Premie voor onze Lezers. Maandag 24 November 1913. EMLANDER". BUITENLAND. FEUILLETON. DOKTER JOOST N»s 127 '2d* Jaargang. VALKHOFF Ca ABONNEMENTSPRIJS: Per 8 maanden voor Amersfoortf l.OO. Idem franoo per post1.50» Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) 0.10. Afzonderlijke nummers 0.05. Deze Courant verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Advertentiën gelieve men liefst vóór 11 uur, familie advertenties en berichten vóór 2 uur in te zenden. Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 15 regels f 0.50. Elke regel 0.10» Dienstaanbiedingen 25 cents bij vooruitbetaling. Grooto letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordeelige bepalingen tot het herhaald advortoeren in dit Blad, bij abonnoment. Eeno circulaire, bevattende de voorwaarden, wjrdt op aanvraag toegezonden. Hoofdredacteur: Mr. D.J. VAN SCHAARDENBURG. Uitgevers: Door een overeenkomst met een bekende firma te Amsterdam, zijn wij in staat gesteld, onzen lezers eene fraaie premie tegen zeer lagen prijs te kunnen aan bieden, n 1. zes prachtige repro duction in orgineele kleuren naar Oud'Hollandscüe meesters, voor den prijs van f 2.1)0 (Franco thuis). Tegen inlevering van onder staanden Don kan menua betaling van genoemd bedrag, deze repro ductie», in een keurige portefeuil le vervat, aan ons bureau ver krijgen. lie reproducties, weike een af meting hebben van 40 bij 50 cJl., zijn naar de volgende meesters: A, van ostade„Haringvrouwtje". Frans iials„fi>e vroolijke drin- ker".G. Dreiikeienuam„Ver trouwelijk gesprek", bi. Jletzu üet ontbijt". J. Ji. Molenaar: 'ame aan *t Klavier", Jou. Ver ..Het Melkmeisje". De Administratie. De o«iuergeteekende verzoekt ie mogen ontvangen, tegen beta, ling urn t 2.0o (Franco thuis;, de premie-uitgave van net Amerst. JDagoiaU, ze» reproducties in or«gineelekieuren naar Oud-Hoii. meesters. It aam: V» oonpiaatsi Dezen bon in te zenden: Dureaii Amerst. Dagblad, tllr. Str. 1 A uiers I oor t. Krouiek van tie Week. Met den ruil de Waal MalelijiPleyle aan hot departement van koloniën mogen Neder land en Indiè elkaar gelukwens oh en. Slechts zij, die hun oordeel bepalen naar de beant woording van de vraag, wie de trouwste kerk ganger is, zullen den ruil betreuren, want wij gelooven stellig, dat de Waal Malefijt hot in dit opzicht van Pleyte wint, maar in alle andere opzichten zal wel niemand aan de meerdenheid van*laatstgenoemde twijfelen en in zijn handen de belangen der koloniën het veiligst achten. Rcchlsche afgevaardigden, die niet verder zien dan hun eigen schaduw reikt, zijn den nieuwen bewindsman aanvankelijk tegemoet gelreden, klaagliederen jammerend en de ver ongelijkte onschuld uithangend, zich slacht offer wanend van den liberalen godsdienst haat, idéé fixe van schier alle clericalen. Maar zoodra zij bemerkten, dat de minister hooger wiekte en alras onbereikbaar werd voor hun pijltjes, hebben zij het hoofd maar in den schoot gelegd; en toen zij vernamen, dat de minister zelfs niet zou tornen aan subsidies, hot nee plus ultra van clericale staatkunde, toen konden zij zoowaar „hun vertrouwen" jn hem uitspreken. Minister Pleyte moge niet zoo'n trouw kerk ganger zijn als z'n voorganger, wij hebben in hem 'n minister van koloniën van den eer sten rang, 'n koloniale specialiteit, die de In dische toestanden door en door kent, on 'n man van bezadigdheid en ruimen blik. Minister Pleyto is het eerste lid. van hot nieuwe Kabinet geweest, met wicn de Kamer nader kennis heeft gemaakt. Weldra zullen z'n andere ambtgenooten voordansen. En, af gescheiden van den persoonlijken indruk, dur ven wij dit reeds te voorspellen, dat ook die kennismaking zeer gunstig zal zijn-, indien wij hot program zien, door de regoering gepre ciseerd in de memorie van antwoord op de aXdedingsvcrslagen dor Kamer. Mogen niet aller verwachtingen vervuld zijn, moge op enkele punten te wensohen over gebleven zijn, misschien zelfs teleurstelling ge bracht, alles kan nu eenmaal niet te gelijk en wij hooren 'n nieuw, 'n zuiver geluid, zonder den valschen klank van partij-bijbedoelingen. Het ministerie-Gort van der Linden wil re- geeren in vrijzinnigen vooruitstrevend en geest, maar werpt allen schijn van zich, als zou het 'n part ij-regeering zijin of willen le ven bij de gratie van welke fractie dan ook. Wel rekent het in de eerste plaats op den steun van de vrijzinnigen, omdat hun pro gram in hoofdtrekken vervuld staat te wor den, maar het rekent ook on de medewerking der andere fracties, daar het zich niet tegen deze keert en dus geen oppositie provoceert doch vertrouwt, dat alle Kamerleden, zich zul len weten los te maken van enghartige animo siteit en onwaarachtige parlijoverwegingen en vóór alles rekening zullen houden met wat het volk vraagt en het landsbelang eischt. Indien ook de andere ministers, evenals minister Pleyte, zich hoog boven stembus-po litiek weten üe verheffen; indien de vrijzin nigen steeds doordrongen blijven van het be sef, dat, al dank het ministerie niet naar hun wool, de al of niet-uitvoering vaui hun schoon program op hert spel staat; en indien de rech terzijde zich weet op te werken uil de verkie- zingssfeer en bedenken wil, dat parlements leden 'n hoogere taak hebben dan als propa gandisten, polemisten of debaters de verkie zingscampagne in de Kamer voort te zetten, dan houden wij ons overtuigd, dat de 'een heid onder ons volk hersteld zal wonden, de onzalige antithese haar natuurlijken dood zal sterven en voor ons vaderland 'n glansrijke periode van vooruitgang op elk gebied gaat aanbreken. De rechter- en linkervleugel van de vrij zinnigen hebben reeds bewezen hun plicht te kennen. Zoowel de vrij-liberalen ais de vrij zinnig-democraten hebben schier eenstemmig den wcnsch, wat zeggen wij, de noodzake lijkheid uitgesproken van voortzetting der con centratie. Fusie is natuurlijk uitgesloten, maar 'n verbond is eisch om aaneengesloten te staan om het ministerie, dat de hoofdwenschen der vrijzinnigen in vervuLling wil brengen. Nu de beide vleugels dit beseffen, mag ver trouwd worden, dat ook de Liberale Unie, welke binnenkort vergadert, zich in denzelf- den geest zal uitspreken. Toen in de Troonrede met geen woord werd gerept Yam evenredige vertegenwoordiging, was er alom verbazing en teleurstelling en distilleerde mem uit hot ontbroken van 'n des betreffende zinsmede, dat het nieuwe minis terie van E. V. niet weten wilde. Ten onrechte. Want nauwelijks zijn 2 maan den verstreken, of minister Cort van der Lin den heeft alreeds de staatscommissie voor een evenredig kiesstelsel geïnstalleerd en haar blanco opdracht gegeven, daarbij aandringen de op spoed, omdat de herziening van het kies recht zou wachten op het rapport dier com missie. Plet evenredig kiesstelsel zal ongetwijfeld meer waarheid in onze volksvertegenwoor diging kunnen brengen. Kunnen brengen, zeg gen wij, wamt indien niet tevens de kiesplicht ingevoerd wordt, is de geheele evenredig heid 'n paskwil. Slechts 'n Kamer, gekozen naar het even redige stelsel en onder kiesplicht, kam de juis te weerspiegeling van ons volk heeten. Zon der kiesplicht zou or evemmin van juiste weer spiegeling te spreken zijn, als thans. Van de eene zijde zou het stemvee nog meer met de zweep bewerkt worden en van de andere zijde zou men in den uitspraak van de stembus niet berusten als in den wil des volks, doch men zou den ongunsligen uitslag toeschrijven aan lauwheid van eigen kiezers en onverschillig heid der middenstof, factoren, welke men gun stiger zou hopen bij 'n vol geïnde verkiezing, waarheen men dan onmiddellijk aansturen ging. Stellig niet in het belang der politieke ontwikkeling des lands, welke vóór alles, na de vemkiezdmgs-caimpagine, rust en berusting eischt. En deze worden slechts gebracht door een evenredig kiesstelsel, genaard met Ides- plicht. Toch make men zich vam E. V. niet al te schoone illusies. In het naburige België gaat het, ondanks het, zij het ook hoogst gebrek kige evenredige stelsel, in verkiezingsdagen nog wel zoo heftig boe als hij ons. Maai- dat is zeker, als men de fouten, welke aan het Belgische stelsel kleven, weet te vermijden, zal de E. V. in den poditieken toestand van ons lainid 'ri groote zuivering brengen en veel rots uitroeien. Politiek Overzicht. Herstel van de grondwet in Kroatië. (De Oostenrijksche rijksraad, die nu reeds eenige weken bijeen is, is nog niet tot gere gelde» arbeid kunnen komen. Do nationale geschillen doemen het rijk spar lenient tot on vruchtbaarheid. Ditmaal is het de strijd, die in helt kroonland Ga'licdë gevoerd wordt ifcus- sdhe» Polen cn Ruthenen, die oorzaak is, dat in djem (rijksraad het werk 'niet kan vorderen. De Polen dragen daaraan de -grootste-schuld, omdat zij aan 't nieuwe organiek statuut voor den landdag van Galicië, waarvan de grond slagen in langdurige •onderhandelingen tus- sdhen de beide partijen zijn gelegd, niiiet de wettelijke sanctie duiven te geven wegens liet veto, <lat humme bisschoppen daartegen heb ben uitgebracht. Maar dat werkt verlammend op den rijksrad, «want de Kulhenetn grijpen hert obstrueeren van dien rijksraad aan als een middel om de Polen te «dwingen het hun ge geven woord gestand te doen. In een anderen vorm vertoont zich de strijd dor partijen in Hongarije. De door eene ern stige ziekte aangegrepen leider van de onaf hankelijkheidspartij Frans Kossuth, heeft on langs zijne politieke vrienden, die op zijn 72cn verjaardag liem aan zijn ziekbed kwamen ge- lukwenschen, op het hart gedrukt in de zit ting van de delegatie slechts de kwesliën te berde te brengen, <Lie tot de bevoegdheid van deze vergadering behooren, d. w. z. de diplo ma tioke en militaire zaken, diie Hongarije en O stenrijk beLreflen. Maar het is niet te ver wachten, dat die raad zal worden gevolgd. In de kringen der Hongaarsahe oppositie komt men er ro'nd voor uit, dat men vooral hierom tot deelneming aan de debatten in de de cgatie besloten heeft, om de verkeerde toestanden in het Hongaarscho politieke le ven daar aan de kaak te stellen c<n ten scherp ste te geeselen. Jmusscheoi is ctr één lichtpunt aan te wijzen. Na maandenlange onderhan delingen is thans het oogenblik nabij, waar op in Kroatië, dat sedert April 1912 door een keizerlijken commissaris wordt bestuurd, de normale toestand zal worden hersteld. De geschorste grondwet zal daar weder in wer king treden en het iand zal zijn landdag cn zijne wettige ragjering terug krijgen. Het commissariaat in Kroatië was een van do donkerste vlekken op de toch reeds zoo somber getinte Kaart van Ooslenrijk-Honga- rije. De monarchie zal met dein dag, waarop in Agram weder een banus mot een wettig gekozen laaddag regeert, van eene ernstige zorg ontheven zijn. Met Kroatië en Bosnië g.onst de monarchie aan het koninkrijk Ser vië, dal uil de Balkanoorlogen met versterkt zelfbewustzijn en met verdubbelde gebiedsop- p er vlakte te voorschijn is gekomen. Het Zuid- Slavische vraagstuk zal in do naatsle toe komst een gewichtige levensvraag voor Oosten rijk zij.:. De (monarchie wil met den Servi- schen nabuur in vrede cn vriendschap leven en koestert den wensch de economische be trekkingen op nieuwe, stevige grondslagen te regelen. Dat zal zeer in de hand gewerkt wor den, wanneer in Kroatië weder een georden de toestand in 't leven wordt geroepen, die den vrede verzekert lusschen regeering en volk en aan de bevolking het vertrouwen schenkt, dat aan hare wensohen gehoor ge- g ven cn voor hare belangen gewaakt wordt. Pa ar op opent zioh thans liert voojuiilziclti. Aan de Frankf. Zig. wordt uil Budapest ge schreven: „Na het einde van den Balkanoorlog was't hert in dc eerste piaals op zeer onaangename wij zo op den voorgrond gekomen Zuid-Slavi sche vraagstuk, dat het verkrijgen van vreed* zamc toestanden in Kroatië voor dit land cd voor do geheele monarchie noodzakelijk maakte. Er werd daarom een einde gemaaki aan het gewelddadige stelscl-Guvay, cn het is aan het onpartijdige bestuur Van zijn opvol gcr, baron Skerle:z, toe te schrijven, dat de toongevende Kroatische kringen zich lot on derhandelingen bereid verklaarden. De eind onderhandelingen zullen waarschijnlijk sla* gen en, naar men hoopt, zonder stoornis vol* trokken \vo- len, hetgeen des te noodiger is, oandat liet financierle compromis tussohan Hongarije en Kroatië vóór hul cmdc van het jaar parlementair moet worden verlengd, omdat eene verlenging bij keizerlijk besluit staatsrechtelijk nieuwe moeiolijkheden. zou meebrengen. Men gelooft in politieke krin gen, dat nu de beschikkingen van de regee- ring vlug zuilen genomen worden. Na de op heffing van hot commissariaat en de benoe ming van baron Skeiiecz tot banus zullen dadelijk dc verki ezingen voor den nieuwen landdag uitgeschreven worden. De landdag zal dan nog vóór Kerstmis bijeengeroepen worden, om de gewichtigste maatregelen te nemen. B-ij de verkiezingen -hoopt men ccno u ïonislischc meerderheid van ongeveer 58 stemmen te krijgen; (de landdag telt 85 leden). Naar verluidt, heeft de Ilongaarsolie regee ring zich zeer tegemoetkom eind getoond te genover de Knoateu. Het wetsontwerp tot wij ziging vam het Kroatische spoorweg-dienst reglement, h t voornaamste punt van bezwaar In Kroatië, zal eerstdaags bij don Hongaar* schen rijksdag ingediend worden. In het ge wijzigde reglement zal dc eisdh, dat de amb tenaren zich van liet Hongaarsoh als de ol- ficiecle taal moe.en bedienen, (ontbroken; al leen zal worden voorgeschreven, dat zij zoo wel Hongaarsah als Kroatiscli moeton ken nen. Dc namen van de stations in Kroatië zul len slechts in het Kroatisch vermeld worden, de wet op dc plaatsnamen zal in den zin van de Kroatische wensch en gewijzgd worden cn de examens yan do Kroalsdhe staatsambte naren zullen in 'l Kroatiscli afgenomen wor den. Minister-president Tisza zal de met de JKroatcn getroffen regeling aan den keizer Ier bekrachtiging voorleggen, cn als niet op hert laatste oogenblik door de Hofngaarsche oi Kroatische ultra's cn chauvinisten nog miouw< bezwaren opgeworpen worden, dan is er dit* maal gegrond uitzicht aanwezig, <Lait het zal gelukken het in de laatste jaren verdwenen vertrouwen lussThen de Hongaren en Kroa« ten langzaam te herstellen." A aïi den Balkan. Sofia, 23 Nov. De regecring heeft aan hare vertegenwoordigers bij de mogendhe den eene circulaire gezonden, waarin wordt uiteengezet, dat ondanks herhaalde stappen Een geheim is als een scheur in uw kleed; lioe meer gij het tracht te verbergen, des te meer valt liet in het oog. EN ZIJN ZEVEN ZORGEN. 22 DOOB MARIE DIERS. In de kerstvakantie echter gebeurde er iets koel wonderlijks. Toen op den eersten Zon dagnamiddag weer de op dien dag dubbel verafschuwde tocht doeir dé nat en vudl gere gende straten ondernomen werd en achter de Aiuitem der kleine stad lachende gezichten de „maagdeukoets" nlakelkem, sloeg de dokter eensklaps bij den hodk van de markt links om en hield mei een korten ruik aan de leid seis voor de apotheek stil. Hij dlraaide zich om en beval: „Marret, ga eens binnen vragen, of twee van de kinderen moe willen. Ails jullie een beetje opschuift, gaat het best, daar ach terin. Hot was mooi weer, moet je zeggen, en 't gezelschap was vroolijk." Het gezin van den apotheker was juist be zig koffie ie drinken. Het was vier uur en de vroege October schemering begon langzaam te vallen. Er heerschte oen eenigszins gedruk te saaie stemming. Mijnheer Leucht was bin nen zijn vier muren meestal korzelig en slecht geluimd. Hij zag, dat zijd bedde dochters op baar tweeëntwintigste en twintigste jaar er reeds als léelijke, ouwelijke, oude jonge juf frouwen uitzagen, verweet haar gering saic- ocs oij de jacht naar een man in de uitgaan de kringen van Geneucken cn smaalde om die reden deerlijk op ze. Zijn vrouw, die nooit in ecnig opzicht "tegen hem opgewassen ge weest was, zat dan vod kommer en gedrukt er bijt, eai koesterde geen grootcireta wensdh, dan dat haar dochters op een mooien dajg toob nog een „goed huwelijk" zouden doen en zoo aan aile ellende een eind zouden mak-en. Zijn zoon Erwin was nu achttien jaar, zat in de hoogste klasse van het gymnasium te Gos- sen en bracht slechts de vacan'ties thuis Idoor. Ilij was nog altijd tenger van gestalte, en wie hem aankeek, verwachtte niet veel van hem in de toekomst. Hij was ook* sltil, terughou dend van aard, als durfde hij nog niet goed de levensreis beginnen. Zijin vader ergerde zioh over hem. Ilij wilde een waardigen en schitterenden opvolger in heiïi zien en verweet hem bij iedere gelegen heid in hoonende en spottende bewoordingen zijn weinig imponeerend optreden. Boven dien zag hij in den laatst en tijd, (hoe in den l&eken jongen een wonderlijke, stik oippo: tiegeest gro> en dit ergerde dn prikkelde hom bovenmate. Een paar keeren had Erwin beproefd, met zijn vader over ernstige din- gun, over (geneeskundige en natuurweten schappelijke onderzoekingen te spreken of hem in zijn jong, zoekend, onrustig leven een blik te Men süaan. Maar deze pogingje-n leden op het steenen hari van dien oude schipbreuk. „Gezanik" noemde hij ze. Marret kwam binnen met haar wollen mutsje o;p, ha-ar goedkoo-p manteltje aain en door de frissche lucht hoog gekleurde wan gen. Ze durfde niet heel goed de zonderlinge boodschap overbrengen, 'die die iLeudhts uit- noqdigde om, opgepakt züttend als haringen in een tonnetje, in de haristelijke duisternis een tocht te ondernemen naar dc dorpen in den omtrek; maar de hoop op 't aannemen van de uitnoodiging gaf haar jonge, stralen de oogen een botooverende glans. Ze was toen (twaalf jaar, maar hert aardige buisvrouwtjesachtige, dat ze van (kind af over zich had, deed haar ouder en gróoter schij nen. Haar verzoek viel boven alle verwachting in zeer goeds aarde. Mijnheer Leucht was blij, dat de familiekring, die hem begon te vervelen, en dien hij toch op dezen vacautie-Zondag als vader niet gevoeglijk verlaten kon, wat kleiner werd, zoodat hij reeds van voire vootr zich zelf de stamtafel zag wenken. Mevrouw Leucht voelde in een opwelling barer zwakke nw, lijkheid, die gedurende de jaren van echtelijke slavernij veel had geleden, blijdschap er over, dat haar kinderen een afwisseling gdboden werd, en de kinderen zelf trilden van vreugde en durfden zich toch haast niet verroeren uit vrees, dat hei verlof nog geweigerd kou hun nen worden. Hoe dwaas de uitiioodagrng dus ee rst ook sdheen, zoo waren toch in een ommezien de uitgedroogde, schuinoogige Lioschen en de Jonge Erwin aangekleed en bereid, den be roemden tocht van hert doktersgezin over modderige en oneffen landwegen mee te ma ken. De deugdzame Klara had natuurlijk da delijk bedankt. De dochters van den dokter kondien een ge ringe mate van verlegenheid niet vqrbeiigan, daar ze er zich heel goed van bewudt waren, dat Geneueken haar door haaa* vader voorge- schitóvten tochten belachelijk vond. Regna en Aiuaney trachtten dli verlegen gevoel onder gelach en grappen over dé plaalakweslie te verbergen. De bescheiden Liesdhen had tus- sdhen Inge en Heide een plaatsje gevonden en tegenover die drie waren nu Erwin en Mairret op hoffelijke wijze aan het vechten, wie dé derde onbezette plaats zou hebben. Manret echter maakte niet veel piiohlplegmgjein, even min als de dokter zelf. iDeze keek er niet lang naar, hoe ze daar achtor hem schikten, maar mei een ruk liet hij de .paarden aoriinekiken, zoodat Erwin ondanks zc'ih zelf op de boek plaats neerviel en Marret zich heel vergenoegd op het portier nederliet, terwijl ze haar beide armen rechts en links door de ijzeren leunin gen van de zitbanken stak. Het was koud, winderig, on de wegen bui tengewoon slecht. Ook verstond de dokter do kunst van meaman nu juist niet schil/terend. Hij iolte er meer op, dal ze flink vooruit kwa men, dan op kunstig, elegant sturen. Het ging altijd cenigsziiis in draf, en hij, gaf er niet om, of hert waiter uil de plassen. Qiun om .de ooiran spatte, of dat hij het ach'lelooze slingeren, dal het rijtuig op den slechten weg dood, de ge heele jonge lading door elkaar tuimelde. Maar al deze gevaren en verschrikkingen, 'die hel bloed zijner dochters anders altijd aan 'l ko ken bracht, 'dienden er hoden slechts iae, om do kennismaking en vertrouwelijkheid met de beide vreemden te vergemakkelijken. Ze wis ten heel weinig van elkaar, daar hun ouders niet met elkaar oangm.^en. Ammey en Regna trachtten Erwin aan hel spreken te krijgen, want in 't 'begin was hij wat koel en terughoudend. Maar het gebuitel in het rijtuig bradht hem op dreef. Hij begon le lachen en zioh wat meer te geven. Toch was hij niet als andere jongelui: De gemakkelijkheid in den omgang, die veel an der o jongens bezaten, ontbrak hem geheel maar ook dart laffe, leoge van andoren. bad een verstandige, nauwkeurige en juistrt manier, om ook de eenvoudigste dingen ti zeggen; dat deed vooral iRcgna, dio <aan <l« langdurige, flauwe en onduidelijke, grenze loos oppervlakkige manier van spreken dei" Ixals gewoon was, vreemd en wohderlijk aan. Zij vond zijn gesprek onbehagelijk en verve-" Ici-cL Op de andere meisjes was de uitwer king verschillend. Allen waren zo belang in zijn onderhoud ga.ln stellen, dodh zouden niet baar indruk van hem en ido -oorzaken daar* van onder '••.oorden: hebben kunnen brengen. De dokter, die nu en dan (broksluikjes van Erwlns opmerkingen opving, sloeg den tkraag zijner jas neer, om beter te-kunnen hooren, en lidt loon dezelfde redien die paarden soms lang zamer gaan. D(e wijze van spreken van dezen jongen begon hem te boeien. Ilijj bad roeda vroeger, a-ls hij voor ziekte bij 't zoontje van den apotheker geroepen weid, hom i)n oen plotselinge opwelling yan belangstelling -hek hoofd gestreeld, eenige vragen tot hem ge» richt en de smalle*, -kled/nc kinderhand vastge houden. De oogen en do geheele wijze van zien le uiten van dit gesloten kind waren voor hem bewijzen van een niet aJledaagsch inner lijk leven. Maar na zulke korte oogerfbdikken van samenzijn was Erwin altijd weer gauw uit zijn leven verdwenen. Wor'dl vervolgd'

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1913 | | pagina 1