RIJN- en
MOEZELWIJNEN
koopt uwe"
J. A. SCHOTERMAN Zn.
Uit den omtrekT
STADSNIEUWS.
Telefoon 145. Utr. str. 34.
Het eerste schip was Zondagmiddag te 12
Hiiir, het tweede omstreeks half vijf door een
(Duitsche duikboot in brand geschoten, waar
na de bemanning aan bovengenoemd Sche-
/veningsoh visschersvaartuig werd overgege
ven. Nadat hun op last van den inspecteur
ivan politie Herfkens, wd. chef in de Scheve-
ningsche politie-afdeeling, op het bureau
Duinstraat voedsel was verstrekt en de kapi
tein van een der booten, die een voeteuvel
had, door hem was verbonden, werden zij
door de zorgen van den Noorschen consul
naar Rotterdam vervoerd, waar zij in het
Skandinavisch Zeemanshuis werden opge
nomen.
Voor den reeder van de „Sch. 445" betee-
kent het een schedepost, daar 2ijn schip de
Vischvangst-jnoest afbreken, om naar Sche-
y,eningen terug te keeren.
Vervalsching van
uitvoerconsenten.
De heer Johan Meyer verzoekt aan de N.
R. Ct. mede te deelen, dat de vervalsching
,van uitvoerconsenten, waarvan dezer dagen
melding is gemaakt, niet aan het licht is ge
komen dank zij de bemoeiingen van den
heer Westerouen van Meeteren, hoofdin
specteur der N. O. T., doch door zijn ('s hee-
ren Meyer's toedoen; deze heeft zich per
soonlijk tot de heeren W. v. M. en de Ville-
neuve gewend met het verzoek naar de echt
heid van het door hem gekochte consent te
willen informeeren. En zoo kwam de zaak
aan het licht.
Een merkwaardige regeling.
Men schrijft ons:
Toen in 1863 de gemeenten Haarlem-
merliede en Spaarnwoude Houtrijk en Pola-
nen, en Zuidschalkwijk werden samenge
voegd, werd in de betrekkelijke wet van 27
Juni 1863 S. 93 bepaald, dat de afdeeling
Houtrijk en Polanen in den hoofdelijken om
slag der nieuwe gemeente vooraf voor één
vijfde bijdraagt, niettegenstaande overigens
«de gemeente er geen afzonderlijke huishou
dingen voor de verschillende afdeelingen op
na houdt, zooals elders wel voorkomt.
Dit geschiedde indertijd omdat de afdee
ling Houtrijk en Polanen (het tegenwoordige
Halfweg) arm was en de overige deelen be
ter gesteld; de laatsten zouden wellicht tegen
een samengaan op voet van gelijkheid be
zwaar hebben geopperd.
Deze bepaling is meer dan 50 jaar in de
afdeeling Houtrijk en Polanen (Halfweg) een
steen des aanstoots geweest.
En dit werd steeds erger, naar mate Half
weg in bloei en welvaart toenam, hetgeen
vooral het geval werd toen op het in 1863
nog bestaande IJ de vruchtbare Houtrak- en
IJpolders ontstonden met hunne florissante
bevolking.
De toestand is nu al jaren lang- zóó, dat
het vroegere armlastige Houtrijk en Polanen
(Halfweg) een grooter belastbaar inkomen
heeft dan de overige deelen van Haarlem-
merliede en Spaarnewoude te zamen.
Ook is de vraag gerezen of dit artikel der
wet van 1863 (lex specialis) nog wel van
kracht is, nadat in 1897 in art. 243 sub IV
der gemeentewet (lex generalis) is bepaald,
dat het percentage voor alle belastbare in
komens gelijk is.
Thans heeft de Raad in zijn laatste ver
gadering op voorstel van Burgemeester en
Wethouders met 6 tegen 5 stemmen (voor
stemmers in Houtrijk en Polanen, tegen
stemmers elders wonende) besloten aan de
regeering het verzoek te richten wel het
initiatief te willen nemen tot eene wijziging
der aangehaalde wet van 1863, teneinde
daaruit de gewraakte bepaling te verwijde
ren.
De vrouwen naar Den Haag.
Het hoofdbestuur der Ver. voor Vrouwen
kiesrecht heeft geen toestemming kunnen
krijgen voor het houden van een optocht in
Den Haag op 19 September, den dag der
opening van de Staten-Generaal. Het heeft
nu een ander plan bedacht.
En wel naar in het Maandblad wordt
medegedeeld om op 19 September Den
Haag als het ware te overstroomen iftet onze
kleuren, met onze propaganda. Het moet
worden de geel-witte-vrouwenkiesrecht-Dins-
"dag.
De dag van de opening der Kamers is al
tijd voor Den Haag een dag van buitenge
wone drukte; vele menschen uit andere plaat
sen komen over om de Koningin naar het
Binnenhof tee zin rijden en nu, zegt het
hoofdbestuur, moeten al deze menschen, in
woners van Den Haag en vreemden, er aan
herinnerd worden, dat wij het algemeen
vrouwenkiesrecht vastgelegd in de Grondwet
eischen.
Wij stellen ons voor, dien dag eerst in
groepen van hoogstens 10 vrouwen op straat
te staan met onze geel-witte strikken en
doekvlaggen, om propagandabiljetten uit te
deeleen.
„Daarna in den middag in groepen verder
door de stad of naar Scheveningen te gaan
om ook daar onze geschriften te verspreiden,
om ten slotte s avonds een groote landelijke
meeting (als die van 21 Noyember 1915 in
Amsterdam) in den Dierentuin te houden.
Daar zal de Troonrede besproken worden."
Alle vrouwelijke leden worden voorts op
geroepen, deel te nemen aan den vrouwen-
kiesrechtdienst, die Woensdag 20 Septem
ber tot de Grondwetsvoorstellen in openbare
behandeling zijn geweest en de beslissing
gevallen is, zal eiken dag, dat er zitting is
van de Tweede Kamer en zoolang de zitting
eiken dag duurt, op het Binnenhof aan den
ingang van het gebouw der Tweede Kamer
een groep vrouwen staan met geel-witte
strikken en met een bord, waarop een steeds
wisselend opschrift, den bekenden eisch in
houdende.
Bij mooi en leelijk weer, bij regen en
zonneschijn, bij warmte en koude, altijd sal
die groep vrouwen daar moeten staan op ge
regelde tijden afgelost door een andere
groep.
Gem. visscher ij school te
IJ m u i d e n. De te IJmuiden in aanbouw
zijnde visscherijschool is zoover gereed, dat
de opening op 5 September a.s. is kunnen
worden vastgesteld.
De werklieden aan de Hem-
b r u g. Aan de vaste werklieden is, naar
men aan Het Volk meldt, tegen 1 Januari
a.s. loonsverhooging toegezegd en voor de
losse zullen iedere maand de loonen worden
herzien in verband met het verrichte werk.
Het person eel van de Zee
land. Bij de Stoomvaart Maatschappij Zee
land zijn vijf machinisten, die weigerden in
dezen gevaarlijken tijd verder te varen te
gen 1 October ontslagen, terwijl een groot
aantal leden van het stokerspersoneel tegen
15 September om dezelfde reden is ontsla
gen.
Het toebrengen van bajo
netsteken aan z ij n kind. Het
gerechtshof te 's-Gravenhage deed gisteren
uitspraak in de zaak H. J. V., varensgezel te
Delftshaven (Rotterdam), door de rechtbank
te Rotterdam veroordeeld tot 1 jaar en 6
maanden gevangenisstraf wegens het toe
brengen van bajonetsteken aan zijn twee
jarig zoontje in zijne woning aan de Wijde
Steeg te Rotterdam, welk zoontje later is
overleden, terwijl echter geen verband tus-
schen den dood van het kind en het toe
brengen der verwondingen met de bajonet
is aangenomen.
Het vonnis werd bekrachtigd.
Doodgeschoten. Te Afferden
is hedennacht de zeventig-jarige R., die ver
moedelijk zijn in Duitschland wonenden kin
deren eenige levensmiddelen wilde brengen,
doodgeschoten.
Kind ej" en aangereden. Gis
terenmiddag zijn in de nabijheid van het ter
rein van de H. IJ. S. M. te Schiedam twee
kinderen, resp. 5 en 3 jaar, van A. M. de
Jager aldaar, door een met paarden bespan
nen wagen aangereden. De oudste werd zoo
danig aan het hoofd verwond, dat het kort
daarop overleed; de jongste kwam er met
een paar ontvellingen aan de handjes af.
Mo torboot in brand ge
raakt. Woensdag namiddag geraakte ver
moedelijk door het warm loopen van den
motor op den Amstel voor het Clubgebouw
van de Roeivereeniging Willem Hl de witte
renboot Orchide van de vliegmachinefabriek
Spijker in brand. De bekende vlieger Wijn
malen en vijf anderen, die in de boot geze
ten waren, sprongen overboord. Een zeven
de, die niet zwemmen kon, bleef op de punt
van de boot zitten. Hij werd door een roei
boot uit zijn netelige positie gered, waarna
men het brandende vaartuig onder water
zette. De brandweer, die spoedig ter plaatse
wasTtehoefde geen assistentie te verleenen.
Men tracht de Orchide weer op te halen.
Schooi- et. Kerknieuws.
Prof. miP. Pet zei wegens het bereiken
van zijn 70ste jaar aen het einde van den cur
sus 10161017 het ambt van hoogleeraar te
Groningen moeten neerleggen.
Alg. Synode der Ned. Nerv. ICerk.
XXIV.
Voordat met het aan de orde zijnde onder
werp, n.l. de behandeling van het rapport over
den modus vivendi, wordt aangevangen, dient
prof. Daubanton een motie in, om het ontwerp,
zooals het daar ligt, aan de provinciale kerk
besturen en classicale vergaderingen te zenden
met verzoek hun oordeel daarover te laten ken
nen.
Deze motie komt in bespreking. Prof. Aalders
verklaart zich met die motie niet te kunnen ver
eenigen. Hij heeft een vierledig bezwaar. Deze
motie is lo. niet te vereenigen met den wensch
der zes hoogleeraren, die het oo-rdeel der Sy
node over het voorstel willen vernemen; 2o.
niet met het rapport der commissie ad hoe;
3o. niet met de reglementen (bepaald art. 62 al
2 A. R., en 4o. met met de waardigheid der
Synode.
De secretaris zou zich wel met de motie kun
nen vereeiugen en meent, dat tegen de door
prof. Aalders aangevoerde argumenten wel het
een en ander valt in te brengen. Men kan toch
wel verzoeken aan die vergaderingen om zich
over het beginsel uit te spreken?
De verschillende leden verklaren zich tegen
de motie en meenen dat de Synode moet voor
gaan met van haar oordeel te doen blijken, en
ook dat, zooals het ontwerp daar ligt, daarover
moeilijk te adviseeren zal zijn, aangezien he*
oordeel daarover geheel zal afhangen van het
beginsel.
Na ampele discussie wordt de motie verwor*»
pen en bepaald, dat met de behandeling der
zaak zal worden voortgegaan.
De discussies over den modus vivendi ne
men, nadat enkele andere zaken zijn behandeld,
een aanvang. Prof. Daubanton brengt eerst zijn
praeadvies uit on begint met een pleidooi voor
het behoud van het historisch gewordene. Het
concept laat het kerkelijk instituut als uit
wendig instituut wat het ishet laat vrije
ontwikkeling aan het organisch leven, dat, ge
differentieerd, in ons kerkelijk instituut onmis
kenbaar aanwezig is. Het concept bevordert eon
gezond confessioneel leven en denken; geheel
verschillend van conressionalistisch schijnleven.
Gezond confessioneel leefden, helaas, een korte
spanne tijds slechts onze vaderen. Zij erkenden
de golving der leer tengevolge van de golving
in het leven en eischten om die 5 jaar revisie. De
„politieleen" verhinderden dit en daardoor werd
gezond confessioneel leven onmogelijk. „Con
fessioneel" is het schoone etiket, waaronder te
genwoordig een conservatief confessionolisme
ter markt wordt gebracht. Zooals in Israël het
roepen was: „De tempel, de tempel" zoo is de
kreet nu de confessie", door duizenden die de
letter der confessie niet kennen en den geest
daarvan nog minder verstaan.
Wij hebben geen levende confessie. In woord
vorm bewaard hebben wij het geloof der va
deren, maar van ons eigen ectueele geloof heb
ben wij geen gemeenschappelijke vertolking.
Toch binnen de Kerk is niet alleen versteening.
Dan zou er geen strijd zijn. Rechts en links
is geloofsleven, maar yan één organisch leven
en dus van één leer, aller convictie uitdrukkend,
is geen sprake. Men bewere dus niet met dr.
Kromsigt, dat het concept van een modus vi
vendi „tornt aan de leer", want er is niet één
door heel onze Kerk beaamde leer.
Spr. brengt eenige voorbeelden bij van de
werkelijkheid onder het tegenwoordig onoprecht
régime. En voorts is er bij allo verschil tusschen
links en rechts niet een gemeenschappelijk ter
rein?
Hebben de Unitariërs niets, niets van Chris
tus? Kunnen wij in formeelen band niet samen
leven met handhaving van ieders betrekkelijke
zelfstandigheid? Spr. vindt het modernisme aan
positieve elementen arm; veel rijker de ortho
doxie. Mogen wij echter het weinige, dat zij
hebben, verachten?
Is dit in uitwendig verband samenleven ver
scheuring van de Kerk? De „Kerk", zooals zij
naar Gods raadsbesluit bestaat, is nooit echter
realiteit in de geschiedenis geweest. In de ge
schiedenis treedt in allerlei twisten de diffe-
rentieering reeds op. „Kerk" onderstelt een
ééne leer welnu, naar dien maatstaf hebben
wij geen Kerk meer.
Laat ons onbewimpeld erkennen want eer
lijk duurt het langst dat we geen Kerk maar
een kerkelijk genootschap zjjn.
Uileenscheuring van dat genootschap is ver
nietiging van heel veel gceds. De Synode voele
haar verantwoordelijkheid handele niet hiërar
chisch, maar slure het ontwerp de Kerk in.
Prof. Aalders stelt voorop, dat er onderscheid
gemaakt moet worden tusschen het historisch
gewordene en de waardeering er van. Dit komt
ook uit waar gesproken wordt over de Kerk.
De Kerk, zooals die is, en het kerkbegrip zijn
twee Men gaat te rade met het empirisch
zijnde, waarin alles zijn plaats heeft, niet met
den norm, waaraan de werkelijkheid moet wor
den getoetst. Hier moet over het principieele
verschil gesproken worden.
Hel oude Christendom was onverdraagzaam
er. moest dat zijn omdat het zich achtte d e
godsdiensten dien godsdienst niet op één lijn
wilde gesteld zien met de andere godsdiensten.
Spr. ziet niet in, dat men zal kunnen spreken
van het gemeenschappelijke, dat in onze kerk
is-
In het concept wordt nadruk gelegd op den
vrede. Als er slechts relatie! verschil is, is dat
gemakkelijk te verklaren, maar principieele ver
schillen mogen niet „en bagatelle" behandeld
worden.
Een grief is dat er omlijning ontbreekt. En
toch eischt men dat elke groep een welomschre
ven grondslag zal leveren bij het classicaal be
stuur. Alle vrede zonder vrede des gewetens
is voor spreker niets. Hij neemt geen genoegen
met het relativisme. Er is principieel verschil
tusschen gezond en bedorven leven. De hier ge
boden uitweg is geen uitweg. Spr. verwacht
geen vrede, meer juist meer strijd. Het nu
voorgestelde is niet nieuw. Sinds 1873 zijn
steeds pogingen in dezen geest gedaan. Hij be
schouwt dezen modus vivendi als rustend op
opportunistische gronden. Maar een modus vi
vendi moet naar zijn aard een tijdelijke maat
regel zijn, terwijl hier iels wordt voorgesteld,
wot blijvend zal zijn.
Dit concept de kerk uitzenden, gaat niet. Er
zijn te veel, ook kerkrechtelijke bezworen.
Maar een moreel bezwaar is, dat de synode
toch eerst verplicht is te zien of het ontwor-
pene is te realiseeren.
Wij leven in een tijd van verdrogen. Dit ver
dragen wil niet zeggen, dot men alles legiti
meert. Boven den vrede gaat de waarheid. Een
vrede tot eiken prijs.
De secretaris wijst er op, dat proL Daubanton
nadruk legde op vreedzaam samenwonenprof.
Aalders op het handhaven van het groote be
ginsel, dat de kerk, waarvan onze kerk een
deel is, heeft te handhaven. Toch staan zij
eigenlijk niet tegenover elkaar. Als de waar
heid er onder zou lijden, zouden de ontwer
pers niet met dit ontwerp gekomen zijn.
D© secretaris verklaart, dat de modus vivendi
hem heeft teleurgesteld. Hier zouden we geen
tijdelijken, maar een blijvenden maatregel krij
gen. Spr. acht de practische moeilijkheden on
overkomelijk. Hij adviseert het concept niet
aan te nemen.
De vice-president ds. Weyland, heeft zich
verleden jaar sceptisch uitgesproken. Het was
voorzien, dat strijd zou in 't leven geroe
pen worden. In de kerk zijn stroomingen, die
niet gedoogen, dat andere stxoomingen bestaan.
Toch acht hij het niet goed dat de kerk zich
nu niet zal uitspreken over het voorgestelde.
Spr. stelt ook de waarheid boven alles. Maar
wij zien de waarheid onder verschillend licht.
Het goede in onze kerk is voor hen dat wij er
in kunnen leven met verscheidenheid van in
zichten en telkens gedwongen worden eigen in
zicht te toetsen aan dat van anderen. Mot de
toelichting gaat hij mee, waar gezegd wordt dat
iedere richting uit het leven is opgekomen;
niet wederrechtelijk. Do kerk moet zich hier
uitspreken.
De heer De Groot verklaart zich te vereer.igen
met het gevoelen van prof. Aalders.
De heer Zoete heeft zich afgevraagd Wat is
het doel van dit concept? Vreedzame samen
leving mogelijk te maken en. een einde te ma
ken aan de partijtwisten. Hij vreest, dot het
tegendeel het gevolg zal zijn. De strijd zal ver
scherpt worden. Hij verklaart zich tegen dit ont
werp.
Zilveren priesterfeest. Gisteren
herdacht majoor F. J. H. Evers, hoofdaalmoeze
nier bij hel Nederlandsche leger, zijn zilveren
priesterfeest.
Des morgens te 9 uur droeg de jubiliaris in
de parochiekerk van den H. Jacobus, Parkstraat
te Den Haag, een plechtige H. Mis op.
Pastoor G. C. van Noort, uit Amsterdam,
sprak de feestrede uit, waarin hij wees op de
verdiensten van den jubilaris als priester en
aalmoezenier.
Vele belangstellenden woonden de plechtig
heid bij, w.o. oud-minister Kolkman, jhr. Alting
van Geusau, dir.-generaal der Posterijen en Te
legrafie, verschillende katholieke hoofd- en su
balterne officieren, bestuurderen der R. K. Mili-
tairen-vereenigingen, van de R. K. Onderofficie-
ren-vereeniging „St. Martinus" enz.
De receptie des middags te twee uur aan de
pastorie was zeer druk bezocht, terwij] voorts
vele schriftelijke en telegrafische gelukwenschen
inkwamen.
Nog wordt omtrent het jubileum gemeld, dat
generaal Klerk de Reus, commandant der le
divisie, generaal Ophorst, commandant der
Stelling Amsterdam, en het bestuur der vereenf-
ging „Onze Vloot" bloemstukken zonden-
Reclame*
BIJ
Het Kon. Ned. Meteor. Instituut deelt
mede
Gistermorgen om 7 uur 9 minuten, tijd
van Greenwich, werd aan het Meteorologisch
Instituut te de Bildt, een sterke aardbeving
opgeteekend op een afstand van ongeveer
IOOO K.M. in Zuid-Oostelijke (of Noord-
Westelijke) richting. Vermoedelijk in Zuid
west Oostenrijk of Noord-Italië.
Behalve deze werden van Dinsdagmorgen
7 uur 36 minuten tot gistermorgen 8 uur
20 minuten nog 10 zwakkere aardbevingen
geregistreerd, van welke de oorsprong waar
schijnlijk in dezelfde streek is gelegen.
R. K. Kiesvereeniging.
Morgenavond vergadert de Kiesvereeni
ging „Recht en Orde" in de bovenzaal van
den R. K. Volksbond. Besproken zal worden
eerstkomende raadsverkiezing.
Amersf. Gemeentebelang.
Naar wij vernemen houdt de vrijzinnige
kiesvereeniging Amersf. Gemeentebelang
Woensdag 23- Aug. a.s. een ledenvergade
ring in de Zwaan.
Veevoederbureau's.
De minister van landbouw, nijverheid en
handel heeft ingesteld veevoederbureau's,
o.a. een te Utrecht voor de provincie Utrecht.
Tot leden van dat bureau zijn benoemdG.
Hooghiemstra, te Utrecht; J. Das Dzn., te
Utrecht; Th. A. van Eyck, te Utrecht; A. J.
Looxma van Weideren baron Rengers, te
AmersfoortM. baron Taets van Amerongen
te Renswoude.
Cadettenschool.
De leerling der Hoogere Burgerschool al
hier, A. F. J. Brummer Broekhoff, komt in
aanmerking voor eene plaatsing aan de
Cadettenschool te Alkmaar.
Examen Fran sch.
Te 's-Gravenhage slaagde voor het exa
men Fransch L. O. mej. A. T. Bon, te Lex-
mond, oud-leerling van de Rijks-Normaal
lessen alhier.
Examen Teekenen.
Gisteren slaagde te 's-Gravenhage voor
het examen teekenen M. O., akte Ma., onze
stadgenoote mej. E. D. C. Oosterman.
Internationale School voor
W.ijsbegeer te.
Zijn cursus vervolgende, begon dr. Fischer
Woensdagmorgen met er op te wijzen welk
een kloof, er gaapt tussohen 1750 en den tijd
daarna. Het-is gewoon verbazingwekkend.
Wie de litteratuur wijsgeerig beschouwt,
wordt getroffen, dat sinds dien tijd geheel
andere tonen, en veel rijkere, worden aan
geslagen. Hoe komt dat Het maatschappe
lijk leven verandert geheel. De Fransche
revolutie heeft eenmaal beteekend de bevrij
ding van de menschheid. Maar men zag
slechts in den burgerstand de wereld. Dat al
heeft zich geopenbaard in de litteratuur, de
mensch treedt als mensch in de litteratuur
op. Voor 1750 is de litteratuur de weer
spiegeling van het leven der heerschende
klasse, door hen zelve doorleefd. Na 1789
treden de menschen, die zelf leven, van het
tooneel af en worden vervangen door de in-
tellectueelen. Na 1750 waren de intellectu-
eelen eigenlijk maar sukkels. Men moet
maar eens letten op den eerbied voor de
menschen die iets waren. De verandering
was dan ook niet in alle opzichten eene ver
betering.
In de nieuwe litteratuur heeft de mensch
zich zelf leeren-Jcennen, hij werd zich zelf
bewust in de Natuur. Wij erkennen het
meest ons zelf buiten ons. Wij bouwen met
onzen geest de buitenwereld op en als een
nieuwigheid zien we daarin wat eigenlijk in
ons zelf geboren is. Vandaar de natuurver-
eering reeds bij den vader der romantiek
Rousseau, die 't eerst over de Natuur
spreekt, alsof er zeer iets belangrijks is ge
beurd. Het meest merkwaardig zijn zijn
„Confessions."
Zonder noodzaak of dwang gaat hij precies
vertellen hoe hij is geweest. Hij heeft veel
op zijn geweten en toch laat iemand zeggen,
dat hij beter is dan deze. Rousseau verne
dert zich zelf, maar tracht tegelijkertijd de
conclusie af te snijden die vent is niet veel.
Zoo begint Rousseau onmiddellijk dat
gene te doen, wat we zien in den physiolo-
gi^chen roman.
Rousseau is Fransch, noemt men hem
het eerste hoofdstuk, dan is het tweede
hoofdstuk hoofdzakelijk Duitsch en het der
de is weer Fransch en het vierde eigenlijk
ook. De nieuwere litteratuur moet komen
tot geleidelijke vervanging van al wat in
haar wereld bestaan heeft. De oude wereld
werd bezield door de muze, de moderne idee
is overtuigd dat de mensch de hoogste open
baring van God is. De muze verdwijnt niet,
maar het is niet meer de muze der oudheid.
In den nieuweren tijd komt de bezieling uit
den mensch zelf. Er is een enthousiasme
voor de natuur en een enthousiasme voor
den mensch.
Spr. doorloopt nu de voornaamste vorm
typen der moderne litteratuur. De roman
tische stijl is de kunst om het treffendste
en roerendste uit te kiezen. Daartegenovel
is het naturalisme, dat het leven neemt zoo*
als het is, in zijn uiterste consequentie hel
realisme. Het geheim van alle naturalisme
is het grootsche, het massale van de we
reld, daardoor aangegrepen ging men schil
deren wat men zag. Dat ontaerdde in hel
verre realisme in de z.g. riool-litteratuur.
Het naturalisme is opgevolgd door hel
symbolisme, .dat weer in zekeren zin kiest,
maar veel minder dan in de romantiek. De
romantisch-schrijver is regisseur, sleept too*
neelen aan; de symbolist is sober, geeft too
neel la Verkade. Hij ziet even vrij rond
als de naturalist, maar alles interesseert hem
niet in gelijke mate. Hij kiest en groepeert
dan in superieure kortheid de zaken, het
geen Spr. nader aantoont met een stukje
proza van Paul Verlaine, een klassiek voor
beeld van het symbolisme in het verhaal.
Het nieuwste is de neo-romantiek. Het
oude herleeft weer als reactie tegen het
koude naturalisme. Een treffend staaltje
van neo-romantiek is „Pierrette" van Stey-
nen, hetwelk Spr. voorleest.
Hedenmorgen vervolgde dr. Fischer z;jn
cursus. De cardinale verandering in het
midden der I8de eeuw hing samen met een
maatschappelijke verandering. De littera
tuur vertoonde in eens een ander karakter,
de burgerlijke mensch ging optreden. Op het
oogenblik dat het intellect voortkwam uit
den burgerstand, ging het zich tegelijkertijd
daarvan vervreemden. En dat is volkomen
'begrijpelijk. Een jonge man, die zich wat
voelt kon niet in dien kring van den burger
stand leven, met zijn kleine werk. Geheel
de 19de eeuw door is die idee gebleven, dat
een schrijver zich niet bezig kan houden met
het gewone dagelijksche werk. Een deel der
schrijvers is door de mazen heen gekropen
en heeft zich een positie in de maatschappij
veroverd, een ander deel is voor de mazen
blijven steken en voelt behoefte het net te
verscheuren en men wordt verdediger van
het bohème.
In het laatst der 18de eeuw was voor dan
jongen schrijver de natuur het andere van
den mensch. De natuur in haar eenvoud wat
het beginsel. Een goed voorbeeld levert dfl
Engelschman Wordsworth, een man overi
gens, die niet thuis hoort in de beweging,
waarin hij gezet is.
Met een verwijzing naar Nietsche's Die
Geburt der Tragödies zet spr. uiteen, hoe
in de moderne idee de Dionysische gedach
te is doorgedrongen. Als een klomp proto-
plasma, welke zijn armen uitzendt, heeft dat
zich gevestigd. Een der stroomingen is die
der romantische ironie, maar de meer voor
komende is de daemonische, uit den nacht.
Een voorbeeld geeft Tristan van Wagner.
Het enthousiasme uit de Sturm «~n
Drangperiode" heeft niet lang geduurd. Wie
het al heeft gevonden, tracht het vost te
houden. Maar dan botst hij direct op de
koude werkelijkheid. De romantici gaven de
wereld een klap in 't aangezicht, maar daar
tegenover kan men zich ook beperken.
Goethe heeft de eerste periode der
Romantische verblinding, de Noorsche ro
mantische wir-war werd hem te bar, meege
maakt. Later heeft hij zich er afgewend en
het gezocht bij Hellas. Voor zijn dicht-pro-
ductie is dit wellicht nadeelig geweest, maar
hij heeft er zijn persoon mee gered. Zijn
eerste deel van Faust voltooide hij voor zijn
afkeer der romantische periode. Spr. zet ver
der uiteen, dat de Gretohen-Tragödien feite
lijk zijn een afrekening met de romantische
wir-war.
Naast de natuur staat de liefde; ter ill s-
tratie waarvan spr. een beknopte uiteent
ting geeft van Lucinde van Schlege!
Corrigendum.
De laatste regel van het verslag der Int
School voor Wijsbeg. in ons nummer van
gisteren, moet luidenwat de litteratuur*
periode der romantiek onmiddellijk voorbe
reidt.
Concert.
Programma van het concert, hedenavond
op het terras van Amicitia, te geven dool
het muziekkorps van het Depot, Bataljon VIII.
1. Marsch.
2. Athéna, ouverture, L. Langlois.
3. Luna Walzer a. d. operette „Frau Luna".
P. Lincke.
4. Rigoletto, fantaisie sur l'opéra. G. Verdij
5. Marsch.
6. Le moulin au Rocher, ouverture. C. Q
Reissiger.
7. Fantaisie sur Hérodiade. Massenet.
8. Die Meistersinger von Berlin. P. Lincke
9. Finale.
Waterpolo.
De Tel. weet mee te deelen, dat de polo*
wedstrijd, welken A. Z. en P. C. Zondag j.K'
moest spelen tegen D. J. K. te Amsterdam/1
volgens beslissing van de polocommissi*
reglementair door de Amersfoorters is ver»
loren met 50.
Fabricatie sigaretten.
De heer Vierdag, Utrechtschestraat 44(
alhier, is op het practische idee gekomen/
in zijn magazijn een demonstratie te doen
geven van de fabricatie van sigaretten. Eeii
Rus, bekwaam sigarettenmaker, zal geduren
de eenige dagen sigaretten fabriceeren
vorm en smaak naar ieders verlangen.
AGENDA.
Heden
Amicitia Concert.
Bioscoop Langestraat.
Museum Flehite.
Openbare Leeszaal (Beukenlaan) 10-*
12J4, 2X—10 uur, Zondag 2«—5K w*E
Maandag 25410 uur.
1824 Aug. Bioscoop Langestraat.
18—21 Aug. Bioscoop de Aieni
28—31 Augustus. Amicitia, Concert.
20 Aug. Alg. Verg. Volksbond tSgS*
Drankmisbruik
