Carr's Mrood
Verieerbaarheid 19
fegen ander brood 9.
Git den omtrek.
STADSNIEUWS.
Reclames.
met *h.icoIan" een zeer smakelijke
banketletter
A. J. van ZaSineien, Lentestraat B,
hoek Varkensmarkt, Telefoon 171.
Aanzienlijke legaten. Mevrouw
de wed. dr. M. van Staveren—Albarda, de vo
rige week te Leeuwarden overleden, heeft aan
fo€t diaconessenhuis aldaar f 15.000 gelega
teerd.
Wijlen de Eeer G. Gr. C Luimes, te Silvol-
de overleden, heeft aan de Weesinrichting te
JJeerbosch 10.000 vermaakt, vrij van rech
ten en kroten.
.Een collectieve broodbak-
kerij. Naar gemeld wordt hebben de ge
zamenlijke bakkerspatroons in de gemeente
Waddinxveen een Naaml. Vennootschap op
gericht. „De EendrachtT' geheeien, met het
doel om in een perceel nabij de Hooge Wad-
dinxveensche brug één groote bakkerij te
houwen, waarin voor gezamenlijke rekening
brood zal worden gebakken.
Staking aan een abattoir. On
der de loonslagers van de varkensslachterij
aan het abattoir te Amsterdam is een staking
uitgebroken, naar aanleiding van een besluit
van de patroonsverecniging om het slachten
In eigen beheer te nemen. Door deze maatre
gel worden ongeveer 17 arbeiders overbodig,
terwijl de overige, een 20-tal, een loonder
ving hebben van pl.m. f 8000 per jaar.
Ook de werktijd zou zeer verlengd wor
den.
Aanvankelijk was reeds door de afdeeling
van den R.-K. en Ned. Slagersgezellenbonden
getracht met de werkgevers in contact te
komen, doch een conferentie werd geweigerd.
De staking der tra wie r-v i s-
jchers. De berichtgever te IJmuidcn van
bet Hbld. meldt:
De stoomtrawlers „Batavier HTj „Paris'*
en „Oceaan I" welke Dinsdag naar zee ver
trokken, zullen heden waarschijnlijk door an
dere wprden gevolgd.
Er liggen verschillende vaartuigen op te
ltoken om na completeering der bemanning
naar de visscherij te kunnen vertrekken.
Onder de zeevisschers die staken begint nu
meer gisting te komen. Wij vernamen dat
bij één trawler-machinist de ruiten waren
Ingeworpen en een andere op ketelmuziek
was onthaald.
De stoomtrawler „Pieter Cornell's" had zij
ne bemanning reeds voltallig, toen twee der
opvarenden uit angst voor toekomstige mo
lestatie weer weigerden mede te paan.
Bij het aan boord gaan op dezen trawler
was een gedeelte van de haven door de Rijks
politic afgezet. Dat de z.g. „onderkruipers"
de noodige begeleiding hadden is Ie begrij
pen.
Er is eene versterking van rijksveldwach
ters gekomen.
Uit de Eindhovensche siga
ren-industrie. Er bestaat een tamelijk
goede kans, dat de uitsluiting in de Eindho
vensche sigarenindustric nog zal voorkomen,
kunnen worden.
Conferenties tusschen patroons en arbei-
dersbesturen zullen in den loop dezer week
over deze quaestlc plaats hebben.
Intusschen is de partieele werkstaking voor
het imitatie werk reeds op eenige fabrieken
Ingetreden; van de 100 daarbij betrokken si
garenmakers staken er ongeveer 50. De ove
rigen, hijna allen werkzaam bij de firma Kes-
wls v. Hussen, zouden morgen het werk
ieder moeten leggen. Echter zal in deze ook
eene conferentieele vergadering plaats heb
ben.
Een en ander wijst er sterk op. dat naar
een modus vivendi gezocht wordt, hetgeen
under de geneven omstandigheden geen ver
wondering behoeft te haren, daar de striid
hier slechts den zuidelijken patroonsbond be
treft. en de neutrale fehrikanten uit ziiidpn
en noorden er nobel bulten staan: voorzicb
iïg heeft do R K. Diocesnnenbond dan ook
bii de noordelijke neulrale collega's gepolst.
In hoeverre rloze moreeion of eventueelen an
deren steun zouden willen verlcenen.
De Eindhovensche neutrale organisatie van
sigarenfabrikanten is volgens vroegere over
eenkomst gehouden, geen arbeiders van de
diocesane patroonsvereeniging bij eenig con
flict aan te nemen.
(Hbld.)
Faillissement in den diamant
handel. De Amsterdnmsche koopman S. in
diamant is failliet verklaard met een passief
van f 50,000. Versdhillende kooplieden te
Amsterdam zijn bii dit geval betrokken.
Kindermoord. Het gerechtshof te
's Hertogenbosch deed gisteren uitspraak in
de strafzaak tegen A. M. C. G42 jaar. zon
der beroep, wonende te Herten (Gedeti
neerd). Beklaagd ter zake van kindermoord
gepleegd aldaar den 22sten Juni 1913 op
haar pasgeboren kind door 't tusschen het
beddengoed te laten stikken. Door de recht
bank te Roermond werd beklaagde veroor
deeld tot 3 jaren -gevangenisstraf onder af
trek van het voorarrest Het gerechtshof te
*s Hertogenbosch vernietigde gedeeltelijk het
ronnis der rechtbank te Roermond, zulks
voor wat de straf betreft, en veroordeelde
beklaagde wegens kindermoord tot twee ja
ren gevangenisstraf, me* imputatie van het
voorarrest.
Oplichting. Het hof te 'a Graven-
ha"" hééft unftsnraak godlaan in de zaak vtan
R. E Sch., reiziger to 's 'sGravenhage, dloor
tie nechtlban'k aïdaar veroordeeld! tioi 1 jaar
gevangenisstraf wOgefns poging tot oplichting
titaor hielt schrijven van eten brieft aan efen
tnigeeeHene te 's GravOnthage, welke brief hij
ondertOekenKte met den naam van zijn broe
der, een gewezen ambtenaar aan een dor
itepor'tementen vair» algemeen bestuur, en
waarin hij„ zoogenaamd voor rijn hiulpbe-
hooverude moeder, om géHdelü-ke ondorsteu-
niu'T vroeg. Voor een tweede feilt van poging
tot ©nlÏÏchtiiTLg on deerilfld'e wiirze word bekl.
door de rechtbank vrijgesproken. Het O. M.
hij hOt hof. ook diift* tweede feilt bewezen aoh-
tiendlel had emdiorhelf jaar gevajrgenisötrnai
geëascht.
Het hof veroondieoiWie» don bekl. wegens bei
de feiiteöi tot één jaar gevangenisstraf
Een van de bende. De rechtbank
te Amsterdam overeenkomstig den eisch van
het O. M. veroordeeld tot 2$ jaar gevangenis
straf onder aftrek van 6 maanden preven
tieve hechtenis den 41-jarigen rijwielhande
laar p. C. Boere, Prinsengracht 876, wegens
heling, door een groot aandal gouden en zil
veren voorwerpen te koopen, afkomstig van
diefstal, gepleegd door den welbekenden A.
IJ. Hugger.
Beschuldiging van moord. Bij
dc behandeling van een beleed igingszaak voor
de Arnhemsche rechtbank stond iemand uit
Groesbeek, zekere B. terecht. Hij had n.l. ze
kere H. verweten dat hij een moord heelt ge
daan.
De officier van justitie eischte een geld
boete van f 2.50 subsidiair 5 dagen hechtenis.
Het belangrijke in deze zaak is evenwel
dat de beklaagde ten slotte zeide op deze
straf niets tegen te hebben daar hij het hem.
ten laste gelegde volkomen bekende, doch
wilde dat een vervolging zou worden inge
steld daar hij wist dat dc door hem belee-
digde een moord op zijn geweten had.
De president zegt: ja maar al beeft hij nu
ook nog Honderd moorden op zijn geweten,
dan mag je het hem nog niet verwijten, maar
dan kan je bij de justitie een klacht indie
nen.
Beklaagde: indien ik weet dat er dan ook
een vervolging ingesteld wordt, zal ik bij dc
maréchaussee een klacht gaan indienen.
Opmerkelijk is het. dat de beleedigde,
zekere H. te Groesbeek die als getuige was
gedagvaard, niet verschenen is, doch intus
schen naar Duitschland vertrokken is.
De moord op don Overtoom.
Naar door eendge Werklieden van het perso
neel der diamantslijperij De Overtoom te
Amsterdam is medegedeeld, hebben twee hun
ner Zaterdagmiddag tot kort na vier uur in
de portiersloge met den vermoorden opzich
ter zitten te praten. Daarna blijkt hij de fa
briek gesloten te hebben en baar te hebben
verlaten; met een loopjongen, die naar huis
ging, is hij een eind weegs opgelooperi, en
deze is de laatste geweest, die hem levend
gezien heeft.
Op eenige banken van leening zijn partijtjes
diamant in beslag genomen, die daar Zater
dagavond beleend zijn. Tot dusverre echter is
nog niets van de vermi'stc diamanten gevon
den.
Bevestigd is, dat de moordenaar inderdaad
niet verder is geweest dan het kantoortje,
waar de misdaad gepleegd werd. De brand
kast, waaruit de beide trommels met diamant-
doppen tot een gezamenlijke waarde van
pl.m. f 300 verdwenen zijn, stond niet in
de fabriek, maar in het kantoortje. Toen men
het lijk vond, stak de sleutel in hot slot van
die kast. Aanvankelijk wist men niet nauw
keurig wat zich in de kast bevonden had;
eerst Dinsdag is gebleken dat de twee be
doelde trommeltjes er uit verdwenen waren.
Met het bedrag dat in het reeds vermelde
geldkistje was n 1. pl.m. f 50. is er dus voor
een waarde van ongeveer f 350 gestolen.
't Is gebleken, dat dc moordenaar, in het
kantoortje nie't alleen t electrische licht heeft
uitgedaan, maar dat hij ook het gordijn vóór
het raampje omlaag heeft gelaten.
Door de justitie is beslag gelegd op de
met bloed bespafte deur van het kantoortje.
Die deur is naar het Huis van Bewaring ge
bracht om, zoo noodig, bij het onderzoek ge
bezigd te worden.
Het medelijden met het ongelukkige slacht
offer is groot De heer Eweg. de eigenaar
van de fabriek kan de groote plichtsbetrach
ting en bekwaamheid van den heer de Ruij-
ter niet genoeg roemen; hij verklaart zulk
een kracht in zijn zaak nooit te zullen terug-
krijgen-
De Amsterd^msclie kinder
moord. Men meldt ons uit Amsterdam:
De mededleelinigen van mej. do wed. D.
Jansen Bruyn, Bilderdijikstnaat 93 Lhoog, Dins
dag aan die Tel. gedaan, hebbeni tengevolge
gehad, dat zich gisterenavond neg eon meisje
ten huize dezer juffrouw heeft vervoegd, om
zo«o mogelijk wedero-m nieuw licht in <lie nog
steeds duistere moordzaak tie bi-engen. Het
geen mej. Jansen op Maandag 29 Sept. j.l.
elvamen had, kwawi, zooals meti wedt, hierop
neer, dat een persoon] van omdtreoks 27-jari-
gen leeftijd, met gladgeschoren gezicht, zich
Van der Voort noemende, dies avonds 7 uur
bij haar was gc(kouien om eert kamer lie hu
ren. Hij deed daarbij erg zenuwachtig en op-
gewonJdetin, betaalde zelfs f 6.50 vooruit,
waarna hij in het geheel niet me/er terug
kwam. Mej. Jansen meende aerts aapachtigs
ra het gezicht van den jongen man bespeurd
te hebben. Naar aanleiding hiervan nu beeft
een meisje, wohuende in de Tolteffisstraa/t aan
mej. Janden meidlegedieeld, dat zij ongeveer
drie jareon met een perdoon heeft verkeerd,
van wien zij met grond meent te kunnen ver
moeden, dat het deze persloon is geweest,
die om 29 September bij meergenoemde juf
frouw kwam om een kantor te huren».
De vermoedens van het meisje worden
hierdoor versterkt, dat zij sdnds dien bewus-
fen 29eo September van dien persoon geen
taal of tee ken meer heeft vernomen. Zij was
dtaar njtet zoo erg noorwig om, dlaar, zooals
het meesje namelijk vertelde, die rtensoon
„een slechte man" was. Helden zou het
meisje hiervan aan de politie med'edecling
doen.
Het ntelsje verteld*- voorts, dat de jonge
man, met wien zij verkeering heeft gehad,
werkelijk v. d. V. heette cn 27 jaar oud was.
Den 2Se»n September was hij niog met haar
naar die Erutios geweest; hij droeg Hoon piog
con zwamt snorretje. Het laatst heeft zij hem
d'*n avond van 29 September gesprok em. Het
viel haar eveneens op, diat hij gladgescho
ren was. Toen was hij vreeselijk opgewoni-
doto, vertelde haar o-.a-. dat hij onmiddellijk
weg moesf. dat hij eigentl-ijk eiew kamer had
gehuurd, doch daar nfidt te kunnen blijven,
want .,dlan kwam zijn naam maar in diep
burgerlijken stanid".
Nog haid het iniefisrte verteld, diat v. d V.
een gedeserteerd mUSflaftr was, en den laat
ste™ tijd kleermaker op e>en schip was ge*
Ben broer van v. dV., doe te Rotter
dam woont, heeft rindgdterr oefc nitfos meer
van hem geboord. Of v. d. V. nu tets met
den Trindlermoord tn de Buaksloterbam uit
staande heeft, valt ntatuurlijk no»g mofeüijk
lift te maken.
De diamanten diefstal. Uit
Amsterdam meldt men:
Naar wij vernemen ts de heer Pitobeftro,
die te Ween ear werd gearresteerd als ver
dacht van vaisohe diefstal-aangifte, teroyeJerd
nals lfd van de vetreenighig „Beurs voor den
i Piama-Txttttf ndefr'
Voorts vernemen wij, ciat het bestuur dezer
vereenaging termen heeft gevonden om den
heer Brandon, die in doze zaak betrokken is
en met den heer Knoop naar Weenon is ge
weest, be hooron.
De goede trouw van den hoor Knoop is het
bestuur reeds gebleken. Nopens de bevoor
rechting van de bewuste zaak vernamen, wij'
van bevoegde zijde, dat feitelijk in Weonon,
waar hot feit der valsohe aangifte is geploegd,
deze kwestie dient berecht te worden., tem zij
door do Nederlandsche regoering de uitle
vering van Pinhdiro wordt verzocht. Voor
zoovel* men ons kon mededoelen. ziyn daar
toe nog geen stappen bij de regeering gedaan
De portefeuille van Pinheiro.
Men meldt ons uit Amsterdam:
De heer Brandon, die zooals men weet tot
de intieme handelsvrienden van den heer
Pinlieiro behoorde, is door het bestuur van
de diamantbeurs eveneens ondervraagd. Het
bleek, dat de heer Brandon in financieele
moe*"jkheden verkeert en zijne betalingen ge
staakt heeft. Om deze reden is hij als lid van
de Diamantbeurs geroyeerd.
Inbraak. Tervrijl de veefrioUdéa* G. de
Man, wouieu.de nabij Rrielle, met zijn huisge-
nooilen naar het oniafhankel'kheikls/fecst in
taatsiiigenoemdle gemeente was, Itebben des
nachts ongen/odde gasten ecus beztoeöc aan zijn
woning gebracht. Door het nailstiek.cn va-n eon
slot uit een kast is voor e'eu vrij- belangrijke
waarde aap silerad'em ontvreemd. Een zich
fcn deze kast bevi/rudenid spaarbankboekje heeft
men kiten Eg eren. Dc bewoner was zoo ver
standig een groot bedrag aan bankpapier bij
zich to dragen. De pofilittle onderzocht, mot be
hulp vam ee>n poüflltöolhowd, het bemefcn
Een stroopersdrama. Wij ver
meldden, dat onder Ba-vel het lijk van den
strooper Jac. Gcurts is gevonden met door
boorden sdhedel.
Dat (hier aan geen moord, dodh aan eetn on
geluk moet worden gedacht, blijkt o.a. uit dc
volgende mededeelinigen van het Dagbl. van
N.-Br.*
Het slachtoffer is zekere Jac. Geerts, iemand
van 26 jaar. Hij is gehuwd en vader van drie
kinderen; *t jongste is rijf zes weken oud.
Geerts woonde onder Tervoort.
Zijn lijk werd voorover liggende gevonden,
eenigszins met opgetrokken knieën. Aan het
achterhoofd achter het linkeroor was een
schotwond waar te nemen. De wond toonde
duidelijk aafn, dat het sdhot op zeer dichten
afstand, moet zijn gelost. Het hoofdhaar was
namelijk geschroeid en het achterhoofd ver
toonde rond de schotwond duidelijke teeke-
nen van verbranding.
Wijl naast het lijk het geweer van Geerts
lag en dit bij onderzoek afgeschoten bleek,
ligt de veronderstelling voor de hand, dat
Geerts door een noodlottig ongeluk zich zelf
in het hoofd heeft geschoten.
En deze veronderstelling is zeer aanneme
lijk, indien men de houding waarin het lijk
gevonden werd iin aanmerking neemt.
Vermoedelijk heeft Geerts toen hij zich In
het weiland van Jansen bevond, gedacht dal
hij onraad hoorde.
Op stroapersmanier moet GeerKs toen heb
ben geknield, om beter en veiliger naar alle
kanten te kunnen kijken van waar het ver
dacht geluid kwam. Denkt men zich Geerts
in deze knielende houding, met zijn geweer
een weinig achterwaarts in de linkerhand,
dan komt het uiteinde van den loop op on
geveer enkel centimeters van het achterhoofd
Zij ten slotte nog gemeld, dat het geweer
van allesbehalve goede qualiteit was, althans
dat de haan heel gemakkelijk overging cn er
dus weinig voor noodig was om het schot te
doen afgaan, dan wordt de veronderstelling
zeer aannemelijk dat Geerts den dood heeft
gevonden door een 6chot uit zijn eigen ge
weer.
Door den tr rin gedood. Op den
spoorweg nabij Worth Rheden is Dinsdag
avond het lijk gevonden van een aldaar woon
achtig meisje.
Door de stoomtram overre
den. Op den Haagweg onder de gemeente
Rijswijk is Dinsdagavond door dc stoomtram
Delft—Den Haag de 40-jarige G. Visser uit
Vlaardingen overreden en gedood.
Kind verbrand. Door het omvallen
van een nachtlichtje zijn de kleeren van een
tweejarig kindje van M. J. de V. te Rijswijk
in brand geraakt. Het kind is aan de brand
wonden overleden.
Ongeluk tijdenseenfeest. Bij
een Di/nsdo/gmaidtdlag ter geftege-n'beiild van, do
viewing van heft onmfhanikel ijkheildslfee9t te
BriJeB-e gehooid-en rfingrijidierij met paard cn
tilbury had een ernstig ongeluk plaats. Een
plankier, waarop het muziekkorps vara de
torpedKsjten had plaats geraomen, zakte in
een, juist tiaeln eten paard en wagen, welke
met de ringrijderij mee reed passeerde.
Door heft gekraak schrikte het paard, sarong
opzij, waardoor de wagen kantelde en om
viel; het paard rukte zich los era sprong tus
schen dJe vele toeschouwers, welke aan de
havenflcanfE geschaard stonden, waardoor
eenige personen er ondier genaakten eni weer
een paar anderen door het hollende paard,
hetwelk van dien kant sprong, in de haven
werd era gedrongen. De in het waiter geval
lenen werden spoedig op het droge gebracht;
den zestal personen, welke allen meer of
minder ernstig gakwetift waren, moebben zich
dier gemjeesktsndiae bchamcküng stelten,
waarvan eon tweeHtal jolnjge meisjes» tiv het? zie
kenhuis ter verpleging wenden» opgenomen.
Hof paard word met behulp van eenige per-
sonorr weer utift het water gehaald.
School- en Kerknieuws.
Nederlandsche Handel s-H o o-
geschool. De Road von Beheer der Neder
landsche Handels-Hoogeschool deelt ons mede,
dat alsno? dc navolgende benoemingen hebben
plaats gehad
tot leeraar in de Duitsche taal en handels-
terminologie de heer Dr. M. J. van der Meer
te Frankfurt a/M
tot leeraar in dc Fransche taal de heer Ed.
Th. Borlé, te Rotterdam
tot leeraar in de Fronscho hondelsterminolo-
giede heer Ch. A. Cocheret, te Rotterdam
tot leeraar in de Engelsche taal s de heer H.
Koolhoven, te 's GTovenhoge
tot leeraar in dc Engelsche handelsterminolo-
gie en de handelskennis de heer L. F. van
Meeuwen Jr., te 's Grnvenhage
tot leeraar in de Maleische taal de heer
C Spat te Breda
tot leeraar in de Spannsche taal en handels-
terminologie de heer B. Kerpestein, te 's Gra-
venhage.
Examens Itnb'oansche Taal, Middelbaar On
derwijs, te 's-Gravenhage.
Geëx. en toegelaten één vrouw, cand., mejuf
frouw I. Lutomirski, van Amsterdam.
's-G ravenhage, 3 December.
Examen Itnlinonsche taal, M. O.
Geëx. 2 vrouw. cand. Toegelaten mej. J. Kol-
kei, te Amsterdam.
Examen L. O. Wiskunde (art. 86).
Opgeroepen en opgekomen 3 cnnrh'daten. Af
gewezen 1. Geslaagd de heeren J. Strubbe, te
Schoten, en H. Tjoeller, te Sitrhirizum
Soest. Tol stationchef is benoemd de heer
L. Op 't Hof te Nijlcerk.
Hilversum. De heer Th. H. Kloek, sta
tionschef der II. IJ. S. M. alhier, wordt met
ingang van 1 Januari 1911 op zijn verzoek,
c*m gezondheidsredenen, overgeplaatst naar
Sneek.
In zijne plaats is tot chef alhier benoemd
de heer van Emmerik, onderchef aan het
CenKraal-station te Amsterdam.
Barn eve ld. Voor de Utrechtsche recht
bank stond Maandag terecht W. v. d. P.. oud
18 jaar. landbouwer onder deze gemeente,
beklaagd van mishandeling, zwaar lichame
lijk letsel ten gevolge hebbende.
Beklaagde had op 17 October in de buurt
schap Harselaar. onder Voorihuizen, den 21-
jarigen E. v. d. R met een ijzeren blaaspijp
uit minnenijd, door slagen op het achterhoofd
een ernstige schedelbreuk toegebracht.
Gehoord werden 3 getuigen charge en
2 décharge.
Geëischt werd twee jaar gevangenisstraf
met aftrek van het voorarrest.
De verdeddger, mr. v. d. Mnrck. drong aan
op een lichtere straf met aftrek van het voor
arrest.
Uitspraak 8 December.
Nijlcerk. Tot onder-chef aan het station
alhier is benoemd de heer Joh W. van Hen
gel, thans commies aan hot station.
Gem. G e 1 tl 1 e e n i n g
De gemeente heeft bij de firma Van der Zoo
de Jong en Ophoven een tüdelijke geldlee'
ning aangegaan van ƒ80 000.
Garnizoen.
De kapitein W. E. van Dam van Isselt,
van het le reg. veld-art. te Utrecht, wordt 1
Februari voor den tijd van 3 maanden gede
tacheerd Bij de Vde infanterie-brigade al
hier.
Onze stadgenoot de heer J. Tillemans,
slaagde te Utrecdit voor het praktisch examen
boekhouden.
Gemeentel ij ke woningbouw.
Op het adres van belanghebbenden in
zake gemeentelijken woningbouw werd Dins
dag avond, na de lezing van den heer Wibaut,
geteekend door 113 personen.
Cursus Prof. Kuiper.
In hotel Reichman hield prof. Kuiper gis
teren avond zijn tweeden voordracht over
het Grieksche Epos. De volgende punten wer
den door hem behandeld:
a. Heft vraagstuk van het ontstaan en de
samenstelling der Homerische gedichten.
Ontwikkelingswegen der „volkspoëzie". My
thologische en historische achtergrond der
Grieksche epiek. Tempelzangers en Aoiden.
Epdsche Liederkransen.
b. De compositie van Odyssea en Ilias. 1.
De Odyssea: groep van Zwerversverhalen,
groep van Thuiskomstzangen; groep van de
Telemachusboeken. Het vraagstuk der een
heid in verband met de mythologische en
historische verdichting, en met de geogra
phic der Odyssea. 2. Ilios en Bias. De epi
sode door de IE as behandeld. Eenheid en
veelheid. De groei van het gedicht.
CnrsDS Prof. Eerdroans.
Een vriendeEjkc hand zond ons heft vol
gende verslag van de eerste voordracht van
prof. Eerdmans' cursus.
Ingeleid door den voorzitter der afd. van
den Prof. Bond, dr. H. J. Toxopeüs, opende
Dinsdagavond prof. Eerdmana den aancekoa*»
digden cursus. Spreker noemde zijn onder
werp: ,J)e geschiedenis onzer godsdienstige
aebniiken en denkbeelden", zeer rijk; ver
deeld over drie avonden zou de stof nog
maar slechts ten deele in behandeling kunnen
komen.
De eerste avond: Primitieve voorstellingen
cu gebruiken.
De tweede avond: Over den invloed daar
van in den oiiristelijken godsdienst.
De derde avond: Over de hedendaagsche
richtingen.
Bij de primitieve volken, zoo oude Germa
nen als PajK^a's, Da jakkers of inboorlingen
van Amerika, hoever uok door tijd of afstand
gescheiden, treft ons éénzelfde gedachte, n.l.
deze: In alle dingen, levend zoowel als dood,
huist kracht. In mcnsch, dier, plant, bron, vul-
caan. De ademtocht, de groei, de opbruisdng,
dc werking bewijst dat in dit alles iets leeft
Adem en ziel, eertijds gelijke begrippen voor
het mysterieuze leven. Te vinden ook in het
O. T.: God blies adem in de neusgaten van
den mensch: alzoo werd de mensch een le
vende ziel. De ziel, eenmaal den mensch. het
dier ontweken, zwierf, keerde terug of zocht
meuwe woonplaats, zich tegen deze zoekende
ceesten te beschermen, 0|>dat deze niet in
den levenden mensch zouden binnendringen,
was plicht. Een neusring en oorringen acht
te men daartoe het middel. Iets overgeble-
vens van dit beschermen, vindt men nog voor
ongeveer 200 jaar terug, in de begrafenishoe-
den met grooten, overhangenden rand. In
enkele gevallen, maar in verkleinden vorm
thans nog gedragen door den koetsier vnn
een lijkwagen. Ook nog in de rouwkappen
der vrouwen in sommige plaatsen van Noord-
Holland huist nog herinnering aan bedoel
de bescherming. In China vindt men een an
dere methode n.l, het uit de woning verdrij
ven van de zwervende ziel, door middel van
een langen stok, door omwoeling met papier
aan hel boveneind, veel gelijkend op onzen
ragebol. In enkele streken van Noord-Hol
land heeft men aan oude woningen nog een
deur, die niet anders dan voor bijzondere gele
genheden, zooals begrafenis, geopend wordt,
om daarna weder gesloten te worden, terwijl
in Friesland hier en daar nog de gewoonte
bestaat, om met den lijkstoet driemaal om
de kerk te gaan. Hierbij nu denkend aan: Va
der, Zoon en IleiLige Geest. Eertijds deed
men eohler den rondgang in onbepaald ge
in! en al vlugger, met liet doel de ziel vnn
de<n) gestorvene, het pad van terugkeer bijs
ter te maken.
Ging men in deze van de gedachte uit, dat
dc ziel moc9t gaan of blijven in het dooden-
rijk, anders zien wij dc gedachten der pri
mitieven ten opzichte van den oogst. Een
deel van den oogst, hetzij riist, koren of an
derszins, moest men een bijzonder eerbie
dige behandeling geven, niet te dicht brengen
bij keuken of oven, opdat het in die laatste
schoof of bos te zamen gekomen leven, een
volgenden oogst opnieuw zou doen slagen.
In het Israëlietischc feest des ongezuurde
brooden, zet zich nog een gedachte aan bij
zonder eerbiedige handeling voort en in
Overrijscl geniet de laatste schoof van den
bouw nog een bijzondere eer.
De haar- en nagelgroei genoot bij de pri
mitieven ook alle aandacht. Waar leven ln
was, daarin was kracht en de kracht in den
groei van haren of nagels vertegenwoordig
de een deel van den persoon. Wellicht heb
ben zij die in Indië zijn geweest en daar goed
hebben rondgekeken, wel eens met verwon
dering gezien, hoe een inboorling-kapper, na
zijn kunst te hebben voltooid, de afgesneden
qf gekuipte haren zorgvuldig bijeengaarde en
wegborg op een veilig plaatsje. Tal van han
delingen uit de geschiedenis getuigen van de
waarde van het haar, o. a. zweren hij den
haard van den Keizer.
De oude krijgers togen ten oorlog met om
bonden haardos. Vergaren van kracht vindt
men ook in het bekende scalpeeren en kop
pen snellen. Kracht oordeelde men overgaan
de van den een op den aader. Kracht zette
men over in het verwisselen van ringen, oor
deelde men te ontleenen aan het dragen van
deze om armen en beencn. Bijzondere kracht
kende men in lateren tijd toe aan den zegel
ring der vorsten.
Kracht ging uit van het oog. Hetzij goede
of booze. Het booze oog is in dorpen van Ita
lië nog zeer gevreesd. Het dragen van voor
werpen, amuletten Ier beveiliging. Kracht ging
uit van bloed en nam men door het nemen
van bloed over, denk aan de met bloed ge
verfde banieren der Romeinen. Van bloed kon
ook een wijdende kracht uitgaan. Men kon
zieh met bloed beschermen tegen den invloed
van booze geesten. De aanraking met bloed
aan het rechteroor, vervolgens de heup, ten
laatste den teen, dreef deze het Echaam uit.
Rood teekendc men de aangezichten der oor
logsgoden.
In de nabijheid van goden te komen, vor-
eischtc een aparte kleeding. Sporadisch kan
men in dc-n Protest a ntschen eeredienst, bijv.
in de witte das van den predikant, nog de
herinnering hieraan terug vinden. Veel ster»
ker bij de Roomsch-katholieken; de kleeding
der geestelijken; het in geheel nieuwe klee
ding ter 1ste communie gaan. Nieuw, door
zekeren leeftijd of handeling, een ander
mensch worden, wil ook dit laatste zeggen.
Dc inboorling van Borneo zondert zich bij
het volwassen worden ecnigen tijd van zijn
omgeving af en simuleert bij zijn terugkomst!
een nieuwen mensch. Een die opnieuw aEes
moet leeren. Hij weet geen manier meer om
te eften of to drinken; keert den nap om. Leert
opnieuw loopen enz.; ziel alles met groote
oogen vol verbazing aan.
Velen zal het woord gala, galabal, gala
diner bekend zijn, maar weinigen zuUen weten
dat gala afstamt van het Arabische Gallóa,
wat beteekent: door den vorst gedragen, uit
getrokken Weeding, waarin men zich lra zijn
nabijheid, op zijn feest, huUen moest.
In Frankrijk bijzonder kan men bij uitruk
kende legerafdeelingen veel mee zien dragen,
dat nog aan zeer oude ideën herinnert. Het
zij van heiligheid of kracht. Uit de oude dooe
opgediept, heeft men met do onafhankelijk-
heidsfeesten, voor voorgestelde legerkorpsen
uift, soms een voorwerp kunnen zien dragen,
een zilveren of verzilverde stam met aan een
dwarsstang bolletjes en twee vossenstaarten
Symbool uit zeer ouden tijd.
Kon. Bond van Ou d-O n d e r o f f.
In de gisterenavond gehouden vergaderlna
van de afd. Amersfoort van den Kon. Bona
