996. lO" «iMaegang. Vrijdag 31 Mei 1912. BUITENLAND. ERSFOORTSCH DAGBLAD. ABONNEMENTSPRIJS: r 8 mftandon voor Araorsfoort f l.OO. Idem franco per post- 1.50. Wonderlijke nummers- 0.05. tze Courant versshycit dagelijks, behalve op Zoi.- en Feest- ftagon. |vertent»»n. mededeel "ogen enz., gelieve men róór 11 uur 's morgens by de Uitgevers in te zenden. Uitgeversi VALKHOFF C«. Utrechtschestraat l. lntercomm. Telephoonnummer 66. PRUS DEK ADVEKTENTIËN: Van 15 regels f 0.50. Elko regel moer - O.IO. Dienstaanbiedingen en aanvragon 35 cents by vooruitbetaling. Qroote lettors naar plaatsruimte. Voor handel en bodrijf bestaan zeer voordoelige bepalingen tot het herhaald odvortoeron in dit Blad, by abonnement. Eene circulairebevattonde de voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. Kennisgevingen. Burgemeester van Amersfoort, aicn artikel 41 der gemeentewet, •engt ter kennis van de ingezetenen, dat de il dezer gemeente zal vergaderen op Dinsdag, 4. Juni aanstaande, des namiddags te 14 ure. rsfoort, den 30. Mei 1912 De Burgemeester voornoemd, WUUT1ERS. Politiek Overzicht RormteeUenen in Marokko. let gaal den Franschen in Marokko biijk- r niel voor den wind. Het verdra,dat i 31). Maart te Fez is onder teekend, waarbij protectoraat van Frankrijk over Marokko ^evesiigci, schijnt door de Marokkanen te opgevat als hel sein lot een algemecnen (tand tegen de l'ramclien, die zich als ine beschenpers willen opdringen. Gene- il Lyautoy, dé nieuwe resident-generaal, ift vóór zijn vertrek uil Parijs tol aanvaar- van rij» ambt, van de regeering de utt el ing van nieuwe vers.vikingen bedongen, irdoor de s'tcrkt-e van de in Marokko aan- ige strijdmacht op 47,000 man is gebracjjt. nood g deze uil voorzorg genonv n mnat- is. hebben de eerste dagen van het ver- f van Lyautoy te Fez bewezen. L)c stad is looneel geweest van een hevigen strijd, is meer geweest dan een bloot oproer de sjerifische troepen, waartegen de ische strijdmacht is moeten optreden; was een aanval van buiten, die tegen Fez d ondernomen, en die aanval was zoo g. dat de opstandelingen tijdelijk ge de ei- van de stad bezet konden houden. Dit wijst, dat de Berbers tot het uiterste he il zijn om hun binnendringen in de stad or te zeilen Hel is waarlijk geen wonder, aan sultan Moeley Hafid de last der rc- •ing le zwaar gaat drukken, llij is meer n oo.t besloten om af le treden en is doof or de raadgevingen, die hem van dat plan ug willen brengen. iven slecht als in de hoofd>tad, is dc toc- uid elders in hel land. Volgens de iniich- gen van den correspondent van de Times fanger is de toestand bedenkelijk niet al ii in liet zuiden, waar een tegensullan is tgeroepen, maar ook in het noorden. De jandigheid van de inboorlingen tegen de 'iuiseiien is stijgende. Zij werd hierdoor Ingewakkerd, dat dc Fran-cbe opperbevcl- bber, om de stad Fez le straiten voor liet iroer en voor de plunderingen, haar eene halting van een millioen francs heeft opge ld, ofschoon de boosdoeners slechts leden ui stammen en muitende soldaten zijn, ler- iji de stedelijke bevolking zelf hel oproer u-oordeelde en de Europeanen beschermde, ik wij Is hoort men ook de klacht, dat de ranschen onrechtmatig landbezit ontnemen, m inboorlingen, dat het voor inboorlingen •eielijk is zich tegenover Franschen recht verschaffen en dal men hen paait met het ooruitzicht op nieuwe wetten, die eerst over en paar jaren lol stand zuilen komen. „Dikwijls genoeg zegt deze correspon- ■nt werden de Fransche autoriteiten ge- narschuwd, maan* altijd te vergeefs; een eest van booz.i- onrust is merkbaar, die tot pen lij ken opstand kan leiden, en gelijk in Fez de uitbarsting ook nu anti-Fransc.h en iel anti-Europeesch zijn. De voortzetting van le tegenwoordige politiek kan slechts onheil irengen. Dc Fransche regeering hoeft zich, ichalve in de Chauja, niet bekommerd om le welvaart van de bevolking, maar om hel naghzen, en het moet nog blijken of de tra gische waarschuwing van Fez voldoende is jewcesl en of verdere treurige gebeurtenis- moeten intreden, voordat de Fransche regeering inziet, dal zij op een verkeerden weg is.'" De in het zuiden uilgeroepen sultan is een zoon van den in liet vorige jaar overleden Mal Anim, die in dc Sahara als wonderman een grootcn naam had. Hij is van fanatieke gezindheid en moet een grootcn toeloop onder dc stammen van het zuiden hebben. Anatole France, die eene reis in Marokko heeft gedaan, heeft bij zijne terugkomst over zijne indrukken gezegd: „Het moet een zeer vruchtbaar land zijn, maar het is voorloopig nog voor elke doordringing gesloten. Ik ben niet zeer ver in het land gekomen, want wij zijn in de buurt van de Algerijnschc grens gebleven; maar ik heb den indruk, alsof de best ingelichte bestuursambtenaren bijna niets weten van wat Marokko en de Marokkanen zijn. Dc berichten over den afstand van de sleden en over de gezindheid der bewoners zijn tegenstrijdig; men weet niets over de breedte van eene naburige rivier; inen weel evenmin waar de eene of andere berg is ge legen; men weet nicls. Wij bevinden ons daar ginds dn het eerste tijdperk van ccnc mili taire bezetting, en wat wij bezet hebben is niet veelIk ben geen pessimist, maar ik betwijfel of wij een volk zijn, dat verstaat le kolonisccren. De Romeinen verstonden te ver overen en tc kolonisccren. Wij staan blijkbaar bij hen achter". Op do vraag of er een l>olcr vcroverings- middcl was dan de wapenen, antwoordde hij: „Misschien, zoo niet om te veroveren, dan toch om le kolonisccren. Wanneer de Franschman in deze streken doordringt, waar het individu door eene godsdienstige traditie van vele eeuwen is gevormd, brengt hij zijne eigen tra dition mee en wil heerschcn". „Ziel gij eene oplossing?" werd verder ge vraagd. Het antwoord van Anatole France was: ,.De Arabieren en de Marokkanen zijn in hoofdzaak nomaden. Steeds zijn zij in bewe ging. De geloovigc, die naar Mekka gaat, be geeft zich niet slechts daarheen om gebeden te verrichten, maar ook ter wille van den handel, llij koopt en verkoopt. Laat ons tege moet komen aan dc rcisgewoonten van den Arabier, die plaatsverwisseling noodig heef» en wien een spoorweg meer ontzag inboezemt dan een leger. Laat ons zoo vlug mogelijk de' spoorwegen organiseeren en den handel en het reizen begunstigen. Ik zie geen heter en zekerder middel om rust tc verkrijgen. Ove rigensin werkelijkheid weet ik niets en weet niemand iets. Wij slaan aan den drem pel van een misschien zeer vruchtbaar en zeer schoon, misschien onvruchtbaar en gevaarlijk land, dat men evenmin met Algerië als met Tunis kan vergelijken, en dat nog een geheim Italië en Turkije. De Porto heeft aan dc mogendheden eene mededeeling over de uitzetting van dc Italia nen uit Turkije doen toekomen. Dit is niet het eerste van de Turkschc regecring uitge gane stuk, dal zieli met deze zaak bezig houdt. Reeds in het laatst van October, toen er berichten kwamen, dat Italië voornemens was zijne militaire actie uit le breiden tot dc kusten en eilanden van de F'gcïsche zee, kon digde Turkije aan alle mogendheden aan, dat het in dit geval zich genoodzaakt zou zien tol uitzetting van dc Italianen uil hel gebied van den Turkschen staat. Deze mededeeling werd in het laatst van Februari van dit jaar herhaald. Toen maakte Turkije de mogend- Inden er opmerkzaam op, dat het, als Italië zijuie dreigementen verwezenlijkte, ondpr den drang der feiten de Dardanellen zou moeten sluiten en ernst maken met de uitzetting van de Italianen. De mededeeling, die thans aan dc mogend heden worn, gedaan, is dus dc derde over hetzelfde onderwerp. Deze nota heeft eene motiveering van de Turkschc handelwijze lot inhoud. Zij houdt ccne aanklacht in tegen de Italianen, dat zij herhaalde malen het vol kenrecht hebben geschonden. De volgende feilen worü-.i punt voor punt vermeld: het bloedbad in de oase van Tripoli van 23 tot 2(> October; hel wegvoeren van gebecle ge zinnen uit iripoli in Italiaansehe gevangen schap; hel bombardccren van open steden aan de Turkschc kust; het in beslag nemen van een Turksch hospitaalschip in do Roode zee. dat hulp zou brengen aan de gewonden in Jemen en dat werd weggenomen ofschoon eerst vergunning lol de doorvaart was ver leend; de gevangenneming van het genees kundige personeel van dit schip; de gevan genneming van Turksch© burgerpersonen op onzijdige schepen; hel werpen van bommen uit vliegtuigen; dc beschieting van handels karavanen. zooals onlangs nog bij Buchamez; bet verbod aan de mohnmmedaansche bevol king op de eilanden in de Egeïsche zee om hunne woonplaatsen te verlaten; hel wegvoe ren van rechterlijke ambtenaren op deze eilanden in krijgsgevangenschap. Na de opsomming van deze punten betoogt de nota verder, dat deze handelwijze van Italië zulk eene verbittering onder de Turken heeft teweeg gebracht, dat de Porte ten slotte heeft moeten overgaan tot de uitzetting van de Italianen, waarmee zij meermalen had gedreigd. Dc A.gerzin Slefani bericht, dat dc Ita liaansehe regeening heeft bedoten de in Tur kije levende Italiaansehe Werklieden, die door de Portc zijn uitgezonderd van de uit zetting, omdat zij werkzaam zijn bij aange nomen werken, uit te noodigen naar Italië te komen. De verzekering zal hun gegeven worden, dat gepaste maatregelen zullen wor den genomen om hun werk in Italië te ver schaffen. Odcssa,30Mei. Het beurscomité heeft den eisëh van de vreemde stoomschepen aan de hier gevestigde importeurs, dat zij een deel van de door de sluiting van de Dardanellen veroorzaakte schade zullen dragen, gerecht vaardigd verklaard, omdat de gezagvoerders van hel aan allen, behalve de Hollanders, toe komende recht om in het geval Van oorlog de vrachten in andere havens te lossen, geen gebruik hebben gemaakt en daardoor aan dc ontvangers van de vracht groote onkosten hebben bespaard. Duitschland. II a n n o v e r. 3 0 Mc i. Dc Deutsche Volkszeitung bericht, dat prins Ernst August van Cumberland hedenavond uit Gmunden is vertrokken, om zich naar Herlijn te begeven, ten einde den Keizer den dank van den her tog, zijn vader, over te brengen voor de bij het overlijden van zijn broeder betoonde deelneming. Berlijn, 3 0 Mei. In Brandenburg had heden in tegenwoordigheid des Keizers de onthulling plaats van het door prof. Manzei vervaardigde monument voor keurvorst Frc- derik den eerste. I)c Keizer herinnerde in een toast aan de aan afwisseling rijrfce ge schiedenis van Duitschland, speciaal van de provincie Brandenburg, welke vaak (le kamp plaats van vreemde rijken en meesters is geweest, totdat de groote keurvor.sl on groote koning eens voor altijd de vreemde volkeren heeft verdreven. Frankrijk. liet ministerie van arbei/d ©n sociale voor zorg hci-fl een o bc volki ngssta lie tiek van Frankrijk voor 1911 btkend gemaakt, volgens Welke hot getal geboorten 712.111 ©n dat dirt sterfgevallen 776.983 bedraagt. Daaruit blijkt, dat dc bevolking in hc4 vorige jaar met 3-1,809 ziele» is Afgenomen. De geboorte cijfers van 1911 zijn de laagsten, die cfe sta tistiek ooit tc vermelden heeft gehad. Bijzon der sterk was de sterfte, gelijk vroeger, zoo ook thans, in de departementen van Nor- mandië .en in cenige streken van Bi'elagn© en van Provence. Engeland. De Daily Mail bericht uil Malta, (lat lord Kitchener eeiierzijds en dc eerste minister en de minister van marine anderzijds daar Woensdagavond zouden aankomen, om tot minstens Vrijdagavond te blijven. In Malta hccrscht algemeen de opvatting, dat het een groote fout geweest is hel daar g&vestigd vlootslation te verzwakken. Men h<>opt, (lal de naar elders verplaatste oorlogsschepen zullen worden teruggezonden en dat het gar nizoen versterkt zal woriden. L o n d e n, 3 0 Me i. Het bestuur van dc haven van Londen heeft geweigerd aan de conferentie van morgen deel tc nemen. Een klein aantal dokwerkers heeft den ar beid hervat in de West India en de Royal Albert Docks. Het lossen van een groot stoomschip uit Australië is begonnen. Het aantal wagens voor het vervoer van de goe deren uil de dokken is belangrijk vermeer derd. Groote konvooien voedingsmiddelen zijn in den loop van dezen morgen vervoerd. Londen, 30 Mei. Het slakingscomité heeft hel nationale uitvoerend bestuur van de transporlwerkers verzocht ten spoedigste bijeen te komen, ten einde eene nationale staking uil te rocjwni en op le komen voor de beginselen van de vakverceniging. Over den loop van de nu onder dc trans portarbeiders in Londen hcerschcndc sta king wordt IjcrieJit, dat hel vervoer van eene groote lading vlcescli uit Argentinië in liet Albcrtdok onder sterk politiegeleide naar de vlecschmarkl in Smithfield aan de gemoe deren eene groote verlichting heeft ver schaft, des le 'grootcr omdat onder de hand verluidt, dat van overheidswege niets zal worden verzuimd om de veilige aflevering van levensmiddelen voor mensch en dier, alsmede van kolen en petroleum le verzeke ren. Er wordt thans gewerkt met eene groote politiemacht, en daarbij wordt verzekerd, dal slechts in hel geval van den uitersten nood troepen zullen worden ontboden om dc orde le handhaven. Intusschen verluidt, dat de voor schietoefeningen uitgerukte gar- de-bataillons en de drie regimenten kavalle- rie in het naburige ïloufislow bevel hebben ontvangen om zich ieder oogenblik marsch- vaardig te houden. De regimenten ruiterij zullen, als dat noodig blijkt te zijn naar Woolwich, dus in de nabijheid van de dok ken, overgeplaatst worden. Ook in het kamp van Aldershol zijn uitgebreide toebereidselen gemaakt. Daar staan, naast kavallcrie, de ge- hcclc trein met paarden en motorwagens ter beschikking, zoodat, als de nood dwingt, er ruimschoots middelen aanwezig zijn om de verzorging van de groote stad met levens middelen in gang te houden. Inmiddels toonen de voerlieden voor een groot deel nog geenc gezindheid om gevolg tc geven aan het bevel van de lenders der slaking. Zoodra met stelligheid is gebleken, dat de regeering werkelijk van zins is de tot werken gezinden te beschermen, kan met tamelijke zekerheid worden aangenomen, dat deze slaking zal vcrloopcn. De leiders, die de staking bijna zonder geld hebben on dernomen, hebben op de zwakheid van de regeering gerekond en gemeend, dat zij Londen konden uithongeren. Zoodra deze mogelijkheid echter is uitgeschakeld en bo vendien de sympathie van het groote pu bliek verloren is, schijnt de gansche bewe ging hopeloos. Middelerwijl wordt er wel gebluft en gedreigd naar alle zijden, maar feitelijk is builen Londen nog gecne noe menswaardige uitbreiding van de beweging tot eene nationale staking tc bespeuren. Italië. Bij de Kamer zijn wetsontwerpen inge diend, die voor het leger een buitengewoon crcdiet van 60 millioen lire verlangen tot verbetering van de uitrusting en tot bewa pening met een nieuw geweer. Verder wordt vi»or de marine 21J millioen aangevraagd, en wel 15 millioen voor het bouwen van tor pedobooten en 64 millioen voor de vermeer dering van de bemanning van 31,000 tot 33,000 man. Hongarije. In den rijksdag 6chijnt men nu werkelijk lot het afdoen van zaken tc willen koincn. Dc U gerwet, waartegen maandenlang dc technische obstructie is aangewend, is nu in behandeling genomen en er bestaat hoop de discussie op normale wijze ten einde te brengen. Wat de herziening van de kieswet Wlreft, ondenhandelen de verschillende fraction der'oppositie over een ontwerp, dat zij gezamenlijk aan de regeering zullen kun nen overleggen om als grondslag le kunnen dienen voor het overleg met de regeering, om 't ook over dez© zaak eens tc worden. Naar verluidt, hebben ook dc leiders van de «socialisten hunn© eischen veel verminderd en hebben zij verklaard zich te willen tevre den stellen nu-t eene uitbreiding van het aantal kiezers tot 2.4 millioen, opdat over eenstemming met de regecring zal kunnen verkregen worden. Met 1 Juli houdt op de IIon|aarsohe spoor wegen bet zone-tarief op le gelden; de vroe ger cindelooze zone van 101 KM. af ver dwijnt. liet nieuwe tarief, dat wordt inge voerd, is een soort schaaltarief,. De prijz©n vermeerderen telkens als de afstand met 10 K.M. toeneemt, edhter niet gelijkmatig, want met den toenemend en afstand wordt de prijsverhooging geringer. Dc kring van het lokale verkeer wordt van 20 tot 30 Kilome ter uitgebreid. Rusland. Peters b u r g, 3 0 M c i. (Pctcrsburgsch lelcgraafagentschap). Met het oog op het veel vuldig voorkomen van overtredingen van de wet over het tijdelijk verblijf van Joden bui ten hun gdbicd van vestiging, heeft het mi nisterie van binnenlandschc zaken nieuwe, strengere bepalingen over de inschrijving van Joodsche kooplieden vastgesteld. Turkije. De minister yan de vakoop (vrome stich tingen) Hairi Bcy, heeft op hit voetspoor van 'den minister van financiën Nail Pacha zijn ontslag gevraagd. De ministers van bin- nonlandische zaken en van oorlog Talaat e'1 Mahmoed Cheffcet hebben geruimen tijd ge confereerd met den gewetzen grootvizier Hussein Ililmi, die doorgaat voor den ko menden man. Uit Saloniki wordt bcrich^ dal Fadil Pa cha nogmaals heeft gewaarschuwd, niet lan ger de militaire maatregelen tegen de Ar- nautcn uit te stellen ©n niet te vertrouwen op het scliij'nhare tot rust komen van dezen. Hij beschouwt de reeds voorbereide militaire demonstratie als onvermijdelijk en belooft zich daarvan hel beste succes. Marokko. Parijs, 30 Mei. Generaal Liautey seint uil Fez van gisteren: Aanzienlijke contingenten hebben de stad gisterenmiddag en avond aan de noord en oostzijde aangevallen, doch zij werden 'teruggedreven!, innige honderden Berbers slaagden er in de stad aan de oostzijde bin nen te dringen. Tegen 10 uur wérd de toe stand wat beter, daar de aanvallers zeer groote verliezen geleden hadden. In vorige gevechten nadden zij de voeling met elkan der verloren. In den afgeloopen nacht en ochtend werd lut aanvallend optreden her val door een mobiel detachement der 8e com pagnie ten Noorden van Fez. Bij de 's avonds plaats gehad hebbende gevechten kregen de Franschen 5 dooden en 8 gekwetsten. F e z, 30 Me i, 6.05 namiddags. Per draad- loozc telegrafie is uil Casablanca bericht, dat de Ailyoussi en dc Aitlsegrouchen he den Sefroe hebben aangevallen. De aanval duurde vier uren; de rebellen werden terug geslagen. Zes soldaten werden gewond; de rebellen leden aanzienlijke vlrliezon. Tang er, 30 Mei, 8.20 namiddag^. Een telegram bericht, dal de Berbers Sefroe heb ben aangevallen. Fez, 26 Mei, 8 uur namiddags. (Dit te legram is door het draadlooze telegraaf station geweigerd ©n le Tangcr aangebracht nut versnelden gewonen dienst,) De namid dag was rustig. Onze verliezen in het ge vecht van 25/26 dezer zouden, volgens eene schatting van het eerste oogenblik, nog niet gecontroleerd, zijn 42 dooden. waaronder één officier, en 75 gewonden. Men bereidt zich voor op het terugslaan van een nieuwen nachtelijkcn aanval. Parijs, 31 Mei. Een© nota van het mi nisterie van buitenlandschc zaken verklaart, dat daar neg volstrekt gecne opgaven ont vangen zijn over dc verliezen in bel gevecht van 25/26 Mei. Alleen is bericht ontvangen, dat (le Franschen in het gevecht van 27/28 Mei 5 dooden en 8 gewonden hebben ver loren. In de laatste vergadering van den Fran schen ministerraad heeft de minister van oorlog medegedeeld, dat boven en behalve do versterkingen, die reeds in den loop van de maand Mei naar Marokko zijn gezonden, op verzoek van generaal Lyautev nog zullen worden uitgezonden twee bataillons" kolo niale infanterie, een bataillon tirailleuns, twee escadrons ©pahis en twee batterijen bcrgartillcrie. Het totale effectief van de Fransche troepen in Marokko wordt daar door gebracht op 47,000 man. Boven dit getal wil men blijkbaar niet gaan. lid Journal des Débats waarschuwt in een artikel van officieus©» oorsprong de openbare mecning, rich niet le laten opwin den door lenden Lieu se alarmberichten, die van tijd tot tijd wel zullen terugkeeren, ©n de regecring niet ieder oogenbliik aan te sporen tot het zenden van •versterkingen. Er staan reeds 17,000 man en dat getal kan niet be langrijk overschreden worden, omdat an dere de verdediging van het moederland in gevaar zou kunnen worde» gebracht. Volgens 'de laatste uit Fez ontvangen be richten is de toestand daar nog altijd hoogst onzeker en zelfs verontrustend. Een uil Fe®, via Tangcr, le Parijs ontvangen draadloos telegram bericht, dat de Berbers weder on der de muren van Fez zijn en dat het ge weervuur tusschen hen ©n de Fransche be zetting niet ophoudt. Géneraal Lyautay heeft in een aan den minister van buitenland- sohe zaken gericht telegram tot kenschet sing van den tooetand gezegd, dat hij zich bevindt in een vijandelijk land en alle uit doften toestand voortkomende gevolgen ©n v( rpliiehtingèn in het oog houdt. Doordat de stammen van dc Oeled Djama zich hebben verecnigd met de overige stam men, is Fez nu van drie zijden door vijan dige stammen ingesloten. I)e bevol king van Fee heeft zich echter tot dusver rustig gehouden. Men bereidt zich voor op Con nieuwen aanval van de ©lammen. De Fransche bezetting in Fez, die uit vijf ba taillons, drie" artillerie- en twee maóhine- geweeraMerlingen bestaat, is versterkt door een bataillon koloniale infanterie uit Mcflti- nes, verder door schutters uit Senegal en eene macJuinegeweer-afdeeling. Uil Mekines wordt nog ecu bataillon verwacht. Verder zijn nog voor de verdediging van Fez be schikbaar eene vliegende colonne van zes compagnieën, ccne batterij berggesehut en een escadron Sahara ruiters. VereenIgde Staten. Hei boiulsgercchtshof van de Vcreenigdc Staten heeft het besluit tot inbeslagneming .van de Braziliaansche koffie opgeheven. Dit betcekent.eeno nederlaag voor de regecring. Mexico. N c w-Y o r k, 3 0 Me i. Een telegram uit Mexico City bericht, dat de regecring van Mexico bij Speyer en Co. te New-York en Spcyer Brothers te Londen de lecning in goud van 10 millioen dollar ad 4J pet. heeft geplaatst, waarvoor zij onlangs maehitiiging heeft gekregen. Allerlei. Dc toestand van generaa.1 Bootih, die pc*1 oogoperatic moest ondergaan, is minder gun stig. Het oog is ontstoken en die ontsteking wordt ©rger, zoodal er gevaar bestaat, dat de 84-jarige het gezicht zal verlicaen. Day on (staat Ohio). De avialeur NVibur Wright is hedenmorgen overleden. Een onherstelbaar verlies heeft heden de beoefening cler vliegtechniek getroffen door het overlijden van een der meest bekende voormannen op het gebied der aviatiek Wit- bur Wright, wiens overlijden ons zooeven werd bericht. Geen doodeiijk ongeval met zijn machine di'lmaal, dat de doodenlijst met den naam van dezen zoo beroemden vliegenier komt verrijken. Eene ernstige ziekte, die hem roede geruimen tijd in levensgevaar had doen vorkeeren, heeft Wilbur Wright ten grave doen dalen. Een korte herinnering aan Wright als vliegtuigbouwer en aviatcur moge hier vol gen Sinds 1900 reeds dateëïcn de proefnemin gen en studiën der vliegtechniek van de ge broeders Wright (Orville en Wilbur). Zij wijd den zich daaraan, aangemoedigd door de succesvolle resultaten, die Lilienthal en Cha- nute van hunne proeven beleefden. Allereerst hebben zij zich toegelegd op de vervaardiging van een zweeftoestel, waarmee zij in de jaren 1900—1902 prachtige resulta ten herijkten, hetgeen voor hen de grond slag vormde voor den bouw hunner tegen woordige vliegmachine. Het eerste hunner toestellen vertoonde twee schroeven achter de l>eide draagvlakken, welke schroeven in tegengestelde richting werden rondgedraaid. Dc proeven, die er mee gedaan werden, slaagden wel, doch de stabiliteit in de breed- lerichting van het toestel bleek nog niet naar wensch. De broeders hebben destijds echter zeer in hot geheim gewerkt, hetgeen ten ge volge had, dat inen toen weinig geloof is gaan hechten aan de waarheid hunner verrichtin gen, le meer daar ze na dc eerste vluchten oen paar jaar niets van zich hebben laten hooren. In werkelijkheid echter brach ten de Wrights in dien tusschentijd de noodige verbeteringen aan hun toestel aan en zijn toen (circa 4i Jaar geleden) in eens voor den dag gekomon met een ma chine, die tot heden geen ingrijpende ver anderingen meer heeft ondergaan. De Wrights-machine, ook thans nog van hei- zelfdc tweedekker-type als de eerste, stond reeds dadelijk op een hooge trap van vol maaktheid. Waren de eerste vliegmachines, die door de Wrights zelve gebouwd werden, tot in alle ondordcelcn toe eenigszins primitief, te genwoordig worden ze in serie vervaardigd in dc moderne Fransche, EngclsChe en Duit- schc fabrieken en geheel technisch zuiver af geleverd.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad | 1912 | | pagina 1