STADSNIEUWS.
aan het vorige, nX 35 burgerafdceliugen. 7
ctndenten-afdeeliiigen en 10 jongelieden-uf-
'deetiiigen.
Het jaarverslag v :rd na een paar opmer
kingen van een der lrden goedgekeurd.
Aan de orde werd daarna gesteld een motie
de afd. Amsterdam, luidende:
„De afd. meent, dat indien er twijfel ont
staat of liet beleid van het hoofdbestuur not?
lang in overeenstemming is met den wensch
van de meerderheid der leden, het aanbeve
ling verdient, dat daarvan ten spoedigste blij-
1 opdat öf het bestuur zijn door uien iwijïcl
geschokt aanzien herwinne, óf in de gelegen
heid zij zich van verdere verantwoordelijk
heid te bevrijden
01' nu d!c twijfel, waarvan bo\en gesproken
wordt, gegrond is, is een vraag, die de afd.
juist door de indiening dezer motie op af
doende wijze meent tot oplossing te kunnen
brengen.
Het Groepsbestuur meende, dat men de ge
grondheid der oppositie eerst diende te toet
sen aan de werkelijkheid en vandaar dat de
besturen er prijs i.p stelden, dat de motie ver
daagd zou worden.
De bedoeling was dam, dat een commissie
van onderzoek zou worden benoemd.
Een uitvoerige discussie volgde hierop.
Rotterdam stelde voor, de motie heele-
rn a al niet in behandeling te nemen.
Dit werd verworpen met groote meerder
heid.
Daarna werd in stemming gebracht of de
Amsterdamsche motie terstond zou worden
behandeld of verdaagd. Tot hel e e r s te werd
besloten met 7 legen 50 stemmen.
Men oordeelde dat strekking en bedoeling
voldoende bekend was om terstond zonder
discussie tot stemming te kunnen overgaan.
Alzoo geschiedde.
Ze bleek verworpen met op 6 na al-
gemeene stemmen.
De voorzitter kwam nu met e'en vel-
omschreven voorstel der commissie van on
derzoek, welke nog lieden buiten het hoofdbe
stuur om kon worden samengesteld, doóh
prof. van Hamel betoogde, dat het dwaasheid
zou zijn een commissie te benoemen voor on
derzoek van niet omschreven grieven. Uit de
houding van hot hoofdbestuur blijkt volgens
spr., dat dit de bet eekenis der oppositie nog
nicl goed inziet.
Betoogd werd d-oor den lieer Meerkerk, dat
't beste was als hel hoofdbestuur zijn voor
stel maar weer introk.
Ten slotte in stemming gebracht, werd het
voorstel met groote meerderheid verwor-
p e n.
Er komt dus geen grievencommissie.
Als lid van hel hoofdbestuur werd herkozen
dr. H. J. Kieviet de Jonge (Dordrecht). Ge
kozen vverdende heeren prof. mr. D. P. D. Fa-
bius (Amsterdam) en prof. mr. A. A. H.
Slruyckeu (Den Haag). Als leden van het
groepsbestuur werden herkozen mej. E. Bael-
de (Rotterdam) en mevroviw D. Bogaeit—De
Slurler de Frienisbcrg (Haarlem) en dr. P.
V. Sormani (Nijmegen); gekozen werd me
vrouw A. D. VeenBrons (Zaandam).
Dr. Kiewict de Jonge, die, zooals de heer
Marcellus Emants al in de morgenvergadering
medegedeeld had, reeds vóór cl2 crisis ver
klaard had een herbenoeming niet meer te
willen aanvaarden, maar door het bestuur
toch met algemeen© stemmen weer candfidaat
gesteld was. deelde nu mede bij zijn besluit
te moeten blijven raaar het voorzitterschap te
willen aanvaarden tot de loopende zaken zijn
afgedaan. In de volgende algemccne vergade
ring zou spr. dus aftreden.
Van de aanwezige bestuursleden verklaarde
mej. Baelde haar benoeming in beraad te wil
len honden.
150-jarig bestaan der
firma Wcssancn en Laan.
De firma Wessanen en Laan bestond ^fi
ler cn 150 jar en-
Op 22 Maart 1765 werd de aikte gepasseerd,
waarbij door Adriaan Wessanen en Dirk Laan
een vennootschap werd aangegaan onder de
firna "Wessanen en Laan, ten doel hebbende
den handel in granen en zaden.
In 1839 werd aan het bedrijf een oliesla
gerij verbondenwelike in 1857 in stoombedrijf
Is omgezet. Vervolgens werd in 1861 de meel
fabriek gebouwd, en in 1872 heeft de firma
de eerste stoom-rijstpellerij aan de Zaan op
gericht
De tegenwoordige directie der vennootschap
is het vierde reslaclit, hetwelk de zaken
leidt. Wegens de tijdsomstandigheden waren
alle feestelijkheden achterwege gebleven,
doch wel is het bedrijf ster» gezet.
De firma hield gisteren receptie voor hare
arbeiders, ruim 500 in getal, en hare agenten
en handelsvrienden ontving zij in den middag
ten haren kantore.
Negende internationale hon-
dentenloonstelling. Men schrijft ons:
Begunstigd door 'het prachtigste lenteweder
Is Zondag te Rotterdam in den Doekvi de
negende Internationale Hondentento'onstelling
levens jubileum-tentoonsteflhig van de Kyno-
lo genei lib Rotterdam, gehouden.
In drie zalen waden de honden In lange
rijen benches ondergebracht, terwijl daaren
boven ook in den tuin nog eenige linnen ten-
tien waren geplaatst om de vele inzendingen
allen te kunnen bergen. Er waren dan ook niet
minder dan ruim 550 honden ingeschreven
door 434 inzenders uit alle oorden des Rijks
en ook enkele uit het buitenland.
Voor alle bij het programma gevraagde ras
sen, niet minder dan 72 ip getal, was inge
schreven, zoodat men met volle recht 'kan zeg
gen dart. deze tentoonstelling succes had.
Dit was ook het geval wat de belangstelling
betreft. Reeds van den vroegen morgen tot het
uur van sluiting verdrong men elkander om
oog cn oor te doen genieten.
In den tuin waren een groot aantal rings,
waar de keurmeesters hun zeker niet gemak
kelijke taak vervulden, waarmede zij eerst
laat in den middag gereed waren.
Er waren een 25-tal cereprijzen en 211 spe-
dale prijzen voor verschiller-^ aangewezen
rassen uitgeloofd, bestaande in gouden, zilve
ren en email medailles, een zilveren beker
kunstvoorwerpen en ook prijzen in geld.
Van de 434 inzenders waren er 115 uit Rot
terdam, 60 uit 's Gravenhage en 47 uit Am
sterdam. Dan volgt Dordrecht met 18 inzen
der»
D i r e c t i e T. T. M. De Ingenieur meldt,
in tegenspraak met een vroeger bericht, dat
de heer A. W. E. Weyerraan, chef van exploi
tatie der Ooslerlijnen bij den dienst der S.S.
op Java te Soerabaia, benoemd is tot chef
van dienst (en dus niet directeur) der
Haagsche Tramwegmaalschappij.
Mr. D. van Houten, president-commissaris,
zal. naar het Vad. ..ïeldt, de eigenlijke direc
tie-functie uitoefenen
„Dr. Re t e a u". Advocaat-generaal bij
den Hoogen Raad mr. Tak nam conclusie in
de zaak van W. J. li., alias dr. Reteau, ban
kier te Rijswijk, door het Hof te 's Graven
hage wegens de bekende „deskundigen
praktijken veroordeeld tot 3 jaar gevangenis
straf.
Geen der aangevoerde cassalicmiddelen ge
grond achtende, concludeerde hij tot verwer
ping van hel beroep.
Uitspraak 19 Apni.
Moord. Te Enime roompascuum
(Dr.) heeft Zaterdagavond zekere T. zijn
dorpsgenoot De J. met een mes doodgesto
ken. De vcrslagcne was ongehuwd. De da
der is gevat.
I nbraak. Gisterennacht is er inge
broken in het kantoor van den graanhande
laar Van Loon te Tilburg. Door boren werd
de brandkast opengebroken. Een vrij aan
zienlijk bedrag, dat nog niet juist vastge
steld kon worden, is ontvreemd. Van den
dader geen spoor.
Door onvoorzichtigheid. De
heer K. v. W., een 71-jarige bewoner van de
Laan Yam Meerdervoort te 's Gravenhage,
wilde aan het Kruispunt aan de Conrradkade
op een reeds in gang zijnde stoomtram der
H.IJ.S.M. springen. Jlij viel echter van de
treeplank, geraakte onder de tram en werd
op slag gedood.
Bedolven ondereenhooiberg.
Bij den veehouder D. Ie Mui den zijn twee
zijner kinderen bedolven reword en onder
een omgevallen hooiberg, met het treurige
gevolg, dat het vierjarig zoontje werd gedood
en het andere land van onder het hooi werd
gehaald met gebroken dijbeen.
Te water geraakt J. S. te Dron-
rijp (Fr.) is tijdens een sneeuwstorm te
water geraal t en verdronken.
Twee kinderen verdronken.
Gisternamdddag waren eenige kinderen, jon
gens en meisjes, aan het verstoppertje spelen
op den Boezemsin-gel te Rotterdam. Twee
meisjes en een jongen maakten elkander op
merkzaam op het gebouw van het oostelijk
stoomgcmaaL Zij liepen het openstaande hek
binnen en vervolgens het gebouw rond, waar
zij door een deur het stoomgemaal binnen
gingen. De duisternis, die er binnen heerschie
en hun onbekendheid met de inrichting, wa
ren oorzaak, dat zij alle drie in een bassin
pen, dat onder het gcheele gebouw doorloopt
en met water en modder gevuld is. Op het
Hulpgeroep van een der meisjes, de 12-jarige
F. "W. L. uit de Willemstraat, welk kind zich
wist vast te grijpen, zijn burgers toegeschoten,
die haar er uit gehaald hebben. Toen men
daarop vernam, dat er nog twee kinderen in
lagen, heeft men het bassin afgezocht, doch
slechts de lijkjes boven kunnen brengen. De
verdronkenen zijn de 12-jarige J. R, een jon-
gen uit de Hendrikstraat en de 12-jarige W.
H., een medsje uit de Eleonorastraat. Een vijf
tal doktoren in de buurt woonachtig verleende
hulp, doch kon slechts den dood der kinderen
constateeren. Hun lijkjes zijn naar de ouder
lijke woningen gebracht. (N. R. Ct.)
Verdronken. Te Ommelander-
wijk (Gron.) is een meisje van schipper P.
van "Wijk verdronken.
Uit het raam gevallen.
Tn <Je Pontamisstraat te Amsterdam is een
38-jarige vrouw uit het raam van de tweede
verdieping gevallen. De vrouw was onmid
dellijk dood. Het lijk werd naar het Binnen
gasthuis gebracht.
-Marktberichten.
Eiermarkt te Apeldoorn.
Aanvoer 800000 stuks.
Hoogst© prijs f 4.75. Laagst© prijs f 4.
Gsmiddeld f 0.—.
Stemming slecht.
Eiermarkt te Hardenberg.
Aanvoer 190000 Btuk6.
Hoogste prijs f 4.76. Laagste prijs f 8.75
Gemiddeld f 425.
Stemming vlug.
School- en Kerknieuws.
Lega.en. De „Delftsche Kerkbode"
meldt dat wijlen de heer J. Heemskerk bij tes
tamentaire beschikking gelegateerd heeft aan
de diaconie der Ned- Herv. Gemeente te Delft
f 3000 en aan de kerkvoogdij derzelfde ge
meente f 2000.
Openbare Leeszaal
Te Amsterdam is na laingd.uirigo ziekte
overleden mej. Cornélie Labrijn, directrice
dier Openbare Leesoaal en Bibliotheek alhier.
Mej. Lahrijn was sinds de opening dt
Leeszaal, Januari 1013, aan deze inrichting
verbonden, doch reeds meer dan een half
jaar kon zrij wegens ziekte hare functies niert
waarnemen. Jegens de bezoekers der Lees
zaal kenmerkte zij zich steeds door die uiter
ste -welwÊllendlheidi.
Dierenbescherming.
In de gisteren gehouden vergadering van
de afd. Gooi- en Eemiaind., der vareen. tot
Dierenbcschcnndng, is in de plaats van den
afgetreden voorzitter mr. 's Jacob, tot voor
zitter benoemd de heer J. van den Heuvel,
(de Bilt), nadialt de heer dos Tombe (2e vootrz.
alhier), zich niet bescihikbe»alr verklaard hs*d.
Tot secretaris werd benoemd jiir. Engelen
('s Gtraiveland).
Thé Musical.
De exquise Luiksche artiste, Mile. Mar-
guórilc Ja mar, die op de soi-réc van 6 Januari
zo* warm toegejuicht wTerd, zal volgende
week wederom een bezoek aan Amersfoort
brengen cn zich doen hooi en op een thé mu
sical Dinsdagmiddag 30 Maart in Amicilia te
geven.
Leerden wij in Januari mile. Jamar waar-
deeren als voorin'.olijke pianiste, Dinsdag
zullen wfj haar als sopraan-zangeres mogen
bewonderen.
Le z i n g II e nr i Bo r c 1.
Henri Rorel zal volgende week Dinsdag
avond in het gebouw der Theosofische ver-
ccniging een lezing houden over: ,,dc Ooa-
log, ook in Verband met hot Oosten".
Generaal Weber Marsch.
Bij Bergmans te Tilburg js verschenen cn
in Valklioff's Ilofboetkhandel verkrijgbaar:
Generaal Weber Marsch» door M. Klei},
kapelmeester 7e reg. Inf.
Handel en N,verheid.
Gisteravond vergaderde in de achterzaal
van de Zwaan de middenslandsvereeniging
Handel en Nijverheid ouder leiding van den
voorzitter, den heer Krook.
Aanwezig vier Lestuurs- en zeven gewone
leden.
De notulen van 8 i ebr. worden gelezen en
ongewijzigd goedgekeurd. De voorzitter ver
welkomt den heer Huijdecoper, i.e vorige ver
gadering als lid aangenomen. Bij ballotage
wordt als nieuw lid toegelaten de heer Chr.
Groeneveldt-, lid der firma v. d. Zoo de Jong
en van Ophoven. Punt 3 der agendamede-
deelingen over het vrachtvervoer en instellen
van eigen afhaaldienst op April a.s. firma
Bcntick Co. De aak van eigen afhaaldienst,
een gevolg van verhooging tot 15 cent door
den besteldienst der spoorwegmaatschappijen
is door de besturen van de Hanze en van
Handel en Nijverheid thans lol resultaat ge
bracht. Deze nieuwe bes'eldienst zal echter
niet zijn voor jkening der genoemde bestu
ren, maar voor rekening van den onderne
mer. Het oude tarief Yan 10 cent wordt door
dezen gehandhaafd.
De voorzitter raagt kraehldadigen steun.
De spoorwegmaatschappijen stellen er geen
belang in, ze zijn dien esteldiensl liever
kwijt.
De leden der ijide vereenigingen moeten
zich bij hun secretaris aanmelden. De Hol-
landsche Spoor, elke ook voor den Staats
spoor den besteldienst verricht, zal blijven
rijden, t Is de vraag of de expediteurs voor
Van Gend en Loos paarden en wagen zal blij
ven leveren.
De heer Houbaer, secretaris, Yrijst er op,
dat deze particuliere besteldienst een proef is.
Reden te meer dat steun wordt gevraagd aan
groote firma's. In Augustus heeft een lijst ge
circuleerd om zich le verbinden. Deze lijst
blijft van krpcht. De ondernemer zal zich wel
persoonlijk aanmelden, daar hij toch de hand-
teekening behoeft m 1 et goed in ontvangst te
kunnen nemen.
De voorzitter heeft - °eds bewijs, dat de on
dernemer nauwkeurig te werk gaat bij het
in ontvangst nemen, dat ij constateert in
welken staat de colli arriveert.
Dc heer Van de Burg, bestuurslid, wijst
er op, dat hel voor de deelnemers wcnsclie-
'ijk is den afzenders op te dragen te verzen
den station restant.
De voorzitter vraagt den leden zooveel mo
gelijk mededeeling le doen van dezen expe
rt ifiedSeDst.
Punt 4. Lezing door den heer J. M. Thiel in
„dc Arend". Onderwerp: „De rol van het
geld"
Wegens de vergadering der Middenstands-
credietbank op 6 April, wordt de lezing-Thiel
verschoven tot Donderdag April, s avonds
8 uur.
Punt 5. Benoeming Commissie tot nazien
der rekening en verantwoording van den pen
ningmeester.
Deze commissie wordl gevormd door de
heeren Nieuwendijk cn Huijdecoper.
Punt 6. Mededeelingen
De heeren Fontein, Van RaaUe en Nieu
wendijk, vorige rergadering tot bestuursle
den gekozen, hébben bericht, dat zij deze be
noeming niet kunnen aanvaarden.
Volgende vergadering, in April, tevens de
laatste van dit sedzoen, zal bestuursverkie
zing plaats hebben.
De voorzitter ueelt mede, dat wanneer in
volgeed seizoen de opkomst ter vergadering
weder zoo schitterend zal zijn, het voorstel
komt om de vergadering om de drie maan
den te stellen.
Rii de rondvraag komt d z.g. vertrouwe
lijke lijst ter sprake en beantwoordt de heer
Huijdecoper de welwillende woorden hem in
hel begin der vergadering door den voorzit
ter toegevoegd.
Handelsschool.
De vereeniging Handelsschool voor Amers
foort en Omstreken hield gisterenavond haar
voorjaarsvergadering in de leeszaal van Ami-
citia, onder leiding van den voorzitter, den
heer Cremer.
Aanwezig vier bestuursleden, twee gewone
leden en de directeur der school.
Het jaarverslag werd uitgebracht door den
secretaris, den heer Van der Meiden. Het ver
slag kon met opgewektheid worden saamge-
steld, daar ondanks alle bezwaren van dezen
tiid, mocht worden gezegd dat de school bloeit
en de toekomst vertiouwvol mocht worden te
gemoet gegaan.
Begin 1914 moest worden gedacht aan split
sing der 24 schoolklasse voor den cursus
1914—'15, waarmee gepaard splitsing der 3e
klasse in 1915.
De meerdere uitgaven over 1915 zouden
moeien komen uit de gewone inkomsten, ter
wijl voor 1915 werd gedacht aan verhoogd
subsidie en verhooging maximum schoolgeld.
Dil maximum is van f 40 gebracht op f 60.
lp een vergadering, waarbij tegenwoordig
dr. Fokkens, inspecteur Middelbaar onder'
wijs, werd tot deze splitsing besloten.
De gemeenteraad verhoogde voor 1915 het
subsidie tot f 5200, terwijl voor huur van het
gebouw f 750 werd in rekening gebracht. De
Tweede Kamer stond een verhoogd subsidie
toe van f 7000, terwijl de Provinciale Staten
verhoogden tol f 1725, geen tennen vindende
in deze tiiden de gevraagde f 2250 toe t»
staan.
l>e gemeenten Baarn en Zeist, welke een niet
onbelangrijk aantal leerlingen zenden, geven
voortaan f 25 per leerling, in Januari ter
school. De kosten der splitsing zijn over 1911
niet uit de gewone inkomsten bestreden kun
nen worden.
Ziekte en afwezigheid van leeraren, dit
laatste ten gevolge der tijdsomstandigheden,
hebben belangrijke uitgaven gevraagd, zoodat
1914 sluit met een nadeelig saldo van f 676.45.
De ondervinding heeft betreffende de splitsing
het bestuur in het gelijk gesteld. De 2e klasse
telt 44 leerlingen, terwijl het gcheele aantal
bedraagt 107. De inrichting blijkt Ij zijn van
groot nut en voor vele ouders een uilkomst.
Ook tengevolge der tijdsomstandigheden slonk
het aantal verccnigingslcden van 124 tot 107.
Het verslag vermeldt het vertrek van het
bestuurslid, den heer Scheffers, met woorden
van groote waardeering voor diens werk. In
zijn plaats is gekozen de heer Th. H. J. Nieu-
wendjjk.
liet verslag v erd door de vergadering goed
gekeurd onder dank aan den secretaris.
De rekening over 1914 werd ingediend door
den penningmeester, den heer Tcengs.
Ontvangsten:
Saldo 1913
f 146.19
Subsidie Rijk
5000—
Subsidie Provincie
f 1170—
Subsidie Gemeente
4000—
Schoolgelden
2186.08
Contributies
295—
Diversen
80.53
Te kor»
676.45
Totaal
f 13554.25
Uitgaven:
Salarissen
f 1113593
Schoonhouden, vuur
en llcbt
396.47
Drukwerken
138.40
Alremeene kosten
663.864
Leermiddelen
149.79
Pensioenbijdrage
430.92
Totaal
f 13554.25
Bij de firma Lamaison en Bouwer berustte
f 11S3, teil deele. gedekt door stukken in on
derpand.
Het verslag der Commissie tot nazien dezer
rekening en verantwoording uitgebracht door
den heer van Vollenhove, luidde, dat de stuk
ken waren in orde bevonden.
De voorzitter merkt op, dat het bestuur niet
al te bezorgd is over het tekort van f 674. Men
zal zoeken dit te dekken uit de ontvangsten van
1915. 't Is veroorzaakt door de tijdsomstandig
heden en zal dus wel te boven zijn te komen.
De rekening wordt goedgekeurd en de pen
ningmeester gedechargeerd.
Periodiek aftredend zijn de bestuursleden
G. J. Buijs, C. M. Cremer, terwijl mr. B. P. van
der Mark, secretaris, ontslag heeft genomen
wegens ambtsbezigheden en zijn mobilisatie.
Besloten wordt de vacature-van der Mark
ncr open le houden.
De heeren Buijs cn Cremer worden als be
stuurslid herkozen.
Eerstgenoemde is niet te vergadering aan
wezig. De hevr Cremer neemt zijn herbenoe
ming aan, maar geeft tevens te kennen dat
men wel mag uilzien naar een nieuwen voor
zitter.
De weg naar den vrede*
De groep Amersfoort van den Ned. Anti-
Oorlogsraad hield gisterenavond in Amacitla
een openbare vergadering, waarin als spreker
optrad de heer R. Casimir, rector van
het Ned. Lyceüm te 's Gravenhage, met hot
onderwerp: „De weg naar den vre-
d e".
De heer B. D. Best spnak een inleidend
woord, waarbij liij wees op het vele, dat in
de laalsfte jaren voor den vrede is gedaan.
Hedenavond beleven we dan ook niets nieuws,
daar het streven naar een wereldvrede reeds
eeuwen ouid is. Maar in vroeger eeuwen had
het vredesstrewen niet voel om het hjf. Men
dacht <len vrede te krijsen door het zwaard,
hetwelk echter helaas meer den oorlog dan
den vrede heeft gebracht. Toen mem dat in
zag is men in de laatste vijftig jaar gaan ijve
ren voor vrede door recht. Teleurstellend
moet 'het zijn voor de vrienden van den we
de, dat midden 1914 de wereldbrand uitbrak.
Maar men ging niol bij de pakken neerzitten,
maar richtte den Aruti-Oorlog-Raad op, w7el-
ke reeds over de 13,000 leden telt, terwijl er
meer dan 600 vereenigingen bij zijn aange
sloten en tal van symporthdebetuigingen van
groote mannen en vroarwen uit het buiten
land bij d/ien Raad zajn ingekomen. In tal van
plaatsen van ons land zijn groepen gevormd,
zoo ook in Amersfoort, welke als eerste daad
deze vergadering heeft belegd.
De heer Ca si min, hierna het woord
verkrijgende, sprak ongeveer als volgt:
Het zal m-ijin taak zijn te geven de twee
grondgedachten, waarvan de Raad is uitge
gaan cn 'daarna bet programma verder le
ontwikkelen. De eerste grondgedachte is, dat
de vrede voor den maalschoipnelijiken, stof-
fellijken en zedelijken vooruitgang onontbeer
lijk is. De Raad maakt dit voorbehoud, dat
hij zich niet uitspreekt over de vraag, wien de
schuld van dezen oorlog fereft. de Raad 6iaat
daartegenover volkomen neutraal.
Het is mogelijk, dat aan de eene zijde meer
rechtsverkrachting plaats heeft don aan de
andere. Zeker is, dat aan een klein bevriend
land een groot onrecht is aangedaan. Maar
dat neemt niet weg, dat «ie Raad zich daar
over niet uitspreekt. De tweede gedachte is,
dat de Raad den vrede wil, al zijn <sr ook
leden die oredlieten toestaan voor het aan
schaffen van oorlogsmateriaal. Er zijn led'en
ran den Raad, die voor de oorlogsbegroo-
ting zullen stemmen. Waarneer wij geen le
ger 'hadden gehad, zouden wij vermoedelijk
cd lang in oorlog zijn geweest. Waar dat hel
geval is, was voor de handhaving ornzor neu
traliteit een leger noodig. Bevordering van
ontwapening moei komen langs gemoenscihap-
pdijken weg. Wel mag echter verwacht wor
den van 'de staatkundigen, dart. zij zoo-veel
mogelijk de vredcsgedachte zuüön bevorde
ren. De Raad houdt dan ook niet in eeniger-
led afkeuring van de tecjenwoord-ige bewape
ning. Tal van militairen z-ijn dan pok over-
luigdle aanhangers vam de vred esgedackte
Men kan iets propageeren en tegelijkertijd
weten, dtart het niet voor verwezenlijking
vatbaar is. Vele ondemstiVzers in den lande
zijn bijv. overtuigde aainhangers van de nieu
we spelling. Maar zij leeren hun leerlingen
nog -de oude, omdat de tijd voor de invoe
ring der nieuwe nog niet rijp is.
De A nti -Oorkxg-Ra nd stelt zich dnis ndet vij
andelijk tegenover een buitenlandsohe macht,
noch. tegenover dfct leat, dat Nederland moet
verdedigd kunnen worden. Ma.ir deze i\wm
reserves inukende erkent hij dat oorlog urw
noodi-g is. Men heeft beweerd, dat een land,
dat gvvan oor Log voert, slecht zou worden.
Mtfiair Nederland, dat in geen 100 jaar ooaia^
hoeft gehad, is op allerlei gebied voor uilige-,
gaan. Een krachtige, gezonde, energieke voor
uitgang zien wc geheel de 19de eeuw doo,ry
Eir is strijd noodig, zekc*r, maar d-eze be-*'
hoeft geen menschonteerende slacht ng td
worden. Er kunnen toch gemeenschappen
worden gevormd, waarin bet recht heersohf
en geen geweld. Bovendien licersoht tu* te'
gvmwoordig een psychologische saamhoorig-)
held. Die mensdhen die sneuvelen in de loop*
graven en kermon in de hospitalen, komen
ons voor als onze broeders. Zelfs de strijder»
beschouwen ziuh niet als persoonlijke vijan»
dien. Er moesit zelfs een legorctrdcr worden!
uitgevaardigd, om de al te groote vriend
schap tusschen de loopgraven te verbieden.
Ook is er een ethische strooininf^een ge-'
vod voor recht. Begeeren te moordcm om
eenig stoffelijk voordeel doet niemand meer.
Het leger moet ten strijde gedreven worden
dJoor ideale redenen. In dc menschheid is dan
ook zeker een ethisch streven, dat n-iel heti
onrecht wil Daarom moet ook in elk knul
een vergiftiging zijn der publieke opinie om
hol volk in de waan te 'houden, dat het in
zijn recht is. ITet sdreven naar recht is er
dus. De oorlog erts zoodanig is bovendien 13
onpraktisch, te duur. Wat men verliest "kan
men niet betalen met hetgeen men wint,
Daarbij kan er maar aan één zijde winst be*
slaan, zoodot het nog moeilijk is uit te ma»
ken of de winst loonend is. Het internationale
kapitaal wordt er door benadeeld Als wij
Öe 275 millioen die we nu peleend hebben,
hadden kunnen gebruiken voor de droog
making der Zuiderzee, hadden we aan ons
land een vruchtbare provincie kunnen toe
voegen. Zoo ook zou in de andere landen
hetzelfde gold voor tal van stoffelijke doel
einden nuttig gebruikt kunnen worden.
Maakt daarbij Engeland Duitschland dood,
dan maakt het een van zijn beste klanten dood
en omgekeerd cvenzoo. Wij kunnen eenvou
dig niet meer buiten elkaar.
Nu gelooft de Anti-Oorlog Raad niet aan een
spoedigen wereldvredemaar ais einddoel ziet
zij den vrede en dat is het voömaamrrtc. Yan
allerlei middelen wordt veel heil verwacht ter
bestrijding van den oorlog. Men late ieder
daarin vrij. Maar de Raad heeft de overtui
ging dat de oorlog niet noodig is. En de twee
de overtuiging is, dat ons land eenigen invloed
kan oefenen. Al sloot 1 heelc Ned. volk zich
aan, dan zou nog deze vreeselijke oorlog niet
tot een einde kunnen worden gebracht. Maar
wil de vrede komen, dan moeten toch de vre-
desgedachten opkomen. Iets is er al veranderd
in de stemming. Men ziet dat in de couranten.
En al eindigde de oorlog door ons streven
maar één uur eerder, dan beteekende dat toch
100 menschenlevens gespaard en 5 6 millioen
uitgewonnen. Dan was dus al heel wat be
reikt. Eigenlijk zou hef dus al de moeite
waard zijn als onze inwerking op de pubiaelce
opinie zoodanig was, dat wc den vrede oen
minuut bespoedigden.
Ons land is als neutraal lai.d aangewezen
daartoe, vooral nu men aan onze objectieve
neutraliteit begint te gelooven. Onze ligging,
oiuze ontwikkeling maken ons land tot h in
ternationale asyl van Europa. Nog altijd geldt
het woord van Potgieter: „ons land is dc wijk
plaats voor verdrukten". Ons land is aange
wezen om te worden de bakermat van inter
nationaal recht, en onze leiders zijn aangewe
zen samenwerking te zoeken met andere neu
trale landen, waar zeer sympathiek over deu
Raad wordt geoordeeld. In tal van landen
wordt reeds geprobeerd iets te doen in dezelf
de richting. En ais de oorlogvoerende Linden
zijn omringd door volkeren, waarin de ge
dachte van den vrede doordringt, zal dat ze
ker eenigen invloed hebben.
Vooral wil men den menschen op liet haii*
binden geen vrede te sluiten, die de kiem in
zich heeft van nieuwe verwikkelingen.
Als in 1870 geen andere eischen waren ge
steld aan Frankrijk, dan een oorlogsschatting,
zou de revanche-idée nooit bestaan hebben.
Zou dart dan niet de handiigste en p. ioksle
gedachte geweest zijn? Bij den vrede moet
doordringen, dat een beslaan naast elkander
wel degelijk mogelijk is.
Maar de oorlog is ook een probleem, hetwelk
wel nader bestudeerd mag worden. De oorlog
grijpt op elk gebied van het leven in, hetwelk
bestudeerd moet wcwden. Menschen van de
meest verschillende politieke en godsdiensti
ge richting werken daartoe samen. Dc ellende
heeft ons samengebracht. Ed juist om at de
oorlog aan alle kanten aanvalt, moeien we
van alle kan tem samenwerken om den oorlog
te bestrijden.
Het zitting nemen in den Raad is het meest
kwalijk genomen aan de sociaal-democraten.
Beweerd wordt dat de soc.-dem. zich moeten
keeren tegen elke burgei'Mjke beweging eu
dat tenslotte het internationaal karakter van
het socialisme den oorlog onmogelijk maakt.
Ook vreest men afstomping bij de soc.-dem.
door hun omgang inert de burgerlijken. Maar
door den oorlog lijden we gemeenschappelijk
Geen deel van onjs veilt of het lijci'L <k>< i den
oorlog. Gemeenschappelijk moet daartegen
worden opgetreden.
De soc.-democratie heeft dan ook niet ge
weigerd samen te werken in de steuncomités*
"Waar menschen van allerlei overtuiging sa
menwerken, zouden de soc.-dem. zeker een
deel ran hun invloed inboeten als ze daar bui
ten bleven. En ook goed is het voor de soc.-
dem. nu eens samen te werken met tol van
mannen van allerlei richting met wier gedach
ten zij kennis kunnen maften en bij wie zij hun
ideecn kunnen doen liooren. Dc Raad kan
trouwens nicl werken als niet heel het volk
achter hem staat. Als heel het volk dc vaste
overluigi-ng hccfl vaai <le vrede.:; veihrte,
heeft dat eon gnoolen invloed oo andere sta
ten; dat moet in de toekomst een invloed ten
goede hebben.
Wat aan edele vredesstemming in ons op
welt, zal krachtig naar builen uitstralen. Maar
daarvoor is aller steun en medewerking noo-
dig. Dal heeft dc Anti-Oorlof Raad gevoeld
en daarom wordt slechts een kleine contribu
tie van de medestanders pevraagd. Weinig
kan voor het heden worden gedaan, maar veel
voor de toekomst. Wanneer ieder zijn steun
geeft, zal ons aantal groeien en komen wc mis
schien tot een getal van 900.000, opdat wo
waar we aan den overkant hebben een volk
