BINNENLAND.
KOLONIËN.
$en misdriji tegea den godsdienst de dood-
CraL
Vereenigde Staten.
"Washington, 5 Sept Duitschland,
(flRraiikriflc, Groot-Brittaimiê, Itlaliê, Oosten-
Tijk, Spanje, Zweden, Noorwegen, Denemar
ken, BelgiS en Nederland hebben geprotes
teerd tegen de bepaling van het nieuwe ta
rief, dat vermindering van rechten met 5 pet
toestaat voor goederen, die met Amerïkaan-
8che schepen worden ingevoerd. Zij verkla
gen, dat dit eene schending van de bestaande
Verdragen is.
Mexico.
"Washington, 4 Sept Men bericht,
flat de Amerikaansche regeering mondelinge
verzekeringen heeft ontvangen, dat Huerta bij
'de presidentsverkiezing in Mexico geen can-
lidaat tal rijn.
Allerlei.
In Schotland en SkandlnavlS duurt Het
Iraaic weder voort, plaatselijk was de lucht
in den morgen nevelig of betrokken. In En
geland en Ierland kwam eenige opklaring en
zal de temperatuur stijgen; regen kwam bij
na niet voor. Aan de Duitsehe Oostzeekusten
weer vrij veel regen gevallen, de lucht
rwaar bewolkt cn de temperatuur iets ge
daald. In Frankrijk, België, Midden- en Zuid-
Duitschland is bijna overal de lucht betrok
ken en regen gevallen, plaatselijk van onweer
vergezeld; het blijft daar regenachtig. In
Zuid-Frankrijk is de temperatuur tot om
streeks de normale gedaald, maar schijnt nog
dc zon.
B r i e g, 4 Sept. De bij den vlicgerstroep
gecommandeerde luitenants von Echenbre-
cher en Prinz ondernamen heden voormid
dag om 10 uur op hét Heidauer exercitieter.
rein bij Brieg een proeftocht met een Rum-
pler-taube-toestel, dat onmiddellijk te vo
ren nieuw gemonteerd was. Op eene hoogte
van 100 Meter haakte het linker draagvlak
uit. Het toestel sloeg ove rden kop en viel op
den grond. Beiden waren dadelijk dood, bet
toestel was geheel vernield.
Oost-Indlë.
Een auto voor het legercommando
Door de N .V. Het Centrum te "Weltevreden werd
dezer dagen een automobiel afgeleverd, wel zoo
mooi en practisch ingericht als er maar weinig
wagens loopen, schrijft het N. v, d. D. v. N.-I.
Het is oen „Lancia"-auto van 24/40 H.P. uit de
bekende fabriek Lancia te Turijn, een der eerste
klasse merken, oie deze firma vertegenwoordigt.
Het ohassis is van de sterkste constructie, de
motor i9 zeer sterk en solide, daarbij niet gecom
pliceerd, zoodat deze gemakkelijk te onderhouden
ismagneet, carburateur, etc. zijn zoodanig aan
gebracht, dat zij zeer eenvoudig uitneemboar zjjn
bij eventueel© storingen.
De wielen zyn afneembare Rudge-Withworth wie
len, naar veler meening het beste tegen wecrinvloe-
den bestand, daar de spaken van staal zijn en. ge
makkelijk vervangen kunnen worden door nieuwe,
wanneer men net ongeluk heeft dat cr een breekt
bij aanrijdingen of iets dergelijks. Bovendien doen
deze wielen met- riolen spaken in zekeren zin
dienst a!s veerinrichting. De wielen zijn oogen-
blihkelijk afneembaar en door andere te vervangen
bij cventueele banddefecten.
Dit Lancia-chassis is gemonteerd in met een T°r-
pcdo-caros9erie, vervaardigd in een der beste, zoo
niet de beste werkplaats voor carosserieën, n.L der
iirma Lamplugli te Parijs. Zij is prachtig afgewerkt,
de kleur is donkergroen, terwijl de 4 zitplaatsen in
den wagen, waar\an 2 vaste en 2 strapontins face
ti la route, bekleed zijn met prima zwart leder.
Een bijzonderheid a«n de zitkussens bestaat
hierin, dat de 2 achterzitplaatsen geheel van elkaar
gescheiden zijn, gebouwd naar het systeem PulL
mabzitkussens en rugleuningen zijn verstelbaar,
zoodat men ze tijdens hefc rijden in gemakkelijke
leunstoelen kan veranderen.
De kap is van hel nieuwste systeem ,,Janko",
bestaande uit bijzonder waterdicht zwart zeildoek,
terwijl de zij-zeilen voorzien zijn van celluloid
ruiten, die door opschuiving gemakkelijk in de kap
worden opgeborgen, terwyl zij tijdens het rijden
met een eemoudige armbeweging kunnen worden
neergehaald. In gesloten toestand heeft de auto
het aanzien van een door glas gesloten wagen.
De carosserie is overigens ingericht voor het doel,
waarvoor zij bestemd is. Zoo vinden wij daarin een
groote tasch voor het opbergen der mede te nemen
stafkaarteneen klaptafel voor het uitspreiden
dezer kaarten een mooi afgewerkt kastje aan do
eene zijde, waarin zich een inktkoker, penhouders
en andere schrijfgereedschappen bevindenaan de
andere zjjde een kastje voor de berging Yan diverse
papieren.
Achter do caroeserie be\inden zich 2 Brooks kof
fers, geheel gebouwd naar den vorm van den
wagen. Op de beide portieren merkten wij nog cp
jeen oranje vaandel, waarin hot Nederlandaohe
wapen zeer minutieus uitgevoerd is.
De motor ie voorzien van een C. A. V. dynamo,
geheel voor de verlichting bestemd, welk© door den
motor tijdens het rijden in beweging wordt ge
bracht.
De verhohting bestaat uit 2 groote C. A. V.
schijnwerpers, die een ware lichtzee verspreiden, 2
kleinere eleclrische lantaarns voorin in de caros-
eerie aangebracht De achterlamp, benevens de 2
lampjes aangebraoht in het interieur van de caros-
sene, worden eveneens door deze dynamo gevoed.
De magneet van het allerlaatste systeem Bosch
beeft een inrichting, waardoor men van de ohauf-
feursplaato af den motor in gang kan zetten.
Het geheel maakt een fraai en, imposanten indruk,
en eohijnt in alle opzichten practisch uitgevoerd
foor de diensten der «tafofficieren in vredes- en in
oorlogstijd.
Aan de Staatscourant van Vrijdag 5 September
omtieenen wij do volgende Koninklijke besluiten
erkend en toegelaten als consul-generaal van
Groot-Brittanniö en Ierland te Rotterdam voor Ne
derland, de beer E. G. Berkeley klasse
bevorderd tot adjunct-commies bij 'sRjjks wer
ven. H. A. van Vhot, klerk WJ 's Rijks werven,
geplaatst bij 's Rijks werf te .Amsterdam j
benoemd tot voorzitter der plaatselijke oommis-
«ie voor de ongevallenverzekering b© Winterswijk,
A. i. "W. Monnik, burgemeester der gemeente Aal
ten, thans pJaatsYervangendrVoorzitter dier com
missie
benoemd tot plaate vervangen d - voo rzi L ter dier
commissie, B. EL Vaag3, secretarie der gemeente
te Aalten.
Koninklijk bezoek aan Rotterdam.
Donderdag werd Rotterdam vereerd met
ten bezoek van Hare Majesteit de Koningin
en Zijne Kon. Hoogheid Prins Hendrik. Ten
12.52 kwam de koninklijke trein het station
D. P. binnen. Na door den burgemeester ont
vangen te zijn, werd in de koninklijke rijtui
gen plaats genomen en gold hel eerste be
zoek de nieuwe Ambachtsschool in de Tam
bour sir a at, een modelinrichting, waar H M.
en de Prins met groote belangstelling kennis
namen van het onderwijs in de verschillende
ambachten daar gegeven. In alle zalen was
alles in volle werking, terwijl overal verschil
lende werkstukken waren geëxposeerd.
Vervolgens werd een bezoek gebracht aan
het établissement Feijenoord. Daar waren de
Koninklijke bezoekers in de gelegenheid den
grooten scheepsbouw in zijn vollen omvang te
aanschouwen. Een groot aantal schepen ston
den er op stapel of lagen half gereed, aan
de werf, terwijl 20G2 werklieden aan den ar
beid waren, het hoogste getal dat daar nog
ooit werkzaam is geweest
Met de stoomboot „Stad Rotterdam" werd
de werf weder verlaten en werd na een tocht
over de rivier en door enkele havens een be
zoek gebracht aan een der nieuwste groote
instellingen der stad, n.l. de Inrichting voor
Vuilverbranding, waar het vuil der geheele
stad wordt sa am gebracht en in electrische
energie wordt omgezet. Niet alleen dus uit
hygiënisch oogpunt is deze inrichting van
hooge waarde, maar tevens ook uit commer
cieel oogpunt, daar dat wat vroeger nagenoeg
waardeloos was, thans aan electriciteit een
niet onbelangrijke bate opbrengt.
Nadat H. M. en de Prins ook deze inrich
ting hadden bezocht, bracht de boot hen naar
de Parkkade, waar de koninklijke rijtuigen
weder gereed stondon. Na een rijtoer door
de stad werd naar het stadhuis gereden waar
het Koninklijk echtpaar met muziek werd be
groet, terwijl de padvinders tegenover de
statie-trap hadden plaats genomen.
In het stadhuis had in de vorstelijk ver
sierde rotonde de voorstelling der gemeente
raadsleden plaats. Ook vertoonden H. M. en
Z. IC. II. zich op een voor deze gelegenheid
gebouwde estrade aan de saamgestroomde
menigte, welke hen, evenals herhaaldelijk
langs den weg waarlangs gereden werd, met
luid gejuich begroette.
Ten 5 uur werd naar het station gereden
en vertrok de Koninklijke trein ten 6 uur
weder naar 's Gravenhagc.
De Koningin heeft bij haar bezoek aan het
etablissement Feijenoord f 500 gegeven voor
het ondersteuningsfonds der werklieden.
Minister Bertling. Bij Kon. Besl.
is aan den heer A. E. J. Bertling, ten gevolge
van zijne benoeming tot minister van Finan
ciën, een eervol ontslag verleend uit zijne be
trekking van directeur van de registratie en
domeinen te Leeuwarden. (StcL)
IIulp verleening aan zieken
en gewonden. Bij ICon. besluit van
3 Juni 1913 is de Vereenriging Centraal Oo-
niiité voor dadelijk huApbdUoom der Necterlaimd
sckc Diaconessenihuiizcn" tie Amsterdam er
kend als ten doel hebbende de vrijwillige
hulpverlöeniiing aan zieloen en gewonden en.
is haar machtiging verïdenid om in tijd yan
oorlog hulp te verleenen aan zfekon en ge
wonden, behoorende tot cöe legers van oor
logvoerende mogendheden, krachtens art. van
bet kon. besluit van 19 Maart 1913.
Doze veneoniging, waarbij zijn aangesloten
de Diakonesscnhuizen. te Utrecht, 's Graven-
bage, Luth. en Herv. te Amsterdam, Arnhem,
Rottendam, Groningen en 2 ie Haarlem, heeft
door deze erkenning gehéel op den voet van
de conventie van Geneve, een internationaal
karakter hekomen ten aanzien der bescher
ming in oorlogstijd en kan thans óf in sa
menwerking mot andere veneeniigingen óf
zelfstandig op het oorlogsveld hulp bieden.
Deze organlLsttilie beschikt over 676 zusters
eu 62 brofcfdtars en stelt in geval van oorlog
dadel ijle beschikbaar een gotöd geschoold per
soneel van 80 verpleegkrachten weflk getal
geleidelijk kan worden opgevoerd tot 138.
IXe Intern, phy si o 1 o gen-c on-
gres. Bovengenoemd congres wordt dezer
dagen te Groningen gehouden. Dinsdagavond
had in hot Academiegebouw de officieele re
ceptie plaats, waarbij de regeeriirtg als gast
vrouw optrad. De vestibule, do trap en de
groote hal waren smaakvol mot groen en
bloemen verei/erd. De ongeveer 800 gasten
werden door den commissaris der Koningin,
mr. C. G. Geertsema, en echtgenoot© verwel
komd en daarna geleid naar een vijftal za
len, die voor de ©in/tvamgslt waren ingericht.
Den geheekm avonfd bewoog zich dk>or de oor-
rikfotrs on zalen een zeer gedistingeerd pu
bliek, dat door de schoonheid der dames
toiletten vooral een prachtigen aanblik bood.
Er heerschte een prdütige en gezeildge toon.
Buiben liet gebouw stond den groote menigte
deze voor Groningen hoogst zeldzame drukto
van af- en aanrijdende vigelanben aan te zien.
"Woensdag is de eerste werkzitting van het
congres gehouden.
Een buiten-partij, welke de gemeen/te Gro
ningen Woensdagavond ter eere van de con
gressisten heeft gegeven, is schitterend ge
slaagd.
De Van Karnebeekbron. De ont-
hulling van de Van Karnebeekbron iai bet
park Zorgvliet te 's Gravcnhage, is Woensdag
namiddag bijgewoond door een talrijk gezel
schap dames en hoeren, dat gemakkelijk
plaats vond op een ruime versierde tribune.
De plechtigheid werd opgeluisterd door de
muziek van de Jagerkapel.
Vele autoriteiten gaven dOor hun tegen
woordigheid met hun dames van hun belang
stelling bliik.
De eereplaatsen waren ingeruimd voor jhr.
mr. Van Karn eb eek, voorzitter van het be
stuur der Gamegiestichtlng, en zijn medele
den in het bestuur, benevens voor allen, wier
namen op de bron zijn gebeiteld, en die dus
bij de huldebelooging betrokken waren.
Alle autoriteiten werden door de conaitële-
den ontvangen, en toen het dochtertje van
den architect, den heer Hoek, bloemen had
aangeboden aan mevrouw Van Karnebeek en
aan de andere tot de familie Van Karnebeek
belioorende dames, hield de voorzitter van
het comité, mr. Dresselhuys, zijn herhaalde
lijk door applaus onderbroken rede. Toen
aan het slot de toejuichingen waren ver
stomd. vertoonde zich de spuitende bron.
De daad der onthulling ontlokte opnieuw
een hartelijk applans.
Toen stond jhr. Van Karnebeek op, die
blijkbaar z^eer bewogen was, maar zich aan
stonds herstelde en met de hem eigen opge
wektheid een woord van dank sprak.
Hartelijk applaus volgde daarop. En on
middellijk na zijn vader nam de burgemeester
het woord.
Ook na diens rede klonken er hartelijke toe
juichingen, terwijl de Jagerkapel het Wilhel
mus inzette.
De aanwezigen beziebtigdem vervolgens het
monument, en jonge dames boden verver-
6chingen aan.
In de omgeving waren velen getuige van
deze eenvoudige, indrukwekkende plechtig
heid.
Gedenkteeken onthuld. In tegen
woordigheid van een groot aantal belangstel
lenden werden gisterennamiddag de drie ge-
denkstecnen onthuld, door de zorgen van de
vereenigiing „Die Haglie" geplaatst in de ge
vels der Haagsche huizen, waar het drieman
schap vam 1S13 woonde.
De plechtigheid concentreerde zich in
hoofdzaak bij hel huis van Gijsbert Karei van
Hogondorp, aan den Kneuterdijk no. 8, thans
bewoond door den heer A. W. baron Scliiin-
melpennink van der Oye.
Da&r was een omheining gemaakt, waar
binnen de autoriteiten en vertegenwoordigers
van verschillende collegos zich vereenigden
en waar ook een muziekkorps zich deed hoo-
ren.
Daar werden de voornaamste redevoerin
gen uitgesproken.
In ambtscostuum was er de vertegenwoor
diger van II. M. de Koningin, de directeur
van het Kon. huisarchief, prof. dr. F. J. L.
Kramer, voorts de burgemeester van 'sGra-
venhage, de heer Van Karnebeek, en de wet
houders Jansen, De Wilde, Verbroek en
Droogleever Fortuyn, verder o. a. de klein
zoon van Gijsbert Karei, de heer mr. H.
Graaf van Hogendorp e. a.
liet huis, dat in den loop der jaren sedert
Van Hogendorp slechts weinig verandering
onderging, behalve dat de ingang uit het mid
den naar de linkerzijde is verplaatst (onge
veer 1840), was voor deze gelegenheid met
varens en oranjeboomen en bloemen versierd.
Nadat de muziek der Jagers eenige natio
nale liederen had gespeeld, waaronder de
marsch van Hendrik, gecomponeerd ter eere
van prinses Juliana, en de vertegenwoordi
ger van de Koningin met het „Wilhelmus"
was ontvangen, nam de voorzitter van „Die
Ilaghe", de heer Hofstede de Groot, het
woord om den aanwezigen het welkom toe te
j roepen en het doel van de bijeenkomst uiteen
te zetten.
Prof. Blok uit Leiden trad oaarna naar
voren om de beteekenis van Van Hogendorp
cn de zijnen voor onze historie in korte
woorden te verklaren.
Op uilnoodiging van clen heer dr. Hofstede
de Groot ging de heer Van Hogendorp nu
0TfT..m de onthulling van den gevelsteen.
Hij bracht dank aan „Die Haghe", die
aegt hij' het echt vaderlandsch gevoel tot
ntting brengt door het aanbrengen van dezen
gevelsteen ter eere van zijn hooggeachten
grootvader.
Hij herinnerde aan de uitspraak, „het volk,
dat zijn groote mannen eert, is waard te
bestaan".
Uit het leven van lijn beroemden groot
vader herinnert de heer Van Hogendorp
nog aan het vergeten bestaan in zijn" laatste
Jaren, zoodat zelfs zijn overlijden schier on
opgemerkt bleef, dal evenwel heel zijn leven
aan liet vaderland en Oranje was gewijd.
Prinses „Villemijn-, gaf hem de opvoeding,
welke hem maakte lot wat hij is geworden.
Daardoor wend de Oranjeliefde bij hem ge
wekt en onderhonden. Ook zijn uitnemende
kennis van s lands historie bracht hem tot
het begrijpen van de beteekenis van Oranje
voor ons land en zoo kon hij zeggen: ik heb
«Jjn gansche leven doorgebracht onder de
leus Oranje bovenI"
Terwijl fanfares werden gehoord, gevolgd
door de nationale liederen, trok de heer
an Hogendorp het doek van den steen, die
het inschrift vertoonde:
„Hier beraamde en leidde Gijsbert Karei
van Hogendorp het herstel van 's lands
onafhankelijkheid in 1813."
Onmiddellijk daarop werd een krans met
rin.) n'en tot onder den gevelsteen opge-
heschen, terwijl alle aanwezigen juichen
De voorzitter vroeg nu den legenwoordi-
gen eigenaar van het huis Kneuterdijk no 8
rl, StCen ,e wilIen aanvaarden.
o'„ de, Schimmelpennimk van der
heden toi d r toevalliKe omstandig-
dezc ecr groepen, deze zal weten
teekenls ,°°k Zijn ki'nderen de be-
vae^;vsr^nmpren,en'Gaarna °"n-
Nadat een woord van dank aan den ver.
legenwoordiger van de Koningin, den feest-
hrtTn?,1"' ,i °'nthul,or' den eigenaar van
het büis en de gonoodigden, door den voor
ster was gesproken, ging men nu in rijtui-
gem naar het huis Voorhout No. 21. waar
ffians de firma Lessur Co. is gevestigd en
crl/T ran de drie ls- waarin het oude
groote huw van Van Limburg Srtrum later
is gesplitst.
brachtMer W"8 600 ,ran!° versiering aange-
Bedovoerimgen werden niet meer uitge
sproken. Slechts betuigde de voorzitter van
,d»e Ilaghe aan den eigenaar zijn dank
voor de toestemming hier een gevelsteen te
J1 Plaafsen. Deze verklaarde het voor
recht zeer te waardeeren, waarna door den
secretaris van „Die Haghe". den hoer La
UiapeUe, een krans werd opgchcschen ge-
hjk aan dien welke aan het huls van Van
Hogendorp werd gehecht.
Hier luidde het opschrift van den gevel
steen:
„Leopold van Limburg Stirum, in naam
van den prins van Oranje gouverneur van
s-Gravenhage in November 1813".
Boven den gevelsteen was door den tegen-
woordigen bewoner het wapen aangebracht
met den zinspreuk: „Je marche droit".
Ten derden male had dezelfde plechtigheid,
plaats bij het huis aan de Nieuwe Haven,
waar vroeger Van der Duijn van Maasdam
woonde en dat thans tot politiebureau dient.
Kier ging de plechtigheid echter minder
eenvoudig in haar werk dan op het Voor
bout, omdaf hier een familielid van den ge
huldigde aanwezig was en het een gemeen
tegebouw gold.
Het familielid, de heer mr. W. van der
Duijn te Zeist, sprak hier in een korte rede
den dank en de waardeering van de familie
uit voor hetgeen „Die Haghc hier deed ter
eere van de nagedachtenis van den grooten
vaderlander, aan wien hij verheugd is, ver
want te zijn.
De heer Van der Duijn zou zelf de onthul-
lin gbewerkstelliger, maar het gelukte hem
slechts een lapje van het veel te vast zittende
doek af te trekken, zoodat een door het
raam geklommen politieman de plechtige
daad moest verrichten. Natuurlijk was het
gejuich van de menigte er niet minder om.
D© gevelsteen gaf te lezen:
„Hier woonde in 1813 A. F. J. A. van der
Duijn van Maasdam, getrouwst medestander
van Van Hogendorp van 20 November tot
6 December". q
Toen ook hier de lauwerkrans met het
Oranjelint was bevestigd, sprak de heer
Hofstede de Groot den burgemeester toe om
der gemeente den gevelsteen aan te bieden.
In die rede wees hij erop, hoe Van der
Duvn steeds Hogendorp is trouw gebleven,
ook toen anderen hem verlieten en toen hij
in conflict was gekomen met den koning.
Die trouw, een der schoonste deugden
wordt in dezen steen verzinnelijkt en ik ver
zoek u hem wel te willen aanvaarden, zoo
zegt de voorzitter.
De burgemeester, de heer van Karnebeek,
zeide in antwoord daarop, dat het hem een
voorrecht was, aan het verzoek te kunnen
voldoen, zooals trouwens reeds besloten werd
door den Gemeenteraad
Hij noemde het een gelukkige omstandig
heid, dat onder de drie huizen, welke in aan
merking kwamen voor deze bijzondere
plechtigheid er een is, dat der gemeente toe
behoort.
De burgemeester maakt van de gelegen
heid gebruik om nog eens zijn compliment te
maken aan de vereeniging „Die Haghe" voor
haar initiatief. Door dat initiatief toch is
aan onze feestdagenreeks er een toegevoegd,
die meer dan een der andere een symbolieke
beteekenis heeft.
Namens de burgerij sprak hij zijn dank uit
vo<or wat „Die Haghe" deed en aanvaardt hij
den steen.
Nogmaals klonk .hoera" en „Oranje
boven", waarna de genoodigden zich nog
3an een thee in „Hoteld es Indes" vereenig
den.
Te oud voor ouderdomsrente.
Een lid eener rentecomniissde schrijft aan de
Leeuw. Cl.:
Zooals bekend heeft hij, die op 3 December
e.k. don leeftijd van 70 jaar heeft bereikt of
ove 1-schreden, recht op een ouderdomsrente
van f2 per week, inldien hij aannemelijk
maakt, dat hij kt het tijd-vaik van 10 jaren, dia-t
onmiddellijk voorafgaat aan dien datum of
aan de vervulling van zijn zeventigste jaar,
te zamen gedurende ten minste 156 weken,
tegen loon van niet meer dan f 1200, per
jaar bannen Nederland arbeid heeft verricht.
De wetgever heelt blijkbaar aangenomen
da/t allen, die na het bereiken van hun zestig
ste jaar in een aaineetogesloten tijkfivaik van
10 jaren te zamen gedurende tent minste 156
weken (bedoeOtde anbe&d hebben verricht,
aanspraak zouden kunnen maken op ge-
ntaemd'e rontie. Toch is dit biet waar. Ik kreeg
ikinand bij mij om inlichtingen voor een 92-
jarige, die h**t gezidht heeft verloren en
daardoor de laatste 10 jaren ndJdt heeft kun
nen werken. Vam zijn 60o tot zijn 70e jaar
was hij schipper voor eigen' rekening. Toen
dfib beroep hem te zwaar werd, was hij ge
noodzaakt zijn sdhip ran die haiwl Ie doen en
bij a/ndleren te gaan werken. Eenige jaren ging
dit gded totdat zijn oogon hun dienst wei-
gerdJen. Wat art. 369 der Invalidfl-eölswet eeni
ge jaren vroeger in werking getreden, dan
zou ook d)eze grijsaard op 9 December e.k. zijn
f2, cüe hij zoo bitter niooldig heeft, van het
postkantoor kunnen halen. Thans nikst, hij is
te oud voor de oudeTcSomsrentc-
Brief van Dr. Lingbeek.
Aan een vertraagd schrijven van Dr. Lingbeek,
chef der Ambulance van bet Nederlandsche Roode
Kruis te Belgrado, aan het Hoofdcomité dier Ver
eeniging gericht, is het volgende ontleend
Belgrado, een sta-d van ruim 100,000 inwoners,
hoofdstad en residentie van het thans bijna drie
maal zoo groot geworden Servische rijk, ligt schil
derachtig op een landtong, gevormd door Donau
cn Save. Hol vergezicht, dat men kan genieten van
af de algemeene pantoffelparade plaats Kalamegdau,
gelegen aan den voet van den vestingheuvel, waar
op thans Turksche en Bulgaarsche gevangenen ^als
broeders samenwonen", tot ver over de inmonding
der rivier en het thans ©v erstroc-mde land naar den
Hongearschen kant is werkelijk indrukwekkend.
Maar de stad zelve, al bevat zij flinke groote ge-
bauwen, maakt een kanalen indruk, en het publ ek,
da* men ziet passeeren, rittende voor de groote
restauratie Moskwa, in het centrum der stad ge
logen, is al ongeveer hetzelfde dat men riet in
andere groote steden. Alleen de kleeding der boe
ren cn Zigcunervrouwen is hier en daar schil
derachtig. Maar het geheel haalt niet bij Stamboel I
Het paleis van den Koning in de M-.Lins'raat,
veel gelijkend op eea groote étage-woning of bank
instelling. wordt van bet in aanbouw zijnde Pa
leis van den Kroonprins gescheiden door een tuin^
waarin vroeger de Konak stond.
De omgeving der stad heet zeer loonend. De
electrische brengt u naar een op 6 K.M. afstands
gelegen groot park, waarin o. a. een Jachthuis van
den Koning. Op twee uur radens afstand ligt de
Awala een van de hoogste punten, 665 M., van
waar men een prachtig vergezicht moet hebben
vanaf de ruïn©s eener oude Turksche vesting. Wij
ontvingen voor deze ultetapjes invitaties. De Mon*
tenegrynsebe minister-president bood zijn auto aan.
Collega Godgewatsch, majoor van den geneeskun
digen dienst, vroeg ons mee op een inspectiereis
naar de omstreken van Wranja, waar eene nog
niet voldoende gediagnotiseerde nekte vele slacht
offers maakt. Gisteren kregen wij zelfs ©en uitnoo-
digiug om mee te gaan mot de booten, waarmee
men de gedelegeerden ter Vredesconferentie te
Boekarest gaat inhalen, via de ecnig mooie IJzeren
Poort, maar die tocht kost drie dagen, en het is
hier zoo druk, dat wij ons al deze genoegens voors
hands moeten ontzeggen.
Ik meld 't u alleen om u te laten zien. dat men
ons zeer vriendelijk ontvangt. Voorloopig is wei-
ken voor ons de boodschap, dag in, dag uit, en
daarvoor zijn we ook gegaan.
Eergisteren was het een rustige dag, voor zoo
verre het in een vrij groot hospitaal met veel mu
tatie rustig kan rijn.
Gisteren werd ons verzocht een aantal van~or>z^
licht- of bijna genezen gewonden t-e evacueerch
naar hc* Mutïerkreuz-hospit„al, omdat er dien <ia£
een transport rwaar gewonden van Ushub werd
verwacht. W\j namen daarvan 85 op, maar van
daag druppch het nog na; telkens komen er nog
kleine groepjes uit het Zuiden aan, vanwa-ar mcü
alles wat weg kan. naar hier aohijnt te zenden.
Intusschen gaat bij al die drukte het gewone be
drijf zjin gang. Op de gangen is het een voortdu
rend va-et-vient, geloop en gedraaf v«q do patiën
ten van en naar de verhanókamers. In de groote
verbandkamer worden door d« chirurgen van
Roojen en Hijman*, geassisteerd door tweo zusters,
een der seml-artson, een Servisohen Jongeman Zo»
vanowich als tolk en hulp, en mej. Rappapor^ ala
boekhoudster, allo inkomende rieken onderzocht,
verbonden, gezift, ingeschreven, tusschendoor dé
verbanden verwisseld voor do ongeveer 180 ernsti
ger gewonden, die do zeven .Hollandsch© zalen"
vullen. Collega Goedhart en ik kebbeu de rest en
de apotheek voor onze rekening genomen.
Voor de kleinere verbandkamer, waarin Goed
hart en de tweed© semi-arts, met mej. Nokolisch als
adsistente en een 6tudent, de hoer Maxünonitseh
als tolk en hulp^ den. geheel en dag door de lichter
gewonden behandelen, ziet men soms de meest
soFilderachtige groepen menscbelijke misère, die
men rich kan voorstellen.
Wij hebben hier, afgezien van. de onlangs uit de
hospitalen in het Zuiden gekomen, vrij verwaar
loosde en zoer door het transport geleden hebbende
patiënten, gelukkig met zulk een, verzameling pus-
afscheidende wonden als in Turkije, waar we zoo
vele gevallen van gangreen hadden.
Van onze aseptische operatiekamer werd nog maar
zelden gebruik gemaakt, wat trouwens ook vanzelf
spreek,b omdat onze chirurgen zeer conservatief
rijn.
Onze Róntgen-inrichflng, onder den semi-arts
Scdée, levert heel goede opnamen. Gelukkig was
er in een deel van het gebouw gelijkstroom. Voor
de aansluiting daaraan, evena's vroeger voor het
leggen van de waterleiding enz. in de operatie
kamer, verleenden de autoriteiten ons alle moge-
ljjTce hulp. Uit andere hospitalen werden on9 ook
pt.t'ënten gezonden.
Het magazijn, waarin aan den eenen kant pro
viand, keukengerei enz., is d© trots van de moeder
der compagnie, dat zij met voorliefde laat kjjken.
al bevat het niet het vierde gedeelte van ons Turk
sche magazijn.
De kouken fonctjonneert goed, zoodat alleen bij
uitzondering, en. op Zondagen, om den kok vrij to
geven, voikskost wordt geschaft. In deze pufhitt©
zou het trouwens onmogelpk zijn alle dagen dien
rwaren kost te verorberen. Het brood ia hier go©d
cn het gedroogde brood, dat wij medebrachten, is
daarbij een aangename afwisseling. Boter is lner
vrijwel onbekend.
De zusters en broeders hebben ieder een dor IIol-
landsohe zalen voor hun rekening. Een broeder
in de nachtwacht, een zuster in de huishouding.
Beroepsverpleegsters kent men hier nie'. Toen do
Turksche oorlog begon, boden zich dadelijk een
aantal dames uit de eerste families aan, om hulp te
vcrleenen, on deze hebben in bijzonder moeilijke
omstandigheden vaak groote diensten bewezen, al
moeiten rij natuurlijk in gevallen, waarbij geoefend
heid en vakkennis onmisbaar zijn, de patiënten aan
meer geschoolde krachten overlaten.
Nu, na 10 of 11 maanden, rijn vele van die dames
naar huis gegaan, en wat overbleef waren ni«l
aftijd de best© krachten, vc©l jonge meisjes bijv.
die deftig in de corridors op en neer wandelden
in haar vrijen" tijd, gekleed in witte japon en
witte Agrammut© (dio trouwens heel goed kleedt
en zeer practiscli ljjkt in deze omgeving vol onge
dierte) en daarbij gehuld in een deftig waas van
opofferende Roode-Kruis-gezindheid, dat heel goed
zou doen, als ze maar werkten en als het duiveltje
van de flirtation met de jong© officiertjes niet tel
kens om den hoek kwam kijken. Een onzer zusters
had den takt, enkele van di© kinderen aan het
werk te krijgen en iets bij te brengen van d« eerste
beginselen der verpleging. Maar na 14 dagen was
t ,,f©u sacré" er ook al uit. De andere zu tera
vonden op haar zalen alleen oudere dames cn die
zijn natuurlijk te hardleersch. Van deze munt in
het bijzonder uit dc ,,Fran?aise", zooals de zusters
zeggen, de dochter van een vrocgeren collega, rad
en kwiek, ,sewapend met een grooten lorgnon
waarmee ze alles fixeert. Op har© wijze doen *e
allen haar best, en ik kau dan ook niet klagen,
zooals die Oostenrijkse he collega indertijd, dat n-l
d© in casu Bulgaarsche vrijwillige verpleeg
sters de vloek zijn van den oorlog en een kruis
voor het Roode Kruis, omdat ze niets weten of
kennen Nan de verpleging, daarom eigenwijs zijn
van alles aanpakken en doen. Dit alles kan waar
zijn, als nog niets geregeld is, als er groote toe
vloed is van patiënten en geen hulp. Zooals het by
ons geregeld i9, kunnen ze weinig kwaad doen
omdat ze alleen heel lichte gevallen verplegen en
nooit een wond zien. En voor de rest zijn ze heel
gewillig en bruikbaar en bepaald onmisbaar, vóór
zoover ze talen verstaan, als tolken.
Ik heb er vroeger reeds op gewezen, dab het zen
den van personeel naar een land, waarvan mon
de taal absoluut, niot kent, onoverkomolijkc be
zwaren medebrengt, tenzij men alleen chirurgisch©
gevallen opneemt, wat ook dan nog zeer veel be
zwaren oplevert, tenzij het betrokken gouvernement
een aantal tolken beschikbaar kan stellen, die zich
kunnen verstaanbaar maken aan bet verplegend
personeel. De artsen kunnen rich overal redden,
waar menschen zijn die Fransch, Duitscli of En-
gelsch spreken of tolken, het verplegend personeel
slechts bij uitzondering.
Ik heb daarvan de bezwaren gezien of gevoc'd
bij de Russische ambulance in Zuid-Afrika, b\j on*
zelf in Turkic en hier. En ik kan mjj begrijpen,
wat een autoriteit op dat gebied hier mij zeide
vreemde medici kan men altijd gebruiken omdat
men altijd wel eenigo mensohen vinden Kan. 4ie
voor hen kunnen vertalen, maar verplegend perso
neel alleen enkele, bijv. opcratie-zuslew, eene goed
balen sprekende hoofdverpleegster, enz. Intv*-
schen komen wij langzamerhand door de moeilijk©
periode heen. beginnen we iets te verstaan, al is
het nog niet veel.
Tusschen twee haakjes, zou hier thans goen ar
beidsveld zijtn voor ondernemende, padvinderaebtig
aangelegde, degel^k geschoolde en geoefende Ne
derlandsche verpleegkrachten? Servisch leeren kan
geen onoverkomelijk bezwaar rijn.
Naar ik hoor is men es nu over doende hier eeu
door Belgische krachten geleide verplee^atersschool
te stiohten. En dit, terwijl in België zelf Engelsche
en Hollandsch© verpleegsters gezocht zjjn. De Ne
der andsche verpleging heeft overal een goeden
naam. Mij dunkt, indien een eerste kTacht emi
greerde, zou hij hier van zelf school moeien maken-
En de weg is al min of meer voorbereid.
Over liet wond\ er'.oop rijn ouzo chirurgen *eer
tevreden. "VVij verslonden door het groote aantal
rieken ons verbandmateriaal, maar op enkele zaken
na, di© wij uit Nederland moeten betrekken, valk
het Servische Rood© Kruis onze dek-cta aan.
Veel goeds heb ik van den secretaris van heb Ser
vische Roode Kruis gehoord over de u bekende sn©l-
verbanden -an Utermöhlen. Aan deze eenvoudige,
