„DE E EM LAN DER".
Dinsdag 7 September 1915.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
GOUD EN EER
N° 59
14de Jaarrtang.
Hoofdredacteur! Mr. D.J. VAN SCHAARDENBURG.
Uitgevers: VALKHOFF Co.
ABONNEMENTSPRIJS:
*tr. 3 maanden voor Amersfoort f 1*00#
Idem franco per postJO.
Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) O.IO.
Afzonderlijke nummers 0.05.
Wekelijks bijvoegsel nd* Hollondsche Huiscrouu<r (onder redactie
>an Thérèse van Hoven) per 8 mnd. ÖO ets.
Advertentiön gelieve men liefst vóór 11 uur, familie*
advertenties en beriohten vóór 2 uur in te zenden.
Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1.
lntercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DER AD VERTENTI ËN:
Van 15 regels.. f 0.50.
Elke regel meer 0.10.
Dienstaanbiedingen 25 cents bij vooruitbetaling.
Grooto lettors naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan zoor voordeolige bepalingen
tot het herhaald adverteeren in dit Blad, bij abonnement
Eene circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt up
aanvraag toegezonden.
Kennisgeving.
De Burgemeester en Wethouders van Amers
foort,
Gelet op artt. 6 en 7 der Hinderwet,
Brengen ter kennis van het publiek, dat een
loor W. H. Schuileman ingediend verzoek, met
bijlagen, om vergunning tot het plaatsen van
«en electro-motor van 2i P.K. voor het drijven
jran een vleeschhakmachine, in het perceel alhier
gelegen aan de Langestroat No. 0769, bij het
kadaster (bekend onder Sectie E, No. 3489, op
de Secretarie der gemeente ter visie ligt, en
dat op Donderdag, den 16. September aanstaan
de, de3 voormiddags te ihalf elf uren gelegen
heid ten Raadhuize wordt gegeven om, ten over
staan van het gemeentebestuur of van één of
meer zijner leden, bezwaren tegen het plaatsen
van den motor in te brengen.
Tot het beroep, bedoeld in artikel 15, le lid
der Hinderwet, zijn volgens de bestaande juris
prudentie, aleen zij gerechtigd, die overeenkom
stig artikel 7 der Hinderwet voor het Gemeente
bestuur of één of meer zijner leden zijn ver
schenen, teneinde hunne (bezwaren mondeling
toe te lichten-
Amersfoort, 2 September 1915.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester,
KAAN Jz., l.-S VAN RAND WIJCK.
Politiek Overzicht.
De militaire vooruitzichten
van Rusland.
De czaar van Rusland heeft verleden Don
derdag in persoon de vergaderingen ge
opend van de bijzondere commissie, die is
ingesteld en met bijzondere volmachten uit
gerust om in samenwerking met de regee
ring de zorg ter hand te nemen voor de
voorziening van het leger met de oorlogsbe-
noodigdheden in den ruimsten zin. Dit werd,
volgens het verslag dat het officieele tele-
graafagentschap heeft gepubliceerd van de
door den czaar bij die gelegenheid gehou
den rede, genoemd het eenige waarop de
troepen staan te wachten om den vijande
lijken inval tot staan te brengen en aan het
Russische leger op nieuw succes te bezor
gen. De czaar legde er nadruk op, dat de
wetgevende lichamen, die hij had bijeenge
roepen, hem op zijne vraag wat er nu moet
gebeuren, het eenige antwoord hadden ge
geven, dat Rusland waardig was en dat hij
van hen had verwacht: namelijk den oorlog
voort te zetten totdat de volkomen overwin
ning behaald is. De uitvoering van dal be
sluit eischt de volle inspanning van alle
krachten. „Niets moet onze gedachten, on
zen wil en onze krachten afleiden van het
doel, dat thans het eenige is: den vijand uit
ons gebied te verdrijven." Dit drukte de
czaar het nieuwe regeeringsorgaan, dat in
't leven is geroepen, op het gemoed en hij
besloot met de opwekking: Aan het werk
dus met Gods hulpf
Gelijktijdig met den czaar heeft ook de
Russische minister van oorlog, generaal Po-
liwanow, zijne meening uitgedrukt over 't
geen er moet worden gedaan. Hij heeft -:ch
als orgaan gekozen den correspondent ^an de
Times te Petersburg, aan wien hij zijne be
wondering uitdrukte voor lord Kitchener,
dien hij beschouwde als de grootste auto
riteit op het gebied van de legerorganisa-
tie. Gaarne zou hij zijn Engelschen ambtge
noot eens ontmoeten, maai- daartoe zag hij
geen kans. Hij is nu bezig een nieuw leger
van twee millioen soldaten op de been te
brengen en lord Kitchener weet wat dat
heeft te beteekenen. Er komt nog bij, dat de
Russen voor de militaire opleiding niet zoo
geschikt zijn als de Engelsch'en. De Engel-
sche jeugd is van kindsbeen af aan lichaams
oefening en tucht gewend. Het zal dus lan
ger moeten duren dan men in Engeland noo-
dig zou hebben, om deze nieuwe manschap
pen tot soldaten op te leiden.
Over zijne plannen met de nieuwe strijd
macht, die in wording is, liet de Russische
minister zich aldus uit:
„Onze legers betrekken gaandeweg nieuwe
stellingen. De voornaamste troepenconcen
tratie van den vijand op ons oorlogstooneel
vindt tegenwoordig in de buurt van Wilna
plaats, waar misschien een gewichtige slag
zal worden geslagen. Maar het lot van den
veldtocht zal niet- vóór het volgende jaar be
slist worden. Wij zijn er van overtuigd, dat
het ons zal gelukken, Petersburg in ons bezit
te houden. Onze legers kunnen den winter
zonder bezwaar doorstaanalles i^ voor dit
doel gereed. In den tusschentijd worden de
lichting 1917, die juist onder de wapenen is
geroepen, en twee nieuwe lichtingen, name
lijk de mannen van 37 en 38 jaren die tot
den eersten ban van den landstorm behoo-
ren, ingelijfd. Deze strijdkrachten van meer
dan twee millioen zullen ver achter de slag
linie geoefend worden en zullen voor den
aanstaanden voorjaarsveldtocht gereed staan
Het is veel beter den toestand open in het
gelaat te zien en alle voorzorgsmaatregelen
te nemen. Dan is het gevaar veel geringer,
dat wij zenuwachtig worden en ons door
kleinigheden van de wiis laten brengen. Maar
de veiligheid van Petersburg is ^volkomen
gewaarborgd en het staat u vrij mede te dee-
len, dat generaal Russki tegenwoordig bevel
hebber is aan het Petersburgsche front met
eenige legers, die volkomen tot zijne be
schikking staan".
Het verdient de aandacht, dat tot twee ma
len toe de Russische minister van oorlog de
verzekering herhaalde, dat de veiligheid van
Petersburg verzekerd is. Dat teekent de thans
in Rusland heerschende stemming. Inder
daad er is veel gebeurd in de dertien maan
den, die deze wereldstrijd reeds duurt, wat
de bègrippen, die tot dusver heerschten, on
dersteboven werpt. De voorstelling van Rus
land als een stoomwals, bestemd om op zijn
tocht naar het Westen Berlijn en Weenen
beiden te verpletteren, heeft lang afgedaan.
Maar wie had kunnen voorzien, dat uit den
mond van den Russischen minister van oor
log het woord zou worden vernomen, dat hij
vertrouwt, dat het zal gelukken Petersburg in
bezit te houden. Niets teekent beter de om
keering, die in de stemming is gekomen.
Men is ruim een jaar geleden ten strijde ge
trokken met de gedachte de wereld te ver
overen en den tegenstander te verpletteren.
En thans siddert men voor het lot van Pe
tersburg en voelt de minister van oorlog zich
gedrongen den twijfelmoedigen een hart on
der den riem te steken, door te verzekeren,
dat hij vertrouwt de hoofdstad des rijks, waar
de regeering haren zetel heeft, te kunnen be
veiligen.
Generaal Poliwanow tracht verder de ge
zonken hoop te doen herleven, door de aan
dacht van het droevige heden af te leiden
met eene verwijzing naar eene betere toe
komst. Twee millioen nieuwe soldaten zijn
onder de wapenen geroepen en daaruit zul
len de nieuwe legers gevormd worden, cue in
het volgende voorjaar gereed zullen zijn om
den strijd te hervatten en tot aan de eind
overwinning voort te zetten. Dit uitzicht moet
dienst doen, om het Russische volk er toe te
brengen, zien over de zorgen van het heden
heen te zetten.
De oorlog.
Berlijn, 6 Sepl. (W. B) Bericht van
het opperste legerbestuur uit het grooto
hoofdkwartier van heden voormiddag
Op het westelijke oorlogstooneel is niets
van belang gebeurd.
Een vijandelijke tweedekker is aan den weg
Menin—Ypercn neergeschoten.
Par ij s, 6 Sept (Ilavas). Namiddagcom
muniqué.
In den loop van den nacht w .s er een he
vig bombardement over en w-r met artil
lerie van allerlei kaliber len noorden en ten
zuiden van At recht, van Roclincourt naar
Bretcncourt. In Champagne was eene vrij
hevige kanonnade, in de streek van Aube-
rive, in de Argonne een mijnenslrijd bij
Courle Chausséc.
Fransche vliegtuigen bombardeerden de
kazernes te Dieuzc en Morangis.
Par ij s, 6 S e_p L (R.) Avondcommuniqué.
De artillerie-actiën duren voort op het ge-
heele front. Onze batterijen ten noorden van
Atrecht hebben de Duitsche loopgraven
zwaar beschadigd.
Het artillerie-duel was bijzonder levendig
in Champagne. In de Vogeezen werd gestre
den met zware bommen.
Als vergeldingsmaatregel wegens het
bombardement van Luneville door Duitsche
vliegtuigen op 1 September, toen de vliege
niers speciaal in de volkswijken en op de
markt hunne bommen wierpen, bombardeer
den 40 Fransche vliegtuigen heden het sta
tion, de magazijnen en militaire inrichtingen
te Saarbrücken en richtten daar groote scha
de aan. Een Duitseh vliegfuig werd te Calais
tot landen gedwongen. De vliegeniers wer
den gevangen genomen.
B e r 1 ij n, 6 S c p t. (W. B.) Bericht van het
opperste legerbestuur uil hel groote hoofd
kwartier van heden voormiddag.
Legergroep Hindenburg. Van de Oostzee
tot ten oosten van Grodno is de toestand on
veranderd. De rechtervleugel nadert den
Njemen-, Luiino- en Rossector ten noorden
van Wolkowysk.
Legergroep Leopold van Beieren. Deze
legergroep is onder gevechten met dc vijan- i
delijke achterhoede vooruitgaande; zij heeft
reeds den Ros-sector ten zuiden van "Wolko
wysk overschreden en is door de moeraspas-
se n bij Smolanica (ten noordoosten van
Bruzana) heengekomen.
Legergroep Mackcnsen. De aanval gaat
vooruit.
Zuidoostelijk oorlogstooneel. Er is niets
bijzonders gebeurd.
"Weenen, 6 Sept. (W. B.) Officieel be
richt van hed-en middag.
Aan de Bcssarabisohe grens c.i ten oosten
van den SereWi-mond herhaalden de Russen
gisteren hunne hevige tegenaanvallen. Dc
vijand werd overal teruggeworpen en leed
groolc verliezen. Aan het Sereth-front en aan
onze linicn len oosten van Brody en ten wes
ten van Dubno luwde de hevigheid van den
aanval een weinig in vergelijking met de
zware gevechten op den vorigen dag.
In dc streek van Tarnopol werd den Rus
sen een verschanst dorp ontnomen. Onze ten
oosten van Luzk voorwaarts dringende troe
pen zijn ten noorden van Olyka onder de
moeilijkste omstandigheden de overstroom
de en in moeras herschapen Putylowka-
laagte overgetrokken.
De in den aanval aan de Boven-Janolka
strijdende Ooslenrijksclic troep ui wierpen
den tegenstander uit zijne laatste verschan
singen ten zuiden van dc rivier. Zij bereik
ten op verscheidene plaatsen den noordelij
ken oever
Petersburg, 6 Sept. (Tel.-agent-
schap.) Communiqué van den grooten gene-
ralen staf.
Op het front van Riga en in de richting
naar Dwinsk gebeurde niets van belang. Tus-
schen de Wilia en de Sventa en tusschen
de Wilia en de Njemen blijft den toestand
dezelfde.
Aan de Midden-Njemen in de streek van
Meretsch en Peski deden de Duitschers in
den nacht van den 5en en den volgenden
dag pogingen om hun offensief te ontwik
kelen. De gevechten duren hier voort.
Van de Njemen naar het zuiden tot de
Pripjet bezetten onze legers de oude stellin
gen. De belangrijkste aanvalspogingen die
de vijand sedert den morgen van 5 Septem
ber ondernam, zijn in de streek van Wol
kowysk, langs den spoorweg gaaande van
Sedletz naar Hasselda, in de streek van
Khomsk, en langs den spoorweg naar Pinsk
in de streek van Drogetsjin. Al deze pogin
gen werden door onze troepen gestuit. Ove
rigens werden op dit front slechts achter
hoedegevechten geleverd.
In het zuiden van Polesie blijft de vijand
zijne voornaamste krachten inspannen op de
wegen van de streek van Luzk naar Dubno
en Rowno, waar de algemeene toestand on
veranderd blijft. Bij onzen plaatselijken aan
val op den 5en bij het dorp Vorbin maakten
wij 8 officieren en 300 soldaten gevangen.
Aan de Sereth werden slechts in de streek
van de samenvloeiing met de Dnjestr aan
valspogingen bericht, zoowel aan onze zijde
als aan vijandelijken kant. De pogingen van
den vijand hadden geen resultaat. Den 4en
September maakten wij in die streek 4 mi
trailleuses'en 400 soldaten buit.
\Y ee no a, G Sep t. (W. B.) Terwijl de Ita
lianen. gisteren aan hel kustlandschc front
en in Karintic over 't algem—i werkeloos
bleven, ontwikkelen zij in hel gebied van
den Kreuzbcrgkam (ben zuidoosten van lu-
nichen) na ccne vrij lange rust eene hevige
artillerie-werkzaamheid en trachtten daar op
verscheidene punten ciohtcr bij onze stellin
gen te komen. Tot infanleriegevechten is het
tot dusver niet gekomen.
P e t e r s b u r g, 6 September. (TcL-
agentschap.) Communique van den genera len
staf van het Kaukasus-legcr.
In dc grensstreek kanonvuur.
In de streek van 01 ty hebben dc Turken
bij Tewa zonder resultaat hel vuur geopend.
Bij de dorpen Alhiz en Koe li ga scher
mutselingen tusschen patrouilles.
In de streek van Van deden onze verken
ningsgroepen geslaagde tochten.
Overigens is er aan het front geen verande
ring.
P a r ij s, 6 S e p l. (Ilavas). Volgens be
richten uit tie beste bron, ontvangen in
Dedcagalsch, zouden de Turkscue legers in
den loop van de laatste gevechten bij Dcdea-
gatsch meer dan 20.000 dooden verloren heb
ben op liet schiereiland Gallipoli. Eiiide-
looze konvooien gewonden zijn naar Kon-»
stanlinop&l onderweg.
Konstantinopel,6 Sept. (W. Bè.)
Communiqué van het hoofdkwartier.
Aan het Dardanellenfront is niets van be
lang gebeurd. De vijand beschoot bij lus-
schenpoozcn zonder succes met zijn land
en scheepsgeschut onze stellingen van Ana-
forta en Sedd ul Bahr. Onze artillerie ver
oorzaakte brand in de loopgraven en in de
artilleriestellingen van den vijand bij Ana-
forta.
B e r 1 ij n, 6 September. (W.-B.) Officieel
bericht.
Volgens mededeeling van een onzer duik-
booten, die op zee de U 27 heeft ontmoet, heelt
de laatste omstreeks den lOden Augustus ecu
der oudere Engclschc kleine kruisers len
Westen van de Ilcbriden in den groncl ge
boord. De U 27 zelf is niet teruggekeerd. Daar
zij sinds geruimen tijd op zee is, moet men
haar als verloren beschouwen.
Den lSdcn Augustus, om 7 uur 's namiddags,
is wederom een Duitsche duikboot door een
Engclsch passagiersschip met kanonnen be
schoten. De duikboot had gepoogd, dit stoom
schip, dat zij in liet kanaal van Bristol aan
trof, door een waarschuwingsschot lot sloppen
te brengen.
Petersburg, 5 Sept. (T el.-agent-
schap). Communiqué van den grooten gene-
ralen staf.
In de Zwarte zee vielen heden onze torpe
dobooten Pronzitelny en Bystry, onder be
vel van den kapitein ter zee prins Troubetz-
koi, bij Gourgoudah den Turkschen
kruiser Hamidieh en twee torpedobooten
aan. Na twee uren van strijd nam de ge
havende vijand de vlucht naar den Bosporus,
door onze torpedobooten vervolgd. Hij liet
vier met steenkolen geladen schepen in den
steek, die hij had moeten beschermen en die
in den grond geboord werden.
Menigeen wordt geruïneerd niet door
hetgeen hij werkelijk noodig heeft, maar
door hetgeen hij meent noodig te hebben.
door
OTTO M MOELLER.
Uit het Dcensch.
80
Ik mag in huis alleen loopen, buiten niet.
Ik heb getracht uw cel te naderen doch er
was telkens een oppasser op de gang. Vlucht
is onmogelijk, want rondom zijn niets dan
gevaarlijke klippen en de zee; de eenige
uitgang is de groote poort en die wordt
streng bewaakt. Sj."
Erik moest de beantwoording van dezen
brief nog wat uitstellen, daar de oppasser
ieder oogenblik kon komen. Hij verborg dus
den kleinen papiervoorraad tusschen den
iVloer en den gecapitonneerden wand.
Even daarna kwam de oppasser hem voor
'de gewone ochtendwandeling afhalen; in
"den tuin keek hij meermalen om zich heen
of hij ook eenig spoor van Sjemsky kon ont
dekken, maar tevergeefs. Hij hield zich on
getwijfeld op een afstand, uit angst dat ze
xich bij een tweede ontmoeting niet goed
jouden kunnen houden.
Na zijn ontbijt vond Erik gelegenheid,
Sjemsky te antwoorden, en een half uur na-
ditf hij zijn epistel had afgevaardigd, kwam
er reeds een nieuwe brief. Onbemerkt gin
gen er zoo dien dag nog een paar corres
pondenties heen en weer.
De inhoud liep over de- verschillende af
deel ingen der inrichting, de gewoonten van
het personeel, alles met het oog op de mo
gelijkheid eener vlucht. Sjemsky bleef bij
zijn inzicht dat er slechts sprake kon zijn
van ontvluchten door de groote poort, daar
slechts van daaruit een weg naar het strand
liep. Aan alle andere zijden was het ge
bouw door loodrechte rotsen ingesloten.
Alle vensters waren zoo klein, dat geen
mensch zich daar door kon wringer., zelfs
al ontbraken de tralies. Vlak over de hoofd
deur was het magazijn en in den grond
daarvan bevond zich een groote opening die
diende om alle mogelijke proviand door te
laten, en die in den regel slechts door een
luik gesloten was, zonder slot of grendel.
Men Icon het zonder bezwaar openmaken en
zich aan de touwen naar beneden laten
zakken en vandaar naar de groote poort
komen.
Het ergst was echter de deur zelf open te
krijgen, daar deze slechts als een brand
kast door middel van een letterslot waarvan
men den sleutel kende kon worden geopend.
Al had men dus het geluk den portier in
zijn slaap te overrompelen en hem den
sleutel te ontnemen, was men nog niets ge
vorderd. Het eenige was hem door bedrei
gingen te dwingen zelf open te maken, mis
lukte dat echter dan was men voor eeuwig
verloren. Hem was uit goede bron bekend,
dat twee politieke gevangenen, evenmin
krankzinnig als hij, getracht hadden te
vluchten. Ze werden echter op heeterdaad
betrapt en in hun cellen gemetseld. En al
gelukte het hun uit het gesticht te komen,
waar zouden zij dan nog heen moeten? Het
eiland te verlaten was zoo goed als onmo
gelijk; neen er bleef hun niets anders over
dan te wachten tot het toeval hun "te hulp
kwam.
Sjemsky was het vergund zijn cel te ver
laten, de oppassers hielden hem voor een
goedige man die zeer bruikbaar was bij alle
mogelijke huiselijke werkzaamheden. Alleen
des nachts grendelde men zijn deur, maar
met een langen spijker kon hij dien grendel
van binnen uit wegschuiven. Hoe zou hij
echter in Erik's cel kunnen komen, die niet
alleen gegrendeld maar stevig gesloten
werd. Er was maar één weg en dat was den
oppasser die 's nachts de wacht hield den
sleutel af te nemen.
Erik had daarom reeds een plan bedacht;
hij had namelijk opgemerkt dat des Vrijdags
een oppasser over de gang liep, die een
groot liefhebber was van bier. Liet Erik dus
iets over, dan zou hij niet talmen met het
uit te drinken, dikwijls reeds had hij dit ge
daan. Kon Sjemsky hem nu maar wat chloral
of morphine bezorgen, dan was de eerste
zwarigheid overwonnen.
Op een Donderdag toen de corresponden
tie ongeveer een maand geduurd had, bond
Erik het volgend briefje aan den draad:
„Vrijdagnacht één uur; zend mij vandaag
eenige grammen chloral en zoo mogelijk
een fleschje chloroform. Moed gehouden.'
Vergeet niet uzelf ook van chloroform te
voorzien."
XXVIII.
Het werd Vrijdagavond.
Erik werkte met veel moeite zijn avondeten
naar binnen, telkens gestoord door den op
passer die met glinsterende oogjes naar de
bierkruik keek.
Eindelijk verwijderde hij zich een oogen
blik.
Met bonzend hart nam Erik snel een
klein toegevouwen papier uit de geheime
bergplaats, opende het en liet enkele gram
men van de kleurlooze kristallen in het bier
vallen, die zich snel oplosten.
„Gelukkig dat ik dit choral ben machtig
geworden, dat merkt hij zeker niet en
morphine zou hij dadelijk geproefd hebben",
dacht Erik.
De oppasser trad weder binnen, en dacht
klaarblijkelijk dat het vurig begeerde bier
opgedronken was; des te grooter was dus
zijn verrassing toen Erik hem zeide alles
weg te nemen en hij nog meer dan helft
in de kruik vond. Dadelijk zette hij die aan
den mond en leegde den inhoud in één
teug. Daarna verwijderde hij zich met kruik
en glas, de deur zorgvuldig achter zich
sluitend.
Erik keek door het sleutelgat en zag dat
de man zich even later de hand voor het
hoofd drukkend, naar een stoel wankelde die
altijd op de gang stond. Het duurde geen
twee minuten of hij lag gerust te slapen, het
hoofd in den arm geleund. 1
Erik bleef aan de deur staan luisteren. Als
er nu maar niemand kwam die den slapen
de wakker maakte. Telkens wanneer een der
krankzinnigen in zijn cel schreeuwde of wan
neer hij iets meende te hooren, kromp hij
ineen. Er kwam echter niemand en het chlo
ral kon dus ongehinderd uitwerken.
„Minder dan het gewone maximum heb
ik hem zeker niet gegeven, ik wil nu maar
hopen dat hij niet al te luid snurkt," dacht
Erik.
De klok in den toren van het gebouw sloeg
middernacht, half één en één uur. Waar
toch Sjemsky mocht blijven? Erik telde de
seconden: hoe licht kon hij niet verhinderd
ziin. Hij hoorde geen geluid op de gang,
kwartier voor tweeën was er nog niets van
Sjemsky te bespeuren.
Eensklaps was Erik bijna met een harden
bons op den grond getuimeld daar de deur
waartegen hij leunde, met een ruk open ging.
Het was Sjemsky die zoo geruischloos zijn
werk verricht had dat zelfs Erik hem in do
koortsachtige spanning waarin hij verkeerde
niet gehoord had.
Zij drukten elkander de hand; tot zwijgen
aanmanend legde de Pool den vinger op zijn
mond. Zoo onhoorbaar als Indianen die een
vijandelijk kamp gaan verkennen, liepen ze
op kousen de gang op, en vervolgens de trap
die naar de voorraadkamer op de bovenste
verdieping leidde. Voor de deur liep een
breedgeschouderde kerel op en neer.
Wordt vervolgd
