iï* Sf°. 1188.
8
8"* Juargaiig.
Woensdag 3 November 1909.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
DE WISKOTTEN S.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden voor Amersfoortf l.OO.
Idem fraueo per post l.KO.
Afzonder, ijle nummers- O.Oft.
Deze Co-irrnt reriohynt dagelijksbehalve op Zon- en Feest
dagen.
Advertentiënmed ©deelingen enz.gelieve men vóór 11 uur
'«morgens Dg de Uitgeven in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF C°.
Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DER ADV ERTEN TIÉN:
Van 1—5 regels f O.ffO.
Elke regel meer - 0.10.
Dienstaanbiedingen en aanvragen 88 cents bij vooruitbetaling.
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedryf bestaan zeer voordeelige bepalingen fcrt
het herhaald adverteeren in dit Blad, bg abonnement. Eecf
oirculairebevattende de voorwaarden, wordt op aanvraa*
toegezonden.
Politiek Overzicht
De strijd om de openbare school
in Frankrijk.
Briand, de eerste minister van Frankrijk,
1 heeft gelijk reeds in 't kort onder de te-
legrammen is medegedeeld bij de ope-
1 ning van een nieuw gebouw voor den Bond
1 van het Onderwijs een redevoering gehou
den over het vrije onderwijs. ,,l)e openbare
school' zoo riep hij uit „blijft de
grondsteen, van. de republiek. Ten einde de
republiek te verzwakken, trachten haar te-
1 gemsiandiers de openbare school nadeel toe
j te brengen, de schooi diie de burgers vormt,
de school die de zekerheid van de toekomst
is. 'Thans roepen zij tot desertie uit de
scihoolWaarom geschiedt dat eerst, nu het
Concordaat niet meer bestaat?" Vervolgens
een toespeling makende op zijm rede te Pé-
rigneux, waar de minister gezegd heeft een
politiek van ktalmeering en verzoening te
willen volgen, ging hij voort: „Die woor
den heb ik gemeend, want ik geloof dat na
veertig jaar de republiek behoefte heeft aan
een tijdperk van rust. Maar ik heb met die
woorden geen afstand willen dioen van mijn
beginselen." En ten slotte: „Het land heeft
een hoogen dunk van zijn ouafharukelijk-
hf 'd en is niet gediend van bevelen die van
buitenaf komen Weldra zul'len wij u alle
middelen bezorgen om u te verdedigen te
gen bedoelde aanslagen."
Aanleiding tot dit optreden der Fran-
sche regeering heeft eene circulaire der
Frausche bisschoppen gegeven, waarin deze
het bezoek van de school verbieden en pro-
testeeren tegen de boeken die daar gebruikt
worden.
Als antwoord hierop heeft de Frans olie
Kamer onlangs besloten de reeds Lang aan
hangige, maar bijna weer vergeten wet op
de beperking der vrijheid van onderwijs te
laten 'behandelen
Aklus heeft de Fransohe regeering te ken
nen gegeven den door de bisschoppen ge-
proclameerden strijd tegen de republikein
sche staatsschool en tegen de republiek zelf-
persoonlijk te aanvaarden.
Het is te harer keminis gekomen dat de
voorschriften, door de bisschoppen uitge
vaardigd, in het Lijzonder liet verbod der
door hen aangewezen schoolboeken, reeds
hun invloed beginnen uit te oefenen en dat
aHerwege het aantal gevallen toegenomen
is, waarbij de schoolkinderen deize boeken
aan den onderwijzer terug gaven met) de ver
klaring dat hun vader het gebruik er van
verboden had. Dat is de aanleiding welke
de regeering thans er toe heeft genoopt,
tegenover het optreden der bissolioppen geen
reserve meer in acht te nemen, en tegen
maatregelen te treffen. De minister van on-
dejwijs Doumergue heeft bij circulaire aan
de provinciale overheden de onderwijzers
de instructie doen toekomen dat ze van de
bezwaren van de geiestelij klheid of van de
door deze in het leven geroepen vereenigin-
gen vaiL huisvaders tegen de door hen als
„aanstootelijk" beschouwde schoolboeken,
geen nota behoeven te nem-m. De minister
verklaart: De onderwijzers hebben in deze
aangelegenheid alleen instructies van hun
rechtstreekse he superieuren of van den mi
nister te aanvaarden. Zij moeten daarom
zonder het gereserveerde en gepaste optre
den, waarvoor zij heb voorbeeld dienen te
geven., uit het oog te verliezen, met beslist
heid iedere inmenging tegengaan, welke,
als uitgaande van eene aan de school vreem
de autoriteit, op de onafhankelijkheid van
het onderwijs en die waardigheid van hen,
die het geven, een niet te dulden inbreuk
zou maken."
De minister herinnert er dan verder aan
dat op kinderen, die met opzet weigeren een
der vakken van onderwijs te volgen of van
do op de school gebezigde boeken gebruik
te maken, de voorgeschreven disciplinaire
maatregelen moeten worden toegepast. Dat
was het begin van den tegenstand aan de
zijde der regeering. Dat deze door heb toe
passen van disciplinaire maatregelen aan
den strijd een einde zal maken, hean zelfs
slechts zal beperken, is nauwelijks aan te
nemen. De bisschoppen hebbein het, daarin
eensgezind met het Vabikaanerop gemunt
dezen strijd te voeren en zullen zeker niet
tegenover dit verzet de wapens neerleggen.
Een aan het aartsbisschoppelijk bestuur te
Parijs verbonden hooggeplaatste persoon
lijkheid verklaarde aan de „de Gaulois"
uitdrukkelijk„Het gaat hier om de onder
wijsvrijheid en de gewetensvrijheid der
Katholieke kinderen. De Katholieken zul
len deu strijd daarvoor onder de bisschop
pen. als hunne natuurlijke leiders voeren
en trots de hinderpalen die men hen in den
weg legt, hun plicht tot aan het einde toe
weten to vervullen." Voor de bisschoppen' en
de geestelijkheid is het eene uitgemaakte
zaak dat zij dezen strijd niet zijn begonnen
maar de regeering, de staatsschool zelf door
haar, op de grondstellingen en de leer der
Katholieke Kerk geen aclrtslaand, onder
wijs. Niet alleen zij. ook het Vaticaan ver
klaart zulks bij monde van den Osservatore
Romano, welk blad zich volgens berichten
uit Rome over de circulaire van den minister
als volgt uitlaat:
„Deze circulaire schijnt van de valse he
veronderstelling uit te gaan dat de bisschop
pen een inmenging in de zoogenaamde neu
trale, in werkelijkheid echter atheïstische,
school willen uitoefenen. De bisschoppen
henben integendeel den Katholieken oudere
aanbevolen, hunne kinderen verre te hou
den van deze voor hun geloof zoo nadeelige
school. Het gaat er voor de, de neutrale
sch joI bezoekende, kinderen niet om, eeltige
boeken te aanvaarden en andere af te wijzen.
De Katholieke ouders moeten er veeleer,
van afzien hunne kinderen naar deze scho
len te zenden, welke onwaardig zijn door
Katholieke kinderen bezocht te worden en
waar men hen verplicht tot hiet gebruiken
van door de Kerk veroordeelde boeken. Het
geldt hier dus niet een inmenging in deze
schoLen."
„De verklaring van de Osservatore Ro
mano stemt niet met de feiten overeen"
zoo schrijft men uit Parijs aan de KöLn.
Zeitung. - „De Fransclie bisschoppen heb
ben wel is waar in beginsel het vc.-bod aan
Katholieke ouders uitgevaardigd om hunne
kinderen naar de openbare school te zenden.
Maar tevens hebben zij den ouders volmacht
gegeven, naar omstandigheden van dit ver
bod af te wijken, echter onder de speciale
voorwaarden dat ze op de school in haar
onderwijs stelselmatig toezicht houden,
eveneens de door de staatsschool gebezigde
schoolboeken onderzoeken en hunne kinde
ren het gebruik diergene verbieden, welk©
door de bisschoppen op den index zijn. ge
plaatst. Ja, wanneer de bisschoppen den
Katholieken kinderen principieel en zonder
uitzondering het bezoeken der neutrale scho
len hadden verboden, in 't bijzonder van die
scholen waai- naar hunne meening met het
Katholieke geloof onrvereenigbare boeken
worden gebezigd, dan ware dit duidelijk en
logisch. Maar ze hebben hun het bezoeken
dezer scholen toegestaan en t e g e 1 ij k-
t ij d i g hun den plicht opgelegd heb door
den Staat gegeven ordelijke onderwijs door
hun protest tegen dit en dat schoolboek,
door te weigeren daarvan naar het voor
schrift der school gebruik te maken, te be
lemmeren en te verlammen. En dit noemt
de Osservatore Romanogeen inmenging
in de staatsschool. De verklaring van het
orgaan van bet Vaticaan is nog uit een an
der oogpunt interessant: Z.j wekt den schijn
alsof de Kerk uit beginsel er van afziet
zich ii< de aangelegenheden der Staatsschool
te mengen, gelijk ook de Fransclie bisschop
pen verzekeren dat de strijd slechts de on
derwijsvrijheid en de gewetensvrijheid voor
de Katholieke kinderen geldit. Sedert wan
neer heeft echter de Kerk de stelling opge
geven dat de school aan de Kerk en aan haar
alleen behoort, wanneer heeft ze tot dusver
maar eenmaal erkend dat de moderne staats
school ook in beginsel hetzelfde recht van
bestaan als de kerkelijke school geniet, dat
de onderwijsvrijheid voor allen, voor den
leekenstaat als voor de Kerk, dezelfde is?
Wani eer heeft ze in een woord den syllabus
van Pius IX in dit opzicht principieel her-
roepeu Nooit Tol er ar i posse is
haar eeudge, haar door den druk der om
standigheden opgelegde concessie, en alleen
van dit standpunt uit heeft ze ook thans
weer tot den strijd tegen de republikeinsche
staatsschool besloten onder den eisch van
eene onderwijsvrijheid, die ze in den grond
slechts zichzelf toekent en hier tevens het
middel is en zijn moet den strijd tegen gene
te voeren."
Dultschland.
Dresden, 3 Nov. Tot dusverre zijn,
na de heden gehouden herstemmingen, geko
zen tot leden van de Tweede Kamer24
conservatieven, 1 lid van den Bund der
Landwirte, 1 middenstander, 23 nationaal-
liberalen, 1 vrijzinnige en 22 sociaal-demo
craten. De overige 10 herstemmingen hebben
morgen en overmorgen plaats.
Frankrijk.
Het nationale comité van de geunifieerde
socialisten nam na heftige discussie met 42
tegen 45 stemmen een resolutie aan, waarin
wordt verklaard, dat de socialisten een bour-
gecis-niinisterie, waarin verscheidene hunner
vroegere partijgenooten zitten, dubbel moe
ten wantrouwen en dat men het proletariaat
moet waarschuwen voor een regeering, die
de socialistische partij heeft verraden.
Engeland.
Londen, 2 Nov. Het debat over de
derde lezing van de wet op de middelen, dat
drie dagen zal duren, is 'hedenmiddag be
gonnen
De 'heer Austin Chamberlain stelde ver
werping voorhij verklaarde, dat hoewel
vele gebreken uit het ontwerp waren verdwe
nen, de bezwaren van de oppositie tegen de
hoofdbeginselen onveranderd zijn gebleven.
De oppositie is van oordeel, dat er een beter
middel is om aan de financieele behoeften
tegemoet te komen, en welbelasting op den
invoer uit het buitenland.
De attorney general antwoordde, dat de
regeering den besten weg had gekozen door
belasting te leggen op den onverdienden en
dikwijls onverwachten rijkdom. Hij bestreed)
met kracht de 'bewering, dat de voorstellen
socialistisch zouden zijn en waarschuwde de
oppositie, dat bijaldien de voorstellen ver
worpen mochten worden, zij later toch toege
past zouden worden en wel .op zulk een wijze,
dat de unionisten dan wel eens de thans ge
voerde oppositie zouden kunnen betreuren.
Londen, 3Nov. De totaal-uitslag der
gemeentelijke verkiezingen in Londen en in
de provincie toont, dat de socialisten overal
verslagen zijn.
Italië.
De Messagero verneemt uit goede bron,
dat de Czarina den winter in Italië zal door
brengen. De Koning zal een zijner kastee-
ien te harer beschikking stellen.
Spanje.
Lerroux, de repubiiKe.nsche afgevaardigde
van Barcelona, is na langdurige afwezig
heid, naar Spanje teruggekeerd en naar uit
Madrid wordt bericht, is men daar alge
meen van meening, dat zijn. terugkomst het
begin zal zijn van groote bedrijvigheid in
bet- republikeinsche kamp. Allen, die tot de
uiterste partijen, behooren, beschouwen
Lerroux als hun leider de anarchisten en
socialisten, omdat hij de intieme vriend van
Ferrer was, en de republikeinen, omdat hij
de eenige voorman van hunne partij is, die
practisohe bekwaamheid en talent voor poli
tieke organisatie heeft betoond.
Senor Lerroux was vroeger redacteur van
„Pais". Hij gaf deze betrekking echter op
on zich te Barcelona te vestigen, waar hij
de republikeinen, 'wiet te organiseeren en
tevens den steun te winnen van socialisten
en anarchisten, zoodat hij de Katalonische
onaf hankelij ken, autonomie ten en regiona-
listen in hun eigen districten tot machteloos
heid bracht.
Toen Maura de teugels van het bewind
aanvaardde, achtte Lerroux heb geraden,
ondanks de immuniteit, die hij als Lid van,
het parlement genoot, uit Spanje te ver
dwijnen en eerst thans, nadat een liberale
regeering aan het roer is gekoimen, waagt
hij het zich weder in zijn vaderland te ver-
toonen.
Oostenrijk.
W e e n en, 2 Nov. De Keizer nam de
ontslagaanvrage aan der Czechische minis
ters Zacek en Brof.
In de audiëntie aan den minister-presi
dent Bienerth verleend, bekrachtigde de
Keizer de wetten omtrent de Duitsche taal
in de vier zuiver Duitsche Kroonlanden en
keurde de ontslagaanvrage van de Czechische
ministers Braf en Zacek goed. Beiden werd
de waardigheid van geheime raad verleend.
Onder de Czechische politici heerscht
levendige ontstemming over het feit, dat het
ontslag der beide Czechische ministers is
aangenomen en het ambt van Ozechisohen
minister niet opnieuw 'bezet wordt. Dit mi
nisterie is volgens de Czechische opvatting
geen gewoon ministerie, maar de vertegen
woordiging van het koninkrijk Bohemen aan
het Weener hof. Wanneer nu op den Wee-
ner Hofburg de vlag van Bohemen wordt
ingetrokken, zal dat gevolgen hebben voor
het geheele Boheemsche volk. Wel is waar is
J ook onder Körber eens ingeval van Czechi-
j sche obstructie het ambt niet vervuld, maar
I de Czechische partijen hebben daarop geant-
I woord met het afbreken van alle betrekkin
gen tot Körber. Hetzelfde zou thans weer
het geval kunnen zijn. Er is een steiko
strooming, die weüscht de onderhandelin
gen over de vlotmaking van den Boheem-
sdhen landdag in 'het geheel niet te beginnen.
Intusschen wordt nog steeds achter de cou
lissen gewerkt.
Rusland.
Het „Nowoje Wreanja" is ontevreden over
de ontmoeting bij Racconigi. Men is in Ita
lië, zegt het blad, er wel van. overtuigd
dat dit land in het drievoudig verbond door
zijn bondgeaiooten als een te verwaarloozen
grootheid behandeld wordt, maar tufischen
zulk een overtuiging en handelen ligt een,
belangrijke afstand. Een handige diplomatie
zou dezen toestand tot. voordeel van Italië
en Rusland weten te gebruiken, maar he
laas, zegt het Russische blad, de Italiaan-
sche diplomatie ziet al niet veel verder dan.
de Russische.
Eenigen tijd geleden heeft, zooals men.
zich wellicht herinneren zal, het verhaal
de ronde gedaan van een aanslag op den
gendarmerie generaal Oethof te Warschau
tijdens een automobieltocht. De generaal
bleef ongedeerd, maar veertien voorbijgan
gers liepen verwondingen op. Do politie to
Warschau stelde toen vast, dat heb een,
dynamiebaanslag geweest was en verschei
dene menschen werden in verband met den
„aanslag" in hechtenis genomen. Oethof
werd intusschen, als een soort vertroosting
voor den op hem tijdens een dienstreis ge-
pleegden aanslag, van generaal majoor tot
luitenant-generaal bevorderd. Thans stelt
het officieele militaire blad, de Roeski In
valid, vast dat er van een aanslag op gene
raal Oethof geen sprake is geweest maar dat
er een benzine-ontplofting heeft plaats ge
had. Bij de eerste ontploffing sprongen Oet
hof en de chauffeur uit de automobiel en
lieten die tegen een huis rijden, terwijl de
chauffeur verzuimde dón motor te stoppen.
Door nalatigheid van den chauffeur ont
plofte de garische benzine-voorraad. De ge
kwetste voorbijgangers mogen thans eischen
tot schadevergoeding indienen tegen- Oethof,
hetgeen in geval van een aanslag niet kan
geschieden.
Oriekeiriwid.
De Koning van Griekenland stond eenige
dagen voor de muiterij een correspondent van
het Neue Wiener Tagblatt een onderhoud
toe. Hij wees er o.a. op, dat men in Grieken
land niet kon inzien, dat Griekenland geen
stap kon doen, zonder te zien naar den al-
gemeenen politieken toestand van Europa
en rekening te houden met de wenschen der
groote mogendheden. Bij de beoordeeling
van den toestand vergat men te dikwijls den
vooruitgang van Griekenland sedert zijn
troonsbestijging. Hij betreurde het, dat het
voorgevallene het bezoek van den Czaar on
mogelijk had gemaakt en sprak ten slotto
de hoop uit, dat de rust spoedig zou zijn
hersteld.
Te Athene loopt het gerucht, dat ongeveer
tachtig marine-officieren, die zich met do
eischen van Tybaldos homogeen hebben ver
klaard, doch zich niet in het arsenaal met
hem hebben of willen kunnen vereenigen,
besloten hebben hun ontslag te vragen, wan
neer niet eenige hooggeplaatste marine-offi
cieren worden gepensioneerd, zooals Tybal
dos had verlangd.
Van de muitende marine-officieren bevin-
1ÜDOLF H B R ZOG.
Mijnheer Scfharwachter had) zijn hoofd ver
uit zijn halsdoek gestokenZijne lippen beef
den. Zijn wijsvinger stiet in de lucht. Hij
zocht naar een woord, om den l'asteraar tot
in het diepst zijner ziel te treffen, te ver
pletteren.
„Jij jij mijnheer "Wiskotten, ik zeg
u hierbij de hypotheek op uwe nieuwe ver
verij opl"
Gustav Wiskotten staalde hem aan. Rn
langzaam vexihardJdeni izidh 'zijne trekken en
werden van itzer.
„Moet dab beteekenen, dat u den band
verbreekt? En dat Emilie
„U <hebfc het gehoord. Ik zeg u tegen dieir
eersten Januari de hypotheek op."
„Hebt u ook -de gevolgen daarvan, be
rekend?"
„Als ge ter aarde ligt, zult ge aan het
huidige uur denken en de rechtvaardige
straf erkennen. Als kaf zult ge verstrooid
worden, ,als kaf voor den' wind."
„Wie spreekt er van mij? Ik bedoel de
gevolgen voor u."
Het spotten zal je wel vergaan, 'als je geld
los 'zult trachten te krijgen. Geloof maar
niet, dat men je hier in het Wupperdal je
houding gedurende de werkstaking vergeven
heeft. Je zult nog wat beleven."
„Dat ik tracht geld los te krijgen, is zoo".
Gustav Wi&ko'tten deed eene schrede nader
bij. „En ik had plan den vader mijner
vrouw daarin te 'betrekken."
„Ik heb geen gemeenschap met jou. Heel
klein zal je nog worden
„U wilt dus den strijd. Den strijd tus-
schen onze firma's. Den strijd op leven en
dood. Goed, mijnheer Scharwachter, dat
kan gebeuren. IJ bent de bron en oorzaak
mijner echtelijke oneenigheid, u hebt mij
met Emilie van de vreugde aan mijn arbeid
van mijne jeugdige vroolijkheid beroofd, u
hebt haar mij uit berekening gegeven, om
dat u bang waart, dat moeder tien jaar ge
leden de fabricatie van uw uitschot overne
men en u in uw omzet hinderen zou. Nu
bent u de schatrijke man. En nu zoudt u ons
allen te zamen er wel onder willen krijgen.
En nu zult u zien, dat er nog een God leeft.
Een God voor de onversaagde», die den neus
recht voor zich uit steken en niet kwispel-
siaar,end naar boven loeren als de bond na
een liefkozing. Hier, mijnheer Scharwach
ter hij greep in zijn borstzak en legde
een paar kleurige coupons lint op den lesse
naar van den fabrikant. „Hier hebt u 'de
oorlogsverklaring der W'skotten's. Maak dat
na, manneke, maar vlug, anders ben je over
een jaar met je heele rommel naar de maan.
Stap voor stap zal ik je nagaan, en waar jij
ook maar met je prulleboel opduikt, zal ik
je met die prachtartikel concurrentie aan
doenDezen keer'hebt u goed verstaan. Ja,
ja, ik weet het al. Den eersten Januari krijgt
ge uw geld. Beleg het in Pruisische con
sols, of ik laat het u tot op den laatsten
cent toe verliezen. Goeden morgen 1"
De deur viel in heb slot. Buiten knarste
het ijzeren tuinhek. Geen, blik wierp Gustav
Wiskotten achter zich. Zijne schreden weer
klonken luid op het plaveisel.
Thuis gekomen, riep hij de meid bij zich.
„Mina, mevrouw ds met de kinderen naar
DüsseldoTf gegaan. Om de zuster van den
ouden lieer Scharwachter te verplegen. Ik
dacht dat de ouwe heen- zelf ziek was. Hét
kan lang duren in Dusseldorfdaarom heeft
mevrouw de kin-déren meegenomen., opdat ze
bij >de ouwe dame niet zoo alleen zal zijn. Jij
kunt a' n dien ftusscbentijd Wei maar huis
gaan."
„Is (helt .mogelijk, mijnheer Wiskotten?"
„Je 'hoort het itodh. Je krijgt je loom en
'kostgeld. Mevrouw zal je .dan later wei
schrijven. Om hoe laat vertrekt er een trdin
naar -dat nest van jou?"
„Naar Gevelsberg? Oim twee uur, mijn
heer."
„Dat is dus over een uur. Zou je dien
nog Jcunnen halen?"
„Ik zal me gauw aaukleedjeni, mijnheer."
Ze was reeds ide kamer ui't, bang dat mijn
heer haar terug ®ou roepen. Een Qualf uur
later holde Ze niet haar spoormandje, dat
Ohristiiaan's jongdbe voor haar idtroeg, over
bet fabrieksplein en de [poort uit. In hare
blijdschap 'had ize door ,de haaslt geheel ver
geten afscheid van mijnheer te nomen.
„Die is weg," zeide Gustav Wtiskotien
„Ze had toch maar gekletst,. Nu ds de kuét
vrij."
In gedachten verdiept, schreed hij door 'de
verlaten vertrekken naar de kinkier kaarter.
„Hallo!" riep hij. Toen drukte hij duim en
wijsvdngor stijf tegen zijne oogen. „Ach
ja
Eensklaps Werd hij moe. Hij ging op het
bedje van den jongen -zitteni en streelde werk
tuiglijk het kussen). iZijn zwaar licOiaam zonk
voorover. En nu glééd zijne hia/nld héén en
weer over het 'kussen van hét andJexe bedje.
„Dat hou ik niet uit. Verduiveld nee
Eene rilling ging door hem heen. Hij
kéék schuw rondom zich. Toen wierp hij hét
hoofd in de kussens, rukte aan de lakens en
beet er in... Buiten floot schel de fluit der
fabriek. Het Mompengeklo'ts, het gerinkel
van de blikken koffiekan-netjes der arbeiders,
die van hun imiilcMageten terugkeerden, dron
gen tot hem door. Hij hoorde helt niet. Hij
lag lang uitgestrekt en bewegingloos en
dacht aan zijne kinderen
De Mok sloeg, tikte en tikte, sloeg op
nieuw en tikte iverder. Nu Ibegon' ze weer.
Vier uur.
Hij Steunde zich op zijne eïïébogen, telde
de slagen, Streek heit haar van zijn voorhoofd
en stond met gesloten oogen op.
„Kinderen ibéhooren bij de moeder."
Hij opende zijne oogen zeer wijd, alsof hij
naar zijne éigen woorden luisterde.
„0 ueen, idle zouden bij mij niet kunnen
blijven. Kinderen behooren bij de moeder.
En die zal wel tot hetere gedachten komen."
Hij igi-ng de trap af. In de brievenbus aan
de voordeur lag eén. brief. Snél haalde hij
zijn «teutélrimg udt den zak, Opende héb
dourije en greep er in. Buiten vernam hij
schreden. -Slechte m-u geen stoornis. Met den
brief in de hand stond 'hij terwijl zijn hart
hérig bonsde, «alitor de kelderdeur.
„Gustav 1" riep een stem door hot huis.
„Dat ds Fritz!" ooïde bij bij zich zelf.
De broer stommelde de trap op, -riep 'bo
ven dn iedere kamer dén naam en keerde
mopperend terug.
Ecu oogenblik wachtte Gustav Wiekotie»
nog. Toen ging hij heel zacht ntftar de voor
deur sloot -deze af en ging de trap op naar
boven. Voorzichtig opende hij het couvert.
Hij had iD 't geheel geen haast meer. Hij
las
„Lieve Gustav 1 Ik ben met de kinderen j
naar -tan-te Josephine in Dusseldorf gegaan.
De kinderen moenjen, dat hét een, uitstapje
is. En ze zullen van mij ook niets anders
vernemen. Jij heibt- je tzwaar aan mij bezon
digd. Niet allcon gisteren. Altijd. Gisteren
werd het mij «Lechtte recht duidelijk. En va
der heeft het mij bevestigd. Ik eohaam anij,
-dat -we ons huwelijk niet als- eon christelijk
huwelijk geleid hébben, dat ik tegenover
jouw heerscJuzuch-t de dtem -van mijn gewe
ten altijd maar weer tot zwijgen heb ge
bracht. Ik blijf m met de kinderen in Dus
seldorf, totdat je me 'belooft, een andier
menseh te zullen worden, die in hert. huwe
lijk Sets heiligs ziet en «iet eene vernéde-
ring. Ik zal op je wachten en voor je bidden.
Je trouwe Emilie."
Tweemaal los Gustav Wiskotten den brief
over. Er ging een siddering door zijne
knieën.
Ook dat nog? Zij schaamde zich? Eén©
vernedering? Zij zou bidden?
Hij strekte zijne knieën,; wijdbeens en
stram richtte hij zich op. Zijne oogén gloei
den en hij beet zich op do lippen, om to
lachen nodhte huilen, noch ibékle tegelijk to
tioen. En den brief scheurde hij dn. lange,
regelmatige reepjes, die hij samen balde en
tegem het venster wierp.
Wordt vtrmigd.