f»T EBMLION
MNRJINDEl 1.1. SCKOTERMAH&Zn-
IlIncWislrul 94. Ttlil. 149.
"STADSNIEUWST
Üit den omtrek.
Nederland en de oorlog.
De Bteenkolenqu^estie.
Door het Kolenbureau is, naar het Hbl.
mededeelt, aan de contractanten van Duit-
Bche steenkolen een circulaire gezonden,
waarin het volgende wordt gezegd:
„Tot ons leedwezen moeten wij u mede-
deelen, dat voorloopig in Duitschland geen
uitvoer-consenten te verkrijgen zijn vóór:
magerkolen, anthraciet, E.sskolen, briketten
(m.et inbegrip van eivormbriketten).
„Voorts is de uitvoer der overige kolen-
soorten nog verder beperkt, zoodat thans
voor die soorten slechts mogelijkheid be
staat om de helft te leveren van het quan
tum, waarop oorspronkelijk door ons bij
de distributie gerekend was.
,,Dc levering der in den aanhef genoem
de soorten is dus voorloopig onmogelijk, ter
wijl voor die Duitsche kolensoorten, waar
voor nog uitvoer-consenten te krijgen zijn, de
Importeurs voorloopig slechts verplicht zijn
om 50 pCt. der verkochte hoeveelheden te
leveren.
„Door ons worden nog steeds pogingen
aangewend om den uitvoer van grootere
quantiteiten mogelijk te maken. Mochten
deze pogingen een gunstig resultaat hebben,
dan zullen wij de meerdere kolen ponds
pondsgewijze over de bestaande contracten
Yerdeelen."
Aardappelen.
Volgens mededeeling van den minister
van landbouw bedraagt de opbrengst van
consumptie-aardappo,en dit jaar ruim 8 mil-
lioen H.L. minder dan in 1914, welk kwan
tum toen werd uitgevoerd. Met het oog op
deze geringere opbrengst zijn er bezwaren
tegen de wederopenstelling der grenzen.
Kanc!c!smaetÊïjkfiedere.
Naar het Handelsblad verneemt hebben
'de onderhandelingen, die de N. O. T. voert
over de zich aan boord van het stoomschip
r.Krakatau" bevindende koffie, welke vol
doet aan de voor onbelemmerde overvaart
gestelde voorwaarden, een bevredigend ver
loop. Wanneer alsnog het bewijs dat uit
de scheepspapieren niet geleverd werd
wordt bijgebracht, dat de koffie afkomstig is
van een Nederlandsche onderneming en be
stemd voor haar vertegenwoordiger hier te
lande, zal tegen verdere verscheping naar
Nederland met de „Krakatau" waarschijn
lijk'geen bezwaar worden gemaakt. In het
tegenovergestelde geval is het niet uitgeslo
ten, dat de partij voor het Prijzenhof in Lon
den wordt gebracht.
De N. O. T. en de Middenstand.
De Bond van Besturen van Middenstands-
vereenigingen te 's Gravenhage, waarbij aan
gesloten 27 Haagsche vereenigingen, heeft
evenals de Winkeliersvereeniging te Am
sterdam en de Handelsvereeniging te Rot
terdam, met de N. O. T. een overeenkomst
getroffen, waardoor de Handeldrijvende en
Industrieele Middenstand op gemakkelijke
voorwaarden aan goederen uit het buiten
land geholpen kan worden. Met geringe on
kosten en zonder bankgarantie te stellen,
kunnen bedragen tot 150 in behandeling
worden genomen.
De in Nederland vertoevende
Belgen niet opgeroepen.
Men schrijft aan de Tijd.:
Hier te lande is een telegram ontvangen
van den Belgischen Minister van Oorlog te
Havre, waarin op een desbetreffend verzoek
werd geantwoord, dat de legerwet van 1
Maart 19T5, niet geldt voor de in fïederland
vertoevende Belgen. Dezen worden dus niet
ongeroepen.
Kon. Nat. Steuncomité.
Blijkend de 56e lijst van 6 tot en met 11
September aan bijdragen voor het Kon. Nat.
Steuncomité ingekomen een bedrag van
f 23.797.20^, makende met de bedragen
2er vorige lijsten een totaal aan ont
vangen bijdragen en toezeggingen van
f 2,920,046.22X.
Uitwisseling van
gewonden.
Heden heeft via Esschen, eene uitwis
seling plaats van 120 invalide Engelsche ge
wonden. De speciale trein is heden namid
dag te Roosendaal aangekomen. Vrijdag
37 invalide Duitschers uitgewisseld.
De bonte rok van Jozef. Te
Dinxperlo is een ontvlucht Russisch krijgsge
vangene aangekomen uit het Kamp bij Mun
ster. Hij had een Duitsche jas, een Belgische
broek, Russische laarzen en een Fransch
vest aan, en kreeg nu nog een Hollandsche
pet op.
fijnen.
Gedurende September zijn op onze kust
28 mijnen aangedreven. Hiervan waren 4
van Engelschen, 19 van Duitschen en 5 van
«- onbekenden oorsprong. Het totaal der se
dert het begin van den oorlog aangedreven
mijnen bedraagt thans 673, waarvan 350 van
Engelschen, 57 van Franschen en 93 van
Duitschen oorsprong, terwijl van 173 de oor-
Sprong onbekend is gebleven.
De olectrische grensversperring.
Nader meldt men uit Oostburg aan de
•Xe!.:
Gisterenmorgen zijn hier de lijken van
vee soldaten, afkomstig uit de provincie
rnesland, aangebracht. Zij behoorden tot de
grenswacht van het twee uren gaans van
Juer gelegen gehucht St. Kruis. Zij waren
o en donkeren nacht verdwaald, onder de
raa versperring op Belgisch gebied door-
^och door den geladen draad on
middellijk gedood.
Zij waren op Belgisch grondgebied. De
uitsche schildwacht zag de beide mannen
,v *en' /apporteerde 't aan zijn wacht, waar
op eenige manschappen onder bevel van den
rjvachtcommant tot de versperring naderden.
Onze grenswacht werd door Duitsche
fie waars chuwd. j
Nadat de grensdraad en de duóbele afras
tering waren ontladen, werd de toestand der
twee Nederlandsche soldaten opgenomen.
Het bleek dat zij op slag waren gedood.
De lijken moesten tot aan den ochtend op
de plaats van het onheil blijven, er werd een
Duitsche post bij geplaatst.
Des morgens werd aan eenige van onze
officieren vergund, op Belgisch terrein te
komen.
Een Duitsche commissie van hoofd- en
subalterne-officieren heeft, in het bijzijn van
eenige Nederlandsche officieren, de oorzaak
van den dood vastgesteld.
Vergund werd dat de lijken op ons gebied
werden overgebracht. Ze zijn daarop naar
Oostburg vervoerd in afwachting van de be
slissing der familie omtrent de plaats der be
grafenis. Namens den opperbevelhebber van
zee- en landmacht is telegrafisch een rap
port over het gebeurde opgevraagd.
De beide gedoode militairen zijn de 27-
jarige J. de Jong, van Heerenveen, die een
jonge weduwe achterlaat, en de 24-jarige F.
Reitsma, van Sexbierum. De verslagenheid
onder hun kameraden is groot.
De stroom afgesneden.
Een tijdlang schijnt de stroom afgesneden te
zijn geweest. Een correspondent in Brabant ver
neemt, dat van Zaterdagochtend tot gisteren
geen electrische stroom door de grensversperring
ging. Men vermoedt, dat het smokkelaars ge
lukt is den draad af te snijden. L it Baarle-
Nassau, waar vele Belgen vertoeven, was het
nieuws spoedig in de Belgische grens-gemeenten
bekend en vele Belgen maakten 's nachts van de
gelegenheid gebruik naar Holland te komen.
Smokkelen.
Dat ook in het arrondissement Middelburg
veel smokkelwaar in beslag wordt genomen,
blijkt wel hieruit, dat Vrijdag door den ont
vanger der registratie te Middelburg zullen
worden verkocht: 10 vaten petroleum en
eenige bussen petroleum, 4985 K.G. tarwe
bloem, 1010 K.G. rijst, 170 K.G. sago, 300
K.G. gerst, 700 K.G. zeep, 342 K.G. schoen-
crème, enz.
Raadsverkiezing te Rotter
dam. Gisteren zijn candidaat gesteld voor
het lidmaatschap van den gemeenteraad in
het kiesdistrict Rotterdam IV, (vacature-mr.
S. Muller Hzn.) de heeren J. Brautigam (S.
D. A. "P.), O. S. Knottnerus (lib.), dr. W. van
Ravesteijn Jr. (S. D. P.) en G. A. van der
Wilde (C.-H.)
N. V. V. Het Ned. Verbond van Vak-
vereenigingen houdt op Maandag 8 en Dins
dag 9 November te Amsterdam een buiten
gewoon congres ter bespreking van den eco-
nomischen toestand der arbeidersklasse in
ons land. Het woord zullen voeren de hee
ren F. M. Wibaut, S. R. de Miranda, J. v. d.
Tempel, Henri Polak en J. Oudegeest.
Belasting op tabak en sigaren.
De Vereeniging van Sigarenwinkeliers te
's-Gravenhage heeft evenals de Rotterdam-
sche Kamer van Arbeid in de Tabaksindus
trie aan de Tweede Kamer der Staten-Ge-
neraal instemming betuigd met het adres
van het „Verbond van Vereenigingen van
Sigarenfabrikanten in Nederland", gevestigd
te Utrecht, inzake belasting op tabak en siga
ren, en derhalve verzocht, de door de Re
geering voorgestelde belastingontwerpen op
tabak en sigaren niet aan te nemen.
Huldiging Jaap Eden.
Het comité tot huldiging van Jaap Eden,
ter herinnering aan zijn 25-jarig sportjubi-
leum heeft als datum der huldiging vastge
steld Dinsdag 19 October a.s., den verjaar
dag van Eden.
Allerlei omstandigheden hebben er toe
samengewerkt om de aanbieding van het
huldeblijk niet in Haarlem, doch in Amster
dam te doen plaats hebben.
Een der zalen van hotel American is
daarvoor welwillend ter beschikking der
commissie gesteld.
De aanbieding zal geschieden in een fees
telijke bijeenkomst; de heer Edo Bergsma,
burgemeester van Enschedé, voorzitter van
den Alg. Ned. Wielrijdersbond, heeft zich
bereid verklaard de feestrede uit te spreken.
De soirée zal een sportief karakter dra
gen; artisten van naam hebben hun mede
werking toegezegd.
Per auto zal Jaap van zijn woning worden
afgehaald.
Van Meel.
Naar het N. v. d. D. verneemt heeft de vlie
ger Van Meel het voornemen de aviatiek
vaarwel te zeggen, om ziek in den handel te
begeven, hier te lande of in Nederlandsch-
Indië, doch dat dit dan eerst zal zijn na af
loop van zijn contract met de Regeering, ver
moedelijk over ongeveer twee jaar. De proe
ven met het door hem vervaardigde toestel,
voor water van geringe diepte, op 11 Sep
tember j.l. voor de eerste maal op de Waal
te Tiel genomen, doch toen slechts gedeel
telijk gelukt, door het lekstooten van een der
drijvers op een krib, zijn nog niet weder her
haald. Naar verluidt, zouden deze niet wor
den voortgezet, ook door de groote veran
dering of verbetering, welke het toestel zou
moeten ondergaan, na de eerste proef geble
ken.
J aangehouden, is, na monsterneming, door de
regeering weer vrijgelaten.
I Verduistering. Te 'sGraven
hage is door de politie aangehouden een
klerk bij de administratie der Duinwaterlei-
j ding, die verdacht wordt zich te hebben
schuldig gemaakt aan verduistering. Bedoel
de beambte, die reeds ongeveer 10 jaren bij
de Duinwaterleiding in betrekking is, zou
namelijk een quitantie valschelijk hebben
opgemaakt en onderteekend en vervolgens
op die quitantie geld bij den kassier hebben
geind.
De aangehoudene is naar het Huis van
Bewaring overgebracht.
S m o k k e 1-b a b y. Men schrijft uit
Venlo aan de „Geld.":
Dezer dagen arriveerde aan de grens een
vrouw met een kinderwagen, waarin een sla
pend kindje lag. Bij onderzoek door de grens
wacht bleek echter, dat de „lieve kleine" be
stond uit meel, rijst enz. Voor het hoofdje zat
een masker.
Natuurlijk werd de slaap van het teeder
wichtje wreed gestoord I
Een pleizierige vader. De
zer dagen werd gemeld dat een eigenaardig
„gevonden voorwerp", namelijk een kinder
wagen met een kind er in, aan het politie-
bureel Riviervischmarkt te 'sGravenhage was
gedeponeerd.
De rechtmatige eigenaar, die opzettelijk
een en ander aan het Korte bosch had „ver
loren", is opgespoord. Het bleek te zijn een
zandschipper, wonende aan de Hemsterhuis-
straat te Den Haag, wiens vrouw Zondag
avond uit vrees voor mishandeling de echte
lijke woning was ontvlucht, daar achterlaten
de twee kinderen, waarvan één slechts twee
jaren oud. Des nachts heeft de vader dat jon
ge wicht in den kinderwagen gezet en heeft
daarop wagen en kind naar het Kortenbosch
gebracht en daar, niettegenstaande dat het
plasregende, geplaatst voor de woning van
zijne schoonouders, bij wie zijne vrouw in
trek had genomen.
Tegen den man is proces-verbaal opge
maakt.
A u t o-o n g e 1 u k. Op den rijksstraat
weg tusschen Muiden en Naarden reed gis
terenmorgen een militaire auto tegen een
wagen en kantelde.
De inzittenden, een kapitein der genie en
de chauffeur, werden beiden gekwetst. De
auto werd geheel vernield.
Verdronken. In de Genievaart na
bij den Sloterweg onder Haarlemmermeer
zijn Maandag gevonden de lijken van den 24-
jarigen schipper G. Slootweg uit Hazerswou-
de en diens echtgenoote. Door een of an
dere oorzaak is vermoedelijk de vrouw, die
aan het roer stond, over boord geraakt en
is de man, die in de lijn liep, bij zijn pogin
gen om haar te redden, verdronken.
Een leeperd. Een landweerman,
die het thuis eenvoudig gewoon is, wordt
ingekwartierd bij veel royaler levende men-
schen. 's Middags vindt hij bij zijn bord een
servet.
Als des avonds de luitenant hem vraagt:
,hoe hij het getroffen heeft?" antwoordde
hij:
„Best luit., ik heb reusachtig gegeten,
maar één ding begrijp ik niet best: naast
mijn bord lag een netjes opgevouwen zak
doek en ik was toch beslist niet verkouwef"
Dagbl. v. Z.-H.
V r ij g e I a t e ru De groote partij mar
garine, welke te Losser door de douane was
De „Koningin Emma".
De Nieuwé Berging-Maatschappij heeft, na
onderzóek van het wrak van het s.s. „Konin
gin Emma", aan de directie van de Maat
schappij „Nederland" gerapporteerd, dat het
schip niet te bergen is, doch er kans bestaat,
dat van de lading geborgen kan worden door
het maken van openingen in den romp van
het schip.
Naar aanleiding hiervan heeft de directie
van de Mij. „Nederland" genoemde berging-
maatschappij opgedragen, pogingen aan te
wenden tot berging der lading en andere
goederen.
De sleepboot „Schelde" en het bergings
vaartuig „Buffel", vertrokken hiertoe heden
ochtend van Maassluis naar het wrak.
Marktberichten.
Eiermarkt te Kardenberg.
Aanvoer 30)00 stuks.
Hoogste prijs f 9.25. Laagste prijs f 8.50
Gemiddeld f 8.85.
Stemming traag
Eiermarkt te Ommen.
Aanvoer 50000 stuks.
Hoogste prns f 9.—. Laagste prijB f 8.50
Gemiddeld f 8.75.
Stehiming traag.
Eiermarkt te Olst.
Aanvoer 80CO stuks.
Hoogste prijs f 10.Laagste prijs ƒ9.—
Gemiddeld 9.50.
Stemming
Reclame.
sg& S3 m per anker f 34.—.
per flesch - 0.85
Religieus Soc. Verbond.
Gisteravond hield de afd. Amersfoort van
modorne arbeidersbeweging verwaarloosd
en dat wreekt zich thans in de internationale.
Gezegend voor de soc.-dem. wanneer die
zwakke piek wordt blootgelegd en er wordt
gestreefd naar genezing en daarvoor willen
de rel. socialisten veel doen. Niet op het
kompas van eigen belang, niet op het kom
pas van klassebelang uitsluitend maar op het
kompas van Gods wil, der menschen heil,
willen de religieuse socialisten varen.
Van de gelegenheid tot debat werd ge
bruik gemaakt door de heeren Kortland en
v. d. Burg.
vereeniging als volgt o .ri c „ie wa- persoonlijkheid is op den achtergrond ge-
ken voor de finantieele belangen harer le- drongen. Die verkrimping der persoonlek*
den, in het bijzonder ten opzichte van die heid is geworden de zwakheid der internatio«
belangen voor zooverre deze bij de loterij- nnle sociaal-democratie. Dé ziel is door de
geldlesning van de vereeniging tot bevor
dering van 's Lands wearbaarheid te Rotter-
dam van Mei 1371 zijn betrokken en van de
belangen van de houders van loten in deze
i loterij voor zooverre aan haar opgedragen.
I .Leden kunnen zijn a. personen, b. rechts-
I persoonlijkheid bezittende vereenigingen en
I vennootschappen. Het bestuur bestaat uit
zeven leden. Bij ontbinding der vereeniging
zullen hare bezittingen komen ten bate van
de maatschappij Zandbergen, vereeniging
tol verpleging van weezen in het huisgezin,
geyestigd te Amersfoort
Op deze statuten zal de Kon. goedkeuring
worden aangevraagd.
Bij de nu volgende bestuursverkiezing
werd het voorloopig bestuur met groote
meerderheid .definitief gekozen.
Het bestuur is dus samengesteld als volgt:
Mr. A. J. Fokker (Leiden), voorzitter; J.
Frijda Lzn. (Utrecht), secretaris; H. Lams-
velt (Arnhem), penningmeester; C. Blatt,
(Amsterdam); E. Fnjda (Den Haag); A.
Groeneveld (Amsterdam); Mr. H. J. van
Noppen Jr. (Utrecht); allen commissarissen.
Op Mr. F. A. van Hall was 1 stem uit
gebracht.
Hoewel op deze tweede vergadering, in
tegenstelling met de eerste, die door een
30-tal personen was bezocht, slechts nu,
met het bestuur mee, 13 belanghebbenden
aanwezig waren, deelde de voorzitter mede
dat hij een groot aantal sympathiebetuigin
gen uit' het geheele land ontvangen had.
Binnenkort zullen de houders van loten in
den lande worden opgeroepen him loten bij
het bestuur in te leveren en zich onder de
bescherming van de vereeniging te stellen.
De voorzitter wekte voorts de leden op tot
het voeren van een krachtige propaganda.
Na eenige besprekingen werd de vergade
ring gesloten.
Postspaarbank.
Aan het postkantoor en de hulpkantoren
werd in September bij de Rijkspostspaarbank
ingelegd 45.458.98 en teruggevraagd
33.489.86. Het laatste boekje is nr. 19709
Een faillissement
(van Bjornsterne Bjornson).
(Kon. Ver. Het Nederl. Tooneel).
De groothandelaar Tjaelde verkeert in fi
nantieele moeielijkheden, drie jaar lang heeft
hij met de uiterste inspanning z'n bedrijf nog
staande weten te houden, maar nu gaat het
om er op of er onder.
Het eerste bedrijf toont Tjaelde (Jan C. de
Vos) in den huiselijken kring. Voor z'n vrouw
en dochters heeft hij z'n zwaren strijd ver
borgen gehouden en nu snijdt het hem door
de ziel, als hij de bittere taal van z'n doch
ters moet hooren over een anderen faillie
ten koopman, wiens gezin in de diepste el
lende moet achterblijven.
Al z'n hoop vestigt Tjaelde nog op consul
Lint, die uit Christiania zal overkomen. Hij
zal trachten hem te bewerken en nog een
maal een groot voorschot te krijgen om z'n
zaak er bovenop te helpen.
Kort voor Lint's komst, krijgt hij onver
wacht bezoek van advocaat Berent (Louis
Bouwmeester) die hem meedeelt als verte
genwoordiger der Banken een onderzoek
in te stellen naar den toestand der bedrijven
in die streek en hem daarom verzoekt een
balans te mogen ontvangen. Tjaelde belooft
een balans dienzelfden dag nog te zullen
zenden.
Dan treft hij maatregelen om consul Lind
zoo grandioos mogelijk te ontvangen en hem
na de conferentie, een maaltijd aan te bie
den, waartoe een aantal invloedrijke stadge-
nooten genoodigd worden en die van zijn
triomf getuigen zullen zijn.
Zoo zeker is Tjaelde van het welslagen de
zer laatste poging, dat hij de balans al ter
stond verzendt, zich verheugend, dat hij ein
delijk rust zal hebben en geen comedie meer
het Religieus Socialistisch Verbond een zal moeten spelen.
openbare vergadering in de Arend, waarin De conferentie heeft naar wensch plaats
als spreekster optrad mej. A. v. d. Vlies (En- en in het tweede bedrijf zien wij de genoo-
ka) van Schiedam met het onderwerp: De digden aan het dessert. Consul Lind, (voor-
Religieus Soc. samenkomsten en de arbei- treffelijk gespeeld door Warmelo Sr.) is ge-
dersbeweging. j heel door Tjaelde ingepalmd en in zijn af-
De heer Baartman opende de druk be- scheidsrede roemt hij de soliditeit van diens
zochte vergadering, waarna mej. v. d. Vlies zaak. Wat tot allerlei gevolgtrekkingen en
het woord verkreeg. glossen van de gasten aanleiding geeft. Dit
De menschheid, zegt spr., is thans als een is een zeer aardig tooneel; onder de gasten
schip in nood. Boven ons de wolken van de- 1 zijn kostelijke types (de dominee, van
generatie en om ons de kreten van de ve- Schoonhoven en ckef Jacobsen, v. d. Veer),
len, die in dezen oorlog verloren gaan. En In het tweede bedrijf ligt het hoogtepunt
de star der hope, die we socialisme noemen, van het stuk het onderhoud tusschen Tjael-
waar is die? Sommigen zien in deze tijden de en advocaat Berent. Deze heeft de balans
de ineenstorting van het socialisme en an- ontvangen en zegt naar aanleiding daarvan
deren meenen, dat het nog in volle glorie j eenige opmerkingen en vragen te willen
glanst. De een oordeelt te hard maar de an- doen .Post voor post nagaande, concludeert
der te licht. Na den oorlog zal een harde tijd hij dat de balans valsch is en dat er in plaats
aanbreken voor het socialisme. Daarom zal j van een actief van vier ton een passief van
men alles, moeten aanwenden om het inter
nationale socialisme te versterken en de
groote kracht- daartoe is de religie, gezien
als majesteit en niet in het dienstkleed der
vorsten. Schrikbarend is nog de onbekend
heid met den Bijbel, niet alleen bij de arbei
ders, maar ook bij de hoogere geesten. De
bijna een millioen is.
Deze scène werd door de beide groot
meesters der tooneelkunst subliem gespeeld.
Louis Bouwmeester, die slechts tweemaal
ten tooneele kwam, gaf bewonderenswaar
dig, fijn-gedétailleerd spel te zien. De ijzige
kalmte, waarmee hij Tjaelde steeds verder
Daar weldra zal worden overgegaan tot
een intercommunale arbeidsbemiddeling,
waarvan de plannen door het bestuur van de
Vereeniging van Nederlandsche Arbeids
beurzen zijn medegedeeld aan alle gemeen
tebesturen des Rijks, waarvoor het Rijk in
31 districten is ingedeeld, heeft de burge
meester van Utrecht aan zijn ambtgenooten
van alle onder het district Utrecht ressortee-
rende gemeenten een rondschrijven gericht
tot bijwoning eener vergadering te Utrecht,
welke gehouden zal worden ten stadhuize op
9 October, des namiddags te 1 'A uur, ten
einde de besturen der verschillende gemeen
ten in de gelegenheid te stellen nadere bij
zonderheden te vernemen aangaande de
wijze,' waarop men .zich de praktijk der inter
communale samenwerking denkt. In de ver
gadering zullen tegenwoordig zijn de voor
zitter of secretaris van het bestuur der Ver
eeniging van Nederlandsche Arbeidsbeur
zen, voorts het bestuur en de directeur van
de Gemeentelijke (tevens districtsarbeids
beurs te Utrecht.
In het Gebouw voor K. en W.
te Utrecht, werd gisterenavond de twee
de vergadering gehouden van houders van
Weerbaarheidsloten. Als voorzitter fungeer
de mr. A. J. Fokker uit Leiden. De notulen
uitgebracht door den heer J. Frijda Lzn. uit
Utrecht, werden ongewijzigd goedgekeurd.
In behandeling werden nu genomen de
concept-statuten
In art. 4 dezer statuten wordt het doel der
rel. soc. samenkomsten kunnen een goed in het nauw drijft en hem er ten slotte toe
werk doen, door die leemte bij de arbeiders brengt z'n faillissements-aanvrage te teeke-
weg te nemen. nen bleef onverstoord bij alle elkaar snel
Maar dit is slechts het kleinste. Grooter i opvolgende gemoedsstemmingen van den
nut stichten ze door duidelijk te maken, datgroothandelaardiens trotsch zelfvertrou-
Christendom, religie en socialisme vereenig- wen eerst, diens onrust dan, als hij begint te
baar zijn. Wijst men op de homogeniteit van j vermoeden dat Berent z'n positie door-
Christendom en socialisme, dan moet men i schouwt, diens wanhoop, als hij zich alle
wijzen op de ethiek van het Christendom. Het j troeven uit de hand gespeeld ziet en ver-
socialisme toch is juist de toepassing van neemt dat Berent zelfs consul Lind op hel
het Christendom. Het kapitalisme is anti-allerlaatste oogenblik nog gewaarschuwd
christelijk, het huidige Christendom is tegen heeft, diens dreigementen, als hij buiten zich
de zuiging van het kapitalisme niet bestand, j zelf geraakt en geen uitkomst meer weef,
Komende tot het derde punt, stélt spr. vast
dat men wel onderscheid moet maken tus
schen Christendom en Kerk. De zichtbare
kerk heult met het kapitalisme en heeft daar
door een mammonnistisch karakter aangeno
men. Religie is geheel iets anders en dit te
verduidelijken, is ook de taak der rel. soc.
samenkomsten.
En de vierde beteekenis der samenkom
sten is, met den geest der religie de interna
tionale sociaal-democratie in contact te bren
gen. De internationale is gedrenkt met het
materialisme. Figuren als Keir Hardie, die
voorging en bad in zijn kapel zijn zeldzaam.
Maar dat dat zoo is, is voor een groot deel
de schuld der kerken ,van de christelijke po
litieke partijen, die het proletariaat onder het
juk van het kapitalisme houdt. Het historisch
materialisme van Karl Marx is er daardoor
bij de arbeiders grif ingegaan.
Wanneer men het historisch materialisme
beschouwt als Marx, dat het bewustzijn be
paald wordt door het zijn, dan zou geen
Christen dat aanhangen. Maar beschouwt
men het als een economische geschiedbe
schouwing, dan onderschrijft de christen dat.
De groote arbeidersbeweging heeft zich aan
den fatalistischen Marx nooit gestoord. Ze
is niet passief, niet afwachtend. Maar de soc.
democratie heeft het overgebracht op de
persoonlijkheid en geleerd, dat de mensch
is het product van de omstandigheden.
Steeds is gewezen op het eigej\ belang, de
diens genadesmeeken aan den onvermurw*
baren advocaat, diens gebrokenheid ten
slotte, als hij de aanvrage geteekend heefl
en nu z'n vrouw en dochters zal moeten op
de hoogte brengen, al deze stemmingen zoo
meesterlijk door de Vos weergegeven.
Slechts aan het slot van dit bedrijf, deed
Bouwmeester wat al tebouwmeester
achtig.
Het vierde bedrijf vonden wij het minste,
uitgesponnen, sleepend en bioscoperig.
Vooral de damesrollen, toch al vrij onbeduk
dend in hun stuk, gaven noch aan mevr.
Holtrop-van Gelder als mevr. Tjaelde, di<$
hoewel nooit In vertrouwen genomen toelf
alles begrepen had door Tjaelde's onrustlgO
slaap en hardop droomen en misschien mee*
nog dan hij geleden had, noch aan Emma
Morel als haar dochter Signe veel gelegen*
held hare talenten te ontplooien. Rika Hop#
per had, als de oudste dochter, daartoé
slechts gelegenheid in haar ouderhoud
met den boekhouder, de koele, onbe*
wogen Valborg, (v. Dalsum), wiens ver*
eering zij steeds bespot en versmaad had elf
'die nu de eenige trouwe vriend blijkt. Natuu£
lijk heeft Signe's verloofde, (Jac. Reule), dÏL
salon-luitenant, in wiens hart Tjaelde's mooi
rijpaard 'n wel zoo ruime plaats innam all|
Tjaelde's dochter, zoodra hij de catastrofe
zag, kwajongensachtig de plaat gepoetst 3
'n Mooi oogqnblik geeft qog het slot vant
het 4e bedrijf als Valborg hsffi yader zejft
