STADSNIEUWS. jaren 1914—1915. Deze gewflrigde voorstellen, waarin dus de bezwaren der heeren zijn V<mdervanden, rijn door ons op den Sen Mel jean hen schriftelijk toegezonden. Echter tot jop heden heeft ons nog geen antwoord be reikt. Wij weten dus niet wat de heeren eigenlijk willen. Naar aanleiding vnn het bovenstaande heeft feet Hbld. rich gewend tot enkele fabrikanten, volgens hen is de toestand niet zoo eenvou dig als hier wordt uiteengezet. Wel is op en kele punten tusschen de gecommitteerden feehoudens goedkeuring der w e- derzijdsche hoofdbesturen over eenstemming verkregen, maar er blijven nog belangrijke geschilpunten over. Zoo bestaat over de verdeeling van het land in klassen, *net de daarbij toelaatbare uitzonderingen, geen eenstemmigheid. Ook dc progressie in de verschillende merken is niet vastgesteld, ter wijl meerdere ondergeschikte punten niet op gelost xijn. A.s. Woensdag wordt te Utrecht een gecom bineerde vergadering gehouden van het Ver- bondsbestuur en de looncommissie. Niet on waarschijnlijk is het, dat in deze bijeenkomst het patroonsslandpunt zal worden gepreci seerd. Zeist. Op het landgoed Kersbergen werd Maandag middag het 4e zendingsfeest der classis Amersfoort gehouden. Als sprekers traden op ds. G. van Hoog straten te Zefst; ds. Pannenbakker te Amers foort; ds. H. R. Mceuwenberg te Maarsber- gen; de heer Prins, zendingsleeraar en ds. de Klerk van Zuilen De verschillende sprekers behandelden de beteckenis en het doel der zenrling en spra ken van den arbeid, welken de Ncderlandsche Bendelingen in den vreemde verrichten. Gemeenschappelijk gezang, dat begeleid werd door het muziekgezelschap van Auslcr- Dtz wisselde de sprekers af. Het slot van dit wederom uitstekend ge slaagde zendingsfeest bracht een treffend oogenblik, toen ds. de Klerk in hartelijke woorden een afscheid bracht aan den heer Prins, die als zendeling der classis gereed staat zijn roeping naar Oost-Tndiê te volgen. Zeer velen woonden dit zendingsfeest bij. Op de beide Pinksterdagen was het te Baarn en Soestdijk bijzonder druk. Reeds ir den voormiddag kwamen vele honderden be zoekers uit de richtingen van Amsterdam Utrecht en verspreidden zich in de geurige dennebosschen van Soestdijk. Van de welwil lendheid van II. M. de Koningin-Moeder om het paleis en den tuin van Soestdijk ter be zichtiging te stellen, werd vooral op den tweeden Pinksterdag een druk gebruik ge maakt. Bjj het concours te Bergen op Zoom w den de volgende prijzen behaald: Beste officierspaard: 3e pr. luit. Coblijn met Lord Gerald, 5e pr. luit. van den Hoek met Max. intern, springconcours: le pr. luit. Colen brander met Spes, 5de pr. luit. Coblijn met Sharbash. Eerv. verm. luit. van Rijssen met Irene, luit. Matlion met Black Rip. V c e n e n d a a 1. Bij een nader onderzoek Ingesteld door een brigade-commandant der Kon. Marechaussees te Veenendaal is geble ken dat de brand In de Veenendaalsche stoomspinnerij opzettelijk is gesticht. Bij het eerste onderzoek dat direct na- den brand ingesteld werd. werden drie jongens als getuigen gehoord. Deze jongens had de fabriek zien verlaten toen de brand uu brak. Er bleven maar steeds geruchten loo pen dat een dier jongens den brand opzette lijk had gesticht. Na een nieuw en gestreng onderzoek kwam ten slotte een der jongens tot bekentenis. Na dat hij zijn dagtaak had volbracht ging hij met nog twee kameraden naar een lokaal ln do fabriek waar de veertien-jarige C. van den Brink een pijp aanstak en den nog bran denden lucifer in een bus met olie, bestemd ▼oor het smeren der machines wierp. Dit had tot gevolg dat de geheele fabriek een prooi1 der vlammen werd. Bij het onderzoek is nog gebleken dat do ouders van den nog jeugdigen dader reeds de avond van den brand wisten da* hun zoon d- oorzaak van het onheil was, doch hem inder allerlei dreigementen genoodzaakt had- len in geen geval te bekennen. Leusden. In café Bavoort zal Woens dagavond de heer D. Manassen, secretaris «ran de afd. Amsterdam van den Bond van Vrije Liberalen, spreken over „de candida- •uur van mr. W. H. de Beaufort. Padvinders. Beide Pinksterdagen werd alhier reünie gehouden van padvinders uit verschillende plaatsen. Zondag was hel veldoefening in de omge ving van de Stomperd. De aanvallende par tij, onder bevel van een Rottcrdamschen troepleider, de verdedigende onder een troep- leider van Amersfoort. Aan deze manoeuvre werd deelgenomen door jongelui uit Den Haag, Rotterdam, Lel den, Utrecht, Zwolle, Hattcm, Zeist en Amers foort. Maandag was bestemd voor athletische spe len en voetbal op het veld van „Het Vijfde". Buiten de reeds genoemde, waren op dezen I tweeden dag ook aanwezig padvinders uit Amsterdam, Hilversum en Ticl. Velen waren reeds Zaterdag per fiets ge arriveerd. Overnacht werd deels in het club gebouw op den Amersfoortschcn berg, deels in een daar opgeslagen tentenkamp. Misverstand of Infame leugen. Men zal zich herinneren, dat ongeveer 3 weken geleden in. 't Valkje een bijeenkomst gehouden werd, belegd door den Chr. Bestu renbond, waar als spreker optrad de heer Van Rijen, die als onderwerp gekozen had „de Tariefwet". In debat kwam o.a. mr. H. G. Bekker, seer, van het Anti-Tariefwet- comité le Amsterdam. Wegens het onbevre digende van zoo'n debat, waarbij: mr. Bekker slechts 25 minuten spreken kon, werd op dc vergadering zelve nog tusschen mr. Bekker en eenige heeren van hier afgesproken, dat eerstgenoemde eenige dagen daarna terug zou komen naar Amersfoort en dat de heer Van Rijen dan tot debat uitgenoodigd zou worden. Toen nu op den tweeden avond de heer Van Rijen niet verscheen, wekte dit alge- meene verwondering. Kort daarop bevatte de kleine plaatselijke pers ingezonden stukken van christelijke zijde, waarin de mededeeling in de advertenties en op de aanplakbiljet ten, dat de heer Van Rijen tot debat uitge noodigd was, een „infame leugen" genoemd werd. Ieder onbevooroordeelde weet natuurlijk, dat mr. Bekker debat met den heer Van Rijen niet vreest en niet behoeft te vreezen, zoodat de uitdrukking „infame leugen" infaam on gepast was. De heele zaak Is deze. Mr. Bekker meende, dat de Amcrsfoortschc heeren den heer Van Rijen uitgenoodigd hadden, en de Amers- foortsche heeren waren in de veronderstel ling, dat het Anti-Tariefwet-Goanité, waarvan deze bijeenkomst uitging, den debater uit- noodigen zou. Een doodgewoon misverstand dus. Wij vernemen nog, dat mr. Bekker inmid dels den heer Van Rijen uitgenoodigd had in Bolnes te komen debatteeren, waarvoor deze echter heeft bedankt. nog de Vrouwenraad met 150.000 leden. Telt 'positie van de openbare school ondermijnen men daarbij de 130.000 vrouwen, die het pe-lpn tionnement teekenden van de S. D. A. P., dan Reclame. Woet F den weg? Gij gevoelt U onbehagelijk en h^bt een on regelmatigen of slechten stoelgang. Wacht niet lang, want er kunnen allerlei ziekten uit voort" komen. Docli weot gij den weg het onfeilba" re middel om zonder gevaar Uw gestel te ver beleren Des morgens op Uw nuchtere maag een wijnglas Hunyadi Jónos. Bij iederen apo theker, drogist en handelaar in Minerale wate ▼en verkrijgbaar. Garnizoen. De le luit. P. M. Schoute van hot le reg vcld-art., die te Bergen op Zoom een cursus heeft gevolgd, wordt ingedeeld bij de 2e afd. tan het korps alhier. moet men verbaasd zijn. dat de minister nog durft te spreken van het stilzijn der vrouw. Het vrouwenkiesrecht is iets nieuws. On der de leden der Tweede Kamer is een en quête gehouden. Links is men er voor op gronden van recht en rechtvaardigheid. Maar rechts heeft men een slag om den arm ge houden, omdat men niet wist wal van boven gecommandeerd zou worden Daar toch heeft men twee pausen, paus Pius in Rome en paus Abraham in dc Ka naalstraat. Enkele afgevaardigden hebben ge antwoord, o.a. dr. Brummelkamp. Hij wil de vrouw toegang geven tot den gemeenteraad, maar niet tol het Parlement, want dan zou de vrouw minister kunnen worden, en in het boek Genesis staat, dat de vrouw niet mag staan boven den man, zij moet hem een hulpe zijn. In Amerikaansche staten denkt men daar anders over. En da» de vrouw trouwens min derwaardig zou zijn, wordt weersproken door het feit, dat bij dc volkstelling in 1910 niet minder dan 44 000 mannen en jongens in de gevangenissen zaten en maar 2000 vrou wen en meisjes. -Daarenboven neemt de cri-1 minaliteft sinds de emancipatiebeweging ge stadig af. Daaruit blijkt, dat de vrouwen niet het slechtste deel vormen. Dat het vrouwenkiesrecht geen nieuwigheid is, bewijzen de 9 Amerikaansche staten, die het reeds hebben. Verder bestaat het in Australië, in Finland en in Noorwegen. In tal van landen is het ingevoerd voor de gemeen teraden. zelfs in China. Spreekster weerlegt dan eenige bezwaren, welke al zoo worden aangevoerd en wijst er dan op van hoeveel behing de politiek voor de vrouw is. Dc politiek komt lot de vrouw en ze moet er dan ook wel dcgelük belang ln stellen, omdat zoovele vraagstukken haar raken. Het vrouwenkiesrecht zal geen sprong in het duister zijn, maar een schrede tot het licht. WMUClUUjUCU |en de bijzondere er voor in de plaats bren- I gen; openbaar onderwijs worde bijzaak en bijzonder hoofdzaak. meo- en Elk Nederlander is lid van de groote ver- eenïglng „de Staat der Nederlanden" en ieder Nederlander betaalt contributie, maar mede- zeggingschap heeft ieder niet. Aan een groote groep van mannen en aan alle vrouwen Is deze onthouden. Gladstone nu heeft eens ge zegd „Van elke groep, die niet in het par lement vertegenwoordigd is worden de be langen verwaarloosd". Dat hebben de man nen van links ingezien cn daarom is het vrouwenkiesrecht in het concentratiepro gram opgenomen. Wc hebben vertrouwen in die mannen, welnu mannen, hebt gij het ook in ons. Spr. hoopt dat de kiezers in Amersfoort zoo verstandig zullen ziin, dat ze over 4 jaar zullen kunnen zeggenkiezers en kiezeres-1 sen. brengt uw stem uit op mr. De Beaufort, opdat hij herkozen zal worden Thans kan ze alleen zeegen kiezers, brengt uw stem uit op mr. Dc Beaufort. geiden van den Staat alsnog krflgCQ vvnt vroeger is mislukt. Men wil nL de gelden «toen ultkeeren aan de gemeenten. Onder de chrisU historischen zijn er wel, dio inzlon dat daft! uitloopt op den ondergang van de kerk, diff nog milliocn leden omvat, maar de meet* derheid ziet dat niet. Rome zal er ten slotte van profiteeren. Daarom worden alle middelen gebruikt ook rechts te doen winnen. De roomschon b-'grijH pen hel keerpunt, nl. dat het protest, karak ter van ons vaderland in niets zal verschJft* len vnn de roomsche landen. Wij willen geen men nooit j dwang, geen uitdrijven, maar wo willen ook niet uitgedreven worden. Daarom moeten wö eendrachtig samengaan. Bij hetgeen de hoo-' ren Van Best en Wijnbergen hebben gespro ken komt uit welke geest er ln onze tegen standers woont. Wanneer men de gansche natie ziet ver deden in allerlei groepen, die werken ln ver deeldheid, kan men niet op de toekomst ge rust rijn. De waarachtigheid en eenvoud gaat ln zijn simpelheid te loor bij de mon- schen als men let op de voorgangers. De Hoogeronderwiiswet werd het heftigst bestreden door Dc Savornin Lobman, maar desalniettemin stemde hij er voor. Bij do motie tegen het duel van een offielor, sprak de heer De S. L. tegen hel duel, want ln den Bijbel staat: ge zult niet dooden. Maar. zei hifcj onder de offieieren bestaat het duel. en daar om slemcfe hij teecn de motie. Dat is de vrijheid, dat ze Gods woord verlaten voor de gewoonte der officieren. Dc Ncderland sche vrijheid is niet veilig bij die personen en als wc er niet In slagen dc a.s. grondwets herziening van de baan te krijgen, zullen we een mocilnken tbd te gemoet gaan, moeilijker dan menigeen zal denken. Wanneer ge dan ook eenieo liefde hebt voor ons nationaal ka rakter zitlt ge bestrijden, al wat kerkelijk in zicht en cloricalc dwang willen opleggen aan het vrije Nederland. Het openhaar onderwijs cn de voorstellen tot Grondwets herziening. Volgende spreker was de heer W. O. A- Koster, die er op wees van hoe groot belang ons onderwijs is voor geheel ons volk. Daar om moet dc zaak van het onderwijs bij iedero verkiezing besproken worden. Bij goed on- De politieke toestand. YrUzinnige banddajr. Begunstigd door fraai weder is gisteren het sportterrein Birkhoven een vrijzin- Mr. W. H. de Beaufort betrad daarna het spreekgestoelte en zei ongeveer het volgende: Aan de zeer gewaardeerde uitnoodiglng tot mij gekomen om een enkel woord te spreken over den politieken toestand van het oogen blik heb ik zeer gaarne gevolg gegeven, niet tegenstaande mijn zwak spreekorgaan. Wanneer we den politieken toestand willen beschouwen moeten we een blik slaan op on ze eigen partij en daarna op de tegenpartij. Wat nu de eigen partij betreft kunnen we wij zen op gunstige cn gelukkige verschijnselen: Zeker ook zijn er verschijnselen van bedenke- lijken aard. De buitengewone krachtsontwik keling door de sociaal-democraten aan den dag gelegd, heeft hun niet allêen veel aan hangers bezorgd, maar ook schrik doen ont staan bij velen, die zijn gegaan tot rechts. Aan de andere zijde ziet men de niet te ontkennen groote krachtsinspanning rechts en mag men niet ontkennen de buitengewone kracht, wel ke uitgaat van de Roomsch-Katholieke kerk nige landdag gehouden, welke in alle opzich-in het staatkundig leven, die dan ook al het ten uitstekend geslaagd mag heeten. Goed j ™°£ebjL'e doet om aan de rechtsche partijen De paardenarts 2e kl. P. H. A. van Aelst, van het 3e reg. veld-art. te Breda, wordt 2 Juni overgeplaatst bij hel le reg. veld-art te Amersfoort, ter vervanging van den paar denarts 2e kl. H. W. Klerk de Reus, die over geplaatst wordt bij het le reg. huzaren aldaar. Ned. Bond v. Post- en TeL beambten De Post. Het vaandel van de afd. Eendracht, Amersfoort e- o. van den Ned. Bond van Post en Telegraafbeembten „de Post", is in den gehouden vaandel-wedstrijd te 's Gravenhago bekroond met de zilveren medaille (eerste ff'is.) Concours hippique, Bij het gisteren te Zeist gehouden con- cours-hippique werden o.a. de volgende prij- *en behaald: Schoonste rijpaard: 2de pr. Golden Dream *an kapt. G. van Reede. Eervolle vermel dingen: lult. H. G. van Ever-dingen, luit van ïienhoven en luit E. baron Creutx. Springconcours: le, 2e en Be pr. hilt H. O. Labonchère met perhaps» Zulu en Dreadr «rag*. weer, een prachtige omgeving en een vrij talrijk publiek. Naar schatting waren er een 1500 personen op het terrein, die met de grootste aandacht de verschillende sprekers volgden. De bijeenkomst werd nog opgevroo- lijkt "door de muziek van den "lieer ICuypers, uit Utrecht. Te ruim half twee sprak de voorzitter van hei Centraal Vrijzinnig Verkiezingscomité, de heer A. J. Looxma van Weideren baron Ren- gers, hef openingswoord. Hij riep allen een hartelijk welkom toe en uitte daarbij den hartgrondigen wensch, dat bij de a.s. ver- j kiezingen de candidaat der vrijzinnigen ge- i,- - - - de overwinning te bezorgen. Tegenover die verschijnselen staat eveneens een verschijnsel, dat met het oog op kansen van een overwinning bemoedigend is, n.l. dat een eind is gekomen aan de treurige ver deeldheid links. Er waren drie groepen, die vaak meer elkander bestreden dan de tegen partij en daardoor hun kracht verlamden. Daaraan is een eind gekomen. Zij hebben zich vereenigd en geschaard onder de vaan van het concentratieprogram. De partijen zullen blijven, wat ze zijn. Iede re partij van denkende mensehen telt een rechter, een linker en een middenpartij. Dat n::-- kozen zal worden en dat leder daartoe zijn '*e bliiven rijn, is gelukkig, anders zou v.... 1 bet gevaar bestaan, dat de minderheid tot beste krachten zal inspannen. Om daartoe op te wekken is echter niet in de eerste plaats de landdag belegd. Deze heeft een wijdere strekking, nl. om voorlichting te geven ten opzichte van politieke vraagstukken, om den geest der vrijzinnigen op te wekken en om bijeen te brengen een groot aantal vrij zinnigen om hün geloof te versterken ln eigen macht. Men moet niet steeds meenen, dat de tegenpartij de sterkste is; dat moet plaats maken voor openliike trouw in eigen partij, omdat men ten volle overtuigd moet zijn. d&t de vrijzinnigen de maatschappij lelden langs wegen van vrijheid en verdraagzaamheid. Het Vrouwenkiesrecht. Het woord was hierna aan mevr. N. Mans- feldtDe Witt Huberts, ter bespreking van bovenstaand onderwerp. Spreekster herinnert aan de propaganda, op de roomsch-kath. scholen gemaakt voor de rechtsche partijen. Afgezien van het on-pae- dagogische daarvan, welke hulp de vrijz. partij, dan ook versmaadt, heeft deze de hulp opgeroepen van de vrouw en zeer verheugd is Spr. hier te kannen getuigen hoe noodig het is, dat hel vrouwenkiesrecht komt. Reeds tal van jaren heeft de Vereeniging voor Vrou wenkiesrecht op waardige wijze daarvoor gewerkt en niettemin zeide minister Heems kerk, dat de regeering de oogen niet sluit voor vrouwenkiesrecht, maar ook niet voor het stflzijn der vrouw. De vereeniging telt 15.000 leden. Dan is er de Bond voor Vrou wenkiesrecht met 5000 leden j er ls een lnter- 1 nationale bond met U millioen leden en dan zwijgen werd gebracht. Vereenigd tot een ge meenschappelijk doel, zullen ze gemeen schappelijk optreden en wederzijds bereid zijn offers te brengen. Wanneer we het oog slaan op de tegenpar tij, zien we merkwaardige verschijnselen. Ge troffen worden we door de buitengewone driestheid, waarmee de Roomsch-Katholieke partij, bij monde harer woordvoerders op treedt. We hebben reeds gehoord, hoe een spreker beweerde, dat wanneer links wint Nederland zou terugvallen in den afgrond. Een ander zei: bij links sluit alles zich aan, wat verkeerd en gemeen is, het canaille komt bij links. Dergelijke verschijnselen van zeer ergerlijken aard dienen gebrandmerkt te worden, maar niet prikkelen tot navolging. Mij althans zullen ze niet verleiden iets te zeggen om de Roomseli-Katholieken te kwetsen. We voeren een staatkundigen en niet een gods- dienstigen strijd. In een naburig kiesdistrict was een Roomsch-Katholieke en een Protestantsche candidaat. Een oud predikant der Hervorm de kerk is gekomen om te zeggen: kiest niet den protestant maar den Roomscli-Kalholiek en de predikant der plaats heeft Gods zegen afgebeden, om toch den protestant niet geko zen te krijgen. Een dergelijk verschijnsel is hoogst bedenkelijk en geeft wel aanleiding tot nadenken, wat ons staat te wachten. Het hoofdmoment in den strijd bij rechts ls de schooL Men wil de openbare school zoo-l veel mogelijk op den achtergrond brengen en vilJ- -- Re heb dien schoolstrijd 40 jaar lang ui geleefd en ik mag wel zeggen meegestreden x=u gezien hoe uit ldclne beginselen is voortge vloeid de groote beweging, die ons heele on derwijs ten onder wil brengen. Eerst werd gevraagd een kleine tegemoetkoming en toen deze onder het ministerie Mackay was ver kregen, waren er bczadigden, die het oogen blik van pacificatie gekomen achtten. Maar heeft men eens subsidie dan heeft men nooit genoeg cn wil steeds meer hebben. De vraag is dan ook gekomen om meer subsidie en de ze is verkregen en nu wil men dc bijzondere school geheel en al door den Staat laten beta len. Men wil rechtsgelijkheid, dat geen on derscheid wordt gemaakt tusschen openbare cn bijzondere school. In de steden zal daar door de toestand niet veel veranderen, maar op het platteland wel. In Protestantsche stre ken is nog veel verschil en zal wel een fractie zijn die- een school wil voor allen. Maar in Roomsch-Katholieke streken trekt men één lijn en daar zal men alleen Roomsch-Katho lieke scholen krijgen. Men doet dat dan onder de schoone leuze: Dc school voor de ouders. Eenige schijn van waarheid is daar in. maai in de praktijk blijkt, dat in plattelands ge meenten de meerderheid de minderheid haar school zal opdringen, die daar geen gebruik van kan maken dan met kwetsing harer gods dienstige beginselen. Daarnaast is het tarief. Als dc rechtsche re geering blijft, kunnen wc ons overtuigd hou den, dat het tarief komt. Minister Talma heeft het ln het antwoord op het voorloopig verslag der le Kamer over dc verzekerings wetten gezegd, dat de kosten komen uit de verhooging van liet tarief. Ik wil slechts op een punt wijzen. Het groo te gevaar is niet zoo zeer, dat de prijzen van verschillende artikelen zullen stijgen, maar dat een begin wordt gemaakt met een nieuw stelsel, dat het stelsel van handelsvrijheid, on der hetwelk ons land gebloeid heeft, zal plaats maken voor het stelsel van bescher ming. Minister Kolkman heeft het nadrukke lijk gezegd, dat het niet alleen noodig is voor de sociale wetten maar ook voor bescherming van de nijverheid. En deze is er voor een herwijs zal de welvaart van het volk toenc- groot deel van afkecrig, terwijl de landbouw m(%n rn ^us goed onderwijs van het hoogste niet anders dan pr w-r belang. We hebben fle biiiondere school nnast de openbare en denken er niet aan dc eerste te knotten, maar we vragen alleen, dat dc bijz. school niet het pel-l zal krijgen uit de Staats kas zonder controle. Naast rechten moeten ook plichten staan. Spr. zet dan uiteen hoe dc openbare school wordt belasterd door mannen van rechts en herinnert aan uitinfien van dr. minister Heemskerk, dat het Ideaal ls. geen enkele openbare school meer. ...t.i. Rechts ls het niet eens op practlseh politiek gebied cn ook niet ten opzichte der zedelijk heid. Nu heelt men dc openbare school weer aangegrepen, om lnieen te brengen wat niet bijeen hoort. Nu dus de strijd gaat om de vrije school werkt men eenerz.jds met laster en andereikTs met bcdeelingsdwang. Als de grondwetsherziening er door ls. zui- len duizenden blijven vragen om de open bare school, maar minister Heemskerk za zeggen. ..de wensrh er naar word» niet geo penbaard": men zal de ooficn wat duiteni en hij zelf zal de laatste daarvoor met zijn. Men zal niet rusten voor de vrije school geheel 'al rusten onder den dwang van de geestelijk heid. En wanneer hun systeem wordt door gevoerd. zal men ook soe.-dem en anarch tische scholen krüfien. maar daar zu lcn ze wel maatregelen tegen nemen. Want als men eenmaal ls waar men wil zijn, zal men aan den tegenstander het recht niet laten, maar ontnemen, wat men zeil heeft. i„«n Laat daartegen onze stnjd gaan. laten we ons te weer stellen tegen het voor good vernietigen van de openbare school die ons geleerd heelt, dat hoe ook verdeeld, we zijn kinderen van Mn volk Rovendien nu moet de bijz. school nog op het peil blijven der openbare. Maar als de I, verdwenen, zal men zich daarnaar niet be hoeven te richten. België loert hoe hel dan gaat en dus ook ln het Belang der kennis, dl# macht Ir moeten we waken voor de openb o school En ter wille van de vrijheid erI ter wille van de opvoeding van heel ons volk moeten we zorgen dat de openbare school niet vnlle onder de beukslagen der coatltKh OP voor de school van vrijheid, op voor de school van ontwikkeling, op voor de op bare schoolt De vrijzinnige concentratie. De heer A. Poodhuyzcn, daarna het woord verkrijgende, herinnert aan Iemand, die aan dachtig naar twee schaakspelers zon der iets van het spel te kennenHO bmvone derde de goede zetten en op hij dan wist wat een goede zet was zei hij Jf He ik aan het triestieo gezicht van de niet anders dan er onder kan lijden. Alles zal duurder worden, een stijging zal plaats hebben van alle mogelijke waren. Een maal begonnen met bescherming zal men er altijd mee voortgaan. De een na den ander komt vragen om bescherming en dc Staat zal wel gedwongen zijn er aan te voldoen. In j i- J - - - v .uiuucii. ui im- dere landen hebben we gezien, hoe het gaat en Amerika toont hoe moeilijk het is weer tot den vrijhandel te komen. Mijn slotsom is deze, dat afgezien van tal van andere punten van grooter cn kleiner be lang, die bij de a.s. verkiezing hun beslissing vinden, twee zaken voor alles op den voor grond treden: de school en het tarief: Als een andere regeering aan het roer van Staat zal komen, zal er geen tarief komen en de tegen woordige toestand van het onderwijs behou den blijven. De subsidie aan de bijzondere school zal niet worden ingetrokken en maat regelen zullen worden genomen tot verbete ring van het onderwijs ln het lot der onder wijzers. Ik hoop dan ook. dat de Nederland- schc kiezers de ernst zullen gevoelen en dat ze daardoor geprikkeld zullen worden tot een ijver, een krachtsinspanning en een geestdrift, welke noodzakelijk zijn om de overwinning te behalen. De verkiezing en de vr ij heid in Nederland. Over bovenstaand onderwerp voerde prof. dr. B. D. Eerdmans het woord. De verkiezingen kunnen een keerpunt vor men in de geschiedenis van ons volk. Wij. zijn gewend aan een groote mate van vrijheid, om te kunnen spreken en denken naar onze overtuiging. Ons nationaal karakter nu loopt ernstig gevaar en zal dc aanslag gelukken, dan zal de geschiedenis der toekomst geheel anders zijn dan die van wat arhtcr ons ligt Bij, vrije menschen bestaat eerbied voor een anders overtuiging. De christelijke politieke echter leert met toenemende duidelijkheid, dat het wordt toegelegd om ons denken en gansch ons zijn te brengen onder den drak van wat het clericallsme zal voorschrijven. Dat is niet iets van dezen tijd alleen, maar de karakteristiek van ons volk, zoolang onze on afhankelijkheid heeft bestaan. De leerk onder den magistraat was de grootste waarborg, dat kon gedacht worden naar overtuiging. Dat die vrijheid een karak tertrek is van ons volk, weten de clericalen zeer wel, die zich daarom dan ook voorstan ders noemen van alle instituten met 't adjec tief vrij. We hebben de vrije universiteit, en ze willen de vrije school en de vrije kerk los van het synodale juk. De aanval op de openbare school wordt met die leuze gevoerd. Maar die leuze is niet in overeenstemming met het woord. Wanneer onze handel en onze weten schap eenc eervolle plaats innemen in de we reld, doen ze dat omdat ze zich hebben kun nen bewegen met vrijheicl. Spr. herinnert aan de geschiedenis van mr. De Savornin Lobman, die de vrije universi teit moest verlaten, omdat zijn theorieën en inzichten niet overeenstemden met de leiden de partij en aan den student aan dezelfde universiteit die zijh examen voldoende afleg de, maar wien men het bewijs daarvan wei gerde, omdat hij geen voldoende geloof be zat. Dat geldt ook ons volksonderwijs. Dr. Kuy- per heeft gezegdDe ouders hebben een sou- vereïn recht op het onderwijs hunner kinde ren. Dot deze leus absoluut fout en verkeerd is, leeren de feiten. De gansche opzet is om de kinderen te leeren datgene wat de geeste lijkheid wil, dal ze meedragen in het latere leven om in clericalen geest te kunnen stem men. Nog een ander ding is er, dat ook stuk moet, dat is de nationale kerk. Dr. Kuyper wil daarop beslag leggen. Mislukt is het met pogingen, welke men gebruikt als men den sleutel niet heeft, maar ook door do be slissingen van den rechter, dat de kerk hoort aan dc besturen en niet aan de gemeenten. Men zet don veldtocht echter voort en de j vu j - oo- «uutl luuu ril ue Os bijzondere op den voorgrond. Men wil dn I Gerei. Bond wil door een andere regeling der dat zie ik aan het triestigo gezicht van tegenpartij* Hieraan heb ik gedacht toen het concentra tieprogram de wereld inging en aan triestige gezichten bij de tegenpartij is in dc ruimste mate voldaan. Bij de rechtsche bladen was de triestheid groot, want de mannen van rechW hebben geleefd bij de verdeeldheid links. Dit geldt ook voor de sor.-democraten. Maar daarom alleen was Spr. niet ver-*/ hcugd, ook omdat er uit blijkt, dat het be wustzijn leeft, dat iets gemeenschappelijks la te verdedigen. Er waait een geest van onvrijheid over ons land, die ons met zorg moet vervullen. Hel koloniaal beheer vervult ons met zorg, evett» als de voorstellen tot grondwetsherziening waardoor zelfs de rechten van het parlement worden bekort. Ook dc sociale wetten van Talma en de Bakkerswet waarbij, men de arbeiders wilde beschermen, maar tevens den kleinen patroon verbood te werken. De onvrijheid komt ook bij het tarief, waar' mee we gebaande wegen verlaten, waarop we ons wel hebben bevonden. Het lokaas vooi den werkman, de sociale verzekering, ia hei mooie ontnomen door den R.-K. hoer Gorrffl^ die zeide: als de arbeider dwaas genoeg is om zidi door de soc. verzekering van Talma Kt laten verlokken, zou hfy even dom rijp aj$

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1913 | | pagina 3