Vrijdag 5 November 1915.
W 110
„DE EEMLAN DER".
14d" Jaaroang.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
N is! iami van belofte
A BONN EM ENTSPRIJS:
F«? 8 maanden roor Amersfoortt
Idem franco per post
Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) - v. iff.
Afzonderlijke nummers V
Wekelijks bijvoegsel „ds Hollandtcht Huisvrouw (onder redactie
▼an Thérèse van Hoven) per 8 mnd. 50 c*t8.
Advertentiën gelieve men liefst vóór 11 uur, fauulie*
advertenties en berichten vóór 2 uur in te zenden.
Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 1—5 regelt.. f 0.50.
Elke regel meer0.10
Dienstaanbiedingen 25 cents bij vooruitbetaling.
Groote lettors naar plaatsruimte.
Voor handel en boar(jf bestaan reet voordeelige bepalmgo.
tot liet horhnnld Adverteeron in dit Blad, bij abonnomont
Eene circulaire, bevattoude d» voorwaarden, wordt o)
aanvraag toegezonden.
Hoofdredacteur: Mr. O. J. VAN SCHAARDENBURG.
Kennisgeving.
De Burgemeester van Amersfoort,
Brengt ter kennis van belanghebbenden, dat
In de Gemeente Polsbroek een geval van mond
en klauwzeer is voorgekomen.
Amersfoort, 2 November 1915.
De Burgemeester voornoemd,
VAN RANDWUCK.
De oorlog.
Be r 1 ijn, 4 Nov. (W. B.) Bericht van
het opperste legerbestuur uit het groote
hoofdkwartier van heden voormiddag.
Ten noorden van Massiges bestormden
onze troepen een dicht voor ons front lig
gende Fransche loopgraaf, zich uitstrekken
de over 800 Meter. Het grootste gedeelte
van de bezetting is gevallen; twee officie
ren, waaronder een majoor, zijn gevangen
genomen.
P a r ij s, 4 Nov. (Havas.) Namiddag-com
muniqué.
In den loop van den nacht werden leven
dige granaatgevechten gevoerd in de loop
graven aan den weg naar Rijssel, zuidooste
lijk van Neuville St.-Vaast. Tegelijk werd
een hevige artilleriestrijd in de streek ge
voerd.
In Champagne, in de buurt van de hoeve
Chausson, stelde een krachtige en onmid
dellijke tegenaanval de Franschen in staat
reeds gisterenavond het grootste gedeelte
van de vooruitliggende loopgraaf, waar
Duitsche elementen hadden kunnen binnen
dringen, weder te bezetten. De Duitschers
werden er uit verjaagd, ondanks een aller
hevigst verzet, gesteund door het werpen
ran brandende vloeistoffen.
Parijs,4Nov. (R.) Avond-communiqué.
Onze batterijen in België bombardeerden
langdurig de stellingen van dën vijand in de
streek van Lombaertzijde en smoorden de
Duitsche pogingen om te antwoorden. Hevi
ge artillerie-duels kwahen voor in Artois bij
Givenchy en ten zuiden van de Sonne.
De verwoede strijd in Champagne, in de
buurt van Maison de Champagne, duurde
den geheelen dag voort. De vijand werd ge
heel geworpen uit het door ons verloren ge
deelte loopgraaf, dat hij nog vasthield; een
woedende avondaanval stelde ons in staat
weer voet te krijgen op geïsoleerde punten.
Een anderen aanval in den Courtine-sector
werd geheel teruggeslagen.
Het artillerie-duel werd hervat in de Vo-
geezen met eene levendige wisseling van
vuur met loopgraaf-wapenen.
B e r 1 ij n, 4 Nov. (\V. B.) Bericht van het
opperste legerbestuur uit het groote hoofd
kwartier van heden voormiddag.
Legergroep Hindenburg. Voor Duna-
burg wordt verder gestreden. Op verschei
dene plaatsen herhaalden de Russen hunne
aanvallen; zij werden overal teruggeslagen.
Bijzonder sterke krachten brachten zij bij
Garbunowka in het vuur; daar zijn hunne
verliezen ook het zwaarst. Het dorp Miku-
frffv m i iii luatJmaB
liskhli konden zij in het vuur van onze artil
lerie niet behouden; het is weder door ons
bezet.
Legergroep Leopold van Beieren. Er
zijn geene bijzondere gebeurtenissen voor
gekomen.
Legergroep Linsingen. De Russen be
proefden gisterenmorgen een overval op het
dorp Kuchocka Wola. De in het dorp ge
drongen afdeelingen zijn er dadelijk weer uit
geworpen. Eene nogmaals door den vijand
beproefde poging om door krachtige tegen
aanvallen ons succes ten westen van Czarto-
rysk te betwisten, mislukte.
Uit de gevechten van eergisteren zijn in
't geheel vijf officieren en 1117 man als ge
vangenen en elf machinegeweren ingele
verd.
Bij de troepen van Bothmer werd ook gis
teren nog in en bij Siemikowce gestreden.
Het aantal bij den dorpstrijd gemaakte ge
vangenen steeg tot 3000. De Russische aan
vallen ten zuiden van deze plaats vielen in
een.
Weenen, 4 Nov. (W. B.) Officieel be
richt van heden middag.
De vijand zette zijne hanvallen tegen het
Strypa-front voort. De tegen de stelling bij
Wisniowczyk Buranow gerichte aanvallen
vielen voor onze hindernissen ineen. Voor
de 1 oopgraven van twee bataillons werden
500 Russische lijken begraven.
Om het dorp Siemiowoc, ten noorden van
Bieniawa, wordt slechts hevig gestreden. De
Duitsch-Oostenrijksche troepen herwonnen
de plaats bijna geheel. Het aantal der op die
plek gemaakte gevangenen bedraagt 3000.
Ook aan de Beneden Styr werden talrijke
aanvallen van den tegenstander afgeslagen.
Bij de gevechten van eergisteren ten westen
van Czartorysk heeft een uit troepen van de
beide legers samengesteld legerkorps in 't
geheel 5 Russische officieren en 1117 .man
gevangen genomen en elf machinegeweren
buit gemaakt.
Petersburg, 4 Nov. (Tel.-agent-
schap). Communiqué van den grooten gene-
lalen staf.
In de streek van Schlok, bij Raggatzem,
sloegen wij het offensief van den vijand
terug, die begon zich te verschansen ten
westen van dit dorp. Ten zuiden van het
Babitmeer gingen onze afdeelingen vooruit
naar het zuidwesten en zuiden van Oetsjane.
De vijand biedt hier een hardnekkigen tegen
stand.
Bij Glaudane aan de Dwina beneden
Dwinsk, trachtten de Duitschers de Dwina
over te gaan, maar zij slaagden daarin niet.
In de streek van Dwinsk vorderden wij naar
het zuidwesten bij de voorsteden van II-
loekst. Bij het dorp Platonovka, ten zuiden
van het Sventenmeer, deden de Duitschers
verscheidene malen tegenaanvallen, die mis
lukten. In den loop daarvan maakten wij 5
olficieren en 531 soldaten tot gevangenen
en namen vier machinegeweren. De verlie
zen van de Duitschers in dezen sector zijn
enorm. Wij blijven met succes vooruit gaan.
In de streek van Podgatie, ten westen van
Czartorysk, kon de vijand doordringen in
het diepe bosch, waar hij begon zich te ver
spreiden. De toestand was zeer moeielijk;
maar dank zij de inspanning van onze troe
pen van alle rangen herspelden zij zich. Het
geheele gevechtsveld was bedekt met lijken
van den vijand. Er zijn 4 Duitsch-Oosten
rijksche officieren en 400 soldaten gevan
gen genomen; er zijn mitrailleuses genomen.
De Duitschers antwoordden met een onge-
hoorden vuurhagel. Teruggeworpen, her
nieuwden zij den hagel en vielen aan ten
noorden van Komarova, maar ook die aan
val werd teruggeslagen met groot verlies
voor den vijand.
De vijand wierp twee bommen op het sta
tion Klevan ten noordwesten van Rovno.
Een aanval, door de Duitschers onderno
men ten zuidwesten van Klevan en ten
noorden van Nowo Alexinatz werd terugge
slagen. De vijand deed een tegenaanval; de
strijd duurt voort. De tegenaanval van den
vijand bij het dorp Semikowitze mislukte.
Wij wierpen hem terug naar zijne loopgra
ven van uitgang. Tegen den avond van den
3en bedaarde de strijd.
Weenen, 4 Nov. (W. B.) Officieel be
richt van heden middag.
De aanval van de Italianen op het brug-
hoofd van Görz en den belendenden sector
duurt voort. Gisteren waren de hevigste stor
men tegen de Zagora- en Podgora-hoogten
en de Monte San Michels gericht. De vijand
werd weer overal afgewezen. Op de Podgora-
hoogten wordt nog gestreden om enkele
loopgraven.
Rome, 4 Nov. (R.) Officieel communi
qué.
Dikke mist belemmert de operotiën in het
bergachtige gedeelte. Eene poging van den
vijand tot het nemen van Montafel in het
Fella-dal mislukte. Een verwoede strijd had
plaats op de hoogten noordwestelijk van
Görz, inzonderheid rondom Oslavia, waar
onze infanterie de bovenhand kreeg en 132
gevangenen naam. Op het Karst-ploteau
biedt de vijand, gesteund door talrijke goed
verborgen batterijen, voet voor voet tegen
stand aan den vooruitgang van onze infan
terie. Er zijn spoortreinen waargenomen, die
in allerijl ontboden versterkingen kwamen
brengen om tegenstand te bieden aan onzen
toenemenden druk. Gisteren veroverden wij
onder een regen als een stortvloed loopgra
ven en namen omstreeks 100 man gevan
gen, waaronder drie officieren; wij namen
ook twee machinegeweren en ander oorlogs-
materieel.
Een van onze luchtschepen bombardeerde
gedurende den storm de kampementen van
den vijand in de vlakte van Görz; het keerde
veilig terug ondanks een hevig artillerievuur.
Saloniki, 3 Nov. (R.) Er is een ern
stige strijd gaande lusschen de Serven en
de Bulgaren in de Bahunapas, die den weg
weg naar Prilep en Monastir beschermt.
Deze beide plaatsen zijn nog veilig.
B e r 1 ij n, 4 Nov. (W. B.) Bericht van het
opperste legerbestuur uit het groote hoofd
kwartier van heden voormiddag.
Onze troepen zijn tegen het taaie verzet
van den vijand aan beide zijden van het
bergland van Koslenik (ten noorden van
Kroljevo) vooruitgaande. Ten oosten daar
van is de algemeene linie ZakutaVk. Pcc-
lica—Jagodina overschreden. Ten oosten
van de Morava wijkt de tegenstander terug.
Onze troepen volgen. Er zijn 650 gevange
nen gemaakt.
Het leger van Bojadjeff nam Valakongi en
Boljevac (aan den weg Zajecar—Paracin) en
bestormde in het oprukken van Svrljig op
Nish den Kalafat, 10 K.M. ten noordoosten
van Nish.
Par ij s, 4 No v. (Havas.) Namiddag-com
muniqué.
De ontschepingen van Fransche troepen
in Saloniki gaan voort zonder incidenten.
Op het Fransche front Krivoloc en Rabrovo
is van den len November niets te vermel
den.
Petersburg, 4 Nov. (Tel.-agent-
schap). De marinestaf maakt bekend, dot de
berichten in de pers over eene landing van
Russische troepen bij Varne, zuiver verzon
nen zijn.
Weenen, 4 Nov. Officieel bericht van
heden middag.
Ten oosten van Trebinje is een aanval te
gen de Monienegrijnsche grensstellingen
aan den gang. Ten oosten von Bileco en ten
zuiden van Avtovac werden in de daar be
vochte stellingen vijandelijke aanvallen af
geslagen. Op den berg Bobija kwam het tot
een handgranatenstrijd.
Het Servische verzet in het gebied van
Kragujevac en bij Jagodina is gebroken; de
vijand wijkt terug. Van het leger van gene
raal von Koevess rukten Oostenrijksch-Hon-
gaarsche strijdkrachten over Pozega vooruit.
De verbinding tusschen Urice en de ten oos
ten van Visegrad strijdende troepen is ver
kregen. Ten zuidwesten van Cacak verdre
ven wij den vijand van de het dal beheer-
schende hoogten. Andere Oostenrijksch-
Hongaarsche colonnes drongen de Serven
terug op den Drobrya-rug. Duitsche troepen
rukten Jagodina binnen.
Van de Bulgaarsche strijdkrachten drong
eene colonne vooruit tot Soljevac, ten zuid
westen van Zajecac; eene andere nam den
berg Lipnica ten noordoosten van Nish. De
Bulgaren winnen veld ten zuidwesten van
Piiot.
Sofia, 4 Nov. (W. B.) Officieel bericht
over de gebeurtenissen op het oorlogstoo-
neel van 2 Nov.
Onze troepen zetten het offensief voort op
den weg ZajecarParacin. Wij bezetten de
linie VolakonePodrujevnc in het dal
Svrljsky Timok en bei eikten na een verbit
terden strijd eene verderop gelegen lijn. Vol
gens de verklaringen van gevangenen woon
de Koning Peter den strijd aan dit front bij.
In het dal van de Vlassotinsca werden de
Serven uit hunne stellingen verdreven. Onze
troepen bezetten de linie SecenicaBrestov-
dal en maakten wij 600 gevangenen.
Van de overige fionten wordt geene ver
andering bericht.
Keulen, 5 Nov. (W. B.) De Köln. Ztg.
verneemt uit Sofin: Volgens volkomen be
trouwbare officieele mededcelingen, zijn de
Fransche landingstroepen thans ten noord
oosten van Prilep vernietigend verslagen
door de Bulgaren, die hen aanvielen van
Gradsho en Negotin (Macedonië) uit. Zij
zijn gedeeltelijk gevangen genomen. Fran
sche krijgsgevangenen zijn reeds in Kusten-
dil aangekomen.
Budapest, 4 Nov. (W. B.) De Pestet
Lloyd brengt uit Bukorest het bericht, dat
de Russische oorlogsschepen, die in de Ru-
meensche Donouhaven Gruja een toevlucht
zochten, na de bezetting van Klodovo ont
wapend zijn. De matrozen, wier aantal 860
mon bedraagt, zijn grootendeels naar Kon-
stanlinopel overgebracht.
Sofia, 4 Nov. (W. B.) Het regeetings-
blad Narodin Prava mankt eene lijst bekend
van sommen, die in den loop van September
door agenten van de quadruple entente \oor
omkooping betaald zijn oun verschillende
Bulgaarsche politiekers, die stemming maak
ten voor den oorlog tegen Turkije. In 't ge
heel is aan die personen een bedrag van
1.500.000 frs. uitgekeerd. Verder zijn in
den loop van September en tot 18 October
verscheidene chèques tot een bedrog van
2.740.000 frs. aan een lid van den boeren
bond en aan andere personen bedragen van
gezamenlijk 18 millioen in een rond cijfer
gezonden. Het blad kondigt aan, dat een
onderzoek wordt ingesteld.
Londen, 4 Nov. (R.) Telegrammen, die
wij hebben ontvangen van Havas en van de
Agence d'Athenes, bevestigen de kabincls-
kiisis in Griekenland
Athene, 4Nov. (R.) Men verwacht, dat
de uitkomst van de krisis zal zijn de ontbin
ding van de Kamer. eHt kabinet zal aanblij
ven, maar mogelijk zal de portefeuille van
oorlog in andere handen overgaan.
Athene, 4 Nov. (R.) De mobilisatie van
Griekenland duurt voort ondanks de finan-
cieele moeielijkheden. De pogingen van
Duitschland om Griekenland te bewegen
zich te scharen oun de zijde der centrale
mogendheden, zullen mislukken, want geene
enkele regeering zou hare toestemming ver*
leenen tot eene dergelijke politiek.
Ber 1 ijn, 4 Nov. W.B.) De Voss. Ztg.
ontleent aan een bericht uit Athene in A
Villag, dat de Grieksche bladen blijven vol
houden, dat vóór het begin van het nieuwe
Servische offensief een overeenkomst is tot
stand gekomen tusschen de midden-Euro-
peesche mogendheden en Rumenië, waarbij
Rumenië zich verbonden heeft om neutraal
te blijven en het daarvoor belangrijke voor-
deelen gewaarborgd werden Rumenië heeft
zich ook verbonden om, voor het geval dat
Rusland een poging zou doen door zijn
grondgebied naar Servië op te rukken, zich
met geweld van wapenen daartegen te ver
zetten.
Konstantinopel, 3 Nov. (WB>
Communiqué van het hoofdkwartier.
Aan het Dardanellenfront duurde he'
Toewijding heelt slechts waarde als zij in
het geheim geschiedt en geen toeschou
wers heeft die haar huldigen.
Roman van
IS. TEIRLINCK.
„Hier heb ik niets meer te doen!" zegt hij
met vaste, krachtige stem. Hij veipt naar
allen, die zwijgend blijven en hem vreemd
aankijken, eenen laatsten vranken, vrijen
blik, zet de muts op en vertrekt met opge
heven hoofd. Maar zijn hart, zijn arm hart
krimpt droevig ineen bij de overheerschen-
de gedachte, dat die slechte kerel en al die
onnoozele lieden hem durven verdenken.
Doch ras smijt hij die gedachte weg. Is
het niet ongerijmd, belachelijk, dom, al te
dom?Moeste hij de moordenaar zijn,
sou hij, daar bij het lijk, zijn geweer laten
liggen?... Zou hij zelf het verschrikkelijke
nieuws naar het kasteel gaan brengen?
Heeft hij zich verborgen?Een moorde
naar, na het schelmstuk, vlucht en toont
zich niet!Neen, neen, het is te tijwaas
Pm er langer aan te denken!
Zoo stelt hij zich gerust, maar to< ji, hij
jraelt het, zijn hort blijft toegenepen!
Rapper spoedt Emiel zich vereer.
Intusschen nemen de knechten den ver
moorde op en dragen hem naar het kasteel.
Los hangt het lijk, het zijgt in het midden
door, want het is nog niet stijf, en uit de
wonde, die den dood bracht, zijpelen nog
L;e druppelen bloed, welke een rood
spoor in de dreef nalaten.
Afgetrokken, met gebogen hoofd, nu met
de jagermuts in de hand, met strakken
blik en huiverende leden, volgt Henri, na
hem de biddende vrouwen.
De zon beschijnt het jammerlijk schouw
spel.
Emiel is nog niet uit het bosch, of hij
hoort zijnen naam roepen. Hij blijft staan
en ziet om. De kreupele hinkt van tusschen
het kreupelhout.
„Haf Osmaarl!Gij, hier?" vraagt de
jongeling.
„Ja, ik zocht u Uwe moeder
Snel valt Emiel hem in de rede:
„Spreekwatis er met moeder?"
„Ll-.ve moeder iets gekregen!"
„Een niéuwe aanval zeker?"
De jongen stelt zich het slechtste voor.
„Neen, niet slechterniet veel slech
terEen kleine aanval!De doktoor is
er bij Jaag u niet opManda heeft mij
om u gezondenNu eerst vond ik u
t Zal niets zijn l"
In eens grijpt hij Emiel vast:
„Gij ziet bleek heel, heel bleek!Is
er met u iets
Moereels schudt den kop.
„Ja, ja, er is iets!" vervolgt Osmaart. Zijn
blik valt op den somberen stoet hooger m
de dreef.
„Zie!/ roept hij.
„Ja," bekent Emiel, „het is verschrikkelijk!"
„Wat?"
,Hij is vermoord en dood, gansch dood!"
„Wie?"
„De bankier!In de dreef hier ge
schoten! Ze dragen hem naar huis!"
Mei wijd opengesparde oogen staart de
knecht naar het volk, dat in de verte ver
dwijnt. Eindelijk ontvalt het hem:
„Eene straf eene straf van God!"
„Hoe
„Ja, de dood van den bankier!Hij is
vermoord? Eene straf van God, zeg ik!
Ik heb gezien, ik heb gezien!"
D t laatste spreekt hij stil, maar woest.
„Wat gezien?" vraagt Emiel.
„Zwijgenik moet nog zwijgen!
Schrikkelijk, schrikkelijk!"
Emiel laat hem staan. Ja, Osmaart is altijd
zonderling in manieren en de vreemdklin-
kende woorden van den knecht verwonde
ren hem niet al te zeer. Haastiger trekt hij
huiswaarts en hoort zelfs de laatste woorden
van den kreupele niet meer, die immer wild
vóór zich staart:
„Allemaal altemaal schobbejakken! Va
der en zoon!Maar de zoon, God ver
geve het hem! de zoon is de grootste!"
Peinzend, dieper peinzend, hinkend wendt
hij zich naar het Rattenhcó
XII.
Feest op het dorp!
u^t was dus zóó: men hield Emiel ver
dacht van die schrikkelijke moord!
Hij, de braafheid, de eerlijkheid, de edel
moedigheid zelve, werd door cenigen schul
dig geoordeeld
Hij opbruisend, 't is waar! met al te
warm en licht opgehitst bloed, 't is waar!
met gauw losschietend woord, 't is waar!
maar toch door en door vroom en recht
schapen hij zou een laf schelmstuk ge
pleegd hebben?
Zulke aantijging hield geen stand. Het
was dwaasheid, onzin, onrecht al wat ge
wilt f
Zóó dacht Emiel.
Zóó dacht Manda, zóó dacht zijne moeder,
zóó-dachten al de Moereels' en de Pen-
ninck's, allen die hem goed kenden want
hel gebeurde in de dreef kwam ter kennis
zijner bloedverwanten en vrienden. Het liep
de gemeente, gansch den omtrek rond
zwol als een sneeuwbal, welken de kinderen,
des winters, over den grond rollen.
De mensch, verre van iets te verkleinen of
te verzachten, vergroot, overdrijft, vindt uit,
spint, spint immer voort!
Had men, in de dreef, Emiels geweer niet
gevonden? Had hij het lijk niet het eerst ge
zien? Was hij den moord niet gaan aankon
digen bij de bewoners van het kasteel? En
hadden de knechten, de hovenier, diens
moeder niet beweerd, dat de jongen geroerd,
geschokt was, in het geheel niet op zijn ge
mak scheen
En andere kleine voorvallen, in den grond
nietige, kregen gewicht en werden opge
haald. Was Emiel de vijand niet van den
zoen van den vermoorde? De jonge Desmet
maakte den woordentwist, tusschen Henri en
Emiel, in de Kroon gedurende den hooitijd,
bekend en had verklaard, dut Moereels Henri
en diens vader bedreigd had. „En diens va
der!" had de dronkaard er valsch bijge
voegd. Maar Desmet keek zoo nauw niet, nu
dat het zijnen vijand gold.
Zelfs Manda werd in de zaak betrok!.en.
Had zij den zoon van den bankier niet afge
wezen? Zou daarom Emiel, haar vrijer, zich
op de van Wallegem's niet gewroken, den
vader niet vermoord hebben? Die gevolg
trekking was weinig logisch. Men zou kun-,
nen tegenwerpen: „Waarom niet liever den
zoon, den medeminnaar?" Maar nog eens
het stak zoo nauw niet! Volksvonnis, het oor
deel der menigte is gewoonlijk onbezonnen
en meest altijd onrechtvaardig!
Een erger bezwaar, het ergste, pleitte te
gen Emiel:
Men had de lijkschouw gedaan. Verschei
dene looden zaden werden in de rechterlong
van den bankier gevonden. Veel bloed was
wel naar buiten gevloeid, doch eene inwen
dige uitstorting had den dood veroorzaakt.
Het gerecht leende min of meer gehoor aan
het rondloopende, kwade vermoeden tegen'
Emiel, aan eenige naamlooze brieven, welke
den jongen als moordenaar aanwezen, aan de
meening <win sommige getuigen, en het had
huis ing op het Hof-ten-Berge gedaan.
Word' rroulyd,.