i
„DE EEM LAN DER".
Maandag 3 januari 1916.
BUITENLAND.
FEUILLETON.
168
Amersfoort la 1915.
DE STERKSTE.
foofdredactenri Mr. D.J. VAN SCHAARDENBURG.
Uitgevers: VALKHOPP
Co.
ABONNEMENTSPRIJS:
g DModM roor Amersfoort «8®*
lldtxn franco ptr post
I pot week (met gratis verzekering togen ongelukken) 0.10.
kffonderlttke nummers
VekeltjkB bijvoegeel ,d# Bollaudtchs UnUrrouuT (onder redactie
an Tliértae ran Horen) per mnd. 50 et».
idreitontiön gelieve uien liefst vóór 11 uur, ftmilit-
advei tentiet en beriohten vóór 2 uur in te sendeu.
Bureaus UTR ECK TSCH ESTR AAT I.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
V.o 1—6 reRflUf O.SO.
£lke regel meer*0.10,
Dienstaanbiedingen 25 oonl» bö vooruit betaling.
Groote lettere naar pl intaruimte.
Voor handel en bedryl bestaan veordcoltg» bepalingen
tot het herhaald adverteereu u» lit Bind, bij ibonnoment.
Eone circulaire, bersttende de voorwaarden, word» jp
aanvraag toei;ezoodea
Kennisgeving.
Burgemeester en Wethouders van Amers-
bort,
J Geleien het verzoek van C. Spelt Czn. te
Lousden, ingekomen 6 November 1915 om
fergunning tot het oprichten van eene
traan malerij ten behoeve waarvan gebezigd
il worden een benzinemotor van 10 P.K.,
■n het perceel alhier gelegen aan den Heili-
geiberserweg kadastraal bekend Sectie B.
No. 115;
Besluiten: De beslissing op voormeld ver-
_oek te verdagen op grond dat het ingestel
de onderzoek nog niet is volbracht.
Amersfoort, 24 December 1915.
Burgemeester en Wethouders voornoemd:
De Secretaris, De Burgemeester,
R. VEENSTRA. v. RANDWYCK.
Amersfoort is een van de zeer weinige oor-
iden van Europa, welke van de rampen van
het jaar 1915 niet hun deel gekregen hebben.
Wel ondervond ook onze gemeente, voor
in de eerste maanden ,nog op gevoelige
wijze de gevolgen van de crisis welke in
1914 ons land doorschokte, maar gestadig
aan verbeterde hier de toestand en in de
latere maanden was de algemeene toestand
zelfs gunstig te noemen.
Dit is in de eerste plaats wel te danken aan
ie groote energie, waarmee gemeentebe
stuur en gemeentenaren van het uitbreken
der crisis af zich geweerd hebben om het
hoofd te kunnen bieden aan de gevaren wel
ke telkens weer de bevolking bedreigden.
'n Andere factor is ongetwijfeld ook de
voor Amersfoort zoo voordeelige internee-
cingskompen met derzelve aankleve, welke
direct in het bizonder den kleinen winkel
stand en indirect den geheelen economi-
ach en toestand ten goede kwam.
Zooi5 het kunnen gebeuren d/U in dit noch
tans^ zoo moeilijke jaar Amersfoort's welvaart
geenszins geleden heeft.
'n Goed begin is het halve werk maar als
ons gemeentebestuur het bij dat goede be
gin gelaten had, zou er van de andere helft
niet veel terechtgekomen zijn. Maar het heeft
volstrekt niet op z'n lauweren gerust en is
even vastberaden op den ingeslagen weg
voortgegaan, telkens weer nieuwe maatre
gelen treffende om de bevolking te helpen
deze zware tijden te doorworstelen.
De eerste vijanden waren de werkeloos
heid en de prijsstijging der levensmiddelen.
De eerste liet zich vooral aanvankelijk
ernstig aanzien, met name in de bouwvak-
Iken.
Van onschatbaar nut was nu natuurlijk de
arbeidsbeurs, welke onder kundige leiding,
1 van 'n tijdelijke tot 'n definitieve gemeente-
f lijke arbeidsbeurs zich ontwikkelde.
Ter verschaffing van werk besloot de ge
meenteraad tot het verleenen van bouwcre-
diet, waardoor niet alleen de dreigende wer
keloosheid bezworen werd maar tevens
Amersfoort's uitbreiding op de nieuw ver
worven terreinen 'n krachtig«a stoot kreeg.
Datzelfde dubbele resultaat werd bereikt
door de voltooiing van Laan 1914 en Daem
Pockemolean, twee prachtwerken, welke
Amersfoort tot blijvende roem zullen strek
ken en zullen meewerken om onze over-
schoone omstreken meer bekend te maken.
Dit alles is ook van onmiskenbaren invloed
geweest op het gemeente-grondbedrijf, dat
zelfs onder de ongunstigste tijdsomstandig
heden schitterende resultaten opleverde. Het
gemeentelijk grondbezit kon vergroot en af
gerond worden en geen raadsvergadering
ging voorbij zonder dat grootere of kleinere
stukken gronds verkocht werden voor villa-
bouw.
Maar ook in andere richting werd voorzien
in den huizennood. De gemeente zeite n.l. de
eerste schrede op den weg naar arbeiders
woningbouw van gemeentewege. Wel is waar
zijn het er nog slechts 6 doch ce n'est que
le premier pas qui coüte.
Ernstiger gevolgen dan de werkeloosheid
bleek de voortdurende prijsstijging der le
vensmiddelen te veroorzaken. Natuurlijk wer
den daardoor alle inwoners getroffen maar
het zwaarst toch wel de economisch zwak
keren. Om dezen den dringend ■noodigen
bijstand te kunnen verleenen en de volks
voeding althans niet al te ver beneden peil
te doen zakken, hebben regeering en ge
meentebestuur zich beijverd om de onont-
beerlijkste levensmiddelen weer binnen
ieder's bereik te brengen.
'n Ander moeielijk vraagstuk was de brand
stofvoorziening. Maai- ook te dien opzichte
is ons gemeentebestuur zeer diligent ge
weest. Allereerst toen het maatregelen nam
om den voortgang te verzekeren van het gas
bedrijf, dat door den steenkolennood be
dreigd werd; en later toen het z'n volle aan
dacht wijdde aan de cokesverstrekking, wel
ke misschien wel niet tot ieder's voldoening
plaats vindt maar waarbij het gemeentebe
stuur toch zoo ver gegaan is als het binnen
z'n verantwoordelijkheid meende te mogen
gaan.
Ook de middenstand werd niet aan z'n lot
overgelaten. De instelling van de midden-
standscredietbank en het verleenen van 'n
middenstandscrediet brachten voor menig
een licht in duisternis. Ten slotte is de aan
wezigheid van de Belgen en van de zeer vele
militairen voor den winkelstand zeer voor-
deelig geweest.
Meer en meer wordt ook aan de bevorde
ring der industrie de aandacht geschonken.
Van groote beteekenis op dit punt is de le
vering van electriciteit door de gemeente
sinds 1 Mei. En voor de toekomst is ook
van groot gewicht de aankoop van terreinen,
welke voor fabrieken en werkplaatsen ge
schikt en gunstig gelegen zijn en voor 'n
klein gedeelte reeds die bestemming vonden.
In dit verband mag ook nog gewezen wor
den op de oprichting van 'n departement der
Maatschappij voor Nijverheid.
Ondanks de dure tijden en de buitenge-
kone maatregelen leidde het finantieel be
heer tot alleszins goede resultaten. Belas-
tingverhooging was-niet noodig en zelfs kon
nog overgegaan worden tot salarisverbete-
rirvg voor de gemeente-ambtenaren.
Als belangrijke besluiten van den gemeen
teraad mogen ook nog genoemd worden de
vaststelling van 'n voortreffelijke drankweer-
verordening en de goedkeuring van hel ont-
werp-grensregeling tusschen Amersfoort en
Leusden, waardoor de wijk voorbij de Inf.
Kazerne, welke thans reeds geheel tot de
stad gerekend mocht .vorden, ook officieel
deel der gemeente Amersfoort zal uitmaken.
Op onderwijsgebied !s wel het meest ver
meldenswaard de opei.ing der nieuwe am
bachtsschool, welker sociale beteekenis on
berekenbaar mag heeten.
De reclame-commissie ging ijverig voort
tpet hare propaganda voor Amersfoort als
woonplaats. Aan deze propaganda, welke
merkbare vruchten draagt, zullen ook ten
goefde gekomen zijn d congressen, hier in
het najaar gehouden.
De nieuwe tram Amersfoort—Zeist maak
te reeds in het eerste jaar van hare exploita
tie, dank zij den intern eeringskampen, zeer
goede zaken. De uitbreiding van het tramnet
naar verschillende richtingen schijnt spoedig
verwacht te mogen woi len.
Amersfoort stond in 1915 weer in het tee-
ken der intemeering. Al waren in het eind
van 1914 bijna alle geïnterneerden naar de
kampen bij Soesterberg overgebracht,
Amersfoort bleef toch de plaats, waar zij
hun verlof kwamen doorbrengen en waar zich
aldoor nieuwe Belgische families, vrouwen
en kinderen van soldaten, vestigden.
Dezen, gevoegd bij ce hier reeds vertoe
vende vluchtelingen, van wie echter in den
loop van het jaar de meesten naar elders ver
trokken, vormden hier t dra 'n Belgische ko
lonie van 3 5 4000 personen, 'n Nieuw Bel
gisch dorp, St. Elisal- hsdorp, verrijst bij
Birkhoven.
Daar de meesten hun .er onbemiddeld wa
ren, vercischten hun .investing en verzor
ging de toewijding van menschlievende me
deburgers, die zich op treffende wijze van
hun taak kweten.
Zoo is 1^15 voor Amersfoort geweest 'n
jaar van bloei en van voorbereiding van nog
grooteren bloei.
De Oorloy.
B e r 1 ij n, 1 Jan. (W. B.) Bericht van het
opperste legerbestuur uit het groote hoofd
kwartier van heden voormiddag.
Op het westelijk oorlogstooneel zijn geene
gebeurtenissen van belang voorgekomen.
P a r ij s, 1 Jan. (R.) Namiddagscommu
niqué.
In Artois, ten Zuiden van Vailly, werden
verscheidene Duitsche patrouilles door
Fransch vuur uiteengejaagd. In den loop
van den nacht had met tusschenpoozen een
kanonnade plaats tusschen de Somme en de
Oise en in de Woëvre, in den sector van
Flirey.
Aan het overige gedeelte van het front
had -»fets belangrijks plaats.
Avondcommuniqué.
Tusschen de Aisne en de Oise bracht ons
zwaar artillerievuur de vijandelijke batte
rijen ten zuiden van Roge tot zwijgen. Er
was mijnenstrijd tusschen Soissons en
Reims. De Fransche artillerie was zeer
werkzaam in de Vogeezen in de streek van
Mühlbach.
Een vijandelijk kanon van ver draagver
mogen wierp tien projectielen in Nancy.
Twee inwoners werden gedood en zeven
gewond. De materieele schade was gering.
Wij brachten het kanon onmiddellijk tot
zwijgen.
Londen, 1 Jan. (R.) Officieel commu
niqué.
•Gisterenavond viel ten zuidoosten van
Armentières een kleine afdeeling van onze
troepen een gedeelte van de Fransche front
linie aan en berokkende daar verscheidene
verliezen. Nadat zij hare- taak had volbracht,
verdween de afdeeling weer. Ons verlies
bestond slechts uit eenige gewonden.
Heden morgen liet de vijand eene mijn
springen bij de Hohenzollern-redoute.
Schade werd niet aangericht. Er was heden
minder artillerie-actie.
W e e n e n, 3 1 D ec. (W. B.) Officieel be
richt van heden middag.
Het voorgebied van ons Strypa-front, tus-
schc.\ Buczacz en Wismowzsyk, was ook
gisteren het tooneel van herhaalde Russi
sche aanvallen, die met sterke strijdkrachten
ondernomen werden, doch opnieuw faalden
deze pogingen der aanstormende vijande
lijke colonnes door het vuur van het
dappere leger van Pflanzer Baltin.
on de beneden-Strypa en het Bessarabf-
sche front is de actie van den in de laatste
gevechten, sterk uitgeputten vijand voorloo-
pig gaan rusten. De verliezen, die de Russen
in de laatste dagen op de slagvelden in
Oost-Galicië geleden hebben, overtreffen
overal het gewone cijfer; aan de Strypa,
voor de compagnie van den 161 en sector,
lagen b.v. 325 lijken der Russen. Aan de
Strypa, lkwa en Putzlowka vielen geen bij
zondere gebeurtenissen voor.
Aan de Kormin-beek en de Styr werden
opnieuw verscheidene aanvallen der Russen
afgeslagen.
1 Januari. (W. B.) De slag in Oost-
Galicië duurt met onverminderde hevigheid
voort. Het zwaartepunt van de gevechten
lag ook gisteren aan ons front aan de Mid
den- en Beneden-Strypa, In de streek ten
Noord-Oosten van Buczacz kwam in het be
gin van den namiddag de Russische artillerie
in m^ssa in actie. De beschieting duurde tot
in den avond, waarna de vijand tot den aan
val overging. Zijne colonnees rukten in tal
rijke aanvalsliniën op sommige punten vier
en vijfmaal, tot onze draadversperringen
voort, doch steeds en overal mislukten de
aanvallen ten gevolge van de vernielende
uitwerking van ons vuur. In den nacht trok
de vijand zich met achterlating van honder
den dooden en zwaargewonden terug naar
zijne op 600 1000 pas verwijdende •!-
lingen, \anwoar uit hij den aanval omlenvM
men had. Ook de aanvallen der Russen bij
Jasolwicz, ten Zuiden van Buczucz en bil
Uscieczko, aan de Dn je ster, ondergingen
hetzelfde lot als hunne aanvallen aan de Aiiu
den-Strypo.
Aan het Bessarabische front verliep de dag
weer betrekkelijk rustig.
De stellingen van het leger van genn-ml
Bothmer aan de Boven-Strypa en van het
leger van Bobm-Ermolli aan de lkwa v.icëh
aan een vijandelijk artillerievuur bloots* stelj
Bij het leger van aartshertog Joseph Fer
dinand werd een Russisch bataljon uiteen
gejaagd d f ten Zuiden van Erestiany om\
viel.
Aan de Styr en Bug, ten Noord-Oosten
van Czartorysk, overvielen de Duitsche en
Oostennjksch-Hongaarsche troepen met
succes de vijandelijke voorposten.
Bij Kolodia ten Westen van Rafalowkn,
sloegen wij een aanval af.
B e r l ij n, 1 Jan. (W. B.) Bericht van het
opperste legerbestuur uit het groote hoofd
kwartier v.an heden voormiddag.
Bij Friedrichstadt mislukte een aam al der
Russen, die over het ijs van de Dwina wil
den oprukken, tengevolge van ons vuur. Aan
vallen van vijandelijke patrouilles werden op
verschillende punten van het front afgesla
gen. Ten Noorden van Czartorysk onder na
men sterke Duitsche en Ostenrijksche ver-
kenningsofdeelingen aanvallen. Zij maakten
circa 50 Russen krijgsgevangen en keerden
's nachts naar hunne stellingen terug. De
Oostenrijksch-Hongaarsch batterijen van
het leger van Bothmer namen met succes
door flankeerend optreden, deel aan het af
slaan van Russische aanvallen ten zuiden
van Boerkanow.
Petersburg, 2 Ian. (R.) De Russen
veroverden verscheidene heuvels ter» i«oord-
oosten van Czernowitz en maakten 870 ge
vangenen.
Weenen, 31 Dec. (W. B.) Ollicieel
bericht van heden middag.
In Zuid-Tirol zijn twee bataljons Alpen
jagers, die onze stelling ten Zuid-Oosten var
Forbole tweemaal aanvielen, teruggeslagen.
Aan het Knrintische front nam de zware
artillerie van den vijand de plaats Wolffbach
ten Zuidoosten van Molborgeth onder vuur
In het kustgebied duren de artillerie- en mijn*
werpersgevechten op verschillende puntófk
voort.
1 J a nu a r i. De Italiaansche berg-artil-
le-'^ beschoot giste.en wederom Molbor
geth en Wolffbach. In ''en nieuwjaarsnacht
onderhield zij een bijzonder levendig vuur
aan den Cr' di Lana.
De toestand is onveranderd.
B e r 1 ij n, 1 Jan. (W. B.) Bericht van het
opperste legerbestuur uit het groote hoofd-
kwartier van heden voormiddag.
In den Balkan is niets nieuws gebeurd.
P a r ij s, 31 Dec. (R.) Avondcommuniqué.
Duitsche vliegeniers, die over Saloniki vlo-
Menigeen doolt in de tijden die hem niet
meer behooren en vergeet den tijd die de
zijne is.
ROMAN VAN ANNA WAHLENBERG.
Geautoriseerde vertaling door
B. NORTAKKER.
't Is waar ook, dacht Blenda, na de eerste
verrassing, hij is immers ieerèar in ae plant
kunde. Dat was zijn hooldvak op de school,
en zij had van verschillende kanten zijn be
kwaamheid daarin hooren prijzen. Maar niet
.vóór ze deze imponeerenoe massa's porte
feuilles zag, had ze begrepen hoe diep zijn
kennis van dezen tak van weienschap moest
tijn.
„Lieve hemèl, welk een arbeid f" riep ze,
rwijl ze onwillekeurig de hanaen vouwde.
„Welk een geduld, en wat moet je van
^werk houden l"
f rtc^|dat doe ik ook," zei hij.
lie een smartelijker! trek om zijn
*ervo!gr tc VodL._
Door den heer B eT£? professor in de
«•t hoofdbestuur medegedeeld.
fcna«el°^f "J me" in de ortrïÉÖr men
C' eed,cnd *°u tón yen «en
vijftig, zestig jaar is, en het gemakkelijker is
leeraar aan een school te worden."
De smartelijke trek om zijn mond had iets
bitters gekregen. En Blenda vermoedde dat
ze een teer punt aanraakte. Haar moeder
had haar een tijd geleden verteld, dat hij
zich uitsluitend aan de natuurwetenschap
pen had willen wijden, maar geen verlof
daardoor had verkregen. De rector wenschte,
dat zijn levenswerk, de school, zou worden
voortgezet door dengeen, die hem het naast
stond en zijn naam droeg.
De lachende oogen van het meisje wer
den groot en ernstig.
„O, Birger', kionk het zacht en medelij
dend.
„Och, men heeft immers den zomer", zei
hij haastig, „dan is het tijd voor den oogst.
En het kan toch ook zijn, dat die niet altijd
in de schuur behoeft te liggen. Misschien
komt het op een mooien dag in de wereld.
Ik zal toch eVen goed als anderen een klein
boek kunnen schrijven."
Dat was zijn troost en hoop.
„Nu zie ik, dat Oom Simon gelijk heeft",
zei Blenda. rrJe hebt een geduchte portie van
de volharding der Eneveidt's, Birger."
Zijn blik rustte een paar oogenblikken op
haar, zijn gezicht klaarde op.
Toen greep hij een stoel en schoof dien
aan bij de tafel.
„Maar nu hebben we de wiskunde", zei
hij.
„Ja, nu moeten we beginnen."
En ze bogen hun hoofden over het papier
en waren spoedig in het probleem verdiept.
Doch de arbeid vlotte niet goed. De opga
ven waren buitengewoon moeilijk, en daar
enboven werd Blenda afgeleid door een
wonderlijk, raspend geluid, dat elkens terug
keerde. De eerste drie, vier maal schonk ze
er niet veel aandacht aan en dacht er niet
over na waar het geluid vandaan kwam.
Maar langzamerhand was het haar duidelijk,
dat het kwam van den eenen zijwand,
't Moest iets zijn, dat zich daarachter be
woog, waarschijnlijk een levend wezen, want
het geluid had niet altijd dezelfde sterkte, en
kwam niet altijd van dezelfde plek aan den
wand.
Zij lichtte het hoofd op.
„Wat is dat voor een wonderlijk geluid?"
vroeg ze.
„O, dat is de uil maar."
„De uil?" vroeg Blenda verwonderd.
„Heb ik je dat niet verteld?"
Hij zag er een weinig verlegen uit.
„Toen ik een paar weken geleden in het
bosch was", vervolgde hij, „heb ik een klei
nen uil gevonden, misschien een jaar oud.
Hij had den eenen vleugel gebroken en kon
niet vliegen, daarom heb ik hem mee naar
huis genomen om dien te genezen. Hij is
daarbinnen in de kleerkast."
Blenda sprong op. Een uil, een echte uil
in huis, en dat had ze niet geweten.
„Ja, dat heeft een reden", zei Birger een
weinig aarzelend. „Ik ben er niet zeker van
dat tante Alma en Hilda het goed zullen vin
den. Ze vinden het misschien niet heel ge
schikt, dat hij in de kleerkast verblijf houdt.
En 't is ook niet zoo heel zindelijkl"
„Ik moet hem zienf'
Blenda was opgesprongen, en stond reeds
irciige
bij de kleerkast, maar zocht tevergeefs naar
den sleutel.
„Verborgen?"
Hij knikte. Dat was een noodzakelijke
voorzichtigheidsmaatregel. Maar toen stak
hij de hand in den zak, haalde het gezochte
voorwerp te voorschijn en maakte de kast
gewillig open. 't Was wel prettig het curio
sum aan iemand te toonen.
Ze drongen beiden in de nauwe, donkere
.opening, die echter niet geheel zonder licht
was, maar een weinig licht ontving door een
halfrond luik in het dak.
Doch Blenda's sterkste waarneming kwam
door haar reukorganen. Birger's meening,
dat het misschien niet zoo heel zindelijk was
een kleerkast als vogelkooi te gebruiken,
was niet geheel /- -'egrond. Daarbinnen
heerschte n.l. een c ':e onmogelijk met
zindelijkheid gepaard kon gaan, en die stel
lig ten hoogste afgekeurd zou worden door
de huisvrouw en de dienstbode. Hij deed
werkelijk verstandig zijn schat te verbergen.
„Pas op, ze is levendig tegen den avond
zei hij en schoof zijn begeleidster een wei
nig achteruit. Maar het was te laat, de vogel
kwam aangevlogen, sloeg hen beiden om
de ooren en daalde daarna op Birger s
schouder neer.
„Hij wil zijn souper hebben", zei hij en
haalde een pakje vleesch uit zijn zak om
den vogel te voederen. Stukje na stukje nam
de uil uit zijn hand, en slikte het gulzig door.
En toen er niets meer in het papier was,
bleef hij nog op den schouder van zijn gast
heer zitten, wendde slechts nu en dan den
kop om en zag met zijn ronde oogen naar
Blenda.
Birger streelde den voge! over den borst
en dat scheen hem te bevallen, want hij
blies vergenoegd zijn veere»i op.
„Maar nu moet hij spoedig verhuizen zei
hij, „anders breekt Hilda nog de kast open
en jaagt hem met den bezem weg. Ze heeft
mij al eens gevraagd of ik niet gehoord heb,
dot het daarbinnen spookt. Trouwens, de
vleugel is ook weer geheel in orde, zoodot
we wanneer we maar wille.» naar het bosch
kunnen gaan."
„Zal ie dat niet prettig vinden?"
Hij stak den vinger in de halsveertjes van
den vogel. En deze wendde den kop om,
keek Birger met zulk een verstandigen blik
aan, alsof hij de vraag verstaan had, en dit
stil beantwoordde.
„Geen vervelende nachten meer, geen
stooten meer tegen die domme kleerhan
gers", troostte Birger verder.
rrJe kunt zeker 's nachts niet veel slapen
door hem?" vroeg Blenda.
„Als ik ontwaak, dan slaap ik toch heel
spoedig weer in."
„En dat heb je gedurende vele weken ge
duld voor een kleinen uil? 't Zou beter ge
weest zijn hem dadelijk te dooden."
„Ja, missqjiien heb je gelijk r zei hij.
Wordt vervolgd
