Tas den Hak op den Tak.
tn veiplegers verrukit wo hen zouden zijn,
ze maar niet zoo omvo'orziichitig waaien.,
man, die gisteren bijv. een buikoperatie
bndarglng, gaat vandaag een praatje maken
fuam het and'ere einde van de ztial, als n.l. de
fcus t'cr even de hielen heeft gelicht. En hel
ïntdoisfle ls, dat het meestal goted gaat. Zij ge
nezen zoo gemakkelijk omdat ze zeer sober
leven, geen alcohol drinken.
Op de dysentcrie-zoial liggen eenige ernsti-
gjo gevtallen. De menschen komen zóó ver-
Iwoarloosd en doorgelegen, binnen, dat er
to-ms geen redden aan is, trots de groote toe
wijding der verpleegsters en verplegers,
Waarop daarbij alles aankomt, liet aantal
brie ulqpatiën ben is in dit land groot, ook on
dier de soldaten.
Onlangs werden wij uitgenoodigd dioor de
Uociété Impériale de Médicaine o-p een feest
avond gewijd aan de vreemde missies, waar
op vooral oorlogs-chirurgie werd behan
deld. Uit wat ik daar hoorde bleek mij, dat
deze oorlog, uit een médisch oogpunt, o-ns
niet veel zal lecren. Tout com me au Trans
vaal. De wtonden dor Mannlichers genezen,
Wis ze genezen, en dat dioen ze soms even
onverwacht als die der Mausers glad.
Maar die dor shrapnclls zijn verschrikkelijk
Men was van opinie da.t die moordtuigen
bij internationale conventie moesten worden
verboden. Interessant was vo'or ons, in de le
zing van dr. Apéry dat na den Krimoorlog
een oud landgenoot van ons, dr. Pincoffs,
hier gekomen met de Engielschc Expeditio
naire troepen, don eersten sloot gaf tol de
Pprichlmg der haar jubileum vierende So-
ciété Impériale.
Interessant is ook voor ons, nuchtere Hol
landers, om waar te nemen hoe soms uit
(politieke? commercie cle?) bijoogmerken
reclame wordt gemaakt voor enkele vreem
de zuster-ambmKandes en voor derzelver lei
ders, door zich ovenal en in dc couranten te
ndverteeren, dooi* speeches links en rechts,
door aanbieden van thé's enz. enz. Gelukkig
zijn wij ook in dial opzicht nog „van vreem
de smetten vrij" en behoeven onzen tijd niet
daarvoor te vermorsen.
Het verheugt ons t© hooren dat de cor
respondent der „N. R. Cl." zijn opinie om
trent ons heeft gewijzigd. We zijn nog zoo
kwaad niet als ze dachten, cd de algemocne
belangstelling die ons ten deel valt heeft
allen hier getroffen. De correspondent be-
rorgt ons thans geregeld versnaperingen
voor onze mannetjes, vooral sigaretten, die
ze altijd lusten zelfs op de operatietafel als
afwisseling bij pijnlijke verband wisse ling
enz
Hel is hier een heel drukke dienst met al
dte veel zorg vercischend zieken. Maar het
personeel ls al lang over de eerste teleur
stelling heen en allen werken echt met liefde
en toewijding. Wij hebben dientengevolge
zoo nu en dan een van de verpleegsters of
♦erplegers, die den pajs niet kan bijhouden
fn een paar dagen onder de wol moet om
uit te blazen. Maar de stemming kon niet
beier zijn ondier het personeel, dan ze is.
Een volgende maal maak ik eens een uit
stapje met U in onzo Volkskeuken en in het
magazijn.
Namens al het personeel der ambulance
bied ik aan u allen do beste wenschen aan
foor een vroolijk Kerstmis en een gelukkig
Nieuwjaar.
Het onderwijs In de Mina-
h a s s a. De Kaïneroverzichtschrijver van
het HM. heeft van mr: Van Deventer den
volledigcn tefcsl gekregen van den brief van
den directeur der opleidingsschool voor in-
landschc godsdienstleeraren te Tomohon, een
onverdacht getuige, over het gehalte van het
fouvernements- en van het zendings-onder-
wijs in de Minahassa. De heer Van Deven
ter heeft er Maandag in de Eerste Kamer
een stukje uit voorgelezen, maar de schrij
ver had hem verlof gegeven tot algeheele
publicatie. De brief luidt;
Tomohon, 24 Sept. '12.
HoogWelEd.Gestr. Heer!
Ten zeerste vereend met uw bezoek aan
iiijn inrichting, spijt het mij zeer. dat ik we
gens dienstzaken niet ter plaatse was. Juist
met het oog op de school qua es tic had ik u
gaarne persoonlijk gesproken. Niet dat ik in
eenig opzicht twijfel, dat u niet naar waar
heid bent ingelicht, doch het is alleen een
bevestiging van hegeen u gezien en gehoord
fhebt.
Ik kan u verzekeren, dat ik met nauwkeu
righeid mij persoonlijk van de zaken betref
fende de scholen op de hoogte heb gesteld.
Als zendingsman mag ik niet anders dan
recht door zee gaan en naar waarheid ge
tuigen.
De zendingsscholen, zoowel prolestanlgche
als roomsche, laten zeer veel te wenschen
over. De tucht ontbreekt daar. Men speelt
met pastoor en hulpprediker. De inlandsche
onderwijzers sluiten naar willekeur onder
medeweten van bovengenoemde he©ren de
scholen. Een gevolg is, dat de kinderen wei
nig of niets leeren. De leerlingen op de school
voor inlandsche godsdienstleeraren te To
mohon zijn allen (22 in aantal) leerlingen
van de gouvernemenlsscholcn. Het toelatings
examen is vergelijkend en een voornaam vak
is (voor het loelatings-examen) o a. ook bij-
bekche geschiedenis. Zelfs in dit vak zijn de
leerlingen van de gouvernemenlssckolen be
ter onderlegd.
Ook al treft men hier een strengere re
geling voor de bijzondere scholen, tucht, zoo
als die toegepast wordt op de gouverne-
mentsscholen, zai te allen tijde onmogelijk
klijken voor het bijzonder onderwijs. Immers
ontslaat een pastoor een onderwijzer, dan
wordt hij eenvoudig protestant, en ontslaat
ten hulpprediker een onderwijzer, dan zal
die onderwijzer roomsch worden. Een mo
tief, dat menig goeroe voor ontslag zal vrij
jaren. Dat het onderwijs door zulke dingen
lijdt, iis mij gebleken en blijkt mij nog telkens.
Als zendingsman mag ik niet anders dan
de volksbelangen op het oog hebben. Wil het
gouvernement bezuiniging, laat het dan zijn
geld niet- weggooien aan bijzondere scholen,
die niets of bijna geen vruchten opleveren,
maar laat het op de hoofdplaatsen gouver-
bememssoholen laten en op de kleinere dis
trictsscholen. De districtshoofden kunenn
door middel van de negorljhoofden zeer
goed tucht uitoefenen.
Het christelijk deel van de Minahassa ls
keer qd fiouvernementsonderwijs gesteld. Ala
ik op dienstreis was in mijn vorige ressor
ten, is mij dat telkens gebleken en ook als
directeur aan de opleidingsschool voor in
landsche godsdienstleeraren zie ik goede
vruchten van hel gouvemementson der wijs.
Laatst zei een beschaafde christelijke en
kerkgaande inlander tot mij: „Mijnheer, als
het gouvernement goed op de hoogte was,
dan zou het aap onze kinderen dez© scholen
(gouvernerfients) niet ontnemen".
Wil het gouvernement bezuinigen, uitste
kend, doch het kan heel goed zonder dat d©
bevolking er onder lijdt.
Als zendingsman hoop ik van harte, dat do
regeering geen bezuiniging volgt, wat goed
beschouwd meër schade dan voordeel brengt,
maar dat zij in het belang èn vian de be
volking èn ran de zending.
Ie. dc gouverhements-scholen laat voortbe
staan;
2e. verder op do kleinere plaatsen dffs-
tricls-scholen helpt onderhouden.
Met 'beleefde groeten en hoogachting,
Uw dw. dr.,
(w. g.) M. DE KONrNG,
hulpprediker en directeur aan
het opleidingsschool voor Inl.
godsdienslleearen te Tomohon.
Naar aanleiding van dezen brief, schrijft
dr. J. W. Gunning, Zendings-directeur van
het Ned. Zend. Genootschap, aan de N. R. C.:
„Beleefd verzoek ik U langs dezen weg aan
Uw lezers te mogen modcdeelen, dat de heer
M. de Koning,, als kweekeling van de Ned.
Zend. Vereen, in Juni 1911 slaagde voor het
examen voor hulpprediker, in Aug d. a. v.
als zoodanig benoemd werd, 2 Nov. van Mar
seille naar Indië vertrok, zeker niet vroeger
dan medio Dec. in de Minahassa aankwam,
daar reeds twee malen werd overgeplaatst,
(van Maocmbi naar Tartara en van daar naar
Tomohon, waar hij de opvolger werd van
den in Juni j.l. overleden dr. S. Schoch) en
dus, toen hij 24 Sept. 1912 zijn brief aan den
heer van Deventer 6chreef, hoogstens 10
maanden ln de Minahassa had vertoefd.
Ik vermoed dat mr. van Deventer dit niet
geweten heeft, toen hij den heer de Koning
als autoriteit aan onze senatoren voorhield."
Verder schrijft de heer A. Limburg, Oud-
Directeur der kost- en dagschool voor doch
ters van Hoofden en andere aanzienlijken
ln de Minahassa te Tomohon, een ingezonden
sluk in hetzelfde blad, waarin hij erkent dat
dc gouvernements scholen over 't algemeen
beter zijn dan de Zendings scholen, wat al
leen niet de schuld is van deze laatste, doch
een gevolg van het tekort aan middelen van
het Ned. Zend. Genootschap. Er zijn evenwel
ook Zendingsscholen, welke even goed zijn
als die van het gouvernement en waarom
zou dit ook niet kunnen? vraagt de heer
L., die den brief van den heer de Koning op
verschillende punten wraakt en eindigt met
te zeggen, dal hij diens schrijven qua pen-
nevruebt van een „zendingsman" zeer on
sympathiek vindt. „Het spijt mij" (schrijft de
hoer L. „dat ik het zéggen moet; maar de
heer de IC. weet even goed, al6 ik het weet,
dat. wanneer de zendingsscholen in de Mina
hassa over wat ruimer middelen konden be
schikken, het onderwijs er wel beter worden
zou. Men kón nu eenmaal aan de hoofden
der zendingsscholen, <lie 15, boogs-tens 20
Gld. per maand krijgen, niet dezelfde eischen
stellen van kunde, geschiktheid, ijver en toe
wijding als aan de gouvernementsonderwij
zers, die van 50 tot 90 Gld. in de maand ver
dienen. En daar de heer de K. met deze om
standigheden bekend is, zou ik het meer
„missionmanlike" van hem hebben gevonden,
als hij in plaats van den bewuslen brief een
warm pleidooi geschreven had voor hooger
Bubsidieering der zendingsscholen."
Hulde aan Leeghwater en
Van Os. Hoofdingelanden van het watier-
schap B-eetpster hebben f 3000 beschikbaar
gesteld voor de stichting eener inrichting van
algemeen nuk, blijvende hulde aan de
nagedachtenis der mannen va-n 1612, dnoa*
wier toewijding het „Beemster-meer" is her
schapen in een vrucht baren polder. Men zal
trachten 'n gebouw te stichten, ingericht voor
het onderwijs in land- en tuinbouwkunde en
landbouwhuishoudkunde. De bedoeling ls in
den gevel de busten te plaatsen van Leegh-
water en Van Os.
Sanatorium voor typogra
fen. Uit Amsterdam meldt men ons:
De opbrengst van het bloempje, dat op
Nieuwjaarsdag ten behoeve van een sanato
rium voor typografen is verkocht, is voor de
verschillende plaatsen als volgt: Amsterdam
ongeveer f 3750. Winschoten f 36.69, Mep pel
f 120, Weesp f 75 98, Aalsmeer f 140, Alkmaar
f 142.08, Delft f 282.55. Den Helder f 156, Arn
hem ongeveer f 200, Dordrecht f 408.12. Haar
lem ongeveer f 400, Amersfoort f 191.1H, Lei
den f 182.96£, Den Haag ongeveer f 2050, en
Santpoort. Vélsen en IJmuiden f 212.14.
Van eenige andere plaatsen moeten de op
gaven nog binnenkomen.
Necrologie 1912.
Buitenland.
Van de Vorstelijke perionen rijn
overleden
De hertog van Fife.
De groothertog van Luxemburg.
Andreas Kopassis Effendi, vorst van Samoa,
Hertogin "Wera van "Wurtemberg.
Koning Frederik VIII van Denemarken.
Prins George van Cumberland.
Keizer Mutsuhito van Japan.
Hertogin Elisabeth van Genua.
Hertog Frans Jozef van Beieren.
Infante Maria Theresia van Spanje, raster van den
koning van Spanje.
Prins Louis Napoleon Murat.
Prinses Ruprecht van Beieren.
I>e Gravin yan Vlaanderen.
Prins-regent Luitpold van Bederen.
In het Buitenland overleden
John Bigelow, leider der Amerikaansche demo
craten.
Dr. F. ridder von "Winckd, gynaecoloog.
Prof. Felix Dahn.
Schout bij nacht Evans, bijgenaamd „fighting
Bob."
Von Radowitx, oud-gezant.
II. Lahouchèro, oud-lid Lagerhuis en journalist.
Hermann Winkelmann, operazanger.
Mgr. A. Barossa, nuntius te We enen,
Edmund Singer, violist.
Dr. Theodor Pideriet, grondlegger der mimiek
en gelaatakennls.
H. Hijmans, kunsthistoricus.
A. Bisson, tooneelschrijver.
Hermann Bang, Deensch schrijver.
Friedrich Stefani, oud-hoofdredacteur der „Voss.
Zeilung."
Prof. dr. H. Lmsenmann, vroeger hoogleeraar
Techn. Hoogeschool.
Generaal-veldmaarschalk W. von Habnke.
Pater H. Loyson.
Lord Lister, geneeskundige.
Dr. A. Hansen, ontdekker der Jepra-baciL
Generaal Langloia.
Baron von Aerenthal, leader der Oost-Hong.
politiek.
Graaf Holstein, ex-premier van Denemarken.
Admiraal Aubry, opperbevelhebber der Italiaan-
gche vloot.
A. S. Töpler, professor in dc physica.
Prof. Max Mandelstamm, oog-specialiteit.
A. Trager, nestor van den Duilschen Rijbdag.
Baron Yshimoto, Min. van Oorlog van Japan.
Giovanni Pascoli, dichter en Latinist.
Generaal Fred. Grant, oud-gezant van Amerika.
Gabriél Monod, historicus.
Henri Briwon, voorzitter Fransche Kamer,
Kol. J. J. Astor, multi-millionair.
Guggenheim, multi-millionair.
William - P. Stead.
Verrept, aviateur
Prof. .\dolf Secligmüller, psychiater en zenuw
arts.
Prof. F. B. Fittica, chemicus.
H. M. W. Oppenhcim, bankier.
August Strindherg, schrijver.
Smallnord, oorlogscorrespondent der „Daily
Cross."
Menendez Pelayo, literator.
Sir Julius Weinher, diamanthandelaar.
Graaf von Osten Sacken, Russisch gezant te Ber-
lijn.
J.' Dijkstra, inspecteur der opiumrcgio.
J. Blockx, componist.
Wilbar Wright, aviateur.
Kimmerling, aviateur.
Freiherr .on Eiffa, voorzitter Pruisische Kamer.
Léon Dierx, dichter.
Frédéric Passy, vredesapostel.^-.
Sir George White, veldmaarschalk; verdediger van
Lady smith.
Alma Tadcma, kunstschilder, Londen.
Alfred Seligman, financier, New-York.
Milowanovilz. vice-pres; van Servië.
Johannes Chatin, zoöloog en ontleedkundige te-
Parijs.
Aug. Döring, philosoof, Berlijn.
Stang, Noorsch oud-premier.
Arthur Hobrechl, oud-Pruisisch minister van
Financiën.
Latham, aviateur.
Prof. Henry Poincaré, wiskunstenaar te Parijs.
Alfred Fouillée, Fransch wijsgeer.
Lang, Engelfsch schrij\er.
Von Otto, Saksisch premier.
Kardinaal Fischer, aartsbisschop van Keulen.
H. Sontbeim, zanger.
Le Conté, president van Haïti..
Von Tausch, oud-hoofd der politieke politie te
Berlijn.
Prof. F. A. Forel, physioloog.
Prof. Paul Wallot, architect.
J. Massenet, componist.
Pastoor M. Schieyer, uitvinder van het Volapuk.
Freiherr Dr. A. von Berger, diectcur van het
Burgtheater.
Suworin, eigenaar en redacteur der „Nowoje
"Wremja."
L. de Lantsheere, oud-minister van Justitie van
Belgiö.
Freiherr A. v. Speidel, generaal-intendant van
het Hoftheater te Munchen.
J H. Burchcrd, eerste burgemeester v. Hamburg.
Generaal Nogi, overwinnaar van Port Arthur.
Dr. M. Kirchner, oud eerste-burgemeester van
Berlijn.
Astley, aviateur.
A. Freiherr Marschall von Biebcrstein, Duitsch
gezant te Lo-iden.
L. Atthalin, raadsheer bij het Fransche Hof van
Cassatie, bekend uit de zaken Wilson, Ravachol en
Dreyfus.
A. Beernaert, Belgisch minister van Staat.
Prof. W. W. Skeat, philoloog.
Dr. Nieberding, oud Duitsch min. van Justitie.
J. Lion Cachet, „oome Jan", oud-rector der Theo-
log:sche School te Potchefstroom.
Etta Madier de Montjan, zangeres.
Sherman, Yice-presideut der Ver.-Slaten.
Edgar Tinei, directeur van 't Brusselsche con
servatorium.
Graaf Botho von Eulenburg, oud Pruisisch minis
ter van Buitenl. Zaken.
Théodor Rivièrc, beeldhouwer.
Canaldjos, minister-president van Spanje.
Prof. G. v. Koken, hoogleeraar in de aard- en
delfstofkunde.
Prof. K Seidel, criminalist.
Dr. Otto Brahm, tooneeldireoteur.
Joachim III, oecumenisch patriarch te Constanti-
nopel.
Sir George Darwin, sterrekundigc.
J. R. Planten, consul-generaal te New-York.
Justizrat Dr. Sello, verdediger in het Harden-
proces.
Prof. Dr. Karl Justi, kunsthistoricus.
F. H. van Stralen, directeur der Ned. Kanselarij
te Brussel.
Graaf Albin Scélcy, president van 't Hongaarsohe
Magnatenhuis, oud-minister van Eeredienst.
Ch. baron de Tornaco, kamerheer i. b. d.
E. Detaille, schilder.
Graaf Pahlen, oud-Russisch gezant te 'i-Graven-
hage.
J. de la Rha y Cabro, Spaansch gezant te 's-Gro-
venhage.
Generaal W. Booth, hoofd van het Leger dee
Heils
Von Kiderlen Wachter.
Binnenland.
Hier te lande overleden
"W. J. CA Groos, gep. resident.
Mr. W. ten Bruggenoatc, oud-president der recht
bank te Almelo.
J. Idsinga, oud-inspecteur burg. geneesk. dienst
in Indië.
"Willem Stumpff Jr., musicus, honorair lid van
den Raad var. Beheer van het Ncd. Tooneel.
Prof. Dr. J. J. P. Valeton, hoog], te Utrecht.
Mr. R. L. Scholten, yice-president der rechtbank
te Amsterdam.
E. L. baron van Hardenbroek Yan Lockhorst,
kamerheer in werkelijken dienst.
Mr. G. J. Jannmk, lid der Prov. Staten van Over
ijssel.
J. H. de Wildt, kolonel 3e reg. Infanterie.
Mr. P. J. C. Hennequin, oud-lid Tweede Kamer.
Ph. C. Evers, oud-wethouder van Den Haag en
oud-lid van Gedep. Staten van Zuid-Holland.
P. G. J. Joosten, inspecteur voor de volksgezond
heid.
G. K. de Witt Wijnen, inspecteur der P. en T. te
Arnhem.
Jhr. M. van Reigersberg Vershiys, gep. kol. der
Cavalerie.
Mr. I. van Heukelom, oud-president der recht
bank te Rotterdam.
D. F. van Esveld, leeraar aan de Rijks veeartsenij
school te Utrecht.
Mgr. G. W. Konings, oud-adviseur van den R.-K.
Volksbond.
Dr. C. J. v. d. Burcht van Lichtenbergh, gep.
gen.-majoor, oud-insp. gen. dienst.
J H. Cremer, gep. kapt.-luit. ter se*.
F. P. H. Maurenbrechcr, aas.-resident.
A D. J. de Man, oud-ma j. N. I. L., ridder
M. W. O.
Louis van Westerhoven, acteur.
Dr. Matak Fontein, gep. dir. off. v. gez. le M. bij
de marine; ridder M. W. O.
J. A. T. TheunUsen, gep. koL der Infanterie.
M. Weuema, tooneelspeler.
Dr. E. J. T. Jonssen, oud-lid Hooggerechtshof
der Z.-Afr. Rep.
C. F. Reèhlin Morra, lid der Algcm. Rekenkamer.
J A. de Gelder, oud-lid Raad van Indië, ridder
M. W. O
I. Swart Abrahams, gep. dir. off. v. gez. bij de
marine.
S. Huramelinck, gep. inspecteur van administratie
der marine.
Mr. J. H. J. Schneider, oud-raadsheer bij het
Hooggerechtshof van Ned.-Indiê.
M. J. C. Lucardie, gep. schout bij nacht.
Mr. E. H. s'Jacob, Staatsraad i. b. d., oud-Com
missaris der Koningin in Utrecht.
A. C. dc Heer, gep. ass.-resident.
Dr. G. Luchtmans, oud-inspecteur van den burg,
geneesk. dienst in Ned.-Indië, ridder M. W. O.
Jhr. J. G. Reuchlin, mede-directeur N. A. S. M.
M. H. Vis, gep. luit.-kol., ridder M. W. O., militie-
commissaris in Gelderland.
A. W. Krasnapolsky.
L. L. Bedet, gep. kol. der Inf. N. I. L.
Iz. v. d Zee, oud-burgemeester van Enschedé,
ridder M. W. O
Jhr. H. W. F. Hora Siccama, gep. resident.
Mr. J. A. Sillem, lid. van Ged Staten van Noord-
Holland.
Mr. T. Henny, pres. Gerechtshof te Amsterdam.
Mr. J. H. v. Lennep, oud-president landraad te
Padang.
Prof. W. M. Gunning, oogheelkundige.
H. D. Guyot, gep. schout bij naacht tit., oud-lid
der Tweede Kamer.
L. v. Kempen, hoofdingenieur van den Waterstaat
van Friesland.
Jhr.. Mr. H. A. Steengracht van Duivenvoorde,
kamerheer i. b. d.
Mr. C. II. Q. van Strijen, oud-griffier bij den
Hoogcn Raad.
Mgr. Dr. J. J. v. Thiel, oud-kalb. bisschop van
Haarlem.
J. v. Ek. gep. secretaris van de Wees- en Boedel
kamer tc Soerahaya.
R. de Lannoy, gep. voorzitter <ler Wees- en Boe
delkamer le Padang.
W. J. Harnis, gep. kolonel der Inf.
Mi. A J. Kist. lid dor Eerste Kamer.
Dr. C. F. J. Blooker, oud-lid der Tweede Kamer.
E. D. C. Middelaer. gep. kol. N. I. L.
R. W J baron van Pabst van Bingerden, groot
meester-honorair van de Koningin.
J. dc Koningh, oud-chef van den geneesk. dienst
in Ned.-Indiê.
Pli. Meinian, oud-secretaris van Bantam,
E. v. Bcever, kunstschilder.
J. v. d. Vegt, oud-hoofding. v. d. Prov. Water
staat v. Zuid-Holland.
Jhr. Mr. W. F. Rochussen. oud-Staatsi aad.
Mr. Van Dilfsen, burgemeester van Bcdum.
Prof. Dr. F. J. v. d. Hom.
F. II. Donner, gep. kol. der Inf.
G. v. Rijn, bibliothecaris van Rotterdam.
Dr. J. Semmelink, oud-off. v. gez. 2e kl., ridder
M. W. O.
Mr. G. G. v Ilarencarspel, oud-üd van den Raad
van Ned -Indië.
L. H. Slinkcrs, oud-hoofdingenieur van den Wa
terstaat ln Ned.-Indiê.
Dr. F. Daniëls, gep. gen.-maj. van den geneeak.
dienst der landmacht.
A. A. Vorster^nan van Oyen, heraldicus.
Mevr. J. CortjnHeilbron, actrice.
J. J. v. Minden, gep. dir. off. v. gez le kl.
H. C. van Woerden, directeur der Landsdruk
kerij.
Mr. A. H. Sassen, oud-raadsheer van het gerechts
hof tc 's-Hertogenbosch.
A. R. Witkop, inspecteur van alg. dienst, Raad
van Toezicht op de Spoorwegen.
A. II. IToekwater, vice-admiraal.
Dr. Joh. Dyserinck, literator.
P. A. M. Boele van Hensbroek, literator.
F. H. Ampt, gep. kol. der Genie.
Jhr. V. J. de Jong v. Beek en Donk,4 oud-hoofd
ingenieur en directeur van den Rijks-Waterstaat.
A. H. C. W. J. IJzermans, lid van Ged. Staten van
Zuid-Holland.
IColonel Ringeling.
Mari J. Ternooy Apél, acteur
J. L. Becking, oud-lid der Alg. Rekenkamer.
Jhr. Mr. G. de Bosch Kemper, oud-secretarie-
generaal v. li. dep. v. Waterstaat.
kir. K. M. Schram de Jong, off. v. Justitie.
F. W. Moes, directeur van 's-Rijks Prentenkabinet.
Mevr. Th. P. B. Haver, leidster der Vrouwer' e-
weging
W. C. P. O. graaf Bentinck van Waldebk Lim-
purg, commandeur der Balije van Utrecht.
Mr. H. Westra, rechter.
Jhr. Mr. M. v. Weede, legatie-secretaris te Wee-
nen.
P. Slager Sr., kunstschilder.
C. J. v. Stockum van Akcndam, gep. dir. off. v.
gezondheid bij de zeemacht, deelnemer aan de ex
peditie naar de kust van Guinea.
Mr. B. W. N. Servatius, oud-president vsn hel
gerechtshof te Leeuwarden.
Is. Weissenbruch, graveur.
Prof. Dr. P. H. Riller, hoogl. le Utrecht.
F. W. Wevc, gep. kol. Inf.
H. F. Kouwenberg, gep. vice-admiraal.
J. M. F. Wellan, gep. boofd-insp. Rijks-Water
staat.
C. Walraven, hoofdinspecteur der S. S.
J. C. Jeekel, gep. kapt. ter zee.
F T. J. H. Dobbelmann, oud-lid der Tweede
Kamer.
H. Seret, oud-lid der Tweede Kamer.
J. H. L. J. baron Sweerts de Landas Wyborgh,
gep. viee-admiraal.
K. H. O. van Bennekom, gop kol. N. T. L.. oud-
militie-coramissaris
H. A. van Rossem. oud-hoofdingenieur bij der.
Waterstaai in Ned.-Indië.
F. J. baron von Atvensleben Erxleben, comman
deur van de Balije van Utrecht.
Jhr. Mr. W. J. Snouck Hurgronje, lid van den
Raad van Den Haag.
E. A. F. baron Creutiz, gep. luit.-kol. Art.
N. J. Verkoren, notaris, Den Haag.
J Kuypcr, hoofdleeraar aan de Academie van
Beeldende Kunsten, Den Haag.
Dr. J. Th. Mouton, oud-wethouder. 'Den Haag.
Overste L. Zcgers Veeckens der Artillerie.
C. W. Hoffmann, gep. overste der Genie O. I. L.
Jhr. P. O. H. Gevnerts van Simonshaven, oud-
wethouder van Den Haag.
H. J. Weve, notaris. Den Haag
A*. J. de Booij, le officier K. M. A., Breda.
Mr. H. J. Karseboom, raadsheer gerechtshof te
Amsterdam.
In Indië overleden o. a. j
Dr. I. Groncman.
II. Hardeman, oud-directeur gymnasium te Bata
via.
Mr. C. J. Heylidy, oud-voorzitter Kol. Staten van
Suriname.
Mr. J. J. C. Enschedé, oud-landsadvocaat Ned.-
Indië.
Dr. J. G. F. Riedel, gep. resident.
Luit. ter zee 2c klasse J. L. Andreae
M. J. W. Zuurdeeg, gep. voorzitter v. d. Land
raad.
A. P. Kuipers von Lande, president der boedel
kamer te Semarang.
P. C. dc Quant, ass.-resident.
H. J. Canter Visscher, voorzttter van den Land
raad tc Bandjaraegara.
B. M. Blijdenstcin, ing. B. O. W.
F. L. Brust, luit. ter zee le kL
EL J. Waleson, ass.-resident.
J. A. M. Bake, secr. gewest. Raad, te Bztavia, gejk
adj. seer. dep. B. B.
J Kieft, le luit magazijnmeester.
A. Visser, gep. lull.-kolonel.
Dr. A. Salomons, oud-genceak. insp. in Suriname*
A. Goekoop, luit. ter zee ie kL
F. Godin, gep. kapt. der Inf.
J. W. Meerburg, ass.-resident.
G. A. L. Ferguson, gep. off. van gez. W. I. Ep
ond-ehef mil. hospitaal op Curasao.
(Weekpraalje.)
Sinds eenige dagen reeds schrijven we een nieuw
jaarcijfer 1913. Moge dit jaar U veel vreugde ea
voorspoed brengen, lezer en lezeresMisschien rijn
er in 't afgeloopcn jaar veel donkere wolken over
uw hoofd gevarengeve U 1913 dan trooat en
vrede I
„Of 't jaar uitwendig donker sloot,
Toen zal ons, wil het God geheugen.
De nieuwe jaarkring in zijn' school
Inwendig licht en zegen brengen.
Ter ruste dan in stillen nacht,
Met al de dagen van 't Verleden.
Al wat ons vreeze of kommer bracht j
En uit die ruste onlwakc een Heden
Vol hope en ootmoed, liefde en kracht f*
„Ter ruste danJa, als 't kan;
„Sluit toe oe deur
Van 't jaar en alle leed er binnen,
En alles, wat tot dc Aard' behoort
Sluit toel
De geur
Van 't Ilemelsche zal wel de poort
Doordringen en de grendeltjes verwinnen/
Hiermee zij echter niet gezegd, dat wij met ona«
gedachten niet eens zouden mogen of moeten terug
gaan tot het verleden. DU zal wel moeilijk anders
kunnen en heeit ook ongetwijfeld zijn nut. De zoele
berinneringen aan hel Verleden geven ons ver
kwikking, be..ioediging, kracht. De lessen van het
verleden kunnen ons tot voordeel zijn, als wij er
naar wille.: luister
In 't a'gemeeu is het daarom ook wel eens aar
dig le snuffelen in „de oude doos"; oin daaruit
vroegere toestanden te lecren kennen. Vooral kan
dit goed zijn voor menschen, die meenen, dat alles
tegenwoordig slechler is dan in den „goeden, ouden
tijd", dat men voorheen b.v. veel degelijker, min
der weelderig leefde. Och arme! dat loeren ons
de vóór een'ge eeuwen uilgevaa digde verordenin
gen tegen de heerschendc weelde en ijde heid wel
anders. Wat zegt ge bijv. van de volgende „zijden
kleedcn-belasting", welke in 1578 uitging van de
Staten van Brabant cn Vlaanderen
.Kennende, dat de pompositeit (pronk, opschik)
bij de Spanjaarden in dezen lande geplant zoo uyt-
ncmend is ende in 't volck vcrwortelt door de
overvloedigheden en coslelyke kleederen van zyde,
zoodat nauwlyks de mees'eresse legen de diena
resse, noch de jufvrouw ende de Heer legens de
borger en de coopvrouwe te onderkennen is, exce-
derende (overtreffende) in hoovaardy malkanderen
en in alle bombancie, nu ziende dat er gheenen
anderen middel op is, ordenen dat men een ieder
zal taxeren na syne qualitoit en staatsie."
En de belasting bracht vrij wat op, want de zucht
om in zijd3 gekleed te gaan, werd er zoo weinig
door getemperd, dat zelfs de ambachtslieden, boe
ren en d'cnstmaagden onder de toepassing van het
tarief vielen.
't Scheen dus in d>en tijd. wat den opschik en
verkwisting der dienstbaren betreft, al geen haai
beter dan thans. En dat de vrouwelijke dienst
boden in vroeger tijd ook al wat „mms" waren en
heur pretenties hadden, lezen we uit de vermel
ding, dat de dienstmaagden (1682) de d k gesneden
kaas legden op de vet gesmeerde boter, „zelf9 al
gebruikte het huisgerin alléén kaas, of alléén
boler »ot het broodDU feit blijkt ook uit het
hoek van den beruchten Uirechtschen Schoolmee#-
ter Simon de Vries, pe'itcM De Zeven Duivc'en,
regerende en vervoerende de hedendaagsche d"cn»t-
boden. De straks genoemde overdaad wordt door
hem toegeschreven aan de verzoeking van den Zes
den Duivel (Likduivel).
Menig lozer, die het te voren niet ver-tond, zal
nu de beteekenis, de bedoeling vatlen van de al
oude volksuitdrukking
Zuivel op 2uivel,
Is 't werk van den Duivel.
Het smullen en brassen, het overdadig feestv'eren
kenden onze voorouders ook aardig goed; de o^cr-
heid meer.de er soms een stokje voor te moeten
steken, getuigende de volgende
Keur over Bruiloften.
De Pegeenng van Amsterdam beval op den 29»ten
Januari 1655 „Dat n:eimnd op dc dagen dei ge
boden, maaltijden mocht houden dan alleen van
de Bruid en Bruidegom, dc Speelnoolen en de Huis-
genoolen van weërsziide.
„Dat op de Bruiloft niet meer dan vijftig perso
nen op ééneo dag mochten penoodigd worden (op
verbeurte van f 10 per persooq}, en men niet meer
dan twee da een Bruiloft mocht houden, op ver
beurte van f 100.
„Dat men maar eenmaal met spijs mocht aan
rechten, en dat op het tweede gerecht geene ver
sierde voorwerpen en geen gegoten of fijne suiker
mocht worden opgezet, op verbeurte van f 100
„Eindelijk dat de Gasten 's morgens voor poort
klok moesten «cheiden, op verbeurte van f 25 voor
ieder persoon."
En dat dc dames, zoo onder elkaar, zicb voor
4 500 jaar, ook al behoorlijk wisten te goed te
doen, bewijst ook alweer, zouden we zeggen, on
derstaande
Keur of verordening van
kraambezoek.
Schout en Schepenen van Leyden 24 Dec. 1445
hebben bevolen, dat er op verbeurte van drie Pon
den, op genen tijde van den dag kraambezoek
mocht gehouden, dan van den Vader, Moeder, Zus
ters of Broeders en de twee naaste Buurvrouwen.
Alleen mocht de vrouw, die van kinde bevallen
wos, binnen twee uur nadat het kird was geboren,
een stil en „heusselick" kraambezoek houden van
„eyeren, butter en kese". na ouder gewoonte.
En dat men toch in d;en tijd goedkoop smullen
kon. leert ons Ve'ius. die verhaalt, dat in 't jaar
1464 de heer van Charloys. zoon van Filips den
Goede, Hertog van Rourpondic, te Hoorn kwam. en
dat men, volgens de Burgemeestersreken ng, toen
ou 't Stadhuis verteerde 3 stuivers, en later 24 stui
ver.
,Nog komt iu dezelfde rekening voor, dat men 16
braspenningen verteerde voor maaltijd en bier cn
10 stuivers aan Fransche wijn „op Paesehe Dings-
dng als men Kerkmeesters, enz. onthaalde."
Voorts den Dijkgraaf en zijne "Waerschappeu
stuivers aan wijn en maaltijden. De stoop Rljnschc
wijn kostte 1^ stuiver.
M. Pietcr de Pensionaris kreeg een wedde van
„20 Beycrsche schilden, dat maakt 18 gulden 4
stuivers. Op een reize, die hij van stadswege deed,
gaf hij uit van Hoorn tot Avenhorn, een' hal'.cp
braspenniug, van Avenhorn tot Alkmaar, een «chin
afgehuurd voor 2 stuivers, dito van Alkmaar tof
Haarlem 2 stuivers, van daar op den Haag êW
braspenning, enz.
^WELAAB.
