X". 149* S9,u Jnargangi BUITENLAND. FEUILLETON. DE WISKOTTENS. JOOg AMERSFOORTSGH DAGBLAD. ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden voor Amersfoortf l.OO. Idem franco per post1.50. Afzonder, yte nummers - O.OS. Deze Courant verschijnt dngelyks, behalve op Zon- en Feest dagen. Advertenliénmededeelingeo enz., gelieve men vóór 11 uur 'e morgens by de Uitgeven in te zenden. Uitgevers: VALKHOFF C°. Utrechtschestraat 1. Intercomm. Telephoonnummer 66. PRUS DER ADVERTENTIËN: Van 15 regels f 0.50. Elke regel meer - 0.10. Dienstaanbiedingen en aanvragen 25 cents bij vooruitbetaling Groote letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrgf bestaan zeer voordeelige bepalingen tt\ het herhaald adverteeren in dit Butd, by abonnement. Emk circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvrie» toegezonden. Kennisgevingen. (J EMEEXT E - BELASTING EN KOSTELOOZE HERINNERING. I)e Gemeente-Ontvanger van Amersfoort, her innert bij deze, vóór zooveel noodig, aan de vol doening der laatste termijnen inkomsten- en straatbelasting 1909, die 1 December a. s. ver schijnen. Amersfoort, 20 November 1909. De Ontvanger voornoemd, K. v. d. BURG. Politiek Overzicht De politieke toestand in Frankrijk. In Frankrijk's binnenlandschen politie ke n toestand zijn sedert de bekende rede voering van jninister-president Briand te Perigueux, waarbij de premier zijn program ma ontvouwde, opmerkelijke wijzigingen ge komen. De strijd der uiterste rechter- en linkerzijden tegen het kabinet-Briand duurt voort. De clericalen, monarchisten en natio nalisten hebben in "hun oppositie tegen Briand steun gevonden bij het Franse he episcopaat en den paus, die een heftige strijd om de school zijn begonnen. Diegenen der radicalen, democraten, radico-socialisten en socialisten, welke in Briand een al te gematigd, bijna conservatief, niensc'h zien, zien met bezorgdheid uit naar de in Mei van het volgende jaar te houden algemeene ver kiezingen, waarvan ze een verzwakking van de republikeinsche regeering verwachten, daar een der strijdleuzen in de verkiezings campagne luiden zal: „voor of tegen de evenredige vertegenwoordiging," en daar de door den minister van financiën, Cochery, voorgestelde nieuwe belastingen op alcohol, tabak, kwitantiën, erfenissen, plakkaten enz., die een tekort van 200 millioen francs moeten dekken, de belastingbetalers voor de linkerzijde niet veel sympathie doen hebben. Wij hebben in de maand September reeds eene uitvoerige uiteenzettting van de nieu we belastingen gegevenzij komen in het kort hierop neer: 65 millioen zal de belas ting op de tabak opbrengen, 24 millioen die op brandewijn, 100 millioen die op erfenis sen (waarvan 50 millioen voor 1910), 45 mil- liöen die op wijn en likeuren. De voorstel len tegen de alcohol-belasting door de verte genwoordigers der departementen waarin likeurfabricage wordt uitgeoefend, ingediend en door de andere tegenstanders van het kabinet, in 't bijzonder door de vereenigde socialisten nog uitgebreid in dien zin, dat men van elke nieuwe belasting op voedings- en genotmiddelen zal afzien, zijn echter in de Kamerzitting van Vrijdag ingetrokken. Cochery beloofde in deze vergadering aan de uiterste linkerzijde de monopoliseering van de jeneverstokerij en van het verzeke ringswezen ter hand te nemen, terwijl Briand wees op de noodzakelijkheid van eene aan eensluiting -van alle republikeinen ter ver dediging van de openbare school tegen de aanvallen van het episcopaat. Het Vrijdag door de Kamer, na het slot de"r algemeene beraadslagingen over de begrooting, met groote meerderheid aangenomen .besluit evenwel, om de nieuwe belastingen niet en bloc te verwerpen, doch meer over elk der nieuwe belastingen in 't bijzonder te be raadslagen, bet-eekent slechts een uitstel van den strijd over die belastingen. De wijnhandelaars, kasteleins en hoteleigenaars van Parijs hebben in eene door 6000 perso nen bijgewoonde vergadering met kracht" ge- protesteerd tegen de belastingen op wijn en likeuren. Ook de voormalige president der republiek, de heer Emile Loubet, die sedert hij uit dit ambt getreden is, zich van het politieke leven verre heeft gehouden, heeft tegenover eenige kwesties uit den politieken strijd positie gekozen. Hij heeft aan een ban ket der middenstands-véreeniging uiting ge geven aan zijne afkeer van liet huidige kies stelsel en van eene wijziging der inkomsten belasting ten nadeele der van hunne rente levende burgers. In een Zaterdag in den Matin geputliceerd interview verklaart Lou bet zoowel tegen het bestaande systeem der districtsverkiezingen als tegen de „scrutin de liste" hij keert zich verder tegen de financieel e demagogie", welke de oorzaak is van de overdreven hooge uitgaven, en wenscht dat de uitgaven in een meer pas sende verhouding worden gebracht tot de brdhnen van inkomstenoverigens heeft, volgens den oud-president, Briand met recht er toe aangespoord, dat alle oprechte repu blikeinen ziclv zullen vereenigen, teneinde het land te kalmeeren en eene politiek van vooruitgang te voeren. In zijne rede te Perigueux predikte Briand vrede en verzoeninghij ontstemde daarmede de meerderheid en moedigde de oppositie aan en zag zich spoedig genoopt in nieuwe redevoeringen in het parlement en in openbare vergaderingen zich zelf zoo lang te corrigeeren, tot van de eerste rede niets meer bleef bestaan. Briand heeft lang over het hoofd gezien, dat eene regeering, welke behoorlijken tijd aan het roer wil blijven, eene aaneengesloten meerderheid noodig beeft en dat zulk eene meerderheid aan den vooravond van nieuwe verkiezingen aan een duidelijk, nauwkeurig omschreven program ma behoefte heeft; hij zag over het hoofd, dat de vex*kiezingstijd een tijdperk van strijd en niet van zachte verzoening is. Thans heeft hij manmoedig kleur bekend en zelf tot een krachtige aaneensluiting der meerderheid aangespoord in een rede, die door hare beslistheid en welsprekendheid grooten indruk heeft gemaakt en tevens een naar aanleiding van de belastingplannen dreigende crisis heeft voorkomen. Voorloo- pig is dus alle gevaar bezworen. Of dit echter van langen duur zal zijn? Frankrijk. P a r ij s, 2 2 H o v. De Kamer behandel de heden de interpellaties over den toestand in Marokko. P a r ij s, 2 2 Nov. In den loop der be- radslaging deelde de minister van buit-en- landsche zaken mede, dat er tusschen Frankrijk en Spanje geen ander verdrag be treffende Marokko bestaat dan dat, hetwelk in het Geelboek is openbaar gemaakt, en dat berust op de handhaving van de integriteit van Marokko en de souvereiniteit van den Sultan. Maar het is den diplomaten der twee landen niet verboden zekere gebeurlijk heden onder de oogen te zien, die indien zij zich.huns ondanks mochten voordoen, de hou ding der twee landen zouden kunnen doen wijzigen. Het parlement zal echter steeds rechter zijn, want wij hebben zeide de minister geen geheim verdrag, noch met Spanje noch met eenige andere natie. Morgen voortzetting. De bisschop van Quimper, Duparc. heeft een berderlijken brief gericht aan de gees telijkheid van zijn diocese, waarin hij de oprichting aanraadt van vereenigingen van huisvaders, de wanneer de onderwijzers hunne eischen niet mochten inwilligen, een staking van schoolkinderen zullen bevorde- Engeland. Londen, 22 Nov. Het historisch de bat over de wet op de middelen is begonnen. Sedert, de verwerping, van de Home Rule- wet, was het Huis niet zoo bezet geweest als thans. Op de banken verdrongen zich de Peers en op de galerijen, gereserveerd voor de echtgenooten van Peers en leden van het Lagerhuis, zat inen dicht opeen. In een van de zijloges zat Koning Manuel, vergezeld van markies Soveral. Het debat werd op eene eenigszins drama tische wijze ingezet. Lord Crewe stelde for meel de tweede lezing van de wet op de mid delen voor, zonder eenige verklaring of ver dediging der voorgestelde maatregelen, waar door dus duidelijk in het licht werd gesteld, hoe, volgens de yegeering, de houding van de Peers, ten opzichte van financieele maat regelen, behoorde te zijn. Lord. Lan&downe stond daarna onmiddel lijk op om zijn motie voor te stellen. Hij zeide, dat de taak van de oppositie in deze zeer eenvoudig was. Er is een ernstige maat regel, die zonder precedent is, voorgesteld voor dezen maatregel wordt de goedkeuring vau het Hcogerhuis vereischt en dit mag de verantwoordelijkheid voor de aanneming niet op zich nemen, voor het weet, of het volk wenscht, dat de voorstellen tot wet zullen worden. Lord Lansdowne betoogde, dat de Peers wel degelijk het recht hebben financieel© maatregelen te verwerpen hij kritiseerde de begrootingsvoorstel- len en loochende, dat de Peers door zelf zuchtige motieven worden geleid bij hunne oppositie tegen de landbelastingen, die slechts te rechtvaardigen zijn, wanneer de regeering van de meening uitgaat, dat het land nationaal eigendom is. Wanneer het ontwerp mocht worden aangenomen, dan zou de natie verplicht zijn om, ten einde aan hare jaarlijksche verplichtingen te voldoen, haar kapitaal aan te spreken. Hij wees op de toenemende beweging voor tariefhervorming en zeide, dat het volk zich afvraagt, of men hier te lande nog langer reden heeft om te lachen over een finan cieel stelsel, onder hetwelk andere landen tot grooten bloei zijn gekomen. De oppositie heeft de gevolgen der ver werping van de begrooting overwogen en is bereid die te aanvaarden. (Toejuichingen.) De politieke stagnatie behoeft niet lang te duren en tenzij de regeering zelf het erop aanlegt, is er geen reden voor een finan- cieelen chaos en hij bood den steun van de oppositie aan, om de moeilijkheden, die mochten ontstaan, te helpen verminderen. Hij gaf echter de voorkeur aan tijdelijke moeilijkheden en verwarring, boven de blij vende moeilijkheden en verwarring, die het gevolg zouden zijn van de aanneming van het wetsontwerp. Hij was niet bang voor be dreigingen tegen de constitutioneele rechten der Peers. De strijd moet komen en hij drong er dus bij dezen op aan niet terug te deinzen voor de verantwoordelijkheid. In zijn antwoord verklaarde de Lord- kaneelier, dat de voorgestelde maatre gel de parlementaire gebruiken onder mijnt en grondwettelijk verkeerd is, daar het Lagerhuis alleen het* recht van controle op de financiën heeft. De verwer ping van het wetsontwerp zou een directe schending zijn van de voorrechten der Kroon en de privileges van het Lagerhuis. Lord Lansdowne'8 voorstel was een stap in de richting van de constitutioneele revolutie; hij verzoekt eigenlijk het Huis aan de Lords zoodanige bevoegdheden te geven, dat La gerhuis en regeering aan de genade van de Lords zouden zijn overgeleverd. Geen ver standig man zou zulks wenechen ©n geen man van karakter ach er aan onderwerpen. H j verdedigde de beginselen der begroo ting, bracht in herinnering de belangrijke regeeringsontwerpen, die in de laatste vier jaar door het Hoogerhuis warea verworpen en verklaarde, dat het onmogelijk zou zijn voor eenige liberale regeering om het bewind te voeren, zonder gewaarborgd te zijn tegen een herhaling van zulk een verwer ping. Wanneer de regeering bij de algemee ne verkiezingen de overwinning mocht be halen aangenomen nl. dat d© Koning het parlement mocht ontbinden dan zou zij, naar hij hoop.e, niet terug deinzen voor hetgeen moet volgen. De regeering heeft het conflict noch uitgelokt nocht geweneclit, maar zij ia evenmin bevreesd en de Lord kanselier hoopte dus, dat zij niet in ge breke zou blijven haren plicht te doen door de grondwet van het land te handhaven. Ka verder© discussie werd het debat ver daagd tot morgen. Gisteren ie het Hoogerhuis alzoo begonnen met de behandeling van de tweede lezing der 'begrooting en lord Lansdowne's ir O'tie tot verwerping. De stemming over deze motie wordt niet voor Woensdag avond of Donder dag verwacht. Bij den aanvang der vergadering van gis (teren zouden een aantal peers den eed af leggen, die tot dusver nooit in het Huis present zijn geweest, maar voor deze gelegenheid volgaarne aan de stemming zouden deelnemen. Eerst daarna zal de groo te strijd een aanvang nemen. In afwachting van dezen hebben de lords zi 'i wel gewacht hun tegenstanders op dit oogenblik nog meer te prikkelen. De wo ningwet van minister Burns, die door het Haorerhuis niet onbelangrijk was gewijzigd is opnieuw door liet Lagerhuis gewijzigd te ruggezonden, en in d© laatste zitting van de vorige week door de lords goedgekeurd. De wet was wel niet, zooal6 het Hooger huis haar wenschte, zeide lord Salisbury, maar baar verwerping zou den indruk kun nen vestigen, dat de lords tegen verbetering der 'onintoestanden waren gekant. Dat is niet zoo, en daarom stemde de oppositie toe in de goedkeuring der wet-, zooals zij nu voor het Huis lag. Met de begrooting zal het wel anders loopen. De liberale peers zijn niet voorne mens de financieel© voorstellen der regee ring te verdedigen; zij zullen zich naar de bladen melden, bepalen tot bestrijding van de h. i. ongrondwettige motie van Lord Lansdowne en daarna zal deze motie naar alle waarschijnlijkheid worden aangenomen. Zoodra deze beslissing gevallen is, wordt naar de Daily News mededeelt, een verga dering van de liberale partij bijeen geroepen, te houden de volgende week, waarin minis ter .'-squith de gelegenheid zal krijgen het beslu't der regeering aan zijn medestanders bekend te maken. Tot recht begrip van de beteekenis van de ingediende motie-Landsdowne moge nog het volgende dienen. Als de Engelsche begrooting wordt inge diend en in eerste lezing door het La gerhuis is aangenomen, gaat zij naar de afdeelingen, dit wil zeggen de door de regeenng gevraagde geiden voor de staatsuitgaven worden onderzocht in de committee of supply ((letterlijk comité van aangevraagde en toegestane gelden), de middelen tot dekking dier uitgaven in de committee of ways and means (letterlijk comité van wegen en middelen.) Beide commissies bestaan uit het geheele Lagerhuis in comité-generaal. De committee of supply neemt een reeks hesluiten, resolutions, waarbij de gevraag de gelden worden goedgekeurddeze be sluiten worden „aaneengeregen" tot een bundel, welke Appropriation bill (d.i. wets ontwerp tot bestemming van gelden) heet en dit wetsontwerp wordt aan het Hooger huis ter goedkeuring gezonden. De middelen tot dekking der op de be grooting voorkomende uitgaven worden ia een afzonderlijk wetsontwerp, de Finance bill (Middelenwet) samengevat, welk ont werp den gewonen behandelingsgang door loopt. Het gebruik wil nu, dat deze beide wets ontwerpen, Appropriation bill en Finance bill, door het parlement moeten zijn aan genomen vóór het einde van het zitting jaar waarin de begrooting is ingediend. De begrooting voor het financieele jaar 1 April 1909 tot 31 Maart 1910 is inge diend kort na de opening vau het parle ment op 29 Januari 1909; beide wetsont werpen moeten dus voor het einde van het zittingjaar 1909 zijn aangenomen. Zijn zij alsdan niet aangenomen, dan kernen de alvast gedane betalingen en geïn de belastingpenningen feitelijk te verval len, omdat der regeering de machtiging daartoe ontbrak. De betalingsorders dooi de regeering in dien tijd uitgegeven en de verschillende uitvoeringsvoorschrifteu aan de douane- en belastingautoriteiten be ginnen echter reeds dadelijk na 't van kracht worden der Budget Resolutions (machtigingen) te werken. Mochten de be grooting van uitgaven en de middelenwet op dien datum nog niet zijn aangenomen dan behoeft de regeering dus niet haar fi- nanacieel beheer stop te zettenmet die Budget Resolutions, kan zij op de defini tieve begrooting vooruitloopen en de con tinuïteit van 's Rijks financiën is gewaar borgd. Is dit echter gewoonlijk een quaestie van weken, ditmaal is het een quaestie gewor den van maanden aangezien de begrooting 1909/10, die vóór 1 April van dit jaar of heel kort daarna 'had behooren te zijn aan genomen nog altijd niet wet is geworden. Daarin ligt het omineus© van de motie Lansdowne. Werd de begrooting alsnog verworpen dan zou, volgens het constitutioneel ge bruik, de eigenlijke, onmisbare basis voor de geldmiddelen van den Staat over het jaar 1909/10 worden vernietigd en liet ge heele geldwezen in de war worden ge stuurd. Het nog nooit voorgekomen, thans mo gelijk geworden feit, dat het zittingjaar is 62 DOOR RUDOLF HERZOG. Gustav Wiskotten hoorde het niet. Hij zag slecht6 de ontwerpen, zag de ververij dampen, de weefgetouwen bewegen, Wilhelm op reis, bestellingen, de vaste prijzen „Ik moet naar liuis," zeide hij, „uitsla pen. Dat zal eindelijk weer eens een rus tige slaap worden. En Sckarwachter zal aftn mijn .bed staan en erover waken." In zijne oogen lag weer de koude, wilde trots, welke zich 200 lang verscholen gehou den had. „Goeien nacht, Kölsch 1 Goeden nacht, juffrouw Annal Als u mij ooit noodig mocht hebben. „Ewald heeft u noodig." „Hij moet zich tot mij wenden. Ik zal wel voor hem zorgen." Kölsch begeleidde hem tot aan de voor deur. Toen .hij terug kwam, wierp Anna zich in zijne armen. Heel vast vlijde ze zich tegen zijne borst. „Wordt 't nu goed met de fabriek?" Hij keek haar onderzoekend aaii. Al leen daaromV' Al de Wiskottens waren bijeen. Ook Ma- bel was meegekomen. Zooails een jaar gelo den de monsters katoen, die Fritz Wiskot ten's uitvinding toonden, gingen heden de teekenpingen van Ewald Wiskotten, die Ernst Kölsch zijne zuster als middel om de reis te bekorten geschonken had, van hand tot hand. Maar heden 'brak er .geen luid ge jubel los zooals toenmaals. De strijd van dier. winter met zijn zware verliezen had hen j stiller gemaakt. Daarentegen gloeiden de i oogen des te meer. Wilhelm Wiskotten sprak het eerst. Als de reiziger der firma, die met de afnemers in aanraking kwam en de markt vau htt praktisch standpunt overzag, kon hij de waarde der nieuwe patronen het nauwkeu- j rigst beoordeelen. „Ik ben bereid op reis te gaan, zoodra ge me één staalkaart daarvan ter hand stelt. Ik gafandeer het ..grootste succes, dat ik nog ooit gehad heb." „Tot prijzen, waardoor wij ons voor de go- leden verliezen herstellen kunnen?" „Tot eiken prijs, welken wij veria ign« Dat moeten de lui koopen. Het zal de cri" der mode worden." Juffrouw Wiskotten legde de handen ge vouwen op het tafelblad. Zij keek naar ba ren oudste. Zonder spi-eken zat ze hem aan te kijken, totdat 'hij het voelde. Hij hief het hoofd op en wendde het gelaat lang zaam naar haar toe. Toen gleed er een raadselachtig moederlac'hje over hare harde trekken. „Ik zal vandaag Brinkmann nog opzoe ken," zeide Gustav Wiskotten. „Er mag geen uur verloren gaan, want ieder uur kost ons geld. Hij moet den Zondag opofferen en ev onmiddellijk mee beginnen de model len gereed te maken, opdat naar de teeke- ningen terstond de kaarten voor het weefge- touw vervaardigd kunnen worden. Dat moet hij binnen een paar dagen klaar spelen, ook indien bij er hulp bij zou moeten hebben. Op hetgeen gereed is, wordt terstond patent geremen. Dan dan zal het- goed worden. Ik kan 't nauwelijks afwachten." Nu praatten ze allemaal tegelijk. Gustav Wiskotten nam zijn hoed. „Van- avond drinken we er op." „Neen, van middag de rijtoer," smeekte Mabel. „Je hebt het mij beloofd. En bet is goed. als ge vóór den slag eerst lucht schept. Dat verkort den tijd van het wach ten. „Vandaag gaat 't niet, Mabel. Ik moet naar Brinkmann." „Nu, morgen dan. Morgenmiddag. Je verdroogt anders nog op de fabriek. Een man een man, een woord een woord, Gus tav „Nu, voor mijn part. Ik storm anders tocii ieder uur bij Brinkmann de monster kamer binnen. Morgen ben ik inderdaad overbodig. Waarheen zal het zijn?" „Naar het Neanderdal, waar de menschen van voor den zondvloed woonden. Dat is morgen juist de omgeving voor jou." „Past op, spotster!" „Ik rijd mee," verklaarde Fritz Wiskot ten. „Ik heb 't verdiend. Niets dan erger nis heb ik tot niu toe van mijne uitvinding gehad." „Paul moet mij morgen bij het rekenen helpen," stelde August vast, voordat ook deze zich aan kon melden. „Nu, troost je, Paul. August neemt je daarvoor in de plaats Woensdag mee naar de Jongedochtersvereeniging." „Onwijze kletspraat." „Neem het niet. ernstig op, August." 1 Weldra waren de oude Wiskottens alleen. Ze zaten tegenover elkander aan de lange tafel, die voor het venster geschoven was, en keken naar buiten. „Moeder. „Ja, vader?" „Dat heeft onze Ewald geteekend „Ja, vader, dat heeft de lieve God zeker zoo gewild." De oude lachte bij zichzélf. Zoo moest ieder zijn eigen weg volgen. Hij vertrouwde op de Wiskottensche natuur. i Den volgenden morgen reden Gustav, Wil helm en Fritz Wiskotten met Mabel over Metraann naar het Neanderdal. De lan dauer was makkelijk en de dag zonnig, even als de stemming. „Je bent toch eene puike vrouw, Mabel, i Ik zou vandaag in de fabriek van ongeduld vergaan zijn. En bespoedigen zou ik toch niets kunnen. Hé, wat doet de frissche lucht goed!" Mabel, het rijpaard dat ik je beloofde, neemt nu reeds een tastbaren vorm aan. Zorg maar dat Wilhelm flink verkoopt. Van 1 hem hangt het af." j „Ik zal met de Engelschen wel Duitsch spreken, Mabel. Wat zeg jij er van, vrouw!" Zij spande vol welbehagen, heimelijk de spieren harer armen. Dit slag mannen was naar haar zin. Dat was levenstemperament. Op de velden arbeidden de landlieden. Van de boerderijen juichten luid schreeuwende kinderen hun toe en hingen een eind weegs aan het Tijtuig. De heuvelen kwamen na- I derbij, links en rechts omzoomde het woud hun pad, toen werd het uitzicht weer rui I mer, ver strekte zich de straatweg uit, en ginds wenkten de rotspartijen van het Nean derdal. „Van morgen vroeg heb ik van moeder eene strafpredikatie gehad," vertelde Mabel, en ze zette ernstige oogen op. „Teen ik 'haar zeide, dat hier schedels van menschen gevonden waren, welker ouderdom niet in jaren, doch in tienduizenden van jaren be rekend kon worden. De oudste mensch, zegt moeder, was Adam, en die werd vijf duizend negen honderd jaar geleden gebo ren. Het was heel treurig, dat ik dat niet uit den bijbel wist, zei moeder." De broers lachten. Toen boog Gustav Wiskotten het bovenlichaam over het lijtuig- portier en keek scherp uit. „Wat heb je ontdekt, Gustav?" „Het scheen me een oogenblik toe Maar dat is tooh onzin nee toch I Kijk daar eens heen. Sakkerloot, daar bij de wegwerkersDie met de kar, die aarde kruit 1 Ziet ge hem? Is dat Ewald niet? „Ben je gek?" De broers waren opgestaan. Ook Mabel. Rechtop stonden ze in den landauer, die snel de arbeidskolonie naderde „Koetsier, houd even stil." Wordt vervolgd.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad | 1909 | | pagina 1