Premie voor onze Lezers. Maandag 10 November 1913. BUITEN LAN D._ FEUILLETON. DOKTER JOOST 12"* Jaargang Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1. Intercomm. Telefoonnummer 66. Politiek Overzicht Het einde wan het Krupp- proces. N°b 115 ABONNEMENTSPRIJS: Per 8 maanden voor Amersfoort f l.OO* Idem franco per post 1.50. Per week (met gratis verzekering tegen ongelukkon) 0.10. Afzonderlijke nummers 0.05. Deze Courant vorschynt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Advertentiën gelievo men liefst vóór 11 uur, familie- advertenties en beriohten vóór 2 uur in te zenden. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 15 regel9.. ff 0.5€* Elke rogol moor0.10, Dienstaanbiedingen 25 cents bjj vooruitbetaling. Groote lettors naar plaatsruimte. Voor handel on bedrjjf bestaan zeer voordooligo bopalïngou tot het herhaald advertooron in dit Blad, bij ubonnement. Eone circulaire, bevattendo do voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. Door een overeenkomst met een bekende lirma te Amsterdam, zijn wij in staat gesteld, onzen lezers eene traaie premie tegen zeer lagen prijs te kunnen aan bieden, 11.1. zes prachtige rcpro- dnctiën in orgineele kleuren naar OndsHollandschc meesters, voor den pri js van 12.00 (Franco thuis). Tegen inlevering van onder- staanden Don kan men na betaling van genoemd bedrag, deze repro- ductiën, in een keurige portefeuil le vervat, aan ons bureau ver krijgen. De reproducties, welke een af meting hebben van 40 bij 50 cM., zijn naar de volgende meesters A, van Ostade„Hariiigvrouwtje,\ Frans Hals: „De vroolijkc drin ker". G. DreukclenUaiii„Ver trouwelijk gesprek". G. Jletzu „Met ontbijt". J. SL Jlolenaar „Dame aan 't Klavier", Joh. Ver meer'„Het Melkmeisje". De Administratie. De ondergeteekende verzoekt te mogen ontvangen, tegen beta, ling van t 2.00 (Franco thuis), de premie-uitgave van het Amerst. Dagblad, zes reproducties in origineelekleuren naar O ud-MoII. meesters. MaanWoonplaats Dezen bon in te zenden: Burean Amerst. Dagblad, IJtr. Str. 1 A iners 1 oor t. Kroniek van de Week. Dc Tweede 1 vainer heelt liare openbare werkzaamheden hervat. Eigenlijk was hel nog slechts 'n preludium. Het spel zelf zal deze week beginnen. 'n Snoedrciscliencic zaak was aan do orde, 'n aanvul lingsbegrooling voor de uitvoering van do Invcilidilei'lswel tengevolge va,n de ver makelijke misrekening aangaande (de aan vragen om ouderdomsrente, in art. 369 toege kend. 'n Misrekening: men had verwacht, zelfs .berekend dat er 23,000 aanvragen zouden inkomen. Er kwamen er 70,0001 Vermakelijk noemden wij de misreke ning. niet omdat \s ij het zoo vermakelijk vin den, dal 'n nieuw kabinet, reeds zwaar ge- neeg heiast met dc bereddering van den de- solalen boedel van hot vorige kabinet, nog 'n nieuw deficit van ettelijke niilLioenje-n ontdekt, maar vermakelijk omdat de wet van den mi nister Talma, die van Staatspensioen niet we ten vilde en niettemin door het amendement- Duys 'n heel klein stukje staatspensioen (waarvan in de verkiezingsdagen de recht- sohc propagandisten ijverig gebruik maakten Ier illustratieve aanprijzing van Talma's so ciale wetgeving en Ier voorkoming van 's mi nistens, zij het ook heel wat rijker eagen „staatspensioen") in de wei opgenomen zag, in de praktijk 'n heel groot skulk staatspen sioen blijkt te geven. Nog slechts één sprong ©ven groot als de tegenvaller van thans en het staatspen sioen is er. En die sprong zal gesprongen moeten wor den, daar dc- onbillijkheid van de wet nu al le duidelijk in liet oog valt. De beperking van de ouderdoms-uitkeering lot „loonarbeiders"' is reeds in theorie aan vechtbaar. Hoeveel tc meer in praktijk, wan neer blijkt, dal hij de uilvoelbng het begrip Joon arbeider" zóó vervaagt, dat breede groe pen van personen onder dc wet vallen, die zelf niet zouden gelooven, dat zij als „loon arbeider" dc uilkccring erlangen. Tc schrij nender blijkt daardoor de onbillijkheid dei beperking en der uitsluiting van do arme be hoeftige oudjes, wier schuld het toch niet is, dat de wetsbepaling niet „elastisch" ge noegd om ook heil Le helpen». Wie zal nu nog durven tegenhouden de uitbreiding der uillkeering ook 1iot hen, die het slachtoffer worden van Ti geheel mislukte theoretische formule? Om dc droeve combinatie „oud en arm" uit dc wereld te helpen, is er slechts een middel en dat is Staatspensioen. Bi) staatspensrioneeriing wondt er niet ge vraagd: zi)t gij „loonarbeider" geweest? Ja? Dan helpen wij u! Hebt gij niet in loondienst, maar als keuterboertje, als schoenlappertje, als veniLcnüJe, Iiórtom als „eigen baasje", zwoe gend van den vroegen oclftond <tK>t den laten avond uw brood verdiend, dlan krijgt gij niets, dan helpen wij u niet, want gij zijjt 'n „baas", "n „patroon", 'n „kapitalistje" l 'n "Verrassing bracht de afgeloopcn week bij de verkiezing, ram een lid der Tweede Ka mer in Amsterdam III, deze lioogburcht van de sociaal-democratie, dc onneembare veste, waar, oan Troielstra's eigen woorden» te ge bruiken, zelfs 'n lantaarnpaal gekozen zo-u worden, als-ie maar rood was. Helaas, de heer Oudegoest maakte minder kans dan de lantaarnpaal en komt in zeer twijfelachtige herstemming. De aftakeling der S. D. A. P. valt öok in Amsterdam te conslaleeren. Werd Troelstra in Juni, bi) eerste stemming reeds gekozen mol 1000 stemmen, boven de volstrekte meer derheid, en kwam ook, toen Troelslra op teerde voor Leeuwarden, Polak dc doovc, thans ondergebracht in de Eerste Kamer, er bij de eerste run met 400 stemmen meer dan z'n drie tegoneaiijdida1.cn ite zomen behaal den Oudegeest bleef nu bijna 500 stemmen beneden de volstrekte meerderheid en kreeg csr 850 minder don z'n 3 cotncuirrenltcn. Had Troela tra 4700 stemmen meer dan de liberaal, Polak nog 2500, die voorsprong van .Oudegeest is slechts 1300. Het zijn thans de christelijke parlijeu, die het lot van Oudegecst in handen hebben; van hun houding hangt het af, of Oudegeest, de man van d'e spoorwegstaking in 1903, dn ons Parlement zal komen. En zoowaar, als de „christeli ke" leiders hun zin krijgen, dan komt Oudegeest er.^ De meeste roulitsche bladen, Standaard en Tijd voorop, geven het consigne om de libe ralen niet tc helpen het socialistische kasteel te bemachtigen; slechts de Nederlander, op geschrikt door den rumor in clir.-lüsl. casa, verwekt bij het ©mlhoudMigs-ojdivies van de- zeil zomer, adviseert, steun aan don liberaal. Een van de roomscho bladen, wij meenon de Gelderlander, gaf do wijze opmerking ten bes te, dat het misschien verstandiger zou zijn om de verkiezing van den liberaal te bevorde ren, onfdal de vervoering van Amsterdam III de verstandhouding lussdien liberalen en so cialisten stellig niet verbeteren zou! „(Christe lijke" politiek en politiek „christendom"! De rechtsche kiezers schijnen echter min der verpolitiekt te zijn dan de leaders. In de Tijd sprak een inzender z'n verbazing uit, dat de techtsclie bladen, die aldoor jeremiëer- den over het veldwinnen van de sociaal-de mocratie, nu de gelegenheid zich voordoet om den socialisten 'n gevooligen tiik toe te brengen, geen vingor uitsteken en „niet doen" toeroepen aan die kiezers, die, opgevoed in •die leer, diait het socialisme het nee plus ultra van alle verdorvenheid is, nu ook ovoreen- "komstig dc hun. ingeprente leer handelen wil len. Zaterdagavond hebben de Amsterdamsche kiesvereonigmgen vergaderd. De anjüi-nev. ge hoorzaamde aan De Standaard on beveelt aan: thuisblijrven, d. w. z. Oudegoest gekozen laten worden. De chr.-hist. volgde de Neder lander en steunt den liberaal. De chr.-hist. stemmen in dislriat III zijn echter zeer schaaTsch. De r.-lc. kmesvereen. Icon zich niet vereeniigen mot het advies van het bestuur, dat „onthouding" aanprees; met groote meer derheid werd besloten Dot „vrijlating". De 1900 stemmen, die do uitgevallen reclit- sche Candida at behaalde, zullen dus niet on bloc op den liberaal overgaan en indien dó helft hem ton deel zal rallen, heeft O Ito den voorsprong van Oudegoest auog niet inge haald. Hot belooft dus wel 'n vinnigen strijd te worden en hot hangt er slechts van af, wie de" moeste thuisblijvers zal mobiliseer en. Maar „gewerkt" wordit or, van beide zijden. De Slicklsche Courant, dit weinig illustere, on nog minder christelijke orgaan van onzen vroiogeren afgevaardigde, voorspelt, dat ln Amsterdam III „de rechtsche kiezers don li beraal wol niet zullen helpen". Want, rede neert de redactie, als het ging lusschen rechts en nood, dan zouden de liberalen don recht- sahen oandddaot ook niet helpen. Die anbi-rev. lezers moeten wol eens zich zelf bekennen, dat hot toch 'n zonderlinge christelijkheid is, waarvan 'n blad, dal de zoo bij lüilaUek on-chrdsbelij'ke leus van „leer om loer" predikt, do verkondiger is. Dat do fooi-slechte liberalen bij, 'n herstem ming dm socialist niet zouden weren, is be-, grdjpelijk; daar zijn ze immers foei-slechtc liberalen voor. Maar dut n zich christelijk eAnquetteorend blad zoo iets dieet ©n dat nog wel irit de overweging, dat die slechte libe ralen hot ook zouden doen, daar moot n christelijke anli-rewolulionair wel van duize len. Stel u voor: zich to spiegelen aan zon daren en djain het „loca* om leer" l-oic 'te (jas sen; of De keuren in die zanduren, dat zij zondigen en op dien grond zelf dezelfde zon de aan 1» bevelen. Dat is de „christelijke" politiek vam 'n ziek, verpolitiekt „christendom", gepredikt door valsche nrofelen. Wanneer men de beide vonnissen, die in het Krupp-proces gewezen zijn, met elkaar vergelijkt, dan krijgt men den indruk, dal de burgerlijke rechter zachter in zijn oordeel ge weest is dan de militaire rechter. De krijgs raad heeft vijf militaire ambtenaren, die aan den bureauchcf van de firma Ivrupp materiaal hadden geleverd voor de „Korawalzer" die hij naar Essen zond, veroordeeld tot Lwee, vier en zes maanden gevangenisstraf en daar aan bezwarende subsidiaire straffen verbon den, ontslag uit den dienst en degradatie. Het Landgericht heeft ccne mildere opvatting doen gelden. De Oberstaalsanwalt, die op grond van wat de langdurige debatten in dit proces hadden opgeleverd do aanklacht we gens vei raad van militaire geheimen had laten vallen, eischte wegens omkooping tegen de beide beklaagden, Brandt en den directeur van Krupp Eccius, vijf maanden gevangenis straf. Dc rechtbank heeft Brandt wegens om kooping veroordeeld tot vier maanden en heeft Eccius slechts aan medeplichtigheid aan het misdrijf van Brandt schuldig verklaard; aan hem is gcem gevangenisstraf opgelegd, maar eene boete van 1200 mark. Maar liet feit is dan toch, dat de rechtbank tot een^ veroordeeling gekomen is. Die treft niet alleen de personen aan wie de straf is opgelegd, maar de firma Krupp en haar in de eerste plaats. De Oberstaatsanwalt heeft het onomwonden gezegd: Het is de firma Krupp, die door de hand van Eccius en den mond van Brandt zich tot de militaire personen beeft gewond. En de beteekenis van het eer gisteren gewezen vonnis zit voornamelijk hierin, dat het met den eisch van den open baren aanklager en met het besluit van de rechtbank om vier directeuren van Krupp niet als getuigen tc beëedigen wegens verdenking van deelneming of begunstiging, drie fcileL uitmaakt, die ecu onverbrekelijk geheel or- men, eene veroordeeling van de firma Krupp lu haai geheel. Dc burgerlijke on de militaire rechter m.b« ben hiermee hun woord in deze zaak gesproken. Daarmc^ is echter hol laatste woord nog niet gezegd. Nu zal er nog een onderzoek komen van eene parlemeiv taire commissie, welker* samenstelling in gevolge het besluit van den rijksdag van ,23 April j.l. binnenkort is tc verwachten. Die commissie zal, zoo merkt dc Frankf. /tg op, hebben na te gaan hoe het slaat met do bevoorrechting van Krupp boven andere le veranciers* met welke middelen van den n.o- dernstCD kapitalistische)! belangenstrijd Krupp zijne alleenheerschappij beschermt, en vooral hoe de belangen van het rijk en van de rrks financiën bij deze monopoliestelling /an Krupp zijn gevaren. Voor dit onderzoek is door dc rechterlijke vonnissen de weg wij gemaakt. Over dc gevolgen, die het gewezen vonnis zal hebben, laai dc Vossische Ztg. zich er.lun uil: „De schade, die de firma Krupp van deze processeu lijdt, zal aanzienlijk zijn. Misschien wordt dc vraag weder brandend, hoe het i ijk zich moet verweren tegen de afhankelijkheid van eene particuliere onderneming. liet ral niet ontbreken aan voorstellen om de oorlogs- niaterieel-industrie geheel ol gedeeltelijk aan den staat te brengen, liet voor en tegen te onderzoeken, zal dc zaak zijn van de wetge vende vergaderingen. Dc aanvallen, die men in het buitenland op grond van hel proces heelL le berde gebracht, zijn reeds in dc ge rechtszaal afgewezen. In hoever niettemin 'een sterk wantrouwen zal hcerschen, niet alleen wegéns de wijze van zaken doen der firma, maar ook tegen hare fabrikaten, moet dc toe komst leeren. Iloc groot het nadeel moge zijn, dc regeering heeft het niet in de hand, hel le verhoeden. De rechtspleging slaat in den dienst van dc algemeene belangen van het voik, niet van dc bijzondere belangen van den enkeling. Dit echter kan met voldoening vastgesteld worden, dat zij niet tot hunne rekening zijn gekomen, die een Panama van liet leger- en marine-bestuur verwachtten. Van geen enkelen hoogeren ambtenaar of officier is gebleken, dat hij zijn plicht op strafbare wijze heeft verzaakt en zich tegen de wet heeft vergre* pen. Van verraad van militaire geheimen it ook in het requisitoir geen sprake. Het ge< val-Krupp is pijnlijk en onaangenaam. lie( zal voor de regoering eene les zijn. Maar harf vertegenwoordigers kunnen met een gerusC geweten voor den rijksdag verschijnen; huniK handen zijn rein. Zij heeft zelf zonder vcr< schooning de bestraffing van al hare organen,, die zich schuldig gemaakt hebben, uitgelokt En wat men ook moge hebben aan te merkei op de wijze, waarop de firma Krupp har< zaken drijft, de regeering heeft dat niet tl verantwoorden." Aan den ISalKan. Athene, 8 Nov. Dc Turkschc gcdclegcer* den hebben den minister van builenlandsche zaken kennis gegeven, dat zij dc instruction, die zij verwachtten, hebben ontvangen. Minis»- lor Panas bepaalde de zitting tot hervatting De krakeel© n zouden zoo lanig ©iet duren, wanneer het ongelijk slechts aan één kant was. EN ZIJN ZEVEN ZORSEN. 10 DOOK MARIE DJERS. Over dit kleine ding, donkerder dan een van de andere kinderen, dat nu zes jaar was en zoo aandoenlijk lief *s morgens met haar kleine, Ibruine ischooltasoh tusschen al de patiënten doorsprong, om hem goedendag le /eggen, voelde hij zich het meest vader. Haar had hij dagelijks 'in haar groei <en haar ont wikkeling gadegeslagen. Om haar was hij 's nachts uit zijn Jied gesprongen,, (haar had hij leeren praten, zij had altijd in zijn spreek uren bij hem op den vloer gespeeld. Tegen over* haar had hij nooit (en hij zou al bij de gedachte daaraan gelachen hebban) het een of andere vreemde gevoel, of een soort schuw heid gekend; haar leven was een ©pen boek v'oor h©m. 'Haar pakte hij eenvoudig, als ze bij hem kwam, bij het prachtige, roodbruine haar: »>Zao, Peter, wat is er dan?" en -Pietea* had dch nooit een halve seconde bedacht en was ■ïcm met alles, wat ze had, goed of slecht, dien hals gevallen. Pelerchen speelde vaak met Marret; deze wras lwree ijaar oud ei* on gaf 't zusje meestal haar zin. Maar als Vader verscheen, bestond M'annet niet meer voor haar. Dan vloog ze hem in de armen en \an daar klom ze op zijn schouder, en de andere kinderen ston den er bij en zagen, hoe 't kleinste alles was voor vadelr en zij niets. Dat hoort er nu eenmaal zoo bij, wie kan daar iets aan veranderen? De vader, en al is hij nog zoo trouw, heeft toch islechl!s hel aardsche deel der moeder geërfd: het zorgen en opkweeken en toezien bij 't opgroeien Allicht voelt hij ziek Vlus daar 't imeesl vader, waar hij 't meest gezorgd cn toegezien heeft. Hij heeft ze immers niet onder het haTt ge dragen, voordal ize ter wereld kwamen, :niet het geheimzinnige verbond mei ze gesloten, dat. onafhankelijk van de feittln, over de toe vallige omstandigheden zegeviert. Hij kan niet vliegen, onze d-okter Joost. Ilij kan slcehts met veel moeite, met moed en kracht en soms wat zwakheid zijn karretje voortschuivcn, met de zeven zorgdn er op. Maria schroef trouw aan haa'r vader en kwam flink vooruit »Ze bereidde zich op o.en gymnasium voor lot «de 'studie der philologic en kostte hem evenveel als een flink© zoon zou he(bbe,n gekost. Menigmaal werd het hem angstig te moede, als hij aah geld Idacht. De huishouding was voortdurend jsleoht gere geld; veel werd er verknoe.id, omdat het oog dei* huisvrouw niet wakend over alles 'ging. Verder bezorgde dq klceding hem heel wat hoofdbrekens. Elk jaar stuurde de manufac- turier van Geneucken stoffen; de dokter zocht dan de dunne en dikke, de bonte en effen stoffen uk, dikwijls zonde*r er veel om te den- Ken, wal die of die goed zou staan. Heide, die steeds tevreden was, Ammey, de wildzang, en de beide kleinsten waren blij met wat ze .kre gen. Daarentegen ergerde Rcgna zich bijna lederen keer, en Inge, de tweede tweeling, die een zeer goeden smaak en een fijn gevoel voor kleuren bezat, voelde zich dikwijls erg onge lukkig in haar nieuw toilet naar Vaders keuze. Doch geen van beiden wa're op 't idee geko men, er iets van aan Vader te zeggen. Ze durf den immers nauwelijks de oogen opslaan in zijn tegenwoordigheid en ze spraken in aijn bijzijn slechts 't allernoodigste. Vo.or zijn vader is toch iedereen bang. Dat is nu eenmaal niet anders. Maar Peterchcn behoeft dat niet le zijn. Met dc kleeren was dat dus steeds op de zelfde wijze gegaan, alleen met dit verschil, dal er ieder jaar meer stof noodig was vooT de japonnetjes en jurken en dat ze telkens meer geld koslten. 'Doch toen de tweelingen veertien jaar oud waren, begon ook deze kwestie haar donkere zijde te loonen. De beide meisjes badden vroeger zeer veel op elkaar geleken; nu echter zou dokter Joost niel meer gezegd hebben, dat Ammèy naar gene den moest komen, als Inge op een kast had gezéten. Ammey was niet zoo ha'rd gegroeid, ze was gezet ert. stevig en had sedert een ziek te kortgeknipt haai*. Beiden waren rood en niet mooi, doch als de kleuren en stoffen dei- jurken eenigszins zorgvuldig gekozen werden, was er wel wat van ze te maken en konden ze er zelfs aardig uitzien. Nu eens was Ammey zoo jongensachtig wil<L dat het huis in ziji) voegen dreunde, als ze er do.or heen joeg, raasde en schreeuwde, dan weer was ze zoo sentimenteel, dat ze in zalige t'ranen badende in den maneschijn in den tuin wandelde» Inge was in menig opzicht kalmer en rijper. Ze maakte geen heidensch lawaai en dweepte niet. Doch. ze hing aan de dwaze, kleine Am mey met een teederc en groote liefde en nam al haar kleine dwaasheden en belachelijkhe den in bescherming. Bovendien voelde ze een bewustcn drang tot het scho-one, een drang, die iets bijzonders was Ivoor haar jeugdigen leeftijd en die niets te maken had: met zucht lot opschik cn modedingen, zooals bij Regna 't geval was, doch geheel en al in zekere, on afhankelijke banen ging. Toen ?e weer eens met haar rood haar en haar matbleeke ge laatskleur voo'r een schreeuwend roodc en een hemelsblauwe slof stond, die bestemd waren voor haar daagsche en Zondagsche jurken voor 't volgend jaar, had ze opeens 't zekere bewustzijn, dat dat no.oit zou gebeuren, dat ze nimmer meer zulke jurken zou dragen. Dit weten, dat zoo plotseling zich aan haar opdrong, greep haar sterk aan. Het was haar, alsof iets, dat haa'r tot nog toe in boeien had gehouden, van haar afviel, cn toen ze de stof- len bij elkaar pakte en de naaikamer uitdroeg, kreeg ze hartkloppingen en schitterden haar oogen. Achter in dc gang kwam ze haar kleinste zusje legen. „Peterchen, ga eens mee, ik moei naar Vader. Zie je, dit is het geval met mijl" En nu vertelde ze aan de achtjarige, wat haar hart bezwaarde. Peterchen 'hoo'rde haar met groote, ernstige oogen aan ©n zeide toen: „We moeten even wachten. De metselaar Lücke met de zeere oogen is nog binnen en in de gang zit vrouw Grolmann met haar zoontje." Zoo gingen de beide meisjes hand aan hand. alsof ze gereed waren, om een groot gewich tig werk te ondernemen, naar de voornaniz. die als wachtkamer dienst deed. Zware houten banken stonden er lusschen dc deuren tegen den muur. Wie hier 's winte'rs moest wachten» had het een beetje koud. Wie daar niet van hield, stond op, klopte bescheiden aan, ging in de spreekkamer zelf stil in een hoekje zit ten cn keek vo.orloopig toe. Nog niemand in Geneucken bad ooit gezegd, dat hem dat ge< neerde; 't waren weliswaar ook slechts do arme lieden, die daar binnenkwamen, Ebcrhard Joost had nooit zijn spreekuur met een bijzonderen nimbus omgeven. Hij was van nature niet iemand, die er van hield, ge heimzinnig te doen; hij zou de menschen op de markt de o'rgancn uit hun lichaam hebben gehaald, als hem dat overigens praclisdi toe< geleken had. Peterchen mocht vrij uit- en iiï loopen. Daarover riep men ook in de hoogeif kringen weer ach cn wee. Wat dat kind ni( anders kon zien en hooren! 't Moest toch zoé doende absoluut ruw worden. De kleine Peter met de groote, donker f o.ogen zag er cchte'r niet ruw of verwilde/ uit. Ze had weliswaar geen last van zenuw( gilde niet, als ze bloed zag, en had heerÜJT zachte vingertjes-om te helpen bij 't verbink den. Ja, 't was vreeselijk voor sommige men» schen het te moeten zeggen: Ze wi$t natuur lijk meer van het kleine en het grootste van liet ccht-menschelijke in het leven, dan dik wijls een met angstvallige zorg opgevoed© maagd weet, wanneer ze voor het trouwaltaaij staat. Wordt vervolgd*

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1913 | | pagina 1