- sche zaken heeft aan den Marokkaansclien afgezant Benmuaz eene nota overhandigd, dae de door hel maghzen ingediende protest- nota op concrete wijze beantwoordt. Oostenrijk. Weerif n, 2 1 Sept. Rijkskanselier von Bethmann Hollweg verklaarde aan een redacteur van het Fremdenblatt, dat hij met den Oostenrijkschen minister van bui- Vniandsche zaken, graaf Aehrenthal, alle hangende vragen had besproken. Uit de go- diichtenwisaeling is gebleken, dat er volko men c vereenstemming, wederzijdsch vertrou wen en golijkheid van opvatting bestaat om trent den toestand. De hechtheid van den band 'usscben de beide bondgenooten is de zen winter gebleken, toen de waarde van bet bon genootschap uitkwam ook tegenover an dere lander. De heer von Bethmann Hollweg heeft 'e Berlijn ook een onderhoud gehad met den Jlussischen minister van buitenlandsche za ten Iswolsky, maar de onderstellingen, -'ie laaraau zijn vastgeknoopt, missen allen grond. Tweede telegram. De Keizer van Oostenrijk benoemde den Duitschen Rijks kanselier tot ridder-grootkruis van de St. Stophausorde en overhandigde hem persoon lijk de versierselen der orde. Aan de Frankf. Ztg. wordt uit Weenen bericht, dat de Oostenrijksche regeering heeft afgezien van de invoering van eene belasting op lucifers naar Duitsch model, wegen-s de hooge perceptiekosten. Daaren tegen worden onderhandelingen gevoerd over de invoering van het lucifers-monopolie, die reeds zeer ver gevorderd zijn. Door aanpas sing van de bestaande organisatie van het tabaksmonopolie zonden de onkosten van het lucifersmonopolie zoo laag kunnen worden gehouden, dat de staat reeds zou uitkomen met eene matige verhooging van de tegen woordige verkoopsprijzen. RUDOLF HERZOG. Reeds lang zaten de andere medeleden van het gezelschap weer o.p hunne plaatsen en luisterden naar -de vonken-schietende her inneringen van den grijsaard. De eposdich- ter stiet opgewonden kreten uit. Alsof hij een edel strijdros aanspoorde. In den geest stelde hij uit het oude boek des levens een nieuw epos samen'. Vergeten heldendichten werden opgediept, van zeldzame historische prenten en karikaturen werd verteld, van be roemde schilderijen; met oorlogstafereelen en portretten in oude, voorname families. En- al tijd maar weer prezen deze mannen, die overdag op de kantoorkruk zaten of voor een klas schooljongens stondten, de kunst, d© alles scheppende, de alles bereikende. Toen zeide eene vreemde, huppelende stem „Wat? Echte Rijnwijn? Tafelwijn uit Rüdesheiin? Als bron? Als onoverwinnelijke? Ik daag den man, die de Joden doodgesla gen heeflt, uit, op te staan. Met 'dien kreet van den A-rijen man üeelen, deolen l" „De schilder Weert!" fluisterde Paul Wis- kotten zijn broer toe, on Ewald Wiskotten stond snel op en noemde den pas binnenge treden© zijn naam. Deze knikte neerbuigend en streek langs zijn grijzen baard en zijne blauwe slipdas. „Goed, goed. Laat ge u uitschilderen, of laat ge u niet uitschilderen;? Pas in dat ge val krijgt uw naam eenige beteekenis voor mij. Eventueel!" Ewald Wiskotten lachte verlegen. „Ik geloof," stamelde hij. „Ik zou gïaag „Uw portret laten schilderen?" „Zelf schilder worden." Weert staarde met zijne rood omrande oogen zijn overbuur verachtelijk aan. Toen bromde hij kortaf „Hoe kan een jongmensch reeds onaange name aanwensels hebben 1" en ging eeu paar stoelen verder zitten. De aanwezigen lach ten, en Ewald Wiskotten was verstandig ge noeg mee te lachen. Van ter zijde keek hij bewonderend den man aan, van wiens vroe gere streken hij zooveel gehoord had, dat hij diens onbeschoftheid voor artistiek aau- zag. Er werden nog eenige gedichten voorge- diagen. En met dezelfde inwendige ontroe ring, waarmede ze gereciteerd werden, werd er ook naar geluisterd. Toen dunde zich de kring en Ewald Wiskot't-en zat naast zijn iruwen afgod. Krampachtig zocht hij naar een onderwerp van gesprek. „Mag ik u iets vragen, mijnheer Weert?" „Jongmensch, ge wilt schilder worden. Dus boezemt ge mij niet het minste be lang in." „Wilt u mij veroorloven, u te bezoeken, om u eenige teekeningen voor te leggen?" „Ik heb geen verstand van eens anders teekeningen." „Raadt u het af, schilder te worden?" „Hoe kan ik dat zeggen? Ik ken de groot te van uw beurs niet." „Moet men dan zeer rijk zijn, om schil der te worden?" „Om schilder te zijn. Rijk of zeer welop gevoed. Ik heb het laatste gekozen." „Maar er hebben toch ook arme schilders beroemde schilderijen gemaakt en zijn be roemde meesters gewordenLenbach, Böck- lin, Defreggpr „Jonge man, ge bebedigt mij met uwo vergelijkingen. Ik keu slechts schilderijen, welke ik gemaakt heb. En luister nu Ik ben hier gekomen om te drinken, niet om te redetwisten. Als ge een arts consulteert of een advocaat-, moet ge bloeden, en dat vindt go heel natuurlijk. Ik laat mij evenmin mijn kostbaren tijd ontrooven. Prosit! Dut is het eenige, wat ik nog tot u zeg." Hij omvatte met gekromde hand zijn bierpot en iliet het vocht langzaam door zijn keelgat glijden. „Prosit, mijnheer Weert!" „Prosit, collega. Zoo is het goed. Zich beschimpen? Hij. die zichzelf de eer bewijst, in dit zwarte, rookcrig© Muckerdal als schil der te vegotceren, moet gek of beschonken zijn. Ik ben voor het laatste. Prosit „Ilebt u veel van de wereld gezien, mijn heer Weert?" „Ik ben ,in alle landen geweest, waar de arme duivels ro-n-dora u hunne kunstig verhit te phantasie rOaidi laten waren. Maar ze 'heb ben voorstellingsvermogen, de kerels. Als ze over Italië declameerem, valt het mij als een citroen op den neus, eu bezingen ze Sevil- la's stierengevechten, dan stoot me de bok." „Ha!" riep Ewald Wiskotten geestdriftig uit, „het moet toch heerlijk zijn, dat alles te kunnen schilderen!" „Schilderen1 Heerlijk Te kunnen lanterfanten, lanterfanten, lanter fanten, waar de zon schijnt, dat is heerlijk. Schilderen „Prosit, mijnheer Weert!" „Prosit. Hè, eindelijk begint ge het to leeren." Om elf uur stond de oude dichter op. Paul Wiskotten sprong op, om heni naar huis to vergezellen. Dientengevolge moest ook Ewald mee. Hij was als bedwelmd. Ze reden -met de Itram tot aan de woning van den grijs aard en besloten, van de Haspelerbrug, wel ke de zustersteden verbindt, over de bergen naar huis te wandelen. Ewald Wiskotten zong onafgebroken door. Zwijgend schreed zijn broer naast hom voort. Hij genoot van het -ondervonden© als van iet« feestelijks. Benetien hen lagen de steden in het smalle dal. Doch in hen heerschte het rijKe leven, leven en licht. Als guirlande® slingerden de lichten der .hu'2©11 tegen de donkere berghelling op, als duizenden dwaal lichtjes dansten ze op den bodem van het dal Een tafereel als uit het sprookjesland. „De arbeid illumineert," «zeide Paul Wis kotten. „Daarbij brandt zelfs liet kleinste lichtje nog eens zoo helder." „Paul, Paul! Wat voor menschen!" „Dappere menschen," zeide Paul Wiskot ten. Ze arbeiden op werkdagen in het zweet huns aanschijns voor hun brood, voor vrouw en kinderen, om zich dubbel en dSvars op 'hun Zondagslicht te verheugen, dat hun de moeilijkste weken feestelijk illumineert. Ik heb achting voor de menschen „Huitmusschen, huismusschen," spotte de broer. „Geen. moed bezitten jullie! Heb nest uit en de wereld in Al moeet ik er als am bachtsjongen op uit trekken." „Daarvoor heb je een te goede opvoeding gohad jongen." „Ik schaf me een-e slechte aam, al« het zijn moet. Slechts weg uit deze ouwe kast! Bui ten is de zon I" „Als je dan volstrekt geen theoloog wilt worden, word dan fabrikant. Dat zal moe der ten laatste wel goed vinden. Lach niet zoo kinderachtig. Een fabrikant is ook een soort kunstenaar." „Met een Zondagslicht!" spotte de over moedige jongen en lachte uitgelaten van den berg liet dal in. Dit lag door lichtende guir- landen omkranst, met fonkelend© sterren in den schoot. De uitrustende arbeidi met die Zondagsgedachten in het hoofd. Wordt ver vol yd.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad | 1909 | | pagina 1