Donderdag 27 januari 1916. II'V>9 „DE EEMLAN DER". BUITENLAND. FEUILLETON. DE STERKSTE. Jaargang, nabetrachting over den Gemeenteraad. ABONNEMENTSPRIJS! ^er 8 maanden voor Amerefoorfc t l-OO# Idem franco pei post 1.50» Per week (met gratie verzekering tegen ongelukken) O.IO. Afzonderlijke nummers 0.05. Wekelijks bijvoegsel „<f# Hoïïandscht Huisvrouw" (onder redactie van Tbérèse van Horen) per 3 mnd. 50 ets. Wekeljjksob bijvoegsel m* mee" per 8 mnd. 40 ets* Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 1. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIËN Sn" l_5,reR',laO.30. Elke regel racerO.IO. Dienstaanbiedingen 25 ccnl» by vooruilbotalin& Groote lottere naar pbiatsruimto. Voor handel en bedrijt bestaan zeel voordoelige bepalingen tot bet berbuald adverteoron in dit Blad, bij abonnement. Eene circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag toogezondon. Hoofdredacteur: Mr. D.J. VAN SCHAARDENBURG. Ala altijd werd de eerste raadsvergadering In het Nieuwejaar, dat intusschen z'n prilste feugd alweer achter den rug heeft, ingeleid met 'n burgemeesterlijke nieuwjaarsrede, waarin 'n overzicht gegeven wordt van Amersfoort's toestand in het afgeloopen jaar. Er kon ditmaal weer 'n opgewekte toon uit klinken en de statistische gegevens, waaraan de rede zeer rijk was, geven het duidelijke bewijs, dat Amersfoort zoowel inwendig als uitwendig door en door gezond is en steeds krachtiger zich ontwikkelt. De oorlog heeft voor onze gemeente gun- Itige en ongunstige economische gevolgen gehad. De gunstige zijn vooral te danken aan de aanwezigheid van zoo vele Belgen en roo groot garnizoen; en 'le ongunstige zijn bestreden door de bekende maatregelen, van welker beteekenis de burgemeester eenig beeld gaf door het noemen van cijfers. Hij verheelde daarbij niet dat het stelsel van distributie van overheidswege weinig aanbe velenswaardig schijnt voor normale tijden. De keuringsdienst wercf zeer geprezen; en Inderdaad blijkt deze zich buitengewoon nut tig te hebben gemaakt. Uit de aanslagen van de inkomstenbelas ting leidde de burgemeester af, dat Amers foort niet erg onder de crisis geleden heeft. Van het werken van het Steuncomité gaf ♦lij 'n overzicht, waaruit bleek dat heel wat verlichting aangebracht is. Ook van de Arbeidsbeurs werden spreken de cijfers gegeven. De toestand van de ar beidsmarkt werd niet ongunstig genoemd. De prachtige resultaten van hel grondbe drijf vormden natuurlijk een der glanspunten van de rede. En ook over de andere bedrij ven werd veel goeds verteld. Ondanks de opening van het electriciteitsbedrijf vermeer derde nog de hoeveelheid afgeleverde gas. De resultaten van de waterleiding waren veer aanmerkelijk hooger, de hoeveelheid afgegeven water steeg zelfs met 50 Meer en meer blijkt het belang van het electrisch bedrijf, vooral voor de industrie. Handel en industrie, haven en markt, over s' ooruitgang. rschillende verkeersverbeterlngen wor den gememoreerd en de Reclame-commissie krijgt 'n goede noot. Ziedaar, de hoofdpunten van deze kloeke rede. Wij zeiden het, gelooven wij, reeds va ker, dat deze burgemeesterlijke nieuwjaars- redevoeringen de beste en duidelijkste bron zijn voor de studie van de geschiedenis van Amersfoort der laatste jaren. Als oudste raadslid beantwoordde de heer van Kalken deze rede met 'n speechje waarin hij vooral hulde bracht aan de energie van onzen burgemeester. Bij de behandeling der agenda lokte aller eerst het punt betreffende de winkelsluiting eenige discussie uit. B. en W. zagen naast •de voordeelen ook de nadeelen er van en wilden, alvorens 'n verordening te ontwerpen 'n uitspraak van den Raad. Welnu, zij kregen die en kunnen dus aan den gang gaan. Diep gingen de discussies niet. Wij zijn tegenstanders van 'n dergelijke verordening, zij het ook niet op de oude argumenten van vrijheidsaanranding, sombere straten enz.; wij zien er 'n bevoorrechting in van den ka pitaalkrachtigen boven den economisch- zwakken winkelier. Het voorstel ter zake de uitbreidingswer ken aan de gasfabriek lokte natuurlijk den heer Hofland naar het strijdperk. Maar na z'n eerste zakelijke opmerking draafde hij alras door naar het terrein van de exploitatie der gasfabriek, waar hij niets te maken had, en toen hij daar z'n oude stokpaardje van munt en kookgasprijzen vond, was er heelemaal geen houden meer aan. De heeren achter de groene tafel lieten zich niet mede verlokken naar dit afgeslo ten terrein. Maar het kwam toch nog even tot heftig dispuut tusschen den voorzitter en het hollend raadslid. Deze laatste is toch wel in de war als hij meent dat kookgas gerust duurder gesteld kan worden, omdat het voornamelijk door de meergegoeden gebruikt wordt. Ons dunkt, de heer Hofland, die zoo goed van alles op de hoogte moet zijn, zou toch kunnen weten dat het kookgas misschien wel het meest ge bruikt wordt door de middelklassen, welke vaak de moëielijkste levensstandaard heb ben. De heer van Kalken pakte weer eens uit tegen het socialistische raadslid. Het was zeer wijs van hem opgemerkt dat diens de bat „korter" kon zijn. Maar of hij den heer Hofland tot beterschap zal brengen door z'n dreigement om als raadslid af te treden? Hoogst belangrijk, al werd er niet over gesproken, was het voorstel van B. en W. tot het uitschrijven van 'n prijsvraag voor 'n ontwerp-plan van bebouwing van het t - rein der te sloopen hofstede Kruiskamp met ar beiderswoningen. Het schijnt dus meenens te v/orden met den gemeentelijken arbeiderswoningbouw, waarvoor wij reeds zoo lang streden. Dat wij dat nog hebben mogen beleven, maakt ons het scheiden als nabetrachter lichter l Bertrijfstrinsieii eii financieel beleid (Ingezonden.) Naar aanleiding van eene Dinsdagavond genomen beslissing het volgende. Het voorstel bedoelde aan B. en W. een crediet toe te slaan van 145,000 gulden. Een en ander voor noodzakelijke herstel lingen can ovens en toestellen en uitbrei dingswerken. Dit voorstel ging vergezeld van een toelichting, zijnde het rapport van den directeur der gasfabriek, en bovendien een rentabilileitsrckening. De commissie van bijstand voor de bedrijven had een aan beveling meegegeven. Onder de lasten kwam voor afschrijving en rente van 100,000 gulden, welke las ten overeen kwamen met de besparing en uitwinning van grondstoffen en arbeidsloo- nen, beide tot een gelijk bedrag van 16,525. De resteerende 45,000 waren bij de lastenberekening verwaarloosd. Eén van beide is nu mogelijk; dat rente en af lossing van dit bedrog op den dienst van 1916 en volgende jaren zal worden gebracht en dan behoorde dit in de toelichting öf van B. en W., öf van de Commissie van Bijstand öf van den directeur tot zijn recht te zijn gekomen. Niets is hiervan gebleken. In de be grooting van 1916 is hiervan schijn noch schaduw te bemerken. Hei ging over bedro gen respectievelijk van 19,000 en 18,000 gulden. Op de vastgestelde begrooting kwa men uit dien hoofde slechts bedragen van ƒ5500 en ƒ1500 voor. De veronderstelling, dat de meergenoemden ƒ37,000 met een surplus van ƒ8000 ten volle uit den loo penden dienst 1916 zouden worden getrok ken is te absurd. Een af- en overschrijving tot dit bedrog op den dienst der gasfabriek is onmogelijk, daar men dan geen geld zou moeten leenen, maar op andere wijze behoort te worden ge dekt. Alleen al dat dit g :-ld als crediet werd aangevraagd voor zoo buitengewone herstel lingen, wijst deze gedachte terug. Inderdaad behoorde dan ook de rente en afschrijving van dit bedrag op de rentabiliteilsrekening voor te komen, wat in o ereenstemming zou met de gedachte in het rapport van den directeur düjfedrukt, waar hij verwijst naar andere fabrieken, die met meer kapitaal wer ken. Mochten er soms tin, die meenen, dat de finontieele draagkracht van het bedrijf 7ou worden overschreden, zoo ongeveer is ds gedachtengang, „oolf dan nog blijft het kapitaal beneden dat van anderen, zooals b.v. Alkmaar." Of dan onze fabriek dezen last niet zou kunnen "dragen? Dat is de vraag niet, wel of men zoo n belangrijk voorstel mag aanne men zonder dat de dekking van afschrijving en rente vaststaat en de wijze, waarop dit zal geschieden. Het is geen goed finat&eel beleid, als men zich daarvan geen rekenschap geeft. Dit nieuwe kapitaal van ƒ145,000 com pleteert den schuldenlast der gasfabriek tot 800,000. Evenwel niet de geheele nieu we lesten van ƒ22,150 zullen uit het nieuwe kapitaal gedekt worden, maar slechts 16,525, en blijft dus 5625, onge dekt wat mee door het oorspronkelijk kapi taal gedekt moet worden. Deze lasten ad 5525 zullen op de ge wone exploitatierekening worden gebracht, 'vaar niets tegen is, mits men r.iet den indruk vestigt, dat het nieuwe kapitaal- deel zijn eigen lasten kan dekken. De gewone bedrijfswinst za! met dezen last wor den gedrukt. Meerder was door or.dergeteekende ge wezen op de wijze, waarop de bedrijfswinst werd verkregen en op de motieven waarom men verschillend tarief had aangelegd. Men ging, toen de fabriek nog niet haar hoogste productievermogen had bereikt, uit van de stelling, overigens een zeer juiste, dat de eerste duizend kub. M. het duurste zijn, de laatste zeer weinig kosten, waarom men het tarief voor het kookgas zeer laag stelde. Bo vendien is onder den vorigen .directeur het verbruik van muntgas systematisch tegenge gaan, anders was stellig het verbruik over de muntmeters toen reeds veel sneller toe genomen. Hoe het zij, de geheele capaciteit der fabriek is nu overbelast, en zal met de nieuwe uitbreiding weer getracht worden de. geheele productiviteit te ontwikkelen. In ver band hiermede rijst de vraag: hoe zullen de tarieven zijn? Zullen de grootste verbrui kers reductie genieten of zullen de tarieven gelijk gemaakt worden? De muntgasverbruikers bleven over 1914 6 10 pet. achter bij de kookgas verbruikers. Hun aantal was in 1914 dertienhonderd-vijf- en-tachtig (1385), terwijl over 1915 vijfhon derd-zeven-en-negentig muntmeters zijn ge plaatst, dus 45 pet. vnn het totaal. Het gas verbruik van deze categorie nam dus ook pl.m. 45 pet. toe en zal ongeveer 825,000 kub. M. bedragen. Het geheele verbruik nam met .14 K- pet. toe en komen zij dus stellig boven-aan te staan. Het gas kost bij het verlaten van den me ter bijna 5"io cent, wat een winst geeft op het muntgas een zeer groot gedeelte wordt ook als kookgas gebruikt door deze afnemers, maar niet over een kookgasmeter van ƒ14,133, over 1914 met een ver bruik van 585,629 kub. M., terwijl de kook- gasverbruikers over de kook gasmeters gemeten verbruikten 617,523 kub. M. met een verkoopsprijs von 5.'.' cent en een winst van 2531.84. Men ziet, dat hier de bevoor rechting in 't oog loopend is. Kookgasverbruikers met 31,893 kub. M. meer verbruik geven aan het bruto winst saldo ƒ11,601.81 minder dan de muntgas verbruikers, terwijl de laats ten het tevens als kookgas verbruiken, tot de lagere volks klasse behooren, anders zouden ze krach tens de verordening geen muntgas kunnen bekomen. Het \erschil in prijs is dan ook te groot: 7'. cent voor munt- en 5M cent voor kookgas. Deze twee prijzen moeten tot elkaar ko men, wat zeer stellig het winstsaldo ten goe de zal komen. Het krnchtgas dient natuur lijk te worden uitgezonderd. Als het kookgas over 1915 in den gemid delden vooruitgang heeft gedeeld, bedroeg het verbruik 626,500 kub. M. Als dat gas met 1 cent, dus tot 6XA cent werd verhoogd, zou de meerdere winst bedragen ƒ6265, en de bruto winst ƒ18,833.65 be dragen, terwijl het muntgas met z'n veel grootéren vooruitgang een bruto-winst zou geven van 11,632. Het voornaamste is, dat dan het verhoudingscijfer van winst tot ver bruik hetzelfde zou zijn. Evenwel er blijft alle reden om den groo- slen afnemer, hij behoort tot de minst draagkrachtigen, ook het laagste tarief toe le leggen, omdat^een zeer groot gedeelte der nettowinst dient om onze gemeentelijke geldmiddelen aan te vullen en deze toch naar het beginsel van progressie worden ge heven. Immers tot deze winst een vierde ruim von onze geldmiddelen draagt dan toch nog de minst draagkrachtige een evenredig hoqg percent bij, wat evenmin als de hui dige toestand aan het gasbedrijf een goed finantieel beleid mag worden genoemd. Voor ons blijft het dan ook een eisch van rechtvaardigheid, datgene te doen, wat to? deze tariefwijziging kan bijdragen. J. HOFLAND. O© oop'oa. B e r 1 ij n, 2 6 Jan. (W. B.) Bericht van het opperste legerbestuur uit het groot# hoofdkwartier van heden voormiddag. De Franschen trachtten gisteren door een groot aantal tegenaanvallen de hun ontno* men loopgraven ten oosten van Neuville te< rug te winnen. Zij werden telkens afgewet zen, meermalen na een gevecht van man to gen man. Opblazingen van de Franschen in de Ar« gonne vulden op een kleinen afstand onzo loopgraven bij hoogte 285 met puin. Ten noordoosten van La Chalade bezetten wij den door de opblozing ontstanen trechter na» dat wij den aapval van den vijand hadden doen mislukken. Onze marinevliegluigen vielen de militairs werken van den vijand bij La Panne aan, on« ze legervliegtuigen werken te Loo, ten zuid* westen van Dixmuiden en Bethunc. P a r ij s, 26 Jan. (Havas). Namiddag, communiqué. In Artois is een voortdurende artillerie- actie. In den sector Neuville St.-Vaast voer* den wij een aanval uit, die ons in staat stel de de Duitschers te verdrijven uit een vaif de trechters, welke ontstaan zijn door de ontploffingen van den vorigen dag, tusschen de Somme en de Avre. Onze batterijen vernielden een waarne mingsstation bij Parvilliers en bombardeer den een vijandelijk kantonnement van den vijand te Hattencourt ten zuiden van Chaulnes. Pa r ij s2 6 Jon. (R.) Avond-communU qué. Tn den afgeloopen nacht bombardeerdert wij de vijandelijke loopgraven en gemeen* schapswegen in de streek van Steenstraete* waar troepenbewegingen in gang waren. ïnj Artois blies de vijand een aantal mijnen op ten noordwesten van Neuville; hij bezetta de trechters, maar werd daaruit verdreven. De kanonnades in Artois waren aan beida zijden allerhevigst. Ons vuur ontredderde een werk bij Roye en dwong den vijand het te ontruimen. Een Zeppelin wierp gisternacht bommen neer op dorpen bij Epernay en veroorzaakte daar onbeduidende schade. Op den terug tocht werd de Zeppelin beschoten. Onze zware kanonnen bombardeerden ef fectief de werken van den vijand ten westen van Pont-a-Mousson. Londen, 26 Jan. (R.) Communiqué van het Britsche hoofdkwartier van heden avond 9 uur. Gisteren ontmoetten wij 27 Duitsche vliegtuigen en vielen drie vaste ballons aan Eerst leeren wij de woorden der waarheid; doch daarna moeten wij de waarheid der woorden leeren. ROMAN VAN ANNA WAHLENBERG. Geautoriseerde vertaling door B. NORTAKKER. 28 En eerst nu begreep hii volkomen wat ze uitgestaan had. hoe ze een leven gevoerd Pad van gestadigen doodsangst, vastgeketend aan een man. dien zij eens' lief had gehad, maar die haar beül was geworden. Hij begreep haar verlatenheid, haar langjarige ellende, waaruit niemand haar had kunnen bevrijden. Hij dacht er aan hoe slank, fier en wit zil in liet oogenblilc van verschrikking had ge staan. En haar gestalte kreeg in zijn oog een stralenkrans van verhevenheid, die geen der andere vrouwen, die hij kende, bezat. Maar nu was haar kracht toch gebroken, haar oogen smeekten om bescherming en troost. „Wees maar kalm", zei bij. terwijl hij zich over haar heen boog. „Wees nu maar kalm. nu moet dat vicesliike toch eindelijk tednan zijn." •Gedaan" zei ze en haar liopeu verli uk ken zich en beefden. „We leven immers bei den, hii en ik." De weldadige sluimer was weer voorbii. Zij staarde weer voor zich "uit met een wijd ge op er. n blik, die slechts innerlijke visioe nen zag. XIV. Het was tamelijk duister in dc dagbladhal want de schemer was nog niet tot vol dag licht overgegaan. Birger nam de courant mee naar de glazen buitendeur om het artikel te lezen, dat hem interesseerde. Maar de lectuur vorderde niet, want een blik, die hii op de straat geworpen had, leidde zijn gedachten in een andere richting. Een paar mcnschen waren juist voorbij ge gaan, en hij zag slechts hun ruggen, maar dat was voor een herkenning genoeg. De eene was Blcnda, en de andere Kjell Borlin. Zij liep met hem op straat. Deze ontdekking was zoo verrassend, dat hij stil bleef slaan om hen na te kijken, niet goed begriipend dat het waar was. Eenige da gen geleden had BI end a wel een zachtere stemming tegen Krell den dag gelegd maar dat dit een 1 "gin van toenadering kon ziin, had hij zich toch niet voorgesteld. Hii betaalde de courant en haastte zich naar buiten. Ze hadden een grooten voorsprong gekregen, maar hij verminderde den afstand spoedig, en na twee minuten was hii zoo dicht bij hen. dat hij enkele woorden van hun ge sprek opving. Ze schertsten en lachten, en hun ezich- ten. waarvan hij nu en dan het profiel zag schenen zeer geanimeerd. Op Blenda's gelapt was daarenboven een uitdrukking gekomen dit hem nieuw was. Het was een zekere co- cjuelteric, die hem afstiet en prikkelde. O, zag hij verkeerd Deed hij baar onrecht in zün geïrriteerde gemoedsstemming Mis schien Hoe lang zouden ze samen gaan Wellicht geheel tot school Zijn bedoeling was n le passé eren mei een groet, die zeker tame lijk koel en strak zou zijn. Maar hij kon ziin pla.n niet uitvoeren, want Borlin nam plot seling afscheid en sloeg een zijstraat in. BI end a was alleen. Nog een paar stappen, en Birger zou haar ingehaald hebben, en een verklaring kunnen vragen. Maar liii aarzelde, ze waren nu vlak bij de schoolde leerlingen begonnen zich reeds te vertooneu, en hun aanwezigheid was hem onaangenaam. Ilij gaf cr de voorkeur aan het gesprek uit tc stellen tot later op den dag. En de avond kwam. Hij wachtte zooals ge woonlijk om de geliefde, frissdhe slem met den blijden klank te liooren, die leven cn kleur gat" aan de eentonigheid der dagen. Maar de uren verliepen zonder dal die zich tiet hooren. En ten slotte werd het te laat oni er langer op le wachtena Juist dieu <lag trof de groote zeldzaamheid dat Blenda niet kwam. Maar deze omstandigheid gaf hem een in geving. Nu hij toch nog niets had gezegd, wilde hij onderzoeken of het gezelschap dat ze bii het naar schoolgaan had gehad dage lijks of toevallig was geweest. Den volgenden morgen stond hij weer .i de dagbladhal. dicht bii de glazen deur. Veel aandacht schonk hij niet aan de courant, d e hii in do hand hield, maar destemeer aan de voorbijgangers op simt. F et wachten was echter niet vergeefs of lang. Daar kwamen do beiden precies zooals gisteren aan, vroo- lijk pratend en uitsluitend voor elkaar aan dacht hebbend. Juist toen ze voorbij gingen, richtte Blenda dc inooie oogen op haar cavalier, langzaam cn met een onderzoekende belangstelling. Die blik I Birger herkende dien. Diep en lokkend was die vroeger ook op hem gericht, ze was cc coauette, nu wist hij het. Zonder tc welen wat hij deed, rukte hij de deur open. Ilii zóu haar zeggen wat hii dacht Nu dadelijk zoodra hij haar ingehaald had Dat was het eenige, wat de scherpe, bittere smart kon verlichten, die hem doorsneed Maar toen hij op straat kwam. sloeg zijn stem ming om. Welk recht had hij haar tot verantwoor ding te roepen Geen, dat moest hij erkennen, ze had hem niets beloofd. Geen woord hadden ze over een gemeenschappelijke toekomst gesproken. Geen betuiging van liefde bad zc hem gege ven. Ze was niets anders voor licm geweest dan een lieve, kameraadschappelijke vriend. En 'l was niet haar schuld dat hij haar vricn- dclijkltefd voor een warmer gevoel had gehou den. Integendeel, ze had hem juist gewaar schuwd dat niet te doen. Hii herinnerde licb dien avond, dat ze hem verzocht had niet on vriendelijk tegen hem te behceven te zijn. Zt was vrij om met zich zelf te doen wat ze wilde, vrii -haar onderzoekende, lokkende blik ken tc richten in welke richting ze wilde. Dc eenige verklaring, die tusschen hen beiden bestond, was te zullen wachten. Nu hadden ze gewacht, en hij had ziin antwoord gekre gen, heel duidcliik cn helder, en nog duidelij ker zou het woi den- Ecu Lroostcloozc leegte gaapte rondom hem, cn hij zag niets waaraan hij zich kon vast* klampen. i Wanneer ze elkaar weer troffen, of daf dezen dag geschiedde of na weken, zou hij zwijgen, dal had hl] zich-zelf beloofd. Ziin bitterheid en jalocsic zou hem tenminste niel lot een dwaas maken. Maar toen hii 'smid> dags voor ziin schrijftafel in ziin kamer zat, had hii geen rust. Duizenden verschillende at* dachten schoven zich tusschen hem en ziint werk. Elk geluid in het huis kaf hem een schok, en dc vraag vldog door ziin hersenen t „Was dat do vestibulcdcur die openging? Is zii binnengekomen?" Daar hii besloten had haar to vermijden, ging liet hem niet aan of zii hel was, die bin, nenkwam. maar toch kwam deze vraag tel. kens bij hepi op. Twintig keer was bei echter een valsch alarm en eerst dc een- en twintigste keer werkelijkheid. Maar toen de stem met den frisschcn. ulir- den klank nu eindelijk klonk, was ook dd overeenkomst vernroken, die bil met zich zelf gesloten had. Hii sprong van zijn stoel njt naar de vestibule. Een onvindbaar papier in de zak van ziin overjas te zoeken, was hel voorwendsel en hii was precies op tijd Blea. da tc helpen haar mantel af te doen en dien op te hangen. Zo gingen samen naar de eetkamer, maar na een paar stappen bleef Birger staan. Wordt vervolgd

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 1