BINNENLAND.
Uit den omtrek.
STADSNIEUWS.
mijlen gevoeld en verwekte tem paniek on
der de In-zoeker* van deu schouwburg te
Ghicagu en eèder». Voor zoover bekend is
zijn er 350 dooden en gewonden de gelde
lijke schade wordt op een hult milliooii dol
lars geraamd.
De New-York Herald verneemt uit
Sjanghai, dat de toestand in Nanking cn do
omstreken dier plaats uiterst kritiek is. Zulks
tengevolge van de instroouiing van berooide
vluchtelingen uit dc hongersnood-districten.
Volgen* de berichten uit Kwacigsoe en An-
hoci is de hongersnood in die provincies de
ergste, die China heeft geteisterd, sinds het
voor dc vreemdelingen geopend is. Indien er
vóór liet beschikbaar komen van den nieu-,
wen oogst geen hulp wondt verleend, loopen
3,000,000 ine nadien gevaar van den honger
te sterven. Om bet voor do noodlijdenden
mogelijk te maken, het den kwaden tijd uit
te zingen, is een bedrag van een half mil-
liocn nuodig.
De Brilschc consul te Tient&iu seint, dat
in die plaats tot dusver 69 gevallen van pest
zijn voorgekomen.
Ingevolge de buitengewone vorst zijn
dc ntecs'e wijngaarden van de Krim bevro
ren. Dit zal aanleiding geven tot een wijn*
rrisi».
Concert ten Hove. Men meldt
Ous uit 's Gravénhage
Voor 11. M. de Koningin, H. M. de Ko
ningin-Moeder cn 'L. K. H. den Prins zijn
gisterenavond in de groote balzaal van het
Paleis in Den Haag het orkest van Mengel
berg met eenigc daarbij behoorende sofisten
en de baszanger Messahaert, opgetreden.
Het auditorium op <IeUen tweeden muziek
avond ten hove bestond verder uit de vol
gende genoodigdendc leden der verschil
lende1 Koninklijke hofhoudingende leden
van don Raad van State; eenige Staatsraden
in builcngfwonen dienstleden van de Sta-
tcn-Generual, in Don Haag wonende; leden
van den Hoogen Raad, de Rekenkamer en
vele partioulieren.
Hot programma voor dit concert was sa
mengesteld als volgt.
lste gedeelte. 1. Concerto grosso no. VIII
(fntto per la notte di natale) van A. Corelli,
voor 2 solo-violen, 1 solo-violoncel, orkest
(snaar-iustrumenten) en orgel.
Solisten dc hceren J. C. lierbsohleb, J. J. F.
Tak en Gerard Hekking.
2a. Rigodon d'Ardanus, van Ph.'Rameau
(bewerkt voor orkest door F. A. Gevaert)
b. Andante Cantabile uit dc symphonie in ut
maj. vau W. A. Mozart.
3. Recitatief en aria uit ltd oratorium Dia
Jahroszcilen. van Jos. Haydn, gezongen door
den heer Joh. Mcssohaert, met orkestbege
leiding.
4. Herzwunden, van E. Grieg.
5a. Tr&umerei. van Schumannb. Menuet,
van George Valensin. voorgedragen dood
den heer G. Hekking, met begeleiding van
<kn heer Mengelberg.
2dv gedeelle. 0. Inleiding van de lste acte
van Fervaol, van Vincent d'Iudy; 7a. Sater-
}e it tens Söndag, van J. Svend&ettb. Gavotte
uit ltd ballet Idomcnco, van W. A. Mo
zart
Sa. M*er©&stflleb Eifersucht und Stolz;.
Nadht und Tra unied. Wohin?, alle van F.
Scjiubert, gezongen door Joh. Mcssohaert, be
geleid door Mengelbergc. Vieux chant po
pulaire Willen wij het haesken jagen gaen".
van Julius Röntgen; 9a. Chanson de Nuit,
van Kdw. Elgarb. Scherzo Ein Sommer-
nachtstraum, van F. Mendelssohn Bartholdy.
H. M de Koningin en Z. K. H. d<'
Prins brachten heden een bezoek aan liet
opnieuw in orde gebrachte panorama-Mes
dag te 's Gravenhagc.
H. M. de Koningin-Moeder zal heden te
balt twaalf de Internationale tentoonstelling
van het hotelwezen te 's Gravenhagc bezoe
ken.
Naar wij vernemen is dc minister van
Justitie voornemens zich dc volgende week
voor korten lijd buitenslands te begeven.
I)e heer de Raguer, die vole jaren
gezant van Spanje hier to lamlo was, en
sedert 1903 als zoodanig te Brussel geaccre
diteerd was, is, nadat hij «lezer dagen den
djplomatieken dienst met dett ramg van
ambassadeur had verlaten, te MOnchen
plotseling overleden.
De geachte diplomaat had zich tijdens
zijn langjarig verblijf in den Haag vele re
lation in de residentiekringen verworven.
Administratieve rechts
spraak. Naar men verneemt is thans spoe
dt y Ie wachten het Regeeringsantwoord in
zake het ontwerp betreffende de administra
tieve rechtspraak, waaromtrent het verslag
<ler commissie van voorbereiding reeds sedert
zeer geruimen tijd verschenen is.
Het ontwerp-* iekteverzeke-
r i n g. De commissie ran voorbereiding voor
hei ontwerp-zickteverzekering zal, volgens
inedcdeckng des voorzitters van de Tweede
Kamer, don 28en «lezer en zoo noodig volgen
de dagen vergaderen.
Arbeid sv oor waar don Rijks-
werklieden. Naar Het Volk verneemt,
zal «Ie Minister van Oorlog een commissie
benoemen, waarin ook rijksworklioden zit
ting krijgen, om te onderzoeken, op welke
■wijze de nadoelen van de loonregelingen van
I90G cn 1907 voor de rijksworfclicden aan
dc Homhrug kunnen worden weggenomen
nog voor de Staatscommissie van 19 Mei
1908 haar werk beëimigd iheeft. Ook de
achturige werkdag en «V- loonregeling t«
Delft zullen in het onderzoek be«nokJten wor
den.
De commissie zal haar omh-rzoek na 3
maanden mootcn volbracht Mbo» en alsdan
den Minister van Oorlog rapport' uitbren
gen en voorstellen hebben te doen.
M r. \Y. F. v an L e c u w c n. De lieer
mr. dr. W. F. van Leeuwen, oud-burgemees
ter van Amsterdam, en mevrouw P. A. van
Leeuwen—Waller zullen heden, naar he*
llbkl. meldt, hun zilveren huwelijksfeest vie
ren.
Des a\onds wordt aan vrienden en beken
den van den heer en mevrouw Van Leeuwen
de gelegenheid geboden hen te komen com-
plimenteercn.
Dc heer A. Smits te 's Ilertogetfbosch
is bestemd voor den dienst in Nederlandsch-
Indifi om te worden benoemd tot onderwij
zer der derde klasse bij het openbaar Euro-
pcesch lager onderwijs daar te Lande.
A. Oppenheim f. Een in finan
cieel© kringen zeer bekende en geachte per
soonlijkheid, de heer A. Oppenheim, is te
's Gravenhagc op ruiin 60-jarigen leeftijd
overleden. Tijdens een commissarissen-ver
ga Uering ran dc Haagsche Tramweg-Maat
schappij, werd de heer Oppenheim gisteren
overvallen door een plotselinge ernstige on
gesteldheid, die dermate verergerde, dat hij
nog denzeUden avond te omstreeks half elf
overleed, zonder tot bewustzijn te zijn ge
komen.
Dc thans ontslapene was Ik! der bankiers
firma Oppenheim cn Van Till, commissaris
van de Haagse he Tramweg-Mij., van do Ex
ploitatie-Maatschappij Scheveningen en van
tal ivan andere financieele instellingen.
Sedert jaren bekleedde liij hij zijn drukke
werkzaamheden ook hot ambt van consul-
generaal van Perzië voor ons lanxl.
Volksbond tegen drankmis
bruik. De afd. Ba-am van <le« Volksbond
heeft Vrijdag in Hotel Velaars een goed ge-
Sloagdc p^opaganda-feestavond georgani
seerd. De- propaganda rede werd gehouden
door «len heer C. A. Mitnelbeek uit Utrecht,
met Ik-1 onderwerp: ..Versailles 18 Januari
1871". De avond werd vertier opgeluisterd
met zang, piano, viool en marmergroepen.
Welwillend verleenden hiervoor hunne me
dewerking de leden van het dameskoor
Aurora, de dames Cor. Dekkers en Fr. v«n
tier Veen en ide heer G. Bakker.
De strijd tegen dc tubercu
lose Naar wij vernemen wordt den 15cn
Maart as. te Doorn het eerste sanatorium
in ons land voor kinderen uit den meer ge
goeden stand geopend. Hel staat onder lei
ding van dr. A. J. ran der Weij en as be
stemd voor een beperkt aantal kindieren, die
aanleg vertoonen voor tuberculose of bij wie
dc eerste verschijnselen dier ziekte zich
reeds hebben geopenbaard, maar die geen
besmettingsgevaar voor anderen opleveren.
Waar kt wetenschappelijke kringen de over
tuiging zich meer en meer baan breekt, dat
de strijd tegen de tuberculose reeds bij het
kind moet worden begonnen om veel ellende
op lalcrcn leeftijd te voorkomen, daar zal de
Doornsciie inrichting ongetwijfeld in een be
hoef'c blijken te voorzien.
Een Millioenen-erfenis. Men
meldt aan de Tel.
Goes heeft tegenwoordig ook zijn millioe-
ti en-erfenis. Een daar ter stede woonachtige
familie Thiery meent nl. gerechti/gd te zijn
tot de nalatenschap van een monsieur Jea,n
Francois Thiery, di© tijdens de FYansche Ro-
vohitie uit Frankrijk naar Kloetingc, bij
Goes, zou zijn <xverg«st©kefli, om, nadat de
gemoederen dtn zijn vaderland weer tot be
doren gekomen waren, zich opnieuw metter
woon iai Frankrijk te veebigeo, alwaar hij
dan ook overleed. Zijn mLHi oenen groote na
latenschap moot bij ©ene Franscli© Bank be
rusten, terwijl ten stadihwize te Goes een
Fransch stuk gedeponeerd is, waaruit dan
zou blijken, dat de daar gevestigde familie
inderdaad van bedoelden Thiery afstamt.
Fir zullen dan ook pogingen in het werk ge
steld worden, om liet rechtmatige erfdeel te
bemachtigen.
Honig en mond- en klauw
zeer. Naar aanleiding van het thans weder
uitbrekende mond- en klauwzeer, wijst een
bijenhouder en veebezittcr in de A. Ct. er op,
dal -honig de goede eigenschappen bezit de
ziekte te weren en te verzachten. Een lepel
vol honig aan runderen 's -morgens in don
mond gesmeerd, voorkomt bij deze het uit
braken der ziekte.
Runderen, bij -welke men dit middel toe
paste, bleven, volgens dien schrijver, van
die ziekte gespaard, terwijl andere dieren
de ziekte kregen. Wanneer do ziekte reeds
uitgebroken is, werkt de honig verzachtend
en wordt door de dieren graag gebruikt.
Moord en zelfmoord.
*- - Gisteren avond omstreeks kwart over
tien heeft zich in het perceel Amstel 118 te
Amsterdam een liefdesdrama afgespeeld. Al
daar woonde één hoog een 21-jarige wedu
we, kellnerin van beroep cn genaamd Cor-
ric Smit, op kamers. Haar hospita hoorde
op dat tijdstip plotseling snel achter elkan
der twee schoten. Vermoedend dat de bij
haar inwonende juffrouw ongenoegen had
gekregen met een bezoeker, snelde zij naar
buiten om politichulp. Omwonenden snel
den naar hoven, en vonden op de kamer dc
weduwe lievig bloedend uit liet hoofd op
dn grond liggen cn naast haar een onge
veer 20-jarig jongracnsch. in infanterie uni
form .die zich blijkbaar door een revolver
schot in liet hoofd van het leven had be
roofd.
Een iu de nabijheid wonend geneesheer,
die bijna oogcnblikkclijk ter plaatse was,
kon slechts bij beiden den dood conslatee-
ren.
Onmiddellijk werd de politie gewaar
schuwd en weldra was de betrokken afdce-
lingschcf met eenigc rechercheurs ter plaat
se. om het eerste onderzoek in te stellen.
Uit dit onderzoek bleek volgens dc Tel.,
dat dc jonge man, A. II. genaamd, sinds
ccnigcn tijd met de jougc vrouw ccn be
trekking onderhield. Zijn ouders gezeten
burgcrmcnschcn, keurden deze verbintenis
echter af cn deden al het mogelijke, om
haar te verbreken. Tenslotte was het daar
bij zoo ver gekomen, dat zij zijn klccrcn
hadden weggesloten, teneinde hem te belet
ten, dc jonge vrouw op te zoeken.
Hij had toen gisteren avond zijn militaire
uniform aangetrokken hij moest binnen
kort onder de wapenen komen en was
toch naar haar woning gegaan.
Wat daar tusschen hen beiden is voorge
vallen zal wel eeuwig onbekend blijven. Ze
ker schijnt echter wel te zijn, dat A. H.
eerst zijn geliefde heeft neergeschoten, om
daarna de hand aan zichzelf te slaan.
Hij bleek nog een doos met 50 patronen in
zijn zak te 1 lebben en had dus vermoedelijk
z'n vreeselijke daad vooraf beraamd.
J u i s t o p t ij d. Op hel oogenblik van
het vertrek van de Batavierboot uit Rotter
dam naai Londen werd Donderdagavond
aan boord aaugehouden een kantoorbediende
van de cargadoorsfirma B. S. te Rotter
dam, die onder een valschcn naam scheep
wilde gaan naar Londen, na ten nadeel© van
zijn patroons ruim 2100 ontvreemd te heb
ben. f 2000 werden nog op hem bevonden.
Inbraak. Gisterennacht is ingebro
ken in de pakhuizen van het Leèdsch© Veem
te Rotterdam. Do dieven verschaften zich
toegang door het openbreken van een deur
en maakten zich meester van 8 blokken Bau-
ka-tin
Brand i u ccn stoomkoren-
mole n. Donderdagavond te omstreeks half
elf uur brak een uitslaande brande uil in den
stoomkorenmolcn „Rust Regest", eigenaar de
heer Jurriaan Sluijler te lonkhuizen. De
brandweer was tegen half twaalf den brand
meester, welke tot de machinekamer be
paald bleef, die geheel uitbrandde. De ma
chinerieën bekwamen groote schade, zoome
de het in den molen aanwezige graan, door
het vele water.
De brand is ontstaan in de machineka
mer, waarschijnlijk door hel daarin geble
ven vuur, aangezien men eerst tegen tien
uur den arbeid in den molen had geslaakt.
Het gebouw, de machinerieën en het graan
zijn op beurspolis verzekerd, tezamen voor
f 11.000. (Tel.)
- Bij Kon. besluit zijn benoemd:
tol lid en voorzitter der commissie, die
gedurende dc jaren 1911, 1912 en 1913 belast
zal zijn met hel afnemen van hel veeartsc-
nijkundig exameru, W. C. Schimmel, direc
teur van 's Rijks Veeartsenijschool te
Utrecht;
tot lid en secretaris:
F. van Es veld. leeraar aan 's Rijks Vee
artsenijschool te Utrecht;
tot leden:
dr. 11. Markus, leeraar aan 's Rijks Vee
artsenijschool te Utrecht;
J. J. Wester, leeraar aan 's Rijks Veeart
senijschool te Utrecht;
dr. B. Sjollcma, leeraar aan 's Rijks Vee
artsenijschool te Utrecht.
W. J. Paimans, leeraar aan 's Rijks Vee
artsenijschool te Utrecht;
11. M. Kroon, leeraar aan 's Rijks Veeart
senijschool te Utrecht;
dr. D. A. de Jong, hoogleeraar aan 's Rijks
Veeartsenijschool te Utrecht;
J. B. II. Moubis, gepeosionneerd luit.-kolo-
nel paardenarts te Utrecht;
M. J. Ilengeveld G. Jzn., districtsveearts te
Haarlem.
dr. G J. Rab. tijdelijk leeraar aan dc
Rijkslandbouwschool en plaatsvervangend
districts*veearts te Oosterbeek, gemeente
Renkum;
tot plaatsvervangende leden:
H. J. C. van Lent, directeur der hoefsmid-
school en plaatsvervangend districtsveearts
te Tiel;
B. M. Busing, plaatsvervangend districts
veearts en gouvernementsveearts te Naar-
den;
A. W. Hcidema, hoofdinspecteur van het
Nederlandsch Paardenstamboek en leeraar
aan dc Rijkslandbouwwinterschool te Gro
ningen;
J. de Vries, plaatsvervangend districtsvee
arts te Zaltbommel;
dr. A. ten Sande, tijdelijk buitengewoon
districts-veearts en gouvernemenls-veearts
te 's Gravenhagc;
J. A. Klauwers, districtsveearts te Teterin-
gen;
dr. L. F. D. E. Lourens, adjunct-directeur
der Rijksseruminrichting te Rotterdam;
dr. D. G. Ubbcls, plaatsvervangend dis
trictsveearts en rijkskeurmeester in alge-
meenen dienst 2e kl. te Haarlem;
dr. J. II. Picard-, plaatsvervangend dis-
trictsveearts cn gemeenteveearts te Zeist;
dr. K. Over. oud-paardenarts 2e kl., keu-
ringsveearls aan het abattoir te Amsterdam;
dr. II. Reeser, bacterioloog aan de
Rijksseruminrichting te Rotterdam.
Utrecht. In ©en te Utrecht gehouden
vergadering werd opgericht de Provinciale
Bond van Boekdrukkerijen voor Utrecht, afd.
van deu Nederl. Bond van Boekdrukkerijen.
Alle leden van laatstgenoemden Bond in d©
provincie zijn uit hoofd© van hun lidmaat
schap tevens lid van den Provincialen Bond.
Het bestuur is als volgt samengesteldJ. A.
Pfeil, (firma van Boekhoven), voorzitter;!
G. J. van Amerongen, secretaris; N. D. II.
de Ridder (firma Kemink Zoon), penning
meester, P. den Boer en L. Masselink, com
missarissen.
D burgemeester van Blari-
c u in. Do zesde kamer der rechtbank te Am
sterdam deed gister uitspraak in de drie za
ken tegen A.^F II. Hosamg, oud 43 jaar, bur
gemeester en secrota ris der gemeente Blari-
cum, te Blaricum.
Achtereenvolgen* heeft hij op 24 Februari
jl. terechtgestaan:
lo. Wegens valschheid in geschrift» in eau
bevelschrift tot betaling, met gebruikmaking
ran het vervalschte geschrift. Hij veranderde
op 4 Augustus in het mandaat wegens ver
schot het bedrag van f 5 in f 50 en liet zich
dit laatste door den gemeente-ontvanger ltt-
betalen;
2o. wegens mishandeling van den dienst-
doenden gemeente-veldwachter J. Brandsma,
dien hijin den laten avond van 10 October met
een stok herhaaldelijk, althans eenmaal, go-
alagen zou hebben;
3o. wegens opzettelijke gebruikmaking van
een vervalscht bevelschrift, hierin bestaan
de: van mr. L. S. G. de Hartog, die hem in
December 1909, toen hij terechtstond ter zake
van belecdiging ©n mishandeling, verdedig
de, ontving hij een ten zijnen name staande
declaratie voor proceskosten, groot f 109.49;
hij krabde zijn naam weg en stelde de decla
ratie ten name der gemeente; vervolgens
schreef hij omstreeks 26 Februari esp bevel
schrift. liet dit door een wethouder mede
onderteckenen en in«-e daarop het bedrag
bij den gemeente-ontvanger.
Het O. M. had tegen den beklaagde g«-
eischt: voor het feit .sub lo drie maanden,
voor het feit sub 2o twee maanden, en voor
liet feit sub go negen maanden, totaal du»
14 maanden gevangenisstraf.
Dn. F .S. Meyers ©n Spainl* die in deze
zaken op verzoek der verdediging gehoord
werden, beschreven beklaagd© als e©n neuro-
paath, doch achtten hem niet lijdend* aan
een psychose.
De rechtbank verklaarde beklaagde schul
dig:
lo aan yalschheid in geschrifte, gepleegd
iu een vervalschte authentieke akte en het
opzettelijk gebruik maken van die vervalsch
te authentieke akte;
2o aan mishandeling;
3o aan het opzettelijk gebruik maken van
een valsche authentieke akte,
en veroordeelde hem onderscheidenlijk tot
één maand gevangenisstraf, tot f 100 boeto
of 50 dagen hechtenis en tot «es maanden ge
vangenisstraf.
In de commissie door welke in Juli
en Augustus hel examen voor toelating als
cadet bij de cadettenschool te Alkmaar zal
worden afgenomen, zijn o.m. benoemd!:
tot lid en voorzitter de luitenant-kolonel
II. J. Indewey en tot plaatsvorv. lid en voor
zitter de luitenant-kolonel D. W. de Jager,
beiden van het 5. rcg. inf.
In dc vacature van regent van het
St. Elizabeths Gast- of Ziekenhuis, ontstaan
door het vertrek van den heer A. J. L. M.
van Soheviekhaven, is voorzien door de keu
ze van den heer J. Th. II. Min-gels, alhier.
Wij vestigen de aandacht van belang
hebbenden op de waarschuwing van. den bur
gemeester in zake hot lokken van werklie
den naar Duatschlanid en op de bekemüma-
king betreffende besmetting door mond- en
klauwzeer.
Lucifer" door de N. V. Het Tooneel
Laat ons beginnen met aan dc verkla
ring door dr. Gerard Brom het volgende te
ontkenen:
„Of Vondels stukken speelbaar zijn is
l nog een vraag? Stellen de hooggeleerden
deze kwestie dan heeft ook Royaards' daad
de waarde van een wetenschappelijke proef.
De professoren hebben hem meer te danken
dan hij hun. want het gaal niet zoozeer om
een geleerde verklaring als wel om
een levende uitdrukking. Bovendien goeft
voor een vertooning de traditie geen hou
vast, zooals liet Théalre Francais bij zijn
klassieken. Alles moet door versche erva
ring worden ontdekt, alles „gecreëerd" met
eigen intuïte. Vandaar liet doortastende bij
zulke ondernemingen, vandaar ook de ver
warring bij de kritiek.
In ieder geval blijkt uil de plotselinge
„Adam"-literatuur en de algemeenef Von>-
delwaardeering liet streven van „Het Too
neel" vruchtbaar en de belangstelling van 't
publiek werkzaam. De honderden „Adam"-
avonden in enkele winters pleiten voor ons
volk, dat overweldigend het wantrouwen
weerlegde van de pedanten, die hun eigen
onwil schoven op Vondel's onmacht.
Zijn eeuwige eenvoud voldoet op den duur
des te dieper; het stilk beeld, hel schoone
woord, de houding van ziel tot ziel, een edel
spel vol gedachten, dat alles blijkt toch bo
ven 't schitterendst effect te gaan. Het pu
bliek nam van zoo'n vertooning wat mee
en genoot er lang van na, zoodat het ern
stige voorbereiding belooft op een pelgrims
tocht naar het hemélsch paradijs van „Lu
cifer", waar ijler lucht geademd wordt in
klaarder licht. Kost het al geesterinspanning
om zich van 't moderne tooneel, gelijkvloers
met de straat getimmerd, op te werken tot
de hoogte van 'l klassieke hofspel de ver
heffing van de aarde tot den hemel eischt
volkomen overgave van de ziel. Wie de ge
steldheid niet bezit, vindt ook de stemming
niet; men moet de stilte van binnen mee
brengen voor 't goddelijk woord, want al
leen de ingetogen toeschouwer wordt opge
togen.
Lucifer is een wereldbelang; dat bewijst
niet alleen de geleerde strijd over Milton's
verhouding tot Vondel, maar vooral meni
ge vertaling.
Klassieke kunst verdient eenmaal studie,
de schoonheid wil veroverd worden.
Nog meer godgeleerde dan menschenken-
ner, stelt Vondel de beginselen boven de
hartstochten en vergt een statigen stijl voor
zijn treurspel. Deze godsdienstige, bijna ker
kelijke kunst is even boeiend als stichtend
cn niet zóó verheven of we worden mee om
hoog gevoerd.
Onder den invloed van een antieke theo
rie, handhaafde Vondel angstvallig 5 bedrij
ven. Toch dient geen kunst zoo geconcen
treerd te wezen als het tooneel. Mag een ro
man uitweiden of ontleden, een drama moet
werken.
Altijd is onze meester wijd van zwaai en
haalt tclkenfr breed, met een schilderachtige
liefde voor kleinigheden uil, ja zegt niet
enkel alles, maar zegt het weer en weer,
zoodat de woordkunstenaar den treurspel
dichter verdringt. Dan schrijft hij sierlijke
verzen, in plaats van zijn personen zelf te
laten spreken, wat hein 'l verwijl bezorgt
van retoriek. Ongeduldig breken wij door
Vondels epische verhalen heen als aanhang
sel van een symctrischcn slijl.
Een godsdienstig sluk onderstelt belang
stelling in geloofszaken. Op enkele liefheb
berij tooneelcn na, is Lucifer nooit meer ge
speeld dan twee maal in 1654, toen 't pas
verschenen stuk door den Amslcrdamschcn
kerkcraad verboden werd.
inderdaad werd niet minder heiligheid
miskend dan srhoonltcid. Licht cn warmte
zijn in de zon verecnigd, maar ons volk kent
eiken winter een koele zon, zooals winter
èn zomer een koud geloof, waarin heilig
heid cn schoonheid, ongescheiden in God,
gescheiden zijn.
De vrome dichter zorgde zelf voor een
grondige verklaring van zijn diepste gedach
ten cn gevoelens. Zijn eenigc verdediging
was ccn klare geloofbelijdenis, waarin hij dc
heiligste bronnen voor zich liet getuigen.
De predikanten, die 't hemelspel voor een
„lasterlijk bock" scholden en „vleeschclijk"
en „ergerlijk," loonden, een armzalig begrip
van hun bijbel, die Vondel zóó volkomen
bezielde, dat er geen tekst is over de enge
len, of de dichter heeft hem verwerkt. Heeft
hij, wat een monsch niet anders kan, de
geesten verzinnelijkt al zijn beelden, blij
ven bijbelsch en zelfs de verlustiging van
een engel aan de vrouw kan hij desnoods
verdedigen met een beroep op de oudste
kerkrad©I-s en hun uitleg van de II. Schrift
(Gen. VI 2). Letterlijk is zijn kunst vol ge
wijde wetenschap en 't hcele stuk een illu
stratie van de Schriftuur, zooals zijn tijdge-
nooten er allerlei baldzijden van vertaalden
in kleuren. „Is nu het oogmerk des rede
naars cn der schilderkunste goed, hoe kan
het zuivere wit der tooneelkunstc zwart en
kwaad zijn?" Hoe anders kan *t lot der
engelen voor de menschen een les vormen,
wanneer aan beide niet dezelfde hartstoch
ten en dezelfde bekoringen worden ver
leend
Wie de bloemen van 'l leven niet te dro
gen legt in de bladen van zijn bijbel, ziet
in een godsdienstig spel geen bespotting van
God, veeleer een feestelijke gelegenheid om
zijn geloof vol edele plooien in de zon te
zetten. Een staatkundige richting is ver
geefs gezocht in dit werk, terwijl voorbijge
zien werd die verre richting van al zijn
werk: de trek naar den hemel. Maar
dezelfde steilen, die 'l tooneel veroordeelen
als een hel, lieten er Vondel geen hemel
van maken. Vooral toonden zij, dat hun
psalmzang een dreun geworden was, nu zij
den toon van David in Vondel's stem niet
herkenden."
De geschiedenis van den engelenval mo
gen we wel als hekend beschouwen. Ze
volgt hierna nog in 't kort bij de beschrij
ving van de muziek.
Het tooneel is door den schilder R. N.
Roland Holst voorgesteld als het IIcmelsch
Jeruzalem, een „engeleaburc.htniet adleen.
naar Vondel's verbeelding van galerijen, bo
gen en gewelven, maar vooral in den geest
van dc hierarchic en den strijd der geesten.
De eerste indruk moet al iets 'bovenaardsch
wezen, wanneer daar de blanke top ver
schijnt van een gebouw, dat zich met einde-
looze treden uit de wolken verheft, zooals
dc telkens breeder rondingen laten vermoe
den. De kolennaden vormen drie nissen en
dragen een koepel, waarvan de gouden
kroon nog even wordt gezien. Achterdoek
en zijgordijnen geven als het uitspansel een
zachtfolauwe Lint.
Dit monumentaal geheel, waarin de figu
ren doen als beeldengroepen binnen archi
tectuur, is voor zoo'n stelselmatig-vast ge
bouw sluk een harmonischer omgeving dan
louter losse wolken of een vlakke vloer,
waarbij men zich van elke moeilijkheid af
maakt met zoo goed als géén décor," onder
de leus, dat de hemel toch boven alle voor
stelling uit gaat.
Vondel heeft eenmaal recht van meespre
ken bij de inrichting van zijn tooneel en hij
noemt uitdrukkelijk allerlei gegevens, die 'L
spel schilderachtig en waarachtig maken
voor ons oog. 'l Moet deze stemming, meer
nog deze stijl wezen, die een Fransch hoog
leeraar in Leuven al zijn hoorders liet op
roepen naar Royaard's Yondelvertooning,
waarvan hij geen woord had voortaan 1
De engelen dragen geen vleugels, die ons
allesbehalve 't denkbeeld geven van luchtig
vliegen, omdat geen vogel met wijde wieken
looptevenmin nemen ze pruiken, maar
hebben behalve Rafaèl met natuurlijk haar
't hoofd bedekt door een kap, die in een
wuivende vleugelmantel overgaat.
De muziek van Hubert Cuypers berust op
twee hoofdmotieven dat van 't Goed ver-
eenigt reinheid en eenvoud als het kind
t Kwaad is pijnlijk verwrongen en gejaagd
van hartstocht.
Het eerste bedrijf vertoont in den morgen
Belzebub en Belial op de voorste trappen,
waar Apollion dc schepping en de menschen
prachtig gaat beschrijven. Het spel 'begint
ineens met een vaart van opkomende woede.
Hoog boven dit jaloersche verhaal van pa
radijswellust verschijnt de geestelijke Ga
briel uit den hemel der hemelen, om het
wonder van Gods mcnschwording te bazui
nen." Terstond loopt het terras vol enge
len, die eerbiedig naar hem toegekeerd luis
teren, terwijl dc drie ontvredenen den nijd
op hun afgewend gezicht laten lezen. Dc
handeling is nu zoover gestegen, dat de rei
't moet uitzingen in 't verzadigde licht.
De wonderbare verzen zijn wijegocrig
woord voor woord gewogen, en tegelijk ver
rukt ons het natuurlijk evenwicht van dit
geheel, een kunst zoo rijk van vorm en toch
zoo vrij van geest. De regels golven overeen
en openbaren Gods oneindigheid met hun
eindeloozen lof. Ten einde raad, vragen de
engelen bij hooger geesten voorlichting,
waarop een onzichtbaar koor tot antwoord
de machlelooze stameling uitstort„Dat 's
God," omdat God alleen met God te verge
lijken en te prijzen is. Dan varen nieuwe
tonen onvermoeid als „bemelduiven", die
elkaar om beurt voorbij vliegen, oin zich dan
samen zacht tc laten gaan in deemoedig reci
tatief. Eindelijk is de troebel der ontroe
ring bezonken en verhelderd ze willen niets
meer zeggen, enkel zingen, sterk eenstem
mig jubelen in vasten gang Heilig, hei
lig.. De ingewijde getrouwen zijn alleen
op het tooneel gebleven, als de vermaning
weerkinkt om God in Adam te eeren.
Het tweede bedrijf laat Lucifer bij zijn
zegewagen naar beneden spreken tot een
denkbeeldige menigte op lager trappen.
Zijn verontwaardiging toont, hoe fel de ver
bittering onder de engelen begint lc bran
den. Getergd door Belzebub, gaat hij Gabriöl
hoogmhartig tegemoet en vraagt hem op
een toon vol ironie en overdrijving naar
Gods plannen. Gabriel zet ge^! voet buiten
't tooneel, of Belzebub bespringt Lucifer op
nieuw en leert hem Apollion voor zich win
nen. Het avondrood begint tc vallen, wan
neer deze samenzweert met Belial, die op
een leider aandringt, waarvan de ij dele
Apollion meer zegt af lc weten. Bij de eerste
tonen van den zang sluipen ze weg.
De somber slepende verzen vormen een
tegenstelling met de vorige reiGods zon
