BINNENLAND.
KOLONIËN*
JJ
^eeft in de troonrede tot opening van de Sta-
wen-Genieraal gewezen op den emstigen tijd,
iwaarin de volks\ertegenwoordiging bijeen-
Stomt. Met bijzonderen 11 ad rule stelde zij baar
wolk de plichten der onzijdigheid voor oogen.
Wij willen gaarne en met voldoening con-
^tateeren, dat Nederland er naar streeft deae
plichten met de grootste nauwgezetheid na te
jiomen. Dit vast te stellen komt ons van des
{te meer waarde voor, omdat het niet aan po
gingen ontbreekt om de Nederlandsche bevol
king aan 't wankelen te brtengen over datgene
„wat de onzijdigheid in dezen tegenwoordigen
.oorlog geschiedt. Daartoe rekenen wij inzon-
jderheid de lage lasteringen tegen onze troe
pen, die aanhoudend aan de Nederlandsche
pers toestroomten. "Wanneer de Nederlanders
,niet uit eigen aanschouwing genoeg wisten
dvan de laatste gebeurtenissen en van de Dunt-
*>ohe troepen, dan zouden zij deze, naar de
testerijke schilderingen van onze vijanden,
ivoor eene bende roovers, dieven en dronk
aards houden. Het is te hopen, dat de troon
rede er toe bijdraagt, dat de Nederlandsche
jpers zich een onpartijdig oordeel zal bewa
llen, ondanks deze intriges, die 't er op ge
munt hebben het Nederlandsche volk tegen
pns op te hitsen.
Londen, 17 Sept. CR.) Uit Washington
wordt van den 16en bericht, d<at de Belgi
sche commissie, die in de Vereenigde Staten
gekomen is om te protcsteeren tegen de Duit-
sefae wreedheden in België, hartelijk in het
"Witte Huis ontvangen is door president Wil
son, die het offieicele rapport van de Belgi
sche regeering in ontvangst nam on namens
het Amerikaansehe volk vriendschap voor de
Belgen en eerbied voor den koning uitdruk
te. Hij beloofde, dat hij aan het stuk zijne
zorgvuldige aandacht zou schenken, en voeg
de daaraan toe: Ik Lid God, dat deze oorlog
spoedig zal eindigen. Dan zal de dag komen,
waarop men rekesnscb. ,1 moeten aflegden
«ls de natiën van Europa bijeenkomen en eene
tchikking vaststellen.
Lonclen, 16 Sept. (R.) De heden plaats
tóhald hebbende inschrijving van 15 ïnil-
fioen schatkist wissels werd meer dan drie
maal volteekend. Het gemiddeld disoonto be-
töraagt 3—3 0.
Ws*nen, 16 Sept. (W. B.) De ,,Süd-
alaviseh; Korrespondenz" meldt uit Sofia: De
benoeming van generaal Fitschem tot minis
ter van oorlog wordt in politieke kringen te
Sofia beschouwd als een nieuw teeken. dat
Bulgarije besloten is zijne neutrale houding
ook voor den vervolge te bewaren, in alle
geval alleen dusdanige politiek te voeren,
welke beantwoordt aan de nationale belan
gen en die niet identiek is aan de tegenwoor
dige richting der Russische politiek.
Vereenigde Staten,
Washington, 15 Sept. (RDe Ame-
ïikaansche troepen hebben bevel gekregen
zich uit Veracruz terug te trekken.
Zuid-Afrika,
Kaapstad, 16 Sept. (R.) De bekende
Boerengeneraal DelaTey keerde gisteren
avond, vergezeld door generaal Beyers, in
een auto huiswaarts, toen een politie-auto
passeerde. De daarin aanwezige politiebe
ambten hadden opdracht den weg te bewa
ken met het oog op een rooverbende, welke
opgewacht werd. Toen de auto van generaal
Delare siyiet terstond voldeed aan de som
matie om te stoppen, loste de politie een
schot op de auto, met het noodlottig gevolg,
dat generaal Delarey in het hart getroffen
werd.
De ontroering in den lande over den dood
van dezen Boerenheld is groot.
„Jacobus Herklaas Delarey, bijgenaamd „Oom
Koos", werd den 22sten Oct. 1847 in den late
ien Oranje Vrijstaat geboren. Sedert 1893 was
bij voor Lichtenburg' lid van den eersten Volks
raad der Zuid-Afrikaansche republiek en was,
zonder zich bij een bepaalde partij aan te slui
ten, een vriend van Joubert. Hij trachtte steeds
de belangen der Boeren en Hollanders tot over
eenstemming te brengen en zijn land zooveel
mogelijk buiten de internationale politiek te
houden, doch vond echter ten slotte Kruger's
toegeeflijkheid toch te ver gaande. Bij het uit
breken van den oorlog met Engeland tot gene
raal benoemd, deed hij een inval in het Noord
oosten der Kaapkolonie en leverde hij 12/13
October 1899 het eerste gevecht bij Kraaipan;
later vocht hij onder Cronjé in het westen, waar
hij den 28stèn November bij het onbeslist ge
bleven gevecht can de Modderrivier zijn oudsten
zoon verloor. Cronjé's gevangenneming kon
Hij met zijn kleinen troep niet beletten en even
min den verderen opmarsch der Engelschen
tegenhouden. Den llden Juli 1900 nam hij bij
Nitralsnek vijf compagnieën met 2 kanonnen en
1 eskadron van Baderc-Powell gevangen.
Bij de reorganisatie van den tegenstand door
Louis Botha werd hij tot generaal-commandant-
assistent en to^t lid der regeering benoemd
(Augustus). Met den staatsprocureur, J. Smuts,
als raadgever, w«rd hem het Westelijk gedeelte
der Transvaal toevertrouwd, waar hij spoedig
7000 men onder de-wapenen bracht. Den 13den
December versloeg hij generaal Clements bij
Nooitgedacht, dwong den 31sten Januari 1901
de pos'en van Modderfontein, bij Krugersdorp,
tot overgave, behaalde den 20sten Februari een
overwinning bij Hardebeest fontein, doch leed
ee nederlaag tusschen laatstgenoemde plaats
»n Vetpan tegen den Engelschen generaal Ba-
bington (24 Maart), maar versloeg weer gene
raal Dixon den 29sten Mei bij Vlakfontein.
Aan deze overwinningen voegde hij later nog
vele nieuwe toe. Zoo maakte hij in September,
in de onmiddellijke nabijheid van Pretoria, een
batterij buit en versloeg hij kolonel Dunop den
£4en October bij Kleifontein. Zijn roemrijkst
wapenfeit was echter de overwinning van IJzer-
spruit op kolonel Anderson, den 25en Februari
1902, gevolgd door de overwinning van Klerks
dorp op den Engelschen generaal lord Methucn,
die daarbij ernstig gewond in zijn handen viel,
maar later door hem werd vrijgelaten, welke
daad hem de sympathie van het Engelsche volk
bezorgde.
Na het sluiten van den vrede (31 Mei 1902)
deed hij in den herfst van dat zelfde jaar met
de generaals Louis Botha en De Wet een rond
reis door Europa, bij welke gelegenheid hij ook
^rns land bezocht, ten einde hulp te verkrijgen
voor ziin totaal verarmde en uitgeputte landge-
-Üooten."
Verspreide Berichten.
Geen vijanden op school.
De Duïtsche minister van eeredienst heeft,
naar het Hbld, mededeelt, een besluit uitge
vaardigd krachtens 't welk aan alle scholen
en hoogescholen onderwijizers, leeraren en
professoren, behoorende tot een nationaliteit
met welke Duitschland in oorlog is gewikkeld,
van de lessen worden uitgesloten.
Bvenzoo mogen kinderen van vijandelijke
nationaliteiten niet aan de lessen dteelnemen,
behalve in enkele gevallen waarover afzon
derlijk wordt beslist.
Het besluit schijnt ingegeven onder meer
door soortgelijke besluiten ln andere landen.
Oost-lndlë
De opstand in Djilolo.
Een Reutei--4elegram bericht, dot behalve
luitenant Ouwerling, ook een Europeesch ser
geant zou zijn gedood. Het Handelsblad, dat
op inlichtingen uitging te 's Gravenhage, heeft
van de regeering de mededeeling ontvangen,
dat bij haar bericht was ingekomen, dat con
troleur Agerbeek en luitenant Ouwerling zijn
gedood, terwijl sergeant Van Wort zwaar ge
wond is.
Kameroverzicht.
Eerste Kamer.
Vergadering van 16 September, geopend te
2 u. 15 's nam.
Voorzitter: baron van Voorst tot Voorst.
De Voorzitter deelt mede, dat tot
voorzitters der afdeelingen zijn gekozen de
heer en Reekers, Michiels van Kessenich, Re-
gout, Zylma en Bavinck; tot ondervoorzitters
de heer en 1 Hooft, van Lamsweerde, Cremer,
De Boer en Staal; tot voorzitter van de com
missie voor ide verzoekschriften de heer Ba
vinck; als oommissie van redactie voor het
antwoord op de troonrede de heer en De Vos
van Stcenwijk, De Gijselaar, van den Biesen,
van Houten en van der Kun. Tot leden van
de huishoudelijke commissie werden herko
zen de heeren Reekers met 30 van de 33 uit
gebrachte stemmen en Kraus met 33 vam de
34 uitgebrachte stemmen.
Tot leden van de gemengde commissie voor
de stenografie de heeren Woltjer met 32 van
de 35 uitgebrachtstemmen, Staal met 34 van
de 35 stemmen en van Lamsweerde met 34
van de 35 uitgebrachte stemmen.
De openbare vergadering wordt daarna
verdaagd tot morgenochtend 11 uur.
Gewijzigd ontwerp-Adres van
Antwoord op de Troonrede.
Mevrouw I
1. De Eerste Kamer der Stalen-Generaal
verheugt zich, vooral in de tegenwoordige om
standigheden, dat Uwe Majesteit, vergezeld van
Zijne Koninklijke Hoogdheid den Prins der
Nederlanden, de gewone zitting der Sta ten-
Generaal heeft geopend.
2. Met dankbaarheid word Uwer Majestcits
mededeeling vernomen, dat de vriendschappe
lijke betrekkingen met alle Mogendheden on
gestoord bicven.
3. Het voornemen, om de tot dusver op
geen enkele, wijze geschonden volstrekte neu
traliteit van Nederland met alle kraclilen te
handhaven, zoomede LTwcr Majesteits beroep
od allen om ook in handel en verkeer met
zorgvuldigheid alles te vermijden wat die neu
traliteit in gevaar zoude kunnen brepgeu,
juichen wij van harte toe.
4- Dat de zee- en landmacht in weerwil van
menigwerf drukkenden last, overeenkomstig
onze verwachtingen, met den besten geest be
zield zijn, werd met voldoening vernomen.
5. Wij waardccren zeer, dat de oud-vadcr-
landsche deugd van gastvrijheid jegens alle
ongelukkigen, onverschillig van welke natio
naliteit, die binnen onze grenzen toevlucht zoe
ken, zich niet verloochent.
6. Terwijl het handelsverkeer, de scheep
vaart, de zeevissoherij, de landbouw, de nij
verheid en de geld- en fondsenhandel de druk
kende gevolgen van de oorlogen ondervinden,
was het ons een verblijdend woord, dat eenige
verlichting in dien druk kan worden waarge
nomen.
7. Het verheugt ons, dat de houding van de
inlandsche bevolking van Nederlandsch-Indië
niets te wensehen laat en dat haar econo
mische toestand voer het oogcnLlik niet on-
be\ redicend genoemd kan worden.
8. Met belangstelling vernamen wij Uwer
Majesteits mededeelingen omtrent onze West-
Indische koloniën, al zijn die nog niet in alle
opzichten gunstig.
9 Wij stemmen in met de bede, dat God
ons volk, bij de trouwe plichtsbetrachting,
waartoe het geroepen wordt en waarin het
door Uwe Majesteit op zoo treffende wijze
wordt voorgegaan, de vereischte kracht moge
verleen en.
Tweede Kamer.
Vergadering van 16 September, geopend te
3 uur 40 min.
Voorzitter de heer L i e f t i n c k.
De heer Jansen (U.-L. den Haag) geeft
verslag van het onderhoud;, dat de commissie
tot aanbieding van de voordracht voor een
voorzitter van de Tweede Kamer hedenmor
gen met H. M. de Koningin heeft gehad.
De Voorzitter deed mededeeling d(at
H. M. de Koningin tot voorzitter van de
Tweede Kamer heeft benoemd den heer Goe
man Bobgesius. Zich vervolgens tot dezen
wendende hield de voorzitter de volgende
•rede
„De wijze, waarop de Kamer u als no. één
op de voordracht plaatste, heeft u doen zien
hoe de Kamer over uw presidium in het af-
^eloopen jaar denkt. De zeldzame eenstem
migheid is zeker vereerend voor u en eon
bewijs, dat de Kamer uw werkzaamheid heeft
gewaardeerd, van verschillende kanten. Had
den we u in uw welbekend leven leeren ken
nen als volksvertegenwoordiger, minister,
Kabinetsformateur en warm partijleider
doch nog niet als voorzitter der Kamer. Op
een -wijze, hoven mijn lof verheven, met
scherpzinnigheid en groote onpartijdigheid
hebt u de vergaderingen geleid.
Wij danken u, vnr hetgeen u gedaan hebt
en bevelen ons aan voor hetgeen gij doen
wilt. Moeilijke omstandigheden "wachten ons;
voor u dubbel moeilijk.
De heer Goeman Borgesius vervol
gens het presidium overnemend, sprak als
volgt: „Voor de tweede maal door H. M. de
Kordnein benoemd tot voorzitter van de 2e
Kamer betuig ik mijn erkentelijkheid voor het
in mij gestelde vertrouwen, dat door mij op
hoogen prijis wordt gesteld. Spr. is overtuigd,
dbt ook dit jaar een moeilijke taak hem
wacht, doch meent te mogen rekenen op all co
st eun en medewerking. Nog nooit heeft de
Tweede Kamer haar werkzaamheden aange
vangen als ditmaal, nu Europa voor een
groot deel door de ellende en verwoesting
van den oorlog wordt geteisterd. Binnen on
ze landpalen hebben wij gelukkig den oorlog
niet, doch hebben te lijden onder de economi
sche gevaren -en onder de mobilisatie der
strijdkrachten van een volk, dat als het zijn
moet zijn neutraliteit en zelfstandigheid met
de grootste offers zal verdedigen. Het laat
zich helaas nog niet aanzien dat de oorlog
spoedig zal zijn gedaan.
De oorlog zal van grooten invloed op onzen
arbeid zijn; dien invloed hebben we reeds
gevoeld bij de in Augustus behandelde nood
wetten. Ook nu zullen we wellicht weder
dergelijke wetten hebben te behandelen. De
groote hervormingen, in voorbereiding, zul
len uit den aard der zaak thans eenigszins
op den achtergrond worden geschoven. Spr.
rekent op de eensgezindheid, waarvan de Ka
mer den laalsten tijd op zoo overtuigende
wijze blijk heeft gegeven'*.
Na eenige huishoudelijke mededeelingen
verklaarde spr., dat de openbare vergadering
zal v. orden verdaagd tot Dinsdag 12 uur tot
het benoemen der afdeelingen en van de com
missie voor de stenografie. Voorts zal spr.
voorstellen in de centrale sectie Woensdag
23 dezer te 11 uur te doen behandelen de be
grooling van Waterstaat (in verhand met de
werkloosheid), de Indische begrooting, waar
van dc wijzigingen in druk worden rondge
deeld.
Nota betreffende den toestand
van 'a Lands financiën.
Ter begeleiding van de stukken betreffende
de ontwerp-staal9begrooting wordt door den
minister van financiën de gebruikelijke nota.
betreffende den toestand van 's lands finan
ciën overgelegd, die de beschouwingen en
mededeelingen behelst, waartoe tie toestand)
aanleiding geeft.
Wat de begrooling over hel jaar 1915 be
treft, zij er hier reeds dadelijk op gewezen,
dat omtrent de daarop voorkomende oijfers
de voornaamste beslissingen bereids waren
genomen en aan de toelichting nog slechts
de laatste hand moest worden gelegd, toen de
gebeurtenissen plaats grepen, welker poli
tieke en economische gevolgen sedert dien allo
aandacht van de regeering hebben gevor
derd. liet lijdt wel niet den geringslen twij
fel, of de tegenwoordige crisis en de zeer
groote buitengewone uitgaven, welke zij me
debrengt, zullen er toe nopen om den finan-
cieclen toestand geheel opnieuw onder de
oogen te zien en de cijrers, zoo van uitgaaf-
als van ontvang, aan eene algeheel© herzie
ning te onderwerpen. In verband hLnnede
wordt opgemerkt, dat het tevens voor de
hoofden van de departementen volstrekt on
mogelijk was zich opnieuw met de cijfers
hunner ontwerp-tbegrootirugen bezig te hou
den. intusschen vordert artikel 124 van de
Grondwet, dat dadelijk na de opening van
het nieuwe zittingsjaar de ontwerpen der
algemeeue begrootingswetten voor het vol
gende dienstjaar aan de Sïalen-Generaat
wordt aangeboden. Onder deze omstandig
heden heeft de regeering gemeend, dat haar
niet andere overbleef dan de begrooling, le
lijk die aanvankelijk was ontworpen en nai
afwerking der details ook aan den Raad van
State om advies werd toegezonden, aan de
Staten-Generaal aan. te bieden. Zij moet er
echter met nadruk op wijzen, dat de inge
diende ontwerpen niet meer dam eene for-
meele beteekenis hebben en dat bepaaldelijk
de daarop voorkomende traktementsverhoo-
gingen niet kunnen worden gehandhaafd.
Omtrent de vermoedelijke, uitkomsten van
het lo opende
Dienstjaar 1914.
zijn tengevolge van de bijzondere omstandig
heden ditmaal nog minder dan anders ramin
gen te maken, welke ook maar eenige waar
de hebben. De ondergeleekendo moet zich be
perken tot eene opgave van de tot heden toe
gestane en bereids aangevraagde creidieten.
De oorspronkelijke begrooting had een
eindcijfer van /"251:561,S23.17 (waarvan bui
tengewoon 20,953,600.)
Sedert zijn verhoogd:
Hoofdstuk II met ƒ3660.
Hoofdstuk IV (diversen) met 182,000.
Hoofdstuk V (Universiteitsziekenhuis te
Leiden) met ƒ200,000.
Hoofdstuk VIIB (diversen) met ƒ155,965;.
hoofdstuk IX (kabelkanalisatie rijkstelefoou)
met ƒ250,000; hoofdstuk X (aandeel elertri-
schen spoorweg Limburg) met 100,000; tö
ramen 256,453,448.17.
Voorts in verband met de mobilisatie van
leger en vloot:
Hoofdstuk VIII met ƒ50,000,000 en hoofd
stuk VI met 5,000,000; te zamen,
ƒ311,453,448.17.
Verder zijn nog aanhangig wetsontwerpen,
houdende suppletoir© aanvragen tot verhoo
ging van:
Hoofdstuk IV (verheffing van ontslagen ge
vangenen, enz.) met ƒ10,000; hoofdstuk V
(diversen) met 274,264; hoofdstuk VI (voor
ziening in behoefte aan on lerofficieren( met
ƒ25,800; hoofdstuk VIII (pensioenen) meH
ƒ75,000; hoofdstuk VIII (verschillende onder
werpen) met ƒ26,750; hoofdstuk IX (Maas
kanalisatie) met 50,000; hoofdstuk X (diver
sen) met 8,3S5,376; te zamen 320,300.339 17.
Het tekort op den gewonen dienst werd
door den minister in dc nota betreffende den'
toestand van 's lands financiën, nia aftrek;
der vermoedelijke besparing, geraamd op
12 £77,481.34. Gedurende de schriftelijke en
mondelinge behandeling werden dc ge worn*
uitgaven met ƒ1.216,005 verhoogd, waardoor
het geraamde tekort steeg tot 13,893 486,
•terwijl dit voorts door de noodzakelijkheid
om 7,900,000 suppletoir aan te vragen voor
de uitvoering der artikelen 369 en 370 der In
validiteitswet (suppletoire die niet, gelijk de
overige, verwacht kan worden door de over
schotten op de aanvankelijke ramingen t<^
zullen worden gedekt) steeg tot ƒ21,793,185.
Hiertegenover staat, dat de geldmiddelen A-L
hoofdzakelijk door een zeer buitengewoon;
vloeien van de successierechten in hel eerste
halfjaar van 1914 (zondesr accres gedistil
halfjaar van 1914 (zonder accres gedistil
leerd-accijns) 4,140.000 méér opbrachten
dan in 1913, zoodat indien de opbrengst oveij
het tweede halfjaar van 1914 wordt geraamd
op gelijk bedrag als de opbrengst over het
tweede halfjaar van 1913, de middelen A-L in
liet geheele jaar de raming met ƒ0,827,0001
zouden overschrijden. Voorts werd er van de"
tn Mei j.l. gevoteerde opcentenheffing oven
het tijdperk Mei—December 1914 1,175,000
verwacht.
Overgegaan kan thans worden tot een-ei
uiteenzetting van de cijfers der ontwerp-be
grooling voor het
Dienstjaar 1915.
Tn verband met hetgeen in het hoofd dezer
nota is opgemerkt, meent de minister op de
details van de begrooting in deze nota minder
diep te moeten ingaan dan gewoonlijk em
slechts de hoofdcijfers te moeten vermelden.
Er is toch niet alleen thans algeheel© ze
kerheid omtrent hetgeen als gevolg van de
buitengewone omstandigheden, indien deze
nog geruimen tijd mochten voortduren, nog
op de begrootingen zal moeten worden ge
bracht, doch bovendien moet, zooals hiervoor
bereids is gezegd, het reeds nu als noodza
kelijk erkend worden, dat verschillende uit
gaven, die in de begroetingen zijn. opgeno
men, als traktementsverhoogiiLgem, subsidiënj
(deze, voor zoover mogelijk), enz. daarvan
zullen moeten worden afgevoerd.
De uitgaven zijn in totaal geraamd op
255,112,851.9Sè. waarin blijkens de hierna
volgende specificatie begrepen zijn aa e bui
tengewone uitgaven 28,337,061," blijft voor
gewone ƒ226,745.793.984.
Vergeleken bij het totaal van de dertien
hoofdstukken, gelijk die aanvankelijk voor»
1914 zij/n vastgesteld, wijst liet totaal ln do
begrooting geraamd bedrag eene vermeerde
ring aan van 551,031,81$ voor den geheelen
dienst en eene vermindering van
6,862,430.1Si voor den gewoaien dienst
Intusschen valt hierbij op te merken, dat
de vergelijking van de eindcijfers mei die van,
het vorige jaar zeer onzuiver wordt gemaakt-
do or dat de posterijen, telegrafie en telefonie,
alsmede bet visschersliavejibedrijf te IJmui-
den voor het eerst uit de cdgemeesne staats-
begrooting zijn gelicht en daarvan slechts ren
te en winstposten onder de ontvangsten en
uilkceringen wegens vermeerdering van het
kapitaal onder de uitgaven voorkomen.
Voorts moet bij de vergelijking met het vo
rige jaar en bij de beoordecling van het
hierna becijferd tekort nog in aanmerking
genomen worden, dat de kosten van aanbouw'
van schepen in verband met het bepaalde in
de ont werp - Vloot wet geheel uit de begrooling
van het departement van marine zijn gelicht.
Door eerstbedoelde wijziging - ordt de ge
wone dienst in ont vang en in uitgaaf
ƒ22.517,205 lager dan hij zonder die wijziging
zoude zijn, terwijl door de tweede wijziging,
aangenomen dat er voor 1915 evenveel yoor
nieuwbouw zoude zijn geraamd als voor 1914,
de begrooling in uitgaaf 2,765,076 lager werd
In totaal zijn dus de uil ga af cijfers van den
gewonen dienst 25,282^281 lager en de pnt-
vangstrijfcrs ƒ22,517,205 lager dan rij zonder
de veranderingen in den opzet der begrooting
zouden zijn. Waaruit, voor zooveel de uit
gaven betreft, volgt, dat die van den gewonen
dienst feitelijk niet 6,862,430.18* lager, doch
IS,419.850.81£ hoogcr zijn dan die van het
vorige jaar.
Eindelijk worde hier vermeld, dat de stich-
tings- en inrichtingskosten van gebouwen,
ressorteeren de onder het departement van
binnenlandsche zaken, ingevolge de instelling
van een bouwfonds voor dat departement,
niet in de ontwerp-staatsbegrootmg voor
1915 zijn opgenomen. Intusschen heeft dit
op het totaalbedrag van dat ontwerp, ver
geleken met het overeenkomstig bedrag voor
1914, geen beteekenenden invloed, aangezien1
hoofdstuk V voor 1915, volgens art. 4. onder
vam even genoemde wet, wordt bezwaard
met eene bijdrage aan het fonds vani
1,260,000.
Over de hoofdstukken verdeeld komt de
hoogere raming ten laste van-:
Gehee.'e dienst Gewone dienst
Hoofdstuk II f 10,884.— f 10,884.—
Hl - 24,450.— - 24,450.—
IV - 634,722.— - 684,722.—
V - 1,219,356.— - 1,219,856.—
VHA. - 191.— - 19L—
VUB -11,598,055.— - 8,165,744.—
VHI - 1,850,797.— - 1,850,797.—
ft X -12,047,401.— -10,092,251.—
XI - 365.632.— - 365,532.—
waar tegenover staat een lagere raming van
Geheele dienst. Gewone dienst.
Hoofdstuk I f 90,000.f 90,000.
VI - 2,194,704.— - 2,194,704.—
IX -24,915,612.— -21,941,613.—
waarbij dient opgemerkt te worden, da! in
dien de posterijen <an de vissdhershaven niet
tot Staatsbedrijven waren gemaakt, de stij
ging der gewone uitgaven van hoofdstuk VIIBk
2,070.000 geringer en de stijging dus slechts
ƒ1,095,744 zoude bedragen, terwijl de da
ling van hoofdstuk IX alsdan eene stijging
met 2,645,592.29^ zoude zijn.
Een zeer belangrijk deel van de stijging der
uitgaven is het gevolg van bestaande wetten
en orgajnisaliên. Eeue nauwkeurige opgave
van het bedrag der verhoogingen, dat hierin
hare oorzaak vindt, is niet te geven, omdat
van zeer veel posten de verhooging gedeelte
lijk onvermijdelijk is tengevolge van bestaan
de regelingen en voor een ander deel op an
dere gfi-onden berust
Vergeleken bij de raming der middelen
voor 1914 (exclusief de in Mei j.l. vastgestelde
20 opcenten op de vermogensbelasting 1914/15
en 20—60 opcenten op debedrijfsbelasting),
wijst de raming voor 1915 eene vermindering
aan van ƒ12,208,812 voor alle middelen en
van 11,896,172 voor de gewone ontvangsten
Hierbij is echter in acht te nemen dat door
de verandering in de begrooting de gewone
ontvangsten 22,517,205 lager zijn dan ze an
ders zouden zijn. Feitelijk worden dus de ge-
woave ontvangsten niet ƒ11,898,172 lager,
doch 10,621,033 hooger geraamd.
Bij dc raming is nog geen rekening gehou
den met de door de Tweede Earner bereids
aangenomen Inkomstenbelasting en ziin mits
dien dc vermog-ens- en bedrijfsbelasting nog
voor een vol jaar in rekening gebracht.
Wat dc details van dc hoogere raming dei-
gewone ontvangsten betreft, deze is voor
1,420,000 het gevolg van de omstandigheid
dat in de eerste vier maanden van 1915 20
opcenten op dc vermogensbelasting cn ten
decle 20 en ten decle 60 opcenten op de be
drijfsbelasting zullen geheven worden tegen
10 opcenten in dc eerste vier maanden van
1911. Verder zijn hooger geraamd de groep
directe belastingen ƒ2,191,000, de rechten op
den invoer ƒ601,000 de acciinzon f 1,115,000.
de indirecte belastingen ƒ800.000, dc lood»,
gelden ƒ50,000. het aandeel ran den Staat in
de winst van de Nederlandsche Bank 200,000
de Mkomslen uit hert Staatsmijntbedrijf
voot^ zoover tot de gewone gerekend
ƒ1,076,400, de renten rail voorschotten vol
gens de Woningwet en aan rijksfondsen en,
Staatsbedrijven, welke ia. 1914 reeds be,
stonden 277.400. Lager werden geraamd lol
een bedrag van 625,591 de renten van ka
pitalen voorgeschoten aan Oost- en. West-1
Indië.
Stelt men de ramingen van ontvangsten en
uitgaven tegenover elkander, dan vindt men
diat geraamd wordt:
geheele dienst. gewone dienst,
in uitgaaf. t f 255.112,854.98J f 220,745,798.98|
in ontvang - 216,206,805.— - 205,968,665.—
latende een
tekort van f 88,906,049.98i f 20,777^28.981
Ilct boven becijferd tekort op den gewonei
dienst ware nog te verminderen met hot be
drag, dat de werkelijke uitgaven beneden de-
oorspronkelijk geraamde plegen te blijven.
Het bodrag dier als „de besparing" bekend
staande som zoude de minister op grond van/
eene berekening over de laatste tien jaren,
waarbij rekening is gehouden met omstandig
heden, welke de oijfers minder zuiver maak-<
ten, willen stellen op 1.900.000. Door deze
som is vermindering te brengen van het bo
ven verkregen cijfer van 20.777.000 zoudv
het geraamde tekort op den gewonen dienst
worden teruggebracht tot 18.877.000
Ter verkrijging van de middelen tot dek
king van het tekort waren door den minister
wetsontwerpen in gereedheid gebracht of
voorbereid tot verhooging van de opbrengst
van verschillende belastingen.
Het behoeft echter geen betoog, dat deza
ontwerpen thane eene belangrijke wijzicingf
zullen moeten ondergaan.
Ondanks de in de begrooting aan te bren-,
gen bezuinigingen zal met de ontworpen ver
hooging en uitbreiding der bestaande belas
tingen thans niet meer kunnen worden vol
staan. Dc groote eisdhea, welke aan de schat
kist zijn en. nog verder worden gesteld, zul-,
len, in verband met de lagere opbrengst,
welke, tengevolge vaai de crisis, van de mee sta
der bestaande middelen is te verwachten,
noodzaken van de natie grootere offers te
Yragcn. Zoodra, al is bel slechts bij benade
ring, zal zijn te bepalen met welk bedrag dd
middelen versterking behoeven, zullen daar
toe de noodige voorstellen worden aange-1
boden.
Nog mogen hier volgen dc gebruikclijkq
mededeelingen omtrent den stand der kas Ojf
12 September had de Schatkist bij de Neder
landsche Bank een renteloos voorschot van
14.3 millioen, terwijl er voor 78.9 millioen
aan schatkistpapier in omloop was. Ten:
vorigen jare had de Schatkist ec-n renteloos!
voorschot van 12.8 millioen, terwijl er geen
schatkistpapier in omloop was. Hoewel zulks
natuurlijk niet met zekerheid kan worden
gezegd, raamt de minister dat er, waren geen
buitengewone omstandigheden ingetreden, bij
gelijk renteloos voorschot op 12 Sen tem beg
ongeveer 52 millioen aan ^chatkistpapier
in omloop zoude zijn geweest, zoodat, indien
men rekening houdt met de entelooze schuld,
in den vorm van zilverbons in omloop ge-*
bracht en thans 8.5 millioen bedragende, de*
meerdere betalingen en geringere ontvang
sten tengevolge van de politieke en economic
sche crisis tot dusverre zeer globaal opf
45.4 millioen kunnen worden geraamd.
Nederlandsch-Indië had op 12 September j.l..
een voorschot van 57.1 millioen tegen 8.Ö
millioen ten vorigen. jare, terwijl daarenboven,
in het voorjaar aan Indië voor 5 millioen
aan Nederlandsch schatkistpapier is verstrekt
ten einde daarop bij dc Javasche Bank gelijki
bedrag te kunnen opnemen boven dc 5
millioen, "welke de kolonie krachtens liet
octrooi dier bank 2.5 pet. l:an opncnieri
tegen onderpand van producten. Aan de beide
koloniën in Wesl-Indië te nen was op 12
September 3.2 millioen volgeschoten legert
1 millioen op gelijken datum van 1913.
Staatsbegrooting 1914.
Hoofdstuk V.
(Binnenlandsche zaken).
Voor 1915 wordt geraamd f 43,119,653 of
f 1,019,356 meer dan voor 1914 is toegestaan.
In deze stijging is aan z.g. wettelijke uit
gaven begrepen een bedrag van pl ra.
f 725,000, terwijl het vakonderwijs f 209,600
meer bedraagt.
Hooger Onderwijs. Rijksuniversi
teit te Lelden. Post van f 1000 is uitgetrokken
om de benoeming van de privaat-docenten
dr. Roll cn dr. Colembrander tol lector resp.
in de gerechtelijke geneeskunde en in de
staalkundige geschiedenis mogelijk le maken.
Rijksuniversiteit te Utrecht, f 4000 wordt
uitgetrokken voor een gewoon hooglceraar in
de sociale geneeskunde; f 1000 voor verhoo
ging van de wedde Van dr. Caland, buitenge
woon hoogleeraar in de faculteit der letteren
en wijsbegeerte, die aanspraak kan maken oj
een benoeming tot gewoon hoogleeraar.
Rijksuniversiteit te Groningen. Voor perso-
neele toelagen van f 1000 aan de lectoren in
Fransdh en Hoogduitsch wordt f 2000 uitge
trokken. De minister is met de curatoren-col
leges der verschillende universiteiten en van
de T. H. S. in overleg getreden omtrent een
regeling, die hel salaris der lectoren in over
eenstemming brengt met hun positie.
Technische Hoogeschool. f 3000
wordt gevraagd voor het inrichten van een
der vertrekken tot collegezaal voor toegepaste
natuurkunde.
Voor de verschillende hierboven genoemde
universiteiten worden gelden aangevraagd,
voor uitbreiding van het aantal assistenten,
het toekennen van toelagen, voor boekerij,
materieel, enz.
Nederlandsche Handelshoogeschool te Rot
terdam In verband met de stijging van de
exploitatiekosten voor 1915 met ruim 100 pet.
wordt voorgesteld een verhooging van het
rijkssubsidie met f 30,000.
Middelbaar O n d e r w ij s. Aange
vraagd worden 'gelden voor dc conversie van
3-jarige RH. B. S. te Heeren veen en te Goe-
vorden in 5-jarige; en voor overneming door
het Rijk van de gemeentelijke II. B. S. te
Dric-llc en te Zaltbommel, terwijl een memo
rie-post is uitgetrokken voor dc stichting van
R. II. B. S. te Middclharnis, Oud-Beijerland,
Dokkum cn Appingcdam.
Bij wijze van noodmaatregel wenscbl dc mi-^
