Zaterdag 13 Januari 1912.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
i°. 192. fierste Blad
tO"* Jaargang.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS:
P«r 8 maanden voor Amersfoortf l.OO.
Idem franoo per post- l.OO.
Afzonderlijke nummers- O.OO.
Deze Courant verschijnt dagelijks, behalve op Zou- en Feest
dagen.
Advevtentiönraededeelingen enz., gelieve men vóór 11 «er
morgens Dij de Uitgevers in te zenden.
Uitgevers: VALKHOFF C®.
Utrechtachestraat 1. lntercomm. Telephoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels f O.»#.
Elke regel moor - 0.10.
Dienstaanbiedingen en aanvragen 35 cent» bij vooruitbetaling.
Grooto letters naar plaatsruimte.
Voer handol en bodryf bestaan zeer voordeslige bepalingen tot
het herhaald adverteeron in dit Blad, by abonnement. Eeue
circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezondon.
Kennisgevingen.
De Burgemeester van Amersfoort,
i Gezien artikel 41 dor gemeentewet,
Brengl ter kennis van de ingezetenen, dot de
laad dezer gemeente zal vergaderen op Dinsdag,
|en 16. Januan aanstaande, des namiddags te li
Ire.
.Amersfoort, den 12. Januari 1912.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
Politiek Overzicht.
De ministerieele crisis in
Frankrijk.
Het heengaan van het kabinet-Cailiaux is
jroor niemand eene verrassing geweest; al-
cen is hel nog een weinig vroeger geschied
lan men thad gedacht. Dat het zich onder
pene omstandigheden lang meer zou kun
nen handhaven, was sedert vele weken voor-
en. De heer Caillaux had in de Kamer be-
verkt, dal de behandeling van de interpel-
atiën over de geheele builenlandsche poli-
ek werd losgemaakt van de beraadslagin
gen over de Marokko-oYereenkomst en werd
■erdaagd loldat over deze overeenkomst zou
:ijn beslist. Daarmee meende hij te hebben
>ereikt, dat zijn val althans tot aan de be-
rachtiging van dit verdrag zou worden ver-
neden. liet is echter anders uitgekomen,
ieene stemming in de Kamer heeft he' kabi-
iet-Caillaux ten val gebracht; het is uiteen
gevallen door eene mijn, die een van zijne
eden, de minister van buitenlandsche zaken
dt*" Selves, ihad gelegd. De heer de Selves
beeft in zijn val het geheele kabinel meege
sleept.
Het kabinet-Cailiaux heeft in de laatste
maanden van Juni 1911 het kabinet-Monis
afgelost, dat zonder levensvatbaarheid bijna
vier maanden aan het bewind is geweest. De
reden van de ka bin ets ver andering was de
kwestie van de kieswetwijziging, die op het
kabinet, dal nu zal optreden, overgaat zon
der eene oplossing te hebben gevonden. Van
de erfenis, die Caillaux verder nog over
nam, is dé afschaffing van de dwaze grens
bepaling van de champagnedistricten ten
uitvoer gelegd. Voor de weerspannigheid
voor het spoorwegpersoneel is, voor zooveel
dat ging. een stokje gestoken door de vast
stelling van een statuut voor hel spoorweg
personeel en door eene strenge wet tegen
aanslagen op de veiligheid van het verkeer.
Het is Caillaux niet gelukt de in verschil
lende takken van den staatsdienst heersohen-
de verwarring meester te worden; maar het
heeft hem niet aan den goeden wil ontbro
ken om hel staatsgezag te doen eerbiedigen;
i i dat opzicht was zijn weg althans met goe
de voornemens geplaveid.
Op één gebied heeft Caillaux zeer verdien
stelijk werk geleverd. Daarvan getuigt de
afscheidsbrief, dien al zijne medewerkers in
het kabinet, ministers en onderstaatssecreta
rissen, natuurlijk met uitzondering van de
Selves, hem hebben doen toekomen, waarin
wordt gezegd: „Vooral in de laatste maanden,
waarin wij uwe edele beslommeringen heb
ben meegeleefd, hebt gij ons vol vertrouwen
op onze solidariteit in moeielijke beraadsla
gingen betrokken, en dagelijks hebben wij
ze met u voortgezet in volledige overeenstem
ming van meeningen; de actie van de bui
tenlandsche politiek, waarvoor gij onze aan
houdende deelneming hebt verlangd, heeft
in iedere van onze bijeenkomsten zonder
voorbehoud de goedkeuring van alle leden
der regeering gevonden. Wij stellen er prijs
op te constateeren, dat wij hel bewustzijn
hebben den vrede der wereld en de waar
digheid en grootheid van Frankrijk te heb
ben gediend."
Van dien arbeid is de nu maandenlange
onderhandelingen den 4en November 1911
tot stand gekomen Marokko-overeenloomst
de vrucht geweest. Toch ligt daarin voor
namelijk de reden waarom het kabinet-
Caillaux zich genoopt heeft gezien heen te
gaan. Dat is niet zoo vreemd als het 6chijnt.
Wanneer aan het kabinet-Cailiaux verwijten
zijn gedaan over de wijze waarop het de
onderhandelingen met Duitschland heeft
gevoerd, dan moet men niet. verge-ten wat
de diepere grond ie voor deze aanvullen. De
Frankf. Ztg. schrijft daarover: „De Marokko-
overeenkome-t, daarover kan men zich niet
misleiden, bevalt aan dc France heil niet; de
141 aif ge vaardigden, die zich den 20en De
cember van de stemming onthielden, spre
ken in dit opzicht eene duidelijke taal. In
het algemeen hebben de Fransehen gemeend,
dat zij het protectoraat over Marokko veel
goedkooper en ten slotte geheel om niet
konden krijgen. Nu moeten zij in hun nieuw
protectoraat niet alleen de handelsvrijheid
en verdere beperkingen van hunne monopo
liestelling dulden, maar zij hebben ook aan
de Congo eene sc l*a do vergoeding moeten
geven. Intueschen zou de ontstemming van
de Francchen over de overeenkomst niet zoo
groot zijn, dal die niet mettertijd tot bedaren
zou komen, wanneer zij alle voordcele« van
de overeenkomst kunnen verwezenlijken.
Maar bij de ontstemming komt nog een an
der gevoel: de bezorgdheid, dat uit de over
eenkomst eene blijvende toenadering en ten
slotte de verzoening van de beide volken
zou kunnen voortkomen. Dit gevoel bestaat
wel is waar slechts bij eene kleine partij,
maar die partij is altijd nog machtig en zij
J6 onophoudelijk werkzaam. Eerst heeft zij
getracht de overeenkomst met Duitschland
tc verhinderen en thans, nu het verdrag ge
sloten is, tracht zij het op elke wijze in zijne
werking te belemmeren en te verkleinen.
Haar werk i6 het opstoken van het chauvi
nisme door hoogdravende redevoeringen en
militaire geschriften, waarin aan het Fran-
sche leger de zekere overwinning over hel
Duitsche leger wordt voorspeld; haar werk
is het bestendige aanstoken van het wan
trouwen en den haat tegen Duitschland;
haar werk is nu ook de storm op bel kabinet-
Cailiaux, dat in verdenking wordt gebracht
eene voor Duitschland al tc gunstige over
eenkomst te hebben gesloten en te streven
naar nog verdere toenadering. Jammer ge
noeg, neemt aan dit werk ook een deel van
de radicale partij deel en eenigen van hare
voornaamste leiders laten zich ook niet on
betuigd, deze laat sten minder om poli
tieke motieven dan omdat zij de gelegenheid
willen benutten om eene kabinetsverande
ring, natuurlijk ten hunnen eigen bate, te
weeg te brengen."
Zoo is de val van bet kabinet-Cailiaux te
verklaren. Maar men kan op dit kabinet ue
oude spreuk van Schiller toepassen: „Der
Molir hat seine Schuldigkeit getan, der Mohr
kann gehen Het ka bi nel-Caillaux gaat
heen, zijn werk blijft. Blijkens eene nota
van Havas zal hel eerste wat geschieden zal
als een nieuw ministerie is opgetreden, zijn
de Marokko-overeenkomst in veilige haven
te brengen. De stemming in den Senaat daar
over zal waarschijnlijk reeds in de volgende
week en anders in flc week daarna plaats
hebben.
Italië tn Turkije.
R o in e, 12.J a n. Ecu telegram uil Mas-
soeah meldt, dal ltaliuansche oorlogsche
pen op 7 Januari 7 Turkscbe kanonneerboo-
ten in den grond geboord hebben en een
gewapend hebben vcrincestcrd na levendig
verzet.
In hel sinds kort le Konslanlinopel in h -t
Turksch en het Fransch versenijnciwie halve
maandschrift ,,De nationale verdediging
levert de hoofdredacteur Mehmet Zeki een
artikel over de lessen van den Italiaanse ii-
Turkschcn oorlog, waarin hij zegt:
Turkije heeft tot dusver slechts voordeden
uit dezen oorlog geoogst: vooreerst bel bevre
digende einde van den opstand in Jemen en
in de tweede plaats de aaneensluiting an
alle mohaiumedaanschc volken, die een ver
heffend voorbeeld van vaderlandsliefde ge
geven hebben. Italie* daarentegen heeft ile
sympathie van de gansche wereld verloren.
Bovendien heeft deze oorlog het resultaat c-
had aan de beschaafde wereld te toonen in
welk een voortreffelijkeo toestand het Turk
scbe leger zich bevindt en dat Turkije een
factor is, die niet meer kan worden geïgno
reerd, want iedere Turk is een geboren sol
daat, die zelfs zonder wijdloopige militair-
opleiding met succes kan vechten tegen den
met zorg gedrilden Kuropeeschen soldaat, in
ieder geval heeft deze oorlog bewezen, dal
het panisiamismc een ijdele waan, maar een
machtige beweging is, die de EuropeescUe
staten in hunne berekeningen niet buiten re
kening moeten laten.
Volgens het Giornale d'Itnlia zijn de toe
bereidselen tot den marsch naaf dc Djebel
Garian voltooid. Aan dezen marsch zullen
50,000 man deelnemen, aan wie op de 80
k.M. langen woestijntoebt levensmiddelen en
water uit Tripoli zullen Worden nagezonden
Te Konslanlinopel heeft hel departement
van oorlog hel volgende bulletin verspreid:
Een Italiaansch regiment beproefde den Gen
Januari cm uitvak bij Honis. Na een marsch
van een Kilometer werd de vijand door onze
troepen omsingeld. Er ontwikkelde zich cu
hevig gevecht en de Italianen moesten ten
slotte in wilde vlucht naar Jloms teruggaan
De Italianen lieten 50 doodcu achter; verder
werd een klein detachement, dat zich tracht
te te redden in eenige alleen staande huizen
afgemaakt. Aan Turksche zijde werden 15
man gedood, 37 gewond; onder dezen bevin
den zich twee vrouwen en een kind.
Duitschland.
B e r 1 ij n, 12 J a -n. #De verkiezingsstrijd
is hier in vollen gang. In hét district Ber-
lijji 1, waartoe lJutter den Linden, liet. ko
ninklijke slot en de City bohooren, lig* het
stemlokaal, waar verscheidene ministers
moetien stemmen. Hier levert ook de rijks-
kanoelior zijn stem in. Hier zijn coawlitdaten
„Stadtalbcstcr" Kaempf (virijzinoiiiige volks
partij), G-oedkc (democraat) eai redacteur
DüweJl (sociaal democraat). Ook in de vijf
andere Berlijns.be districten is bet verkic-
eingswerk reeds levendig aan den gang.
Aanvankelijk zijn he' meerendeels burgers,
d.)e opkomen. Dal is ook in de BerLijmsohe
voorsteden, in bel district Tedtow—Bees-,
kow—Sterkow en in het district Ndederbar-
nim het geval.
B er ij n, 1 2 J a n. In Berlijn 1 moet her
stemming plaat» hebben tu&sehen den vrij
zinnige en den sociaal-democraat. In de
districten II tot VI zijn sociaal-democraten
gekozen, in Niodcr-Barnim eveneons
Te 10.2fl waren 33 resultaten bekend. Ge
kozen zijn 20 afgevaardigden, t. w. een con
servatief, viec centrum led en, eei» nationaal-
liberaal, veertien sociaal-democraten.
Elf herstemmingen moeten plaats hebben,
waarbij betrokken zijn een lid van de rijiks-
partij, vier centrumleden, vijf nationaal-
liberalen, vier leden van de volkepartij, acht
sociaal-democraten.
Bebel, 60tiaal-dcmoeraul, is herkozen;
Streeemann, nationuul-lrberaal, gevallen,
evenals Mom meen (vrijzinnig). De conserva
tieven verliezen een zetel, de nationaal-
liberalen winnen er een; de volkspartij ver
liest drie zetels, dc sociaal-demoeraten
winnen er vijf e» verliezen er een.
Te Stettin, Magdeburg, Breslau W., West-
ha velland. werden sociaaldemocraten geko.
zen; Bernstein is gekozen, Goerke geslagen.
De Voorwarts liet de sociaal-democrati
sche overwinningsberiobten op een doek
projectcere. De menigte begroette de tijdim
gen met gejuich Twee politieofficieren gin
gen naar binnen en verboden de verdere
bekendmaking. Kort daarop verschenen weer
mededeel in gen voor het gebouw; de politie
verbood dit, hetgeen het publiek met sissen
en fluiten begroette. Langzaam verstrooide
de menigte zich.
Om elf uur waren 60 resultaten bekend.
Gekozen zijn 31 afgevaardigden en wel: 1
conservatief. 1 rijkspartij, 6 centrum, 1 na-
tionaal-liberaal, 23 sociaal-democraten, 2 tot
geen fraotie behoorende (1 Elzasscr en 1
Deen).
26 herstemmingen moeten plaats hebben,
waarbij betrokken zijm 3 conservatieven, 3
rijkspartij, - Wirtschaftliche Vereingung,
12 nationaal-liberalen, 6 Fortschrittliche
Volkspartei, 22 sociaal-democraten, 1 Bun>d
der Landwirte.
Dc conservatieven verliezen 2, de rijks-
partij wint 1 en verliest 2 plaatsen, de na
tionaal-liberalen winnen 1 en verliezen 2, de
fortschrittliche Volkspartei verliest 5, de
sociaal-democraten winnen 9, verliezen 2
plaatsen.
Kobelt, wild-liberaal, en Arnold, wild-con-
servatief, zijn geslagen. De Elzasser Wcttcrle
is herkozen.
1 1.4 5 des avonds. 116 resultaten zijn
bekend. Gekozen 73 afgevaardigden: 1 con
servatief, 1 rijkspartij, 1 wirtschaftliche
Vereinigung, 39 centrum, 1 nationaal-libc-
raal, 28 sociaal-democraten, 1 Elzasser, 1
Deen.
Herstemmingen moeten plaats hebben in
43 districten, waarbij betrokken zijn: 6 con
servatieven; 4 rijkspartij, 1 Deutsche Re-
formpartei, 2 wirtschaftliche Vereingung, 6
centrum, 1 Pool, 17 nationaal-liberalen, 2
Bund der Landwirte, 13 fortschrittliche
Volkspartei, 34 sociaal-democraten.
De conservatieven verliezen 2, dc rijks
partij wint 1 en verliest 2, de wirtschaftliche
Vereinigung verliest 1, het centrum verliest
2, de nationaal-liberalen. winnen 1 en ver
liezen 3, de fortschrittliche Volksparlei ver
liest 5, de sociaal-democraten winnen 11 en
verliezen 2, de wild-liberalen en wildr-con-
servatievcn verliezen ieder een plaats.
Van het centrum zijn herkozen baron von
ILertlimg, Ilerold, Müller-Fuldat, Röhircn,
Spahn Sr.
13 Jan. 1.15 snachts. 205 resultaten
J bekend. Gekozen 118 loden en wel 9 oonder-
va lieven, 2 rijkspartij, 1 wirtsch. Vereini-
guwg, 49 centrum, 8 Polen, 1 iiatio«aal-l#»e-
raal, 1 Bund der Landwirte, 45 sociaal soci
al ai-democraten, 1 Elzasser, 1 Deen.
87 herstemmingen, waarbij betrokken: 18
conservatieven, 5 rijkspartij, 3 Deutsche
Reformpartei, 3 wirtsch. Viercuug.ui)^ 16
centrum, 6 Polen, 34 nationaal-liberalen, 4
Bund der Landwirte, 26 Fonisch. Votkspar-
tei, 57 s oeiaa 1 de mocraiöen2 Weüdlen.
De conserve lieven winnen 1, verliezen 3
plaatsen, dc rijkspartij win*, 1, verbeet 5, het
centrum verliest l, de Polen winnen 1, ver
liezen 1, de nationaal-liberalen winnen 1,
verliezen 5, die fortschr. Yoikspawi verliest
7, de socïaa 1-democrateai winnen 10, verlie
zen 2.
De sociaal-democraten Zubeil en von Voll-
mar zijn berkoren.
2.30 'sraoirgens. 265 resultaten bekend.
Gekozen 138, namelijk: 16 conservatieven, 3
rijkspartij, 2 wartsoh-Veredniguf^g, 52 cen
trum. 8 Poften, 3 nationaal-liberalen, 1 Bund
der Landwirte, 51 sociaal-democraten, 1 El»
zussen, 1 Deen.
127 herstemmingen, waarbij betrokken 27
conservatieven, 7 rijk spar tij, 3 Deutsche He-
formpartij, 8 wirtsch. Vereinigung, 23 cen
trum, 7 Polen, 34 nationaal-liberalen, 4
Rund der Landwirte, 43 fortschr. Volkspar
lei, 83 sociaal-democraten, 1 Bcicrschc libe
ral, 2 Wel fen, 1 .Wilde."
De conservatieven winnen 1, verliezen 4,
dc rijkspartij wint 1, verliest 7, de wirtsch-
Vereinigung wint 1, verliest 5, het centrum
verliest 1, de Polen verliezen 1, de nationaal-
liberalen winnen 1. verliezen 11, de fortschr
Volkspartei verliezen 9, de sociaal-democra-
ten winnen 22, verliezen 2, de wild-libera
len en wild-conservaticven verliezen elk 1.
Gekozen zijn de conservatieven von Heydc-
brand, graaf Kaïdtz, graaf Westarp, dr
Oertel en von Norman. Diedrich Halm van
den Rund der Landwirte is geslagen. Geko
zen zijn verder Semler (natioivaal-libcraal),
Groeber (centrum), Schultz (rijkspartij, oud-
ondervoorzitter), baron Gamp (rijkspartij),
Speck (centrum), Mumnt (wirtschaftliche Ver
einigung, «lie het district van zijn schoon
vader Stöckcr veroverde). Met goede kans
zijn in herstemming Bassermann (nationaal-
liberaal) tegen liet centrum, graaf Posu-
dowsky legen dc sociaal-democraten en le
hoogleeraar in het strafrecht von Liszt
(fortschr. Volkspartei) tegen de conservatie
ven. Verder komen in herstemming Paaschc
(nalionaal-liberaal), von Licbert (rijkspartij),
Konrad llaiissmann en von Payer (forschr
Volkspartei). l)s. Naumann (fortschr.) is
slagen, evenals Laltmann (wirtsch-Vereini-
gung).
4.30 'smorgens. 350 resultaten zijn be
kend. Gekozen 181 leden: 24 conservatieven,
5 rijkspartij, 2 wirtsch. Vereinigung, 68 cen
trum, 11 Polen, 4 nationaal-liberalen, 1 Bund
der Landwirte, 62 sociaal-democraten, 2 El-
zassers, 1 Lotharinger, 1 Deen.
169 herstemmingen, waarbij betrokken
zijn: 36 conservatieven, 14 rijkspartij, 3
Deutsche Reformpartei,. 8 wirtsdi. Vereini
gung, 26 centrum, 9 Polen, 59 nationaal-libe
ralen. 4 Bund der Landwirte, 51 fortsch.
Volkspartei, 113 sociaal-democraten, 2 Beier-
sche liberalen, 1 Elzasser, 1 Elzassiser cen
trum, 1 Lotharinger, 5 Welfen, 1 Boeren»
bond, 4 bij geen partij aangesloten, waaron
der baron Heyl zu Hernsheim.
Dc conservatieven winnen 2, verliezen 9,
de rijkspartij wint 2, verliest 8, dc wirtsch-
Franz Liszt (1811=1886).
iDen 22stcn October van het vorig jaar
was hel 100 jaar geleden, dat Franz Liszt
geboren werd, en in tal van plaatsen is dit
fep. op meer of minder grootsche wijze her
dacht door uitvoering van enkele zijner loon-
scbeppingen.
Ook de afdeeling Amersfoort van de Mij.
tot Bev. der Toonkunst had! hel plan opge
vat in den loop van dit herdenkingsjaar de
nagedachtenis van den componist le eeren
door eene uilvoering van zijn oratorium
„Die Legende von der heiligen Elisabeth",
maar door een toevallig samentreffen van
den eerst bepaalden datum me* d'ien van de
uitvoering in Utrecht, heeft men zich ge
noodzaakt gezien tot bet begin van 1912 te
wachten.
Het is nu ongeveer drie jaar geleden, dat
dc zangvereeniging van „Toonkunst" het
zelfde oratorium heesft opgevoerd en we ook
in dit blad eene beschouwing over het werk
Itebben gegeven; l) dezen keer zullen we ons
daarom 'bepalen tot het meedeelen van eeni
ge bijzonderheden- uit het leven van den
componist. He* 100-jarige gedenkfeest is aan
leiding geweest, dat er in alle mogelijke pe
riodieken, dag- en weekbladen kolommen en
kolommen gevuld zijn geworden met Liszt-
litteratuur; van alle zijden, is dit veelbewo
gen kunstenaarsbestaan nogmaals bekeken en
1) Men kun deze nu vinden in de inlcid i^ van
bet tekatboekje.
heeft men in het licht trachten te stellen
van welk eene enorme beteekenis Liszt in
dc geschiedenis der muziek is geweest. Wat
ons bij het lezen van het vele, dat er over
hem geschreven is, in hooge mate heeft ge
troffen is, dat bij zooveel verschil van mee
ning omtrent de waarde van zijne toon-
scheppingen, de bijna legendarische figuur
van den maestro ons daaruit te gemoe*
treedt lichtend en schoon als een dier edele
en hoogstaande geesten, waarop die mensch-
beid dioor eeuwen heen trolsch zal zijn.
.Gesproten uit een oud-adieUijk maar on
bemiddeld geslacht, werd. Franz Liszt den
22sten October te Raiding in Oostenrijk ge
boren; zijn vader, Adam Liszt, was als
schrijver in- dienst bij vorst Nicolaas Ester-
hazy, den welbekenden kunsflievenden edel
man, die Joseph Ilaydn tot kapelmeester
had. De vader was zelf een zeer muzikaal
man, die bijna ieder instrument bespeelde en
slechts door geldgebrek het niet tot musi
cus had kunnen brengen- Is het te verwon
deren, dat hij geen vuriger wensch had dan
te -trachten voor zijn zoon die loopbaan te
ontsluiten, die hem ontzegd was geworde .V
En ziet, de jonge Franz, hoewel in zijne
eerste levensjaren een ziekelijk en zwak
kind, toonde al spoedig, dat hij met een bui
tengewonen aanleg voor de muziek begaafd
was. Maar toen kwamen de moeilijkheden,
want ook' nu weer ontbrak liet aan het noo-
dige geld om dezen aanleg te ontwikkelen.
Ilot toeval kwam le hulp. Toen Franz 9 jaar
oud geworden was, noodigde vorst Ester-
hazy hem uit in zijn paleis een concert te
geven, en zoo groot was het enthousiasme
door zijn klavierspel verwekt, da* er dade
lijk voor een belangrijk bedrag werd' getee-
kend op eene lijst, die rondging om onder
steuning rte vragen voor zijne opleiding.
Daar Franz te jong was om alleen de we
reld in te gaan, nam zijn vader zijn ontslag
tri- zijne betrekking en vertrok met zijn zoon
naar Weenen. Daar bevond zich toen de be
roemde klavierpacdagoog Carl Czerny, de
auteur van tal van etudes voor het klavier,
en schrikbeeld voor tal vat» jeugdige, vinger
oefeningen hatende pianisten, die terstond
aanbood den veeibelovonden knaap gratis
onderwijs te geven. Na twee jaar verklaarde
Czerny, -dat hij zijn leerling niets meer kon
leeren, en daar deze intussohen ook zijne
studie van de theorie der muziek had vol
tooid was dus de tijd aangebroken, dat hij.
in het publiek kon optreden. Hij was nog
maar 11 jaar oud, toen hij in de Stadszaal
te Weenen zich deed hooren en stormender
hand alle harten veroverde door zijn mee-
sleepend klavierspel. Men erkende, dat hij
als pianist stond boven al zijne tijdgenooten
en toen hij he* volgend jaar nog eens een
concert gaf was het niemand minder dan
Beethoven, die op den knaap toetrad, hem
in zijne armen sloot en op he* voorhoofd
kuste. Na aldus van den grootmeester, den
opperpriester in den tempel der kunöt, zijne
wijding *e hebben ontvangen, trok het won
derkind de wereld in, steeds vergezeld van
zijnen vader; in tegenstelling met zooVele
andere vaders van wonderkinderen, was
deze er niet zooveel mogelijk op uit
om het talent van zijn zoon u.* te bui
de n, maar wel om dit tot rijpheid te bren
gen. Het doel van d« reis was de Fransche
hoofdstad, waar het beroemde Conservatoire
order leiding van Qherubini de beste ge
legenheid aanbood voor verdere ontwikke
ling. Men meldde zich aan bij den direc
teur. maar ontving het teleurstellend ant
woord., dat geen vreemdelingen werden aan
genomen; en dat terwijl tCherubini zelf Ita
liaan van geboorte was! Maar welke moei
lijkheden men het ook in den weg logt, het
ware genie weet zich immer baan- te bre
ken; al spoedig werd lie* in Parijs bekend
welk een geweldige klaviervirtuoos de jonge
knaap was, wien men geweigerd had de
deuren van het Conservatoire tc ontsluiten,
en het duurde niet lang of Franz Liszt werd
de lieveling van- het publiek der hoofdstad
Tal van jaren is hij daar gebleven, zich ge
heel wijdende aan zijne kunst, die hij to*
steeds grootere volmaaktheid trachtte te
brengen, en van tijd tot tijd concertreizen
naar andere landen ondernemend, waar hij
bok ai spoedig enthousiaste bewonderaars
vond. In Parijs verkeerde hij in een kring
van eminente geesten, wier omgang zeker
grooten invloed op zijne ontwikkeling heeft
gehad: hij leerde er Victor Hugo, Lamartinc
en De Musset kennen, sloot vriendschap met
Chopin, met George Sand, de gravin
d'Agoult e. a. en hoorde er in 1831 den
dacmonischen vioolvirtuoos Paganini spelen.
Dc toenmaals twintigjarige jongeling werd
overbluf» door de geweldige techniek van
den Italiaan, en hij lteslool toen zioh tot
diezelfde duizelingwekkende hoogte op tc
werken ten opzichte van- de klaviertechniek.
Hij wilde ,,dc Paganini van lw/ klavier"
worden, en uren en uren achtereen sloot hij
rich in zijne kamer op om te oefenen en
dc zwaarste technische moeilijkheden tc
overwinnen; toch was dit alles bij hem
sleabts middel en geen doel, hij wikic niet
als Paganini verblinden door de virtuositeit
van zijn sik-I, maar zich slechts d£e fcilloozc
techniek eigen maken, waardoor hij zich
zonder eenige belemmering geheel kon ge
ven aan de vertolking van de muzikale ge
dachte.
Zooals wij reeds terloops vermeldden had
Liszt ook te Parijs kennis getnaaki met de
gravin d'Agouh, (als schrijfster bekend on
der den pseudonym Daniel Stern) eene schoo-
ne maar ijdele en- hecrschzuohtige vrouw,
wier salon het verzamelpunt van tal van
hoogstaande geesten was. Zij verliet dc grafe
lijke woning om zidi met Liszt in 1835 te
lk-rn te vestigen en, na een kort verblijf al
daar, te Genève, waar zij zich op weelderi-
gen voet in eene elegante vi-lla inrichtten.
-Veel geluk heeft deze verbintenis Lisizt niet
•gebradht, zooals blajkt uit een brief, dien
hij later, lang na hunne scheiding, bij het
vernemen van hare doodstijding schreef, en
waarin hij o.a. zegt: ,,De nagedachtenis, die
ik van haar bewaard hol», is een geheim vol
smart, dat ik slechts God vertrouw met de
bede, dat Hij de ziel «Ver moeder van mijn
drie geliefde kinderen genadig moge zijn.
Uit zijne verbintenis met de gravin d'Agoult
zijn drie dochters geboren, waarvan Cosima,
na eerst met Hans von iBülow geh-uwd' te
zijn geweest, -later dc gade is .geworden van
Richard Wagner.
No eenigen tijd aan hel Conservatoire te
Genève geheel belangeloos klavierlessen te
hebben gegeven, zette Li-szt zijn virtuozen-
locpbaan voort en doorreisde geheel Europa;
zegetochten- waren deze concertreizen, daar
men hem overal ontving als den koning der
pianisten, van wiens spel eene magnetische
bekoring uitging. Het klavier klonk onder
zijne handen als eet» vol orkest en zeldzaam
was zijne 'gave om zich geheel in te leven
In dc werken, die hij moest vert-ofleen; zijn
\panslag veranderde bij lederen componist
totaal, ziijn spel was, zooals eene leerlinge
