Isar liet land van belofte
14** Jaargang
Zaterdag 16 October 1915.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
FEUILLETON.
N° 93 Tweede Blad.
KOLONIËN;
PRIJ3 DER ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels.. f 0.50.
Elke regel meer 0.10,
Dienstaanbiedingen 25 cents bij vooruitbetaling.
Groote letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedryf bestaan zeer voordeelige bepalingen
tot het herhaald adverteeren in dit Blad, bij abonnement.
Eone circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
ABONNEMENTSPRIJS:
P,ï 8 maanden voor Amersfoort 1
Idem franco per post
Per week (mei gratis verzekering tegen ongelukken) - o.iu.
Afzonderlijke nummers
Wekelijks bijvoegsel ,ii Dollanitdn Euistronuf (onder redaotl»
Tan Thérèse van Hoven) per 8 mnd. 50 Cts.
AdvertentiSn gelieve men liefst vódr 11 uur, familie-
advertenties en berichten vóór 2 uur in te zenden.
Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
Hoofdredacteur: Mr. D.J. VAN SCHAARDENBURG.
De oorlog.
Londen, 150ct. (R.) In een artikel over
den Zeppelin-raid in de Daily Telegraph
schrijft Archibald Hurd, de bekende deskun
dige in marineaangelegenheden „De mili
taire mislukking der Duitsche luchtvaart-
politiek komt uit door het feit dat ofschoon
vele Zeppelinbezoeken aan ons land en aan
Frankrijk zijn gebracht, wat een ontzagge
lijke arbeidsprestaties vertegenwoordigt, wei
nig of geen militaire schade is aangericht.
Onze kracht tot overwinning is niet ver
minderd doch vermeerderd, omdat ons be
sluit daartoe vaster is dan ooit. Het is moge
lijk dat, wanneer het niet door de Zeppelins
en onderzeebooten geweest was, uns volk
nooit het karakter van dezen oorlog had be
grepen. Een Nemesis zal over Duitschland
komen die zal richten over de misdrijven
door zijn Zeppelins begaan, zoowel als ze er
op zal neerdalen wegens de zeerooverij door
de onderzeebooten verricht. Duitschland
heeft het monopolie in de lucht niet. Wij
mogen de hoop koesteren dat, indien wij
vandaag lijden, Duitschland dat morgen zal
doen. Zijn meerderheid in de lucht op het
asteland is reeds verdwenen en wij mogen
oekomst tegemoet zien met vertrouwen,
de dag weldra zal komen dat de wape-
:n in de lucht tegen de eigen bevolking van
Duitschland gekeerd zullen worden.
De Daily News schrijft in een hoofdartikel
o\er den Zeppelin-raid: „Een enkele goed
gep' ratste granaat aan het front zou waar-
s: jnlijk meer uitwerking hebben, indien
- -beoogde doel van militairen aard is, dan
Je bommen geworpen uit alle Duitsche
luchtschepen die Woensdag over Engeland
voeren. In geen enkel opzicht was de aan
gerichte schade, gering als ze was, van dien
aard ^at de vermogens van het land om den
oorlog verder te voeren, er minder door zou
den worden. Voor elk voordeel dat de Duit-
schers zich toeschr.jven voor deze bizondere
demonstratie van afschuwwekkendheid, is
het noodig te letten op de moreele uitwer
king er van. En de zeer aanzienlijk moreele
uitwerking van deze demonstratie is buiten
kwestie. Het is waarschijnlijk ten eenenmale
overbodig het karakter er van te doen uit
komen tegenover een volk dat, naar zijn pers
te oordeelen, hardnekkig ervan overtuigd is
dat het effect ervan slechts kan zijn, dat
men rillend denkt aan Duitschland's macht
en vol bevend ontzag is voor Duitschland's
gramschap.
Het is waarschijnlijk dat zeer weinig
Duitschers op het oogenblik op eenigerlei
wijze de overtuiging kan worden bijgebracht,
dat deze beide gevoelens zoo vreemd moge
lijk zijn aan den geest van de Engelsche
mannen en vrouwen, tegenover de bedrei
ging door de Zeppelins. Het zijn
andere gevoelens die aanwezig zijn. Welke
die gevoelens zijn, zal Duitschland binnen
den noodigen tijd tot eigen schade onder
vinden.
Oost-lndië.
De rooverbenden rondom Makasser
De correspondent van de Java Bode
schrijft:
Tegen het rooversgespuis in Takalar en
Zuid Goa is gedurende de laatste twee maan
den zoo flink opgetreden, dat de ontbinding
der benden niet ver af meer zal zijn. Gedu
rende deze maand werd slechts eenmaal ge
roofd.
Voor een groot deel is zulks te danken aan
de goede medewerking van de bevolking
zelve, die thans niet meer bang is, maar mee
helpt opsporen.
Een der voornaamste leiders, een zekere
Rasareng werd in het begin van Augustus
dood in een bosch gevonden. Vermoedelijk
was hij tegenwoordig geweest bij een ram-
pokpartij en had daar een steek in den buik
bekomen, aan de gevolgen waarvan hij is
bezweken.
Fen verlies voor het bestuur is het over
lijden van het hoofd van Bonto-Moëro, die is
gevallen als slachtoffer van zijn plicht.
Tot het zoeken van hout voor een brug
was hij met slechts één volgeling het bosch
ingegaan.
Hij zag daar een kleine bende roovers en
stuurde dadelijk zijn volgeling naar den pa
trouillecommandant om dezen te verwittigen.
Vermoedelijk is hij door die bende aange
troffen en vermoord, althans, toen de pa
trouille ter plaatse verscheen, was hij reeds
overleden en het bivak door de bende ver
laten. Den volgenden morgen omsingelden
meer dan 1000 man het bosch, men ging
zoeken en trof eenige roofers aan. Twee
ervan werden gedood en 3 gearresteerd, een
Beaumantgeweer werd buitgemaakt.
Ontzettend ongeluk.
Mr. J. Vriesendorp, die met de mrs. J. S.
Thieme en J. Lieftinck, behoorende tot den
Raad van Justitie te Makassar, aan boord
van de De Klerk was gegaan om een moord
perkara te onderzoeken, werd door een
hijschtakel aan den rug opgetrokken, waar
door hij overboord viel. Hij kwam in een
prauw terecht en bleef met verpletterd hoofd
liggen.
De dood trad onmiddellijk in.
Een krokodil, die verdwaald was.
Onlangs, toen een der Inlandsche bedien
den van mevr. B. op Sawaan te Soerabaja
in het achter het huis loopende kalietje ging
zitten, om te doen, wat iedereen op zijn
beurt pleegt te doen, gevoelde hij eensklaps
aan zeker lichaamsdeel een kriebelig gevoel.
Opspringend en zich omkeerend, stond hij
tegenover een krokodil van groote lengte.
Het dier hapte naar zijn arm en gaf daar
in een flinke beet, doch de doodelijk ver
schrikte man rukte zich los, en liep luid
schreeuwend weg.
Onmiddellijk stroomde het volk toe, vertelt
het Soer. Nbld., en om het monster te be
letten, de vlucht te nemen, plaatse men naast
de beide brugjes over de leiding een ver
sperring van afgedankte rails, zoodat de kro
kodil in zijn nauwe gevangenis zat opgeslo
ten.
Woensdagmorgen bracht de zoon van
mevr. B.f onder belangstelling van honder-
1en toeschouwers, het verdwaalde dier een
doodelijk schot toe.
De krokodil had een lengte van niet min
der dan meter.
Hoe hij van de Kali Mas monding tot daar
is afgedwaald, mag een raadsel worden ge
ne emd.
West-Indië.
Ernstige brand te Paramaribo.
Blijkens een. bij de regeering ingekomen
lelfegram uit Suriname heeft er in het mid-
dem van Paramaribo een hevige brand ge
woed, waarbij 8 huizen in den ascli zijn ge
legd. Het vuur .is gebluscht.
De Staatscourant van 16 October be
vat de volgende Kon. besluiten:
is ingetrokken de benoeming van H. L. P.
de Kat tot ontvanger van registratie en do
meinen te Medemblik, en hij tevens ont
slagen uit de betrekking van ontvanger der
registratie en domeinen te Veghel;
benoemd tot notaris te Ternaard (gem.
West-Dongeradeel) K. de Jong, candidaat-
notaris te Briele;
benoemd tot ambtenaar van den Rijkswa
terstaat 2e klasse mej. J. Tabst te Den Haag,
thans tijdelijk;
benoemd tot directeur van het Rijks post
en telegraafkantoor te Sassenheim H. van
den Heuvel, thans commies le klasse;
dr. H. Remmelts, inspecteur van den vee-
artsenijkundigen dienst te 's Gravenhage, is
belast met het onderwijs in de veeartsenij-
kundige politie aan de Rijksveeartsenij
school te Utrecht, onder toekenning van den
titel van buitengewoon hoogleeraar;
benoemd voor het tijdvak van 15 October
tot 1 Januari 1916 tot 2de schrijver aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht J. Hageman, al
daar.
is te rekenen van 23 Aug. 1915 benoemd
bij het personeel van den Geneeskundigen
Dienst der landmacht tot tijdelijk militair
apotheker 2e kl. de milicien W. Dorsman,
van het 3e rcj -~st.-art.;
zijn benoemd, bij het reserve-personeel
d«r 'andmacht, 1'i rc*":~oelj van den
Geneeskundigen Dierist, tot resarve-officier
va?. 0?"ondhQ'd 2° kl. de hee :n W. J. van
v»n ''«ren, arts, en D. G.
van Voorthuysen, arts.
H. M. de Koningin-Moeder liet door
den consul-generaal van Nederland te
L remburg een krans leggen op de lijkbaar
van den Minister van Staat, Regeerings-pre-
sident Eyschen.
Ongeoorloofde pressie? Aan
het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
op de Indische Begrooiing ontleent het Hbld.
het volgende
„Op grond van berichten van candidaat-
bestuursambtenaren van Christelijke richting
werd geklaagd, dat door een der professoren
te Leiden op hen pressie wordt uitgeoefend
ten einde hen te bewegen zich bij de vrijmet
selarij aan te sluiten onder voorwendsel dat
zij anders in Indië geen carrière kunnen ma
ken. Men wenschte dat de Minister hierom
trent een onderzoek zou instellen en het zij
ne zou doen om aan de uitoefening van zoo
danige pressie een einde te maken".
Hr. f s. de R u y t e r. Het vaarplan
van Hr. Ms. par.tserschip „de Tl yter" is als
volgt vastgesteld:
Vertrek van Nieuwediep 23 October, aan
komst te Malaga 1 November, vertrek van
Malaga 8 November, aankomst te Port Said
16 November; vertrek van Port Said 17 No-
ve—Ser, aankomst te Aden 24 November;
vertrek van Aden 25 November, aankomst te
Colombo( waar gelijk gemeld de aflossing
door de „Hertog Hendrik" plaats heeft) 4
December; vertrek van Colombo 9 Decem
ber, aankomst in Sabang 13 December.
Nederland en de oorlog»
Ned. Anti Qorlograad.
Vanwege den Ned. Anti-OorlogRaad
wordt het volgende medegedeeld:
De Ned. Anti-Oorlog Raad ontving dezer
dagen een brief van een Hongaar uit Buda
pest, die, na zijn volle sympathie betuigd te
hébben met het streven van den Raad, eeni
ge merkwaardige mededeelingen doet over
de gezindheid van het Hongaarsche volk je
gens zijn vijanden. „Hoe weinig haat er bij
onze bevolking bestaat", schrijft deze, „je
gens de tegenwoordige vijanden, die zich
nog voor korten tijd in onze oprechte sym
pathie verheugden, blijkt wel uit het feit, dat
vele vreemdelingen nu na 13 maanden oor
log ongestoord hun vak blijven uitoefenen
en zonder in het minst voor hun veiligheid
beangst te zijn advertenties met volledige
adresopgave plaatsen."
Uit een bijgevoegde courant, de Pester
Lloyd, bleek inderdaad, dat dit geenszins
overdreven is. Verscheidene Engelschen,
Franschen, ja zelfs Italianen bieden zich aan
voor het geven van lessen in hun moeder
taal. Dat dit nu in het „vijandelijk land" mo
gelijk is, pleit zeker voor een welwillende
gezindheid jegens hen. De schrijver ziet
hierin dan ook een schitterend bewijs voor
de verdraagzaaamheid in zijn land, en zoekt
de verklaring hiervoor in het feit, dat men
overal doordrongen is van de meening, dat
men niet tegen de volken, maar tegen de
regeeringen strijdt.
De brief wordt besloten met den wensch,
dat deze meening zooveel mogelijk bekend
gemaakt zal worden ir^ de hoop, dat zij zal
bijdragen dien kunstmatig aangewakkerden
haat te verminderen.
Melk.
In de algemeene vergadering van de Ver-
eeniging van Fabr. van Melkproducten, door
den Minister belast met de regeling van de
beschikbaarstelling van consumptiemelk en
den uitvoer van Melkproducten, gehouden
op 11 October te Utrecht, werd het bestuur
met 4 leden uitgebreid, n.l. de heeren S. de
Kadt ,van den Bergh Ltd., Rotterdam), Th.
J. A. Diephuis (Fabriek voor Gesteriliseerde
melk „AmsterdamG. C. van der Leek
(Rotterdamsche Melkinrichting) en H. M.
van Vulpen (N. V. Zeelandia, Zegwaart).
In deze vergadering werd vrij uitvoerig be
sproken in hoeverre ook de margarinefabrie-
ken belang hebben zich bij deze vereeniging
aan te sluiten.
Oogenschijnlijk bestaat die aanleiding op
het oogenblik niet, omdat de uitvoer van
margarine nog niet verboden is. Aangezien
zij echter ook in vrij belangrijke mate zoo
wel volle als afgeroomde melk voor hunne
industrie opkoopen, dienen zij in dit op
zicht gelijk gesteld te worden met geconden
seerde melk- en melkpoederindustriën. Ook
zij kunnen direct of indirect oorzaak zijn, dat
op andere plaatsen minder melk voor de
groote steden disponibel is, omdat ook zij
door de gunstige markt hunner eindproduc
ten voor de melk hooge prijzen kunnen be
steden. Wanneer deze industriën zich dus,
evenals de zuivelindustrie, bereid verklaren,
deel te nemen in de Vereeniging, die de
regeling van de beschikbaarstelling van con
sumptiemelk voor binnenlandsch verbruik op
zich heeft genomen, dan zal er voor de Re
geering niet de minste aanleiding bestaan
op den uitvoer van margarine in te grijpen.
Verscheidene groote Margarinefabrieken
verklaarden zich dan ook principieel reeds
bereid, tot de Vereeniging toe te treden.
Iedereen, die na 19 October melk of melk
producten wil exporteeren, dient zich bij een
van de vereenigingen aan te sluiten, die de
levering van consumptiemelk in Nederland
aan den Minister waarborgen, waardoor zij
dan lid worden van de Boter, Kaasvereeni-
ging of de Vereeniging van Fabrieken van
Melkproducten.
Bij de Boter- en Kaasvereeniging zijn aan
gesloten de F. N. Z. (Secr. de heer Reitsma,
Hugo de Grootstr. 13) en de Vereeniging
van Zuivelfabrieken (secr. de heer Nawijn,
Suezkade 105) beiden te 's Gravenhage.
Uitvoer van tin. Bij Kon. besluit
van 15 October is de uitvoer van tin ver
boden.
Najaarslevering
Zwavelzure Ammoniak.
De Kunstmest-commissie maakt bekend:
dat dezer dagen een aanvang zal worden
gemaakt met de aflevering van zwavelzuren
ammoniak en dat op de ingekomen kaarten,
aan de bestellers voor najaarsbemesting zal
afgeleverd worden 100
dat de prijs van zwavelzuren ammoniak is
vastgesteld op 20.65 per 100 K.G. in zak
ken, bruto voor netto, op een gewaarborgd
gehalte van 20, 25 stikstof, af Nederland
se1-- haven of fabriek;
dat boven den genoemden prijs uitslui
tend in rekening zullen mogen worden ge
bracht:
I. de werkelijk betaalde spoor-, boot- en
andere vrachten;
Roman van
IS. TE1RLINCK.
„Ik ben geen kind meer!" ontvalt het hem
ineens, luid en barsch. „Ik ben acht en
twintig jaar oud!Ik ben geen kind
meerIk wil geen kind meer zijn!"
Met verwondering luistert de bankier.
„Ik begrijp u niet," spreekt hij; „waar wilt
gij heenf'
Henri nadert het bureau en zegt stouter:
„Gij behandelt mij, uw e enigen zoon, als
een klein kind en dat verdraag ik niet
langer!"
„Ik behandel u niet als een klein kind
maar als eenen onnoozele, die zijn verstand
verloren en verdronken heeft, én niet weet
wat hij doet!"
Gramschap schiet in het oog van Henri.
„Ik ben geen onnoozele en bezit nog al
mijn verstand en het bewijs is, dat ik
vóór u sta en mijne rechten als man en als
zoon kom eischen."
Schijnbaar kalm, doch met verachtende
plooi rond de lippen, laat de vader zijne
rechterhand op en neer gaan, als wil hij
de klimmende opbruisendheid koelen:
„Eisch herhaalt hij. „Wat hebt gij
te eischen?"
„Ik wil van hier vertrekken, in de stad
gaan leven, in Brusselverklaart de jon
geling met klem.
„Nooit!"
„Ik zal gaanik zal!"
„Ge zult? Goed!Maar van mij
krijgt ge geen cent meer dan uw maand
geld!Ga!"
Koud bedaard luidt van Wallegem's oor
deel. In zijn hart schuilt geene liefde voor
zijnen zoon.
„Geen cent meer!" bevestigt hij koeler.
„Ga!"
Welke hatende vlam springt uit Henri's
oog!
„Gij wilt niet?" vraagt hij kort.
„Neen!"
Gij wilt mijn maandgeld niet verhoogen?"
„Neen!"
„Ha! gij legt mij aan den band!.... Ik
blijf voor u een onmondig kind! Alles, alles
houdt gij voor mij verborgen!"
Ja I"
„Ik weet niets, ik mag niets weten!Ik
weet zelfs niet, wat wij bezitten.... ik, uw
eenige zoon!Doemnis!"
Hij knarsetandt.
Maar bijtend scherp spreekt de vader:
„Gij hoeft niets te weten!Gij zijt een
loshoofd, een razende verkwister!Gij
kent de waarde van het geld niet!Ons
fortuin?Och, moeste het in uwe handen
zijn, wat ware het gauw verdwenenals
een stuk hout in den brandenden haard!
Beter uverander uwe manier van leven.»
word wijzer Dan zullen wij zien!"
„Mij beteren! Ha, ha, ha!" En de zoon
^•rst in een luiden schaterlach.
De ruwe, koele ernst verdwijnt van des
vaders aangezicht. Eene zwalp bloed klimt
naar zijn. hoofd; zijne slaapaderen zwellen.
Opschietend is hij altijd geweest en tegen
spraak, vooral spot duldde hij nooit.
„Gij*durft lachenmij bespotten?" ont
valt het hem scherper.
Onbeschaamd kijkt Henri hem in de oogen,
terwijl hij tergt:
„Mij beteren?Uw zoon moet braver,
v/ijzer worden?Waart gij braaf en wijs,
toen gij mijnen ouderdom hadt?"
Een rilling beeft door des bankiers leden.
Hij knijpt de vingers dicht en bleekheid trekt
over zijn wezen. De zoon schijnt zulks niet
gewaar te worden en vervolgt immer spot
tend:
„Wat zijt gij geweest?Hoe hebt gij ge
leefd? Weten wij het niet? Ha ha
ha ik moei mij beteren de herbergen
van buiten en de vrouwen van verre bezien...
eremijt worden zooals gij!'t Is nog te
vroeg, vader, nog te vroeg!Als ik uwen
ouderdom zal hebben, dan zullen wij zien!"
„Vermetele!"
Maar honend gaat de zoon verder:
„Zijt ge geteugeld en gebreideld geweest,
zooals ik het nu ben Nooit!Het is im
mers genoeg bekend!En nu nog nu
nog!Die vrouw die vrouw, welke zoo
even hier uitging
„Ellendige!" onderbreekt de bankier; „gij
hebt dus aan de deur geluisterd?"
„Neen!Zij zei het luid genoeg, opdat
ik het hooren kon! Zij zal u vermoorden...
dat zei ze zij zal mij vermoorden, indien
het stuk valsch is... Welk stuk?"
Daar steekt de vader de hand uit naar den
zoon en gebiedt:
„Zwijgzwijg of
„Zwijgen nietik ben immers gekomen
om te spreken En ik zal spreken!
Die vrouw kent een geheim anders zou
zij u hier niet kunnen tergenIk weet,
wie die vrouw isik ken ze!"
Van Wallegem dreigt met schorre stem:
„Zwijgzwijg, of ik jaag u voor altijd
weg
Maar Henri luistert niet:
„Ik spreek!Die vrouw is de vrouw van
den laveier RochusZij heeft man en
kind laten zitten is verdwenen zonder
spoor of teeken te latenNiemand wist
waar naartoe niemand, uitgenomen gij!"
De zoon beschuldigt den vader. Deze,
door woede overmeesterd, grijpt eene honde-
zweep, die nevens hem op de schrijftafel ligt,
heft ze in de lucht en beveelt:
„Zwijgzwijg!"
Wat kruipt het bloed in aangezicht en nek,
hoe puilen zijne oogen uit, hoe kraken zijne
tanden! Hij is vervaarlijk om aan te zien.
Maar de losbol bemerkt het niet:
„Ik spreek, zeg ik u Tk ben geen kind
meerIk wil als man behandeld worden!....
Hoort ge, als man?Ik moet geld heb
ben Ik blijf hier niet op dit ellendig boe
rendorp. Ik wil leven!Geef mij geld!"
En op de geldkist wijzend: „Daar ligt er ge
noeg!"
Een weinig bedaarder, maar immer ruw
antwoordt de bankier:
„Neen, geen enkele cent geen enkele
cent!" -
Geen enkele cent?
Henri zwijgt een oogenblik; maar zijne
tanden knersen, zijne lippen beven, zijn oog
glimt vol haat en woede! Hij zoekt een woord,
dat zijn vader verpletteren kunne. In eens
blaast hij hem toe:
„En moeder Waaraan is moeder zoo
vroeg gestorven?"
't Is een slag! Daar siddert de bankier en
deinst eenen stap achteruit! Een oogenblik
maar! Hij heft opnieuw de zweep, terwijl zijn
zoon voortvaart:
„Gij hebt ze in 't graf gestooten gij,
haar mangij, mijn vader!gij, een
schurk!"
Een schurk!En dat durft zijn zoc
reggen?
Sissend valt de zweep en laat in het gelaat
van Henri eene rooder wordende sleuf! Wild
springt de jongeling vooruit; hij huilt, huilt
verschrikkelijkheft de beide vuisten in
de hoogte bijt op de tanden!Wil hij
zijnen vader verscheuren?Plots slaat hij
de handen vóór het gelaat en loopt kermend
uit het bureau.
De bankier, zelf verbaasd over zijn roeke-
looze daad, valt op eenen stoel, hijgt naar
adem en men hoort hem zeggen, schokkend,
weenend:
„Ik heb geslagen.... ik heb hem gesla
gen! God, God!"
Heete tranen rollen over zijne wangen.
Ja, voor den rijkaard is de straf gekomenü
Zijn zoon zal zich met de uitvoering belas
ten zijn eigen kindl
Wordt vervolgd.
