BINNENLAND.
KOLONIËN.
V
fiavaruska, zwenkte zij met den rechtervleu
gel den 6en tot Kurniii en trad den 7en ln
êen ernstigen strijd tegen eene sterke, naar
het noorden vooruitgeschoven vijandelijke
strijdmacht. Met het aanbreken van den dag
pp don Sen begon op het 70 Kilometers bresede
front Komarow—Ravaruska onze algemeene
aanval, die tot den 11 en volkomen slaagde
en met name op den zuidelijken vleugel tot
dicht hij Lembarg werd gedragen.
Ondanks deze behaalde voordeelen, werd
het noodig eene nieuwe groepeering van ons
leger te gelasten, omdat zijn noordelijke vleu
gel hij Rawaruska bedreigd was door versche
overmachtige Russische strijdkrachten, die
zoowel tegen het voor Krasnik strijdende leger
als ook in hot landschap tusschen dit leger
en het slagveld van Lemherg optraden.
In de moeiclijke gevechten ten oosten van
Gixxlek waren de aartshertogen legeropper-
bevelhebber Friedrdch en Karl Frans Jozef hij
de daar aanvallende divisie.
Evenals in alle tot dusver geleverde veldsla
gen. hebben onze dappere, nu reeds sedert
dkie weken onophoudelijk strijdende troepen
ook voor Lemberg het beste gepresteerd en
hunne dapperheid en flinkheid nogmaals be
wezen.
In den vijfdaagschen slag hadden de beide
partijen zware verliezen. Vooral bij Ravarus
ka werden verscheidene nachtelijke aanval
len van de Russen bloedig afgewezen. Gevan
gen Russen, daaronder vele officieren, werden
weder in massa aangebracht. Uit de opgaven
van onze besturende etappen-autoriteiten
blijkt, dat tot dusver 41,000 Russen en 8000
Serviërs naar het binnenland van de monar
chie vervoerd zijn. Tot dusver werden meer
dan 500 stukken veldgeschut veroverd.
Rtesumearende kan worden verklaard, dat
ons leger tot dusver op de krachtigste wijze
in een heldhaftigeu strijd den in getal over-
machtigen, dapperen en hardnekkig strijden
den vijand met succes heeft kunnen weer
staan.
De plaalsevrvangende chef van
den gencralen staf. Generaal-ma-
joor Höfer
Petersburg, 15 Sept. (Telegraaf-
bgentscliap.) De generale staf van den opper
bevelhebber deelt mede, dat de Russen den
benedenloop van de San zijn overgegaan, zon
der tegenstand van den vijand, die geslagen, is
en zich op den terugtocht bevindt. Na de
stelling van Grodek bezet en Mostnik bereikt
te hebben, naderden de Russen tot op een
dagmarsch afstand Przemysl.
In Oost-Pruisen werd dien 14en geen enkel
gevecht geleverd.
De keizer heeft de orde van Sint-G-eorgo
4e klasse toegekend aan den l'iitenant-gene-
raal Radiko Dimitriew voor zijne uitmunten
de diensten, in den strijd tegen den vija d be
wezen.
Nisfi, 15 SepL (R.) De Servische troe
pen hebben Vishigrad bezet.
Weenen, 16 Sept. (W. B.) Officieel. De
over de Save ingebroken Servische troepen
werden overal teruggeslagen. Syrmiê en het
Banaat zijn dus geheel vrij van den vijand.
De plaatsvervangende chef
van den generalen itaf,
Höfer.
Tokio, 15 Sept. (R.) Een communiqué
pan het departement van Oorlog, gedateerd
12 September, meldt, dat de Japan^che cava
lerie Tsihmoh veroverde. Zestien kilometer
buiten de zóne van Iviautsjoe, ten noorden
van de rivier Pisha, is geen enkele vijand
meer te zien, doch men bespeurt soms vijan
delijke vliegtuigen.
Peking, 15 Sept. (R.). De Duitsche
zaakgelastigde deed de Ckineesche regeering
weten, dat Duitschland zich zijne houding ten
opzichte van China heden en in de toekomst
voorbehoudt, cn wel naar aanleiding van de
schending der Ghineesche neutraliteit, door
toe te laten, dat Japansche troepen zich op
Chineesch grondgebied ontschepen. De Duit
sche regeering behoudt zich eveneens het
recht voor schadevergoeding te eischen voor
verliezen, die hierdoor geleden zou worden.
Kaa Ipstad, 14Sept. (R.) Een troep Zuid-
Afrikaansche schutters te paard (heeft na een
rnarsch van twee nachten, terwijl hij zich over
dag verborgen hield, een Duitsche afdeeling
verrast, die eene doorwaadbare plek in de
Oranjevier bezet hield, gelegen op ongeveer
60 mijlen afstand van Steinkop. Na een leven
dig gevecht moesten de Duitschers zich over
geven.
Blantyre (Centraal-Afrika), 15 Sept.
(R.). Een officieel bericht uit Karonga meldt,
dat een Duitscih officier, die baron Lange-
naer. de bevelhebber van de Duitsche leger
macht, moet zijn, is gedood.
Tweede telegram. De vijandelijke
troepen trekken in kleine groepen met vele
gewonden terug. De Duitschers vernielden
de brug over de Songwerivier. De Engëlsche
troepen deden gisteren een verkenningstocht
over de grens, zonder met den vijand in con
tact te komen.
Londen, 15 Sept (R.) Offrcieele stuk
ken. die heden bekend gemaakt zijn, bevatten
lange lijsten met bijzonderheden over dc aan
biedingen van hulp, die komen uit de gehee-
le wereld van de verschillende Britsche sta
ten en koloniën. Alles te zanten vertoonen
zij een opmerkelijk beeld van de eenheid van
het rijk in den tegenwoordigein strijd. E wor
den troepen aangeboden. Deze aanbiedingen
verschillen in cijfers tot eenige honderd*
soldaten, zooals het Australische contingent.
Verder worden aanzienlijke hoeveelfoedem
lev onsm id delen aangeboden.
De regeering hc-eft de aanbieding om dienst
te nemen van 200 Maori's uit Nieuw-Zeeland
aangenomen. Ook heeft zij voedingsmiddelen
van allerlei aard aanvaard.
Talrijke koloniën hebben ook giften in geld
gevoteerd. Allen hebben gelijktijdig een va-
derlandsch ondersteuningsfonds opgericht.
Vele koloniën hebben ook voor belangrijke
bedrogen ingeschreven voor hot Belgische
onderste u ningsf onds
Londen, 16 Sept. (R.) Een telegram aan
de Morning Post van den 14en bericht, dat
de radiografische dienst uit Berlijn en de
medcdeelingen van de Duitsche ambassade
plotseling zijn gestaakt. Dkt wordt door het
Amerikaansche volk opgevat als een overtui
gend bewijs, dat de Duitschers teruggaan
voor de veihonden legers.
Petersburg, 15 Sept. (Telegraaf-
agentschap.) Uit pairticuliere bron wor be
richt, dat eene bijzondere deputatie uit Bu-
karest naar Rome is gezonden, om zich in
lichting te verschaffen over de politieke plan
nen van Italië, omdat de toestand van Ru-
menië in het Europeesche conflict dezelfdo
zou zijn als die van Italië.
Eene betooging ter eere van Rusland haJ
plaats voor het koninklijk paleis te Bukarest.
Alle leden van Czechische sokols (nationale
gymnastenverce 1 igingen), die rich in Baku
bevonden, zijn vertrokken om als vrijwilli
gers dienst te nemen in het Russische leger.
Galatz, 14 Sept (Telegraafagentschap).
Er hebben hier groote betoogingen plaats ten
gunste van de Triple-entente. Eene reusach
tige menigte, samengesteld uit alle klassen der
bevolking en de schooljeugd, trok door de
straten, Rusland. Frankrijk en Engeland toe
juichende.
De Duitsahe en Oostenrijksche consulaten
worden door de politie bewaakt.
Venetië, 15 Sept. (R.). De kruiser
Piemonte is uit Somaliland teruggeroepen.
Berlijn, 15 Sept. (W. B.) Niet offioieel.
De Reichsanzeiger bevat een kennisgeving
van den plaatsvervanger van den rijkskanse
lier van den I5en, volgens welke het verbod
van uit- en doorvoer van mechanisch en che
misch bereide houtstof (houtmassa, cellulose)
wordt opgeheven. Daarentegen is de uitvoer
verboden van zoutzuur, kleuren, kleurstoffen
en alle voor de bereiding van ontplofbare
stoffen en teerkleurstoffen bruikbare produc
ten, met uitzondering van benzoëzuur en zijne
producten.
Engeland.
Londen, 15 Sept. In het Lagerhuis
werd het wetsontwerp betreffende de op
schorting der Homerule-bepalingen en van-
de Disestahlishmend-bill gedurende een jaar
of langer, indien de oorlog alsdan niet ge
ëindigd is, in alle lezingen aangenomen.
Eerste minister Asquith verklaarde dat dezo
maatregel de uitvoering beteekonde van den,
voor de regccring gegeven waarborg, dat geen
enkele partij door den oorlog benadeeld of
bevoordeeld zou worden, en wees er op, dat
het onbepaalde uitstel van een wet, die onder
normale omstandigheden, volgens ^3 Parlia
ment-Act reeds moest zijn aangenomen, bij
het eind dezer zitting de ministerieelen zou
hebben benadeeld.
Hij was voornemens, de amendment-bill
in de aanstaande zittingperiode in te dienen
en hoopte, dat alsdan een duurzame overeen
stemming zou worden verkregen.
Voorts bracht Asquith hulde aan de vader
landsliefde der Ulster-vrijwilligers, en ver
klaarde, dat er zelfs niet aan te denken viel,
thans druk op Ulster uit te oefenen.
Bonar Law protesteerde krachtig tegen de
door de re gee ring gevolgde gedragslijn, wel
ke hij beschouwde als een inbreuk op de
door haar aangegane verplichting, maar, zoo
voegde hij er aan toe, totdat de oorlog voor
bij is, zullen wij de regcering bijstaan met
alle ons ten dienste staande middelen. Ik
leg die gelofte af met de algeheele toestem
ming van ieder lid onzer partij."
Redmond verklaarde hierop, dat Ierland,
gevoelde, dat thans zijne behingen dezelfde
zijn als die van Engeland.
„Men heeft verklaard, dat de heer Asquith
een meeting te Dublin zou toespreken, ten
einde de recruteering aan te moedigen. Laat
hem spoedig komen. (Toejuichingen. Hem
zouden een geestdriftige ontvangst en een,
geestdriftig antwoord op zijn beroep te beurt
vallen."
In het Hoogerhuis werd, in verband met
die houding der oppositie, ten aanzien van
de behandeling der homerule-biH, zooals deze
gisteren door lord Lansdowne aangegeven
werd, besloten met 93 tegen 29 stemmen de
bespreking in tweede lezing der home rule-
bill uit te stellen. Dit belet niet dat het wets
ontwerp ingevolge de parliament-act tot wet
verheven zal worden.
Servië.
Weenen, 15 Sept (W. B.) De Südslavi-
sche Correspondenz bericht uit Sofia: Vofgens
een bericht uit Nisch is de koning weer ziek
geworden. Hij is bedlegerig en lijdt aan pijn
lijke jicht aam vallen en gezwollen beenen.
Weenen, 15 Sept. (W. B.) De Reichs-
post bericht uit Sofia: Volgens berichten uit
Nisch is de binnicnlnndsche tocsba/nd van
Servië wanhopig. De Serviërs geven hunne
tot heden geleden verliezen op als 25,00)
man. Verschrikkelijk is dc hongersnood, die
in het land heerseht. De Servische regeering
heeft zich voor leverantiên in verbinding ge
steld met in Bulgarije wonende Griekschc
handelaren in levensmiddelen. De Bulgaar-
sche regeering heeft echter, ondanks d? be
moeiingen van Rusland, den uitvoer van de
ladingen niet toegelaten, op grond van hst
op de onzijdigheid steunende uitvoerverbod
Alle groote plaatsen zijn overvol van ge
wonden. Ziekten richten verwoestingen aan
in het leger en onder de bevolking.
Turkije.
Frankfort a.M., 15 Sept. (W. B.) De
Frankfurter Ztg. bericht uit KonstantinopU,
dat de Engelsche vlootmissie met admiraal
Limpus aan het hoofd, die reeds ?dert ver
scheidene weken geen dienst deed op dc
Turksche vloot en nog slechts op het bureau
van het ministerie van marine "ebrulkt werd,
heden ontslag heeft verzocht uit den Turk-
schen dienst.
Vereenigde Staten,
Washington, 15 Sept. (R.) In tegen
woordigheid van het kabinet heeft heden
staatssecretaris Bryan vredesverdragen onder
teekend met Groot-Brittannië. Frankrijk. Span
je en China. Daarin wordt bepaald, dat vóór
de uitbarsting van de vijandelijkheden ceD
termijn van een jaar zal worden gegeven voor
onderzoek van ieder geschil door een com
missie.
Verspreide Berichten.
Prins Joachimvan Pruisen.
Prins Joachim van Pruisen heeft aan de
groothertogin-weduwe van Baden het volgen
de telegram gezonden: „Door Gods Genade is
het mij beschoren geweest, in het granaat
kartetsvuur voor ons geliefde vaderland ge
wond te worden. U kunt denken, hoe trolsch
Ik ben. Het IJzeren Kruis 2de klasse zal mij
steeds aan dezen schoonste® dag van mijn le-
fVen herinneren". Prins Joachim vu eerst te
Allenstedn verpleegd geworden. Hij ia dus in
een gevecht met de Russen gekwetst.
Na R. CL
De laatste wil van prins
Ernst van Saksen.
Prins Ernst Yan Saksen-Meiningen stelde
aldus de N. C. toen hij zwaar gewond was,
aan een verpleger een geschrift ter hand,
waarin hij zijn wens oh uit, om niet in het
familiegraf, doch wel gemeenschappelijk met
andere kameraden te worden begraven. Het
slot van de brief luidt: „Groet mijn Keizer
namens mij.''
Onderscheiding.
Keizer Frans Jozef heeft, volgens een tele
gram uit Weenen aan de N. R. Ct., aan dien
Dultschen veldmaarschalk v. Hindenburg het
Grootkruis van de orde van den Heiligen
Stefanus en het Kruis van Militaire Verdien
ste met de Oorlogsdecoratie en aan generaal-
majoor Ludend'orff de orde van de IJzeren
Kroon 1ste klas met de Oorlogsdecoratie ver
leend.
Gedecoreerde aviateurs.
Helmuth Hird is de eerste Duitsche mili
taire vlieger, Karl Ingold de eerste burger-
vliecjemer, die met het IJzeren Kruis begif
tigd zijn geworden.
Oostenrijksche vliegeniers
gedood.
De Oostenrijksche vliegeniers Flasseg en
Wolf vonden in de uiloefening van hun be
roep den heldendood op het slagveld.
Oost-Indië
B. A. J. van Wettum.
Te Batavia is, na een kort lijden, over
leden dc uitnemende adviseur voor Ghinee
sche en Japansche zaken, B. A. J. van Wet
tum.
Opstand in Djilolo.
Een Reutcr-telegram uit Batavia meldt:
De opstand van gcringen omvang te Dii-
lolo in de res. Tern/ate was te wijten aan
de ontevredenheid over de belastingen cn
gevorderde heerendiensten.
De assistent van den civielen gezagheb
ber is gered. De resident is naar Djilolo vc.-
trokken. De militaire commandant heeft ver
sterking aangevraagd.
Een later Reutcr-telegram uit Batavia van
15 September meldt:
Luit. Ouwerling en een Euro-
peesch sergeant zijn gedood
De resident is aangekomen.
[In dc naamlijst van officieren Ned.-Ind.
leger komt eenmaal de naam Ouwerling voor,
n.l. die van den 2en luitenant der infanterie
0.-T. leger. C. F. Ouwerling, geb. in 1884,
aangesteld tot 2. luitenant 9 Sept. 1910. Red.)
Kameroverzicht.
Eerste Kamer.
Vergadering van Dinsdag 15 September,
geopend te 3.45.
Voorzitter J. J. G. baron van Voorst tot
Voorst
Aanvaarding Voorzitter
schap.
De Voorzitter verzoekt den griffier
voorlezing te doen van het Koninklijk Besluit,
waarhij tot voorzitter der Kamer over het
loopende zittingsjaar benoemd is de heer J.
J. G. baron van Voorst tot Voorst.
Vervolgons zegt de voorzitter ongeveer het
volgende: Mijne Heeren! II. M. onze geëer
biedigde Koningin schonk mij door de be
noeming tot uw voorzitter eenzelfde eervol
vertrouwen als zijne excellentie de Min. vrtra
Binnenlanidsche Zaken door zijn voordracht.
Aan dat vertrouwen zou ik onmogelijk kun
nen beantwoorden indien ik uwen steun niet
had. Nu bijna eiken dag onvoorziene moeilijk
heden geboren worden, waarin ook wij heb
ben te beslissen, is die steun meer dan ooit
noodzakelijk. In dezen tijd is bijna alles te
ruggebracht tot de daad; aan het .voord
wordt slechts een bescheiden plaats inge
ruimd. Toch zullen door ons ook zonder aan
den vereischten spoed te kort te doen, wets
ontwerpen moeten worden onderzocht en
freods ingekomen wetsontwerpen moeten
worden behandeld. Uwe samenwerking ter
bevordering van *s lands belangdn waar
borgt mij, dat de parlementaire arbeid voon-
zoover deze van de le Kamer afhangt ook
dit jaar vruchtdragend zal blijken. Met den
wensch dat ons dierbaar Vaderland ook dit
jaar voor de rampen van den oorlog zal ge
spaard blijven, aanvaard ik mijn taak (toe-
juiching[).
Installatie Col ij n.
Zijn ingekomen de geloofsbrieven van den
heer Colijn. nieuwbenoemd 1M der Kamer
van Gelderland.
De Voorzitter stelt deze in handen ener
commissie, bestaande uit de heeren Drucker,
van den Lande en van Wassenaer van Cat-
wijck en verzoekt de commissie zich terstond
met het onderzoek der geloofsbrieven bezig te
houden.
De verga de ring wordt inmiddels enkele
oonenblikken geschorst.
Na heropening der vergadering deelt de
(heer Drucker mede, dat de commissie con
cludeert tot toelating van den heer Colijn, na
dat deze de gevorderde eeden of beloften zal
hebben afgelegd.
Conform beslotem
De heer Colijn wordt door den griffier
binnengeleid en neemt zitting, na in handen
van den Voorzitter de gevorderde eeden
te hebben afgelegd en door dezen met zijne be
noeming zeer te zijn gefeliciteerd.
Commissie voor de verzoek
schriften.
De V oorzittcr deelt mede, dal door hem
zijn benoemd tot leden van de commissie voor
de verzoekschriften de heeren Bavinck,
Regout, Drucker en Van der Lande.
Regeling van werkzaam
heden.
De Voorzitter deelt mede dat hii voor
nemens is morgen 2 uur een openbare ver
gadering te houden tot verkiezing van twee
leden der huishoudelijke commissie en 3 leden
van de gemengde commissie voor stenografie-
Adres van Antwoord.
Da Voorzitter stelt voor de Troonrede
te beantwoorden met een Adres van Ant
woord.
Conform besloten.
Af deelin gen-
De Kamer gaat over tot het trekken der af-
deelingen on begeeft zich daarop in de afdec-
lingcn tot het kiezen van voorzitters en onder-
zoorzitters en van een commissie van redac
tie voor het Adres van Antwoord.
De vergadering wordt verdaagd tot morgen
2 uur.
Tweede Kamer.
Vergadering van Dinsdag 15 September.
Geopend te S uur 15 min.
Voorzitter de heer Lieftinck.
De Voorzitter opende de vergadering
met een korte toespraak, waarin hij, verwij
zende naar de troonrede, wees op den ernst
dier tijden. H M. de Koningin, zei spr., kart
rekenen op den vollen steun der volksver
tegenwoordiging, zooals reeds den laatsten
tijd gebleken is met de noodwetten. Met ernst
en met spoed zal er door de Kamer wordeD
gearbeid; wij zullen arbeiden zoo goed en. zoo
veel als we kunnen. Er is toch niets beters
om het leed te verzetten dan moeite en in
gespannen arbeid. Laat ons. als de nood aan
den man zou komen, het geestelijk krult
droog en het lage land nat houden.
De Min. van Financiën, de hee»r
B e r 111 n g, deelde mede, dat wetsvoorstellen
zijn ingediend tot vaststelling der Staaatsbe-
grooting, vergezeld, evenals rodere jaren,
van een nota, waarin de to: and van 's lands
financiën wordt uiteengezet.
De Voorzitter zegt spr. namens de re
geering hartelijk dank voor den teun aan de
regeering in deze moeielijke dagen toegezegd,
dien ze hoogelijk waardeert. (Toejuichingen.)
Overgegaan wordt tot het opmaken van
een voordracht voor de benoeming van een
voorzitter der Tweede Kamer.
Bij eerste stemming bleken stemmen
blanco uitgebracht; 1 op den heer Duys en 75
op den heer Goeman Borgesius, zooda/t deze
laaMe als le op de voordracht wordt ge
plaatst; tot 2e op de voordracht was gekozen
mr. P. J. Troelstra met 50 stemmen en 25
blanco, terwijl de heeren van Nispen tot Seve-
naer (Nijmegen) 4, dr. Bos 2 en de heer Jl ls-
dingen 1 stem verkreeg. Tot derde candldaat
werd benoemd de heer van Nispen tot Seve-
naer (Nijmegen) met 66 stemmen, 13 blanco
en 1 stem op de heeren Beumer, Duys en
Loeff.
Tot commissaris van aanbieding van het
adres van antwoord werden gekozen de hoe
ren van Doorn, Ter Spill, Aalherse en Schim-
melpenninck.
De vergadering wordt daarna verdaagd M
morgenmiddag half vier.
Uit de Pers.
De Troonrede.
De N. R. Ct. maakt de volgende opmerldng,
naar aanleiding van het sober, maar waar
lijk Koninklijk woord, waarmee de Troon
rede aan het slot haar hoogtepunt vindt:
„Er zou aanleiding zijn, dezen keer van de
gewoonte der latere jaren af te wijken, en
de Troonrede met een Adres van de Kamers
te beantwoorden„Wij zijn gelukkig naar
Uw verheven voorbeeld het Va
derland te kunnen dienen." Indien de Sta-
ten-Generaal met een spontaan, welgekozen
woord hun dankbaarheid wisten uit te spre
ken voor hetgeen H. M. de Koningin in deze
moeilijke tijden voor het land heeft gedaan
en nog steeds doet, zouden zij, beter dan
nog ooit het geval is geweest, naar het hart
van het volk spreken. Zoo zich eendracht
en kracht heeft geopenbaard in de laatste
weken, dan was daarvan mede eene belang
rijke oorzaak, dat wij ons sterk geweten heb
ben, geschaard om Onze Koningin, in wie
wij een bezielend voorbeeld hebben gevon
den. Het was niet anders verwacht doch
wij hebben het nooit zoo gevoeld, als
in deze dagen."
De Nieuwe Ct. sohrijft o. m.
„Had de Koningin woorden van lof willen
spreken, zij had zeker in de eerste plaats
meer dan één der mannen genoemd die in
deze moeilijke dagen het naast bij haar
staan. Een regeeringsstuk als de Troon
rede biedt daartoe de gelegenheid niet, maar
men begriiDt ook zonder dat, hoezeer de
aanwezigheid en het beleid van sommige
ministers en den opperbevelhebber (om
slechts deze aan te duiden) aan de Koningin
een gevoel van gerustheid en veiligheid
moet geven.
Nog meer wordt dat gevoel versterkt door
de aaneensluiting die, zooals elders door
den oorlog, bij ons door het dreigende ge
vaar werd teweeg gebracht. Be gevoel mij
gelukkig door die eendracht zegt de Ko
ningin en verwacht dat zij tot het einde
toe zal worden volgehouden. Waarlijk, in
lange tijden zag onze regeering, met een
wilskrachtige, bezonnen en scherpziende
Oranje aan het hoofd, het Nederlandsche
volk niet in zulk een eenheidsstemming van
bereidwilligheid en vertrouwen om zich heen
als op dit oogenblik."
„De bede waarmede de Koningin de
Troonrede besluitdat God ons kracht
moge schenken, klinkt uit haar mond als
een plechtig pleit voor de natie Wat wij nu
bovenal noodig hebben is zedelijke en gees
telijke kracht wat wij zullen blijken daar
aan te bezitten, zal tevens toonen of wij
waard zijn als zelfstandige natie behouden
te blijven in den woedenden wereldstorm.
Met die kracht gewapend staan, wat er ook
gebeuren moge, onze Koningin en de regee
ring onvervaard rechtop."
UiH liet Vaderland citeeren we
„En toch er ontbreekt iets in deze
Troonrede, maar dat kan nu eenmaal niet
staan in een stuk waarvoor H. M. ministers
verantwoordelijk zijn. En dot ontbrekende
is een woord van diepgevoelden dank aan
ons ministerie, dat met onverdroten ijver en
met buitengewoon helder inzicht in hetgeen
de toestand eischte, al deze bange weken
op post was. Eerst later zal men geheel
kunnen overzien wat reuzentaak in de his
torische dagen van 1914 op het toen zitting
hebbend kabinet heeft gerust, en hoe het
deze heeft vervuld. Maar als de stemming
in weinige weken ten onzent oversloeg van
dolle paniek tot bezadigd afwachten, dan
ligt dat zeker ook voor een groot deel daar
aan, dat het Nederlandsche volk gevoelt,
vertrouwt en waardeert, dat de hoogste die
naren der Kroon zoo in alle opzichten voor
hunne taak berekend zijn.
Dat feit kon natuurlijk in de Troonrede
niet gememoreerd worden; het is het ong*.
schreven gedeelte er van, maar het kan ge
rust ongeschreven blijven, want het is ge
grift in het hart van elk Nedcrlandsch bur
ger.
Een eere-saluut aan het ministerie der
nationale verdediging."
Het Handelsblad vangt zijn beschou
wing over de openingsrede aldus aan:
„Ons politiek leven is tot stilstand geko
men. De wetgevende machine heeft opge
houden te werken voor alles wat niet be
trekking heeft op zorg voor het heden. Poli
tieke partijen bestaan nog, maar het eenige
dat zij van zich laten hooren, zijn afspraken
om bij stembussen geen strijd te voeren. Het
parlement heeft geen taak meer dan de
maatregelen, die de uitvoerende macht
meent te moeten nemen, voor zoover noo
dig goed te keuren, te steunen, mogelijk te
maken. De politiek in Nederland wacht af.
Wisten wij het niet, de rede gisteren door
de Koningin bij de opening der zitting van
de Staten-Generaal uitgesproken, zou het
bewijzen. Daarin staat geen woord over het
verleden, geen woord over de toekomst
het heden vraagt alle aandacht, alle zorg.
Waakzaamheid dat is het woord waarmee
de regeering begint."
In zijne beschouwingen aan de ..Oorlogs
troonrede" gewijd, schrijft Het Volk, dat
de regeering met gerechtvaardigde zelfvol
doening mocht neerscdirijven, dat „onze
vriendschappelijke betrekkingen met alle mo
gendheden ongestoord zijn gebleven, en dat
„er eenige verlichting komt in den druk".
„Zonder een oogenblik het verschil in don
ken en streven te willen verdoezelen dat blijf,
bestaan tusschen de regeering en ons, moe
ten wij toch uiting geven aan onze bewonde
ring voor de snelheid en de kracht, waar
mede de regeering is opgetreden om de eco
nomische en de politieke gevaren waarmee
de oorlog zoo plotseling ons bedreigde, zoo
mogelijk te keeren. Het oogenblik is nog
niet gekomen, om te debatteeren over de
vraag, welke concessies daarbij zijn gedaan
door het kapitalisme aan het socialisme, en
omgekeerdhet is nog niet de tijd om uit
te maken, van welke waarde de organisaties,
gegroeid uit het maatschappelijk leven,
ook uit de arbeidersklasse,
in de ure des gevaors voor het volksleven
hebben gehadnog veel minder kan men
thans reeds zich een volledig oordeel vor
men over de handelingen der regeering in
de internationale politiek. Het eenige wat
wij op het oogenblik kunnen doen, is con-
stateeren, dot oorlog en honger beide tot
het huidige oogenblik van ons grondgebed
zijn geweerd. Dat de dank daarvoor in <*e
eerste plaats toekomt aan het beleid der
mannen die het bewind voeren, dient ook
door ons openlijk te worden uitgesproken."
De Standaard nit zijn lof o.a. in deze
bewoordingen:
„Er is in deze Troonrede geen zlnsnêe en
geen regel, die, Links toegejuicht, aan de
Rechterzijde teleurstelling of ergernis kon
wekken.
Het is een Troonrede die op niets ande.':
doelt, dan op het krachtig handhaven var.
het nationaal belang, en allen partijen zon
der onderscheid is dit Koninklijk woord den
ook uit het hart gesproken. Later, als de
vrede ons werelddeel weer zegenen mag,
komt vanzelf ook in ons land de politieke
worsteling weer aan de orde, maar in dit
hachelijk oogenblik wil ons volk van niets
anders hooren dan van „het gemeene vader
land", en van wat strekken kan om onze
neutraliteit, hier en in de Koloniën, te ver
zekeren.
Dit nu heeft het Kabinet gevoeld. Aan dit
heimwee van ons volk heeft het in deze
Troonrede voldoening geschonken. En de
Regeering deed dit in rustige en toch be
zielde taal, en in een toon die ook in het
Buitenland waardeering zal vinden. Er
spreekt uit dit Koninklijk woord geen. vree-
ze, maar vastberadenheid. Helder wordt het
gevaar, waarvoor we staan, onder de oogen
gezien, zonder dat kleingeestige beducht
heid ook maar van verre doorschemert."
En verder:
„De rede, gelijk ze nu gehouden is, kor.
niet beter zijn.
Ze gaf wat ze moest geven. En meed v
thans gemeden moest worden. En ze dee
weldadig aan door de rijpheid van beleid
die er zich in uit.
En wat ook niet verzwegen mag worA-n
al komt deze rede van een liberaal Kabinet
ze eindigt toch met tenslotte heel ons volk
op den Beschikker van ons lot te wijzen.
Ze verliep niet in grootsnraak. maar loop
uit op een bede. Ze eindigt niet met een
roemen in eigen kracht, maar met de hop
van ons volk op God te stellen, of Hij ons
de kracht, die we behoeven, moge verleenc
Er is dan ook geen twijfel, of allerweu
in heel ons land, zal dit woord onzer Ko
ningin weldadig aandoen, en de indruk ervan
In het Buitenland zal zeer stellig onze posi
tie als neutrale mogendheid sterken."
De christ.-hist. Nederlander zegt
„Toch is er voor ons gevoel eene leemte
In deze Troonrede, die niet te miskennen
valt. Nu met de droeve feiten is aangetoond
hoe een krachtige weermacht, ook voor een
klein volk, van beteekenis is voor de hand
having van dat volksbestaan, had naar onze
meening niet mogen ontbreken eenige aan
wijzing van de richting, waarin de regeering
zich de verdere vervulling van onzen defen
sieplicht voorstelt. Dit te eer omdat de plan
nen voor de verdediging in het bijzonder
onzer Koloniën zoo goed als gereed liggen
en voorts omdat door de inrichting van het
zoogenaamd „Verdedigingsfonds" reeds een
bepaalde stap gedaan is. Hoe schoon het
ook lijke, aan pacifistische illusies mogen
we ons vooralsnog niet overgeven. Intus-
schen, er kunnen goede redenen zijn, waar
om in deze omstandigheden dit punt nie*
moet worden ter sprake gebracht."
De T ij d merkt het volgende op
„Over het geheel ligt over de Troonrede
een waas van grooten ernst en vertolkt zij
dus de waarheid. Bezorgd voor de toekomst
is echter blijkbaar de Regeering niet. „Ik
gevoel mij gelukkig", zegt de Koningin, „dat
mijn volk, in trouwe plichtsbetrachting om
mij vereenigd, het vaderland tracht te dié
nen." Welnu, dat geluk is wederkeerig. Ook
het volk is niet bezorgd. Het wil met dê
Vorstin en met haar Regeering meewerken.
Aan het verstoren van de eendracht, waar
op Hare Majesteit een zoo krachtig beroep
doet, wordt niet gedacht. Aan alle Staats
zucht is het zwijgen opgelegd en zij zwijgt
