~BINNEN LAN PT"
KOLONIËN,
j ess
Berlijn, 4 Sept. (W.-B.). Bericht uit
[Ket groote hoofdkwartier van heden voor-
Thiddag.
In het Maasgebied zijn vier vijandelijke
^liegtuigen naar beneden gehaald. Den 2en
Richtten Fransche vliegeraanvallen in het
jftrestinggrayon van Metz onbeduidende
^chade aan. Door verscheidene bommen
,/werden vijf personen gewond en eenige
tchade aan gebouwen veroorzaakt.
Londen, 4 Sept. (R.) De admiraliteit
i>ericht, dat zeevliegtuigen den 2en met suc
ces de scheepswerven te Hoboken en den
0en de luchtschiphal te Gistelles hebben
gebombardeerd. Zij keerden allen behouden
lerug.
Berlijn, 4 Sept. (W.-B.). Bericht uit
ftet groote hoofdkwartier van heden voor
middag.
Front Leopold van Beieren. Met een vol
ledig échec voor de Russen eindigden
gister ten westen en zuidwesten van Luzk
herhaalde aanvalspogingen. Ten noorden
,van Zborow handhaafden onze troepen den
herwonnen grond tegen verscheidene sterke
Russische aanvallen.
Front aartshertog Karei. Ten oosten en
len zuidoosten van Brzezany hield de strijd
Ban. Plaatselijke successen van de Russen
zijn hun door een tegenaanval in hoofdzaak
weer ontnomen. De zuivering van eenige
loopgraven is in gang.
In de Karpathen is het gevecht ten zuiden
van Zielona voortgezet. Russische aanvallen
len zuidwesten van Zabie in den Magura-
Bector en ten noorden van Dorna Watra mis
lukten.
Weenen, 4 Sept. (W. B.) Officieel
bericht van heden middag.
Op het front tegen Rumenië waren voor
troepen-schermutselingen en artillerievuur,
maar geene verandering in den toestand.
Op het front van aartshertog Karei zet
ten de Russen hunne pogingen om den te
genstand van de verbonden troepen in de
Karpathen te breken, voort. Dag en nacht
kwam het op talrijke punten tot verbitterde
gevechten. De stormaanvallen van den vij-
ond werden door ons vuur of in den bajo
net- en handgranaatstrijd afgeslagen. Klei
ne plaatselijke voordeelen, die de Russen
ten zuidwesten van Fundul en Moldovi en
!n het gebied van den Tartarenpas behaal-
iden, werden door tegenaanvallen grooten-
Öeela weer goedgemaakt De vijand leed
«ware verliezen. Ook ten zuidoosten van
Brzezany brachten de aan verliezen rijke
aanvallen van den tegenstander hem geen
(voordeel; om een klein stuk loopgraaf wordt
nog gestreden.
Front Leopold van Beieren. Ten noorden
(ren Zborow en tusschen Swinioechy en
Bcalwow in Wolhynië mislukten wederom
talrijke met groote massa's ondernomen
Banvallen van den vijand.
/•Petersburg, 4 Sept. (Tel.-agent-
pchap). Namiddagcommuniqué van den
grooten generalen staf.
Ten zuidosten van Baranowitsji, in de
Btreek van de dorpen Zarevo Laboezy en
(Nagorna Rostsji en ten zuiden van de hoeve
Berezowka verrichtte de vijand gasaanval-
In, welker verstikkende wolken zich tot vier-
jnalen toe over eenige sectoren verspreid
den. Alle vijandelijke aanvallen na deze
gasontwikkeling werden teruggeslagen met
groote verliezen voor den vijand.
In de richting van Wladimir Wolinski, in
jde streek van Chelvo en Koritnitze en aan de
(Boven Seret duren de verwoede gevechten
yoort. In de streek van Brzechany forceer
den onze troepen den overgang van de
'6eniovka, een westelijke zijstroom van de
Zlota Lipa; zij veroverden de vijandelijke
stelling en maakten 80 officieren met 2641
soldaten benevens zes machinegeweren buit.
In de Karpathenstreek maakten onze troe
pen zich meester van een reeks hoogten en
gaan zij vooruit naar de Hongaarsche grens.
In de dagen van 51 Augustus tot 3 Sep
tember wordt het cijfer der door de troepen
,van generaal Broessilow gemaakte gevange
nen opgegeven als 385 officieren en 10,020
soldaten. Er is gemeld, dat 11 Duitsche offi
cieren en 1300 Duitsche soldaten zich heb
ben overgegeven. Verder werden 12 kanon
nen, 75 machinegeweren en 7 bomwerpers
buit gemaakt.
Weenen, 4 Sept. (W. B.) Officieel be
richt van heden middag.
Er is niets bijzonders gebeurd.
Weenen, 4 Sept. (W. B.) Officieel
bericht van heden middag.
Ten oosten van Vlora (Walona) werd een
aanval van de Italianen geheel afgeslagen.
De vijand moest op den linker Vojusa-
joever terug wijken. Al onze stellingen zijn
.weer in ons bezit.
P a r ij s, 4 Sept. (Havas.) Namiddag-
Communiqué.
Op het Stroemafront en in de streek van
bet Doiranmeer was bij tusschenpoozen ka-
nonnade en patrouille-werkzaamheid. Ten
.westen van het Ostrovomeer werd een Bul-
jgaarsche aanval met gemak teruggeslagen
Jdoor de Serviërs.
Van de rest van het front is niets te ver
melden.
Rome, 4 Sept. Officieel communiqué.
Den 2en Sept. hebben afdeelingen bersa-
jglièri en territoriale militie een nieuwen
^schitterenden aanval op den rechter Vojusa-
ioever ondernomen. De dappere territorialen
pielen aan en veroverden na een verwoed
gevecht, het dorp Koeta in stormloop. Te
Keiijker tijd bezetten de bersaglieri Drizar en
Jde stelling op den berg Gradist; verwoede
'tegenaanvallen van den vijand wezen zij af.
Des avonds trokken onze troepen, na hun
jlaak volbracht te hebben, terug naar den
(link eroever.
Een detachement bersaglieri, op den berg
rfrubes achtergelaten, bleef daar onver
schrokken tot den raiddao van 3 September
en keerde vervolgens in onze liniën terug.
Wij hebben 34 Oostenrijksche soldaten ge
vangen genomen en vele kisten met artillerie
munitie, patronen en levensmiddelen buit
gemaakt.
Berlijn,4 Sept. (W.-B.). Officieel be
richt.
Duitsche zeevliegtuigen bewierpen den
3en de havenwerken, graanpakhuizen en
oliehouders van de Rumeensche Zwartezee-
haven Constanza, den Russischen kruiser La-
gul en vier torpedojagers overvloedig met
bommen, waarvan de goede uitwerking werd
waargenomen. Alle vliegtuigen zijn, ondanks
de hevige beschieting, teruggekeerd.
Londen, 4 Sept. (R.). Officieel be
richt.
De commandant van de BritscKe strijd
macht in Saloniki bericht dat de werkzaam
heid van de vijandelijke artillerie rechts van
de linie op ons Doiranfront, aanmerkelijk is
'toegenomen. Op het Stroemafront blijft de
toestand onveranderd.
Berlijn, 4 Sept. (W.-B.). Bericht uit
het groote hoofdkwartier van heden voor
middag.
Onder geslaagde gevechten rukten de
Duitsch-Bulgaarsche krachten verder op tus
schen de Donau en de Zwarte Zee. Bij Koe-
mar (ten noordwesten van Dobrie) wierp Bul-
gaarsche cavallerie de Rumeensche infante
rie in wanorde terug en nam 10 officieren
en ruim 700 man gevangen.
Athene, 3 Sept. (R.) Griekenland
heeft de eischen der Entente in hun geheel
aanvaard. De controle op de# post- en te-
legraafgemeenschap begint 3 September.
Petersburg, 4 Sept. (Tel.-agent
schap). Namiddagcommuniqué van den
grooten generalen staf.
Ten zuiden van de rivier Elleon gingen
onze troepen vooruit. Ons offensief in de
streek van Ognot duurt voortwij maakten
er 10 Turksche officieren en 358 soldaten
gevangen.
Engelsche gepantserde automobielen wis
selden een levendig vuur met Koerden ten
zuiden van het meer Nimroedhel en ten wes
ten van het meer Van.
Londen, 4 Sept. (R.) Dar-es-Salaam,
de hoo;fdstad van Duitsch Oost-Afrika, heeft
zich overgegeven.
Londen, 4 Sept. (R.) Het Fransche
zeilschip Général Archinard is in den grond
geboord.
Londen, 4 Sept. (R.) Het Engelsche
stoomschip Swift Wings is in den grond ge
boord.
De Noorweegsche stoomschepen Gott-
hard en Scusdal zijn heden morgen in den
grond geboord.
B e r 1 ij n, 4 Sept. (K. N.) De Lokalan-
zeiger ontleent aan Zwitsersche Balden, dat
volgens officieele opgaven de verliezen der
Engelsche, Canadeesche en Australische
troepen in Augustus 162.620 man en 5210
officieren bedragen hebben. De totale ver
liezen sedert Juli bedragen 314.530 man,
onder wie 22.410 officieren.
Stockholm, 3 Sept. (W. B.) De cor
respondent van de Vossische Ztg. bericht,
dat Engeland er op uit schijnt te zijn, Zwe
den van een zijner voornaamste voedings
middelen te berooven. De Zweedsche re
geering was bereid Engeland te garandee
ren, dat de geheele IJslandsche haring
vangst in het land zou blijven; maar zelfs
dat schijnt van Britsche zijde als onvoldoen
de afgewezen te zijn.
De Zweedsche haringvisschers hadden
getracht hunne vrachten althans in-Enge
land zelf aan den man te brengen; maar zij
zijn daar gestuit op een met medewerking
van de Britsche regeering gevormde koo-
persring, die 30 a 40 kronen per ton bood,
teerwijl de prijs in Zweden is 100 kronen.
Ook deze Engelsche spotprijs is later weer
ingetrokken op last uit Londen.
B e r 1 ij n, 4 Sept. (K. N.) Gelijk de
Landmann, een te Brussel verschijnend
dagblad, meldt, is de hitte der laatste weken
voor de ontwikkeling van het graan van een
zoodanig bevorderenden invloed geweest,
dat reeds thans te midden van het binnen
halen een bepaald oordeel over de alge-
meene vooruitzichten van den oogst 1916
kan worden gevormd. Over het algemeen is
het graan goed binnengekomen. Gerst heeft
bij gedeeltelijke dorschbëwerking een op
brengst aan koren geleverd, die ten volle
met het gemiddelde van het afgeloopen jaar
overeenkomt. Een even goede gedeelte
lijk, zelfs betere opbrengst schijnt thans de
allerwege uitgezaaide rodde te beloven. Van
het stroo, afgezien van het feit dat het in
verscheidene districten te lijden heeft ge
had van eenigermate overvloedige regens,
kan hetzelfde gezegd worden. Een record-
oogst levert de tarwe, die tot volle rijpheid
is gekomen, terwijl haver dezelfde ontwik
keling toont. De opbrengst van de vroege
aardappelen is goed. De weilanden beloven
een uitstekende^ tweeden snit. De weide
verschaft aan het ^melkvee en aan de jonge
beesten gelijkmatig sappig en rijk voedsel.
Oost-lndië.
Indië weerbaar.
(Officieel.) Het comité „Indië weer
baar" is op 1 dezer door den Gouverneur-
Generaal van Nederl. Indië ten gehoore
ontvangen en bood den Landvoogd de op
31 Augustus aangenomen motie betreffen
de de landsverdediging aan.
Betuigingen van instemming daarmede
werden ontvangen uit Soekaboemi, Tand
jong Karang (Lampongsche districten) en
Menado; in verschillende plaatsen van
Nederiand€ch Indië werden betoogingen
gehouden.
Da strekking motie schlini bii de
meerderheid der ontwikkelde inlanders in
stemming te vinden; een gedeelte der jon
geren echter wier revolutionaire denkbeel
den van voldoende bekendheid is, verklaart
zich tegen militiedienst.
Uit Weltevreden verneemt de „Tel.":
De meeting te Semarang tegen die ten
gunste der Indische defensie, waar de
S. D. A. P.er, de heer Sneevliet, het woord
voerde, was door drie duizend personen be
zocht.
De correspondent van de N. R. Ct. te Soe-
rabaia seint:
De Chineesche bevolking heeft geweigerd
deel te nemen aan de betoogingen op 31
Aug. jl.
Gisteren heeft Hinlopen Labberton ver
geefs getracht hen te overtuigen van de
goede bedoelingen van het comité-ïndië
weerbaar. Niettemin weigerden zij hun in
stemming te betuigen, zeggende, dat het hun
onverschillig is, wie in de koloniën de baas
is, wanneer de Chineezen niet dezelfde rech
ten en plichten hebben als de Europeanen.
Zij vreezen, dat er ook uit de Chineezen ge-
recruteerd zal worden.
Onlusten in Djambi.
Officieel. Door den gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indië is over
Padang een telegram uit Bangko (afd. Saro-
langoen, residentie Djambi) ontvangen, hou
dende dat opstandelingen Moeara-Tambesi
Moeara Tebo en Soeroelangoen hebben ge
plunderd.
Van den chef van het postkantoor te
Moeara Tebo kwam telegrafisch bericht, dat
de plaats in brand stond.
Door den resident van Sumatra's West
kust is een troepenafdeeling van 40 bajo
netten over Indra poera naar Korintji gezon
den.
Een nader telegram meldt dat in een tref
fen met de opstandelingen 5 hunner door
onze troepen werden gedood. Aan onze
zijde drie licht gewonden. Zondag is een
compagnie infanterie van Weltevreden naar
het teTrein van den opstand vertrokken, waar
zij Dinsdagmiddag kan aankomen.
Blijkens aan het ministerie van Koloniën
uit Ned.-Indië ontvangen telegram, geda
teerd 2 September, heeft de controleur van
Moearatebo (residentie Djambi) met het oog
op de onrustige gedraging der inlandsche
bevolking telegrafisch om versterking ver
zocht.
In verband hiermede is uit Pedangpand-
jong terstond een compagnie infanterie der
waarts gezonden.
(Officieel). Volgens van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indië ontvangen
telegram kan er nauwelijks aan worden ge
twijfeld, of de controleur Walter met zijn
personeel en de manschappen der gewa
pende politie zijn te Soeroelangoen ver
moord.
Zondagnamiddag zijn 65 man van Tand-
jong-Priok naar Palembang vertrokken en
gistermiddag twee compagniën infanterie.
Staten-Ueneraat.
Ce Grondwetsherziening.
H
Evenredig kiesrecht.
De principie>ele bewaren tegen het stelsel van
venredige vertegenwoordigir^r acht de minis
ter in hqt Voorloopig Verslag afdoende ween-
lefifd. De vertegenwoordiging moet gebouwd
wonden, roan, op de klingen der buurt
schap (gemeenten), /welke de oorspronkelijke
cel van hot volksorganisme is. Maar deze een
heid lost zich op, zoodra een vertegenwoordi
ger <les volks moet wiordien aangewezen. Deze
kon niet and ons aeng-ewesen worden dan door
de meerderheid en de maatstaf is geen orodere
don het ^temmienaarwtaL
•De critiek op het stolsel van evenredige ver
tegenwoordiging raakt dit stelsel alleen in deze
wet en is in het wezen der zaak een critiek op
ieder stelsel ven vertegenwoordiging, waarbij
de meerderheid der kiezers besjist. Maar deze
critiek_ziet voorbij, dat juistt de evenre
dige vertegenwoordiging een be
lang rijk correctief is van de ge
breken, die ven het meerderheid
stelsel onafscheidelijk zijn.
Voorop dient gestold te worden, dat het re
sultaat der vor dee ling" in districten dat voor
het bestuur van hert land de locale minderhe
den waardeloos wonden ef\ de locale meerder
heden in nationale waarde verminderen of ver
meerderen door het toeval der districtsindee-
ling-
In de tweede plaatseen ernstig gevolg van
ieder moerderheidsstelael is de tirannie der
meerderheid. De macht beslist de minderheid
wordt overstemd.
TXoch de tirannie der meerdedhekl gaat die
per. Zij hoorscht ook in het hart der partijen
en der fractien, waaruit bij ons de pairtijen zijn
samengesteld.
De verschillende fraction beperken de vrij
heid niet in gelijke mate. Maar het is onmis
kenbaar det de partijorganisortie meer en meer
cischt tucht.
De minderheden, zij mogen gaan of blijven
vtnfd-en geen middel om haar stem te doen hoe
ren in het Parlement en de practische vraag
stukken worden niet opgelost in overeenstem
ming met de volksovertuiging.
Mèer nogvan do frvacliën die in coalitie zijn
zal de zwakste, de minst krachtig getorgani-
seerde zich moeten bukken voor de sterker
bondgervootan en in de Staten-Genenaal niet
vertegenwoordigd zijn overeenkomstig haar
werkelijke sterkste.
Deze euvelen zal ongetwijfeld de evenredige
vertegenwoordiging niet geheel wegnemen.
Andere hervormingen zullen noodig blijven.
Maar de evenredige vertegenwoordiging zal het
kwaad aanmerkelijk temperen. Den minderhe
den, tot eenigen weedom gekomen, wordt een
deur geopend naar s lands raadszaal en
de verschillende finacties herkrijgen haar volle
dige zelfstandigheid.
In de dende plaats, het tegenwoordig gel
dend stelsel leidt tot pjolrtiek bederf. Niet tot
het bederf dow directe amhooping, hdv*r te lan
de niet of hoogst zelden voorkomend, niet ook
het bederf dat de consciëntieuze kiezer, die
niet instemt met beginsel en programma beide,
telkens weder geplaatst wondt voor een niet te
ontgaan dilemma van begimeVverzalung of be
nadeeling van stands beJai^.
Ook in dit opzicht werkt het kwaad niet al
leen bij den individu eefen kiezer, maar bij de
tractie zelvcj. De beginistelen vervagen in de»
dienst der coalitie en naarmate de ooaliie in
kracht wint, wordt wat eon politieke partij be
hoorde te zijn, meer en meer een afhankelijk*
(rnctie.
Ook voor dit kwaad is de evennedage verte-
spenwoondiglng geen afdoend geneesmiddel,
moor ook dit kwaad zal door haar belangrijk
wonden getemp-erd.
De partijen zullen in kracht winnen, omdat
haar eigen beginselen kunnen hoog hou-
«ien ien de individueel© kiezer wordt althans
ontheven van de beginsel verzaking die van
hem bij de herstemmingen al te vaak wordt
veplangd. Aan het euvel der programma's ont-
fcomt men niet, maar de mogelijkheid om door
<fc vorming van bijzondere fracties invloed uit
w oefenen is ook in dit opzicht een belangrijk
correctief.
Dat de evenredig© vertegenwoordiging ook
nadoelen medebrengt is niet voor tegenspraak
vobaar, maar de voordeelen zijn zoo groot, dat
zij verire overwegend moeten worden geacht.
Voor uitstel van deze belangrijke hervor
ming of toepassing op beperkt gebied ziet de
minister geen grond.
Alle lmksche partijen plaatsen de evenredige
vertegenwoordiging op hoor program en uit
het voorloopig. verslag" blijkt, dat een aantal
leden der rechterzijde bereid waren, ondanks
hun voorkeur voor het gezirvsboofdervkiesrecht,
tegen invoering van algemeen kiesrecht geen
onoverkomelijk bezwaar te hebban, indien te
gelijkertijd stomplicht en invoering van even
redig kiesrecht worden voorgeschreven.
Een andore vraog- is of het stelsel van even
redige vertegenwoordiging dat there door de
negeering wordt voorgedragen boven andere
aenbevolen stelsels die voorkeur verdient. Dien-
aangoande merkt de minister op, dat de voor-
en nadoelen van verschillende stelsels door de
staatscommissie met groote nauwgezetheid et>
uitgebreide zakenkennis zijn overwogen en ge
toetst. De bodenkinigen tegen niet aan de ordo
zijnde stelsels blijven, zoolang zij den concre-
ten vorm misse«v mm of meer vaag en schij
nen dientengevolge minder belangrijk.
De principieele bezwaren tegen het door de
negeermg voorgestelde steils cl zijn in het we
zen der zaak bezwaren tegen het Jifsrtenstelsel.
Voor wien het bij de verkiezingen meer te doen
is om gemeenschappelijke beginselen dan per
soonlijke inzichten, is echter een lijstenstelsel
verre to verkiezen boven een personensfcelsel.
Waarom de aanneming van het regeerings-
vccTstel tengevolge zcu hebben, dat op de per
soonlijke hoedanigheden der candidaten steeds
minder zal worden gelet, is de minister niet
duidelijk geworden. Voor die vrees zou grond
bestaan, indien de leden der Stoten-Generaal al
leen hun stem hadden uit te brengen over van
te voren bekende wetsotwerpen. Het onderzoek,
overleg en debat stellen echter hooge eischen
en de kiesvereenigingen zullen daarom ongetwij
feld bij de keuze der candidaten aan de per
soonlijke hoedanigheden groote waarde toeken
nen.
Wel is te verwachten dat locale invloeden zich
minder bij de keuze der candidaten zullen doen
gelden maar tervgevoltge van de ind-eeling in
kieskringen zal toch met locale belangen re
kening zijn te houden.
Met betrekking tot den in het Voorloopig
Verslag geopperden twijfel of de voorgestelde
regeling aan min gewenschte coalitiën een ein
de zal maken, zij het volgende opgemerkt:
Het overgroote belang, dat partijen thans
kunnen hebben om samen ter stembus te gaan,
bestaat in het nieuwe stelsel niet meer. Het
stelsel brengt dit belang tot zeer geringe ver
houdingen terug! Maar bovendien: in het voor
gedragen stelsel zou een stembusverbond al
leen dan het voor velen stuitend karakter be
houden, dat daaraan thans eigen is, indien twee
of meer partijen aan de verkiezing deelnemen
met een gemeenschappelijke lijst van candida
ten. Maar daartoe schept het voorgedragen
stelsel geen enkel belang. Indien een verbond
wordt gesloten, zal het dus zijn in den vorm
van verbinding der lijsten.
Waarschijnlijk wordt vooral met het oog hier
op door eenige leden de wensch uitgesproken,
dat de bevoegdheid zal worden gegeven tot het
onderling verbinden van lijstengroepen en wordt
het dan door hen als een fout van de voorge
stelde regeling aangemerkt, dat zulke verbin
dingen niet zijn toegelaten. In beginsel bestaat
inderdaad tegen die verbindingen geen enkel
bezwaar. Maar deze verbindingen van hooger
orde zijn hierom niet in het voorstel opgeno
men, omclat, nu elke partij in het stelsel zich
slechts het verlies van één stemmenoverschot
heelt te getroosten, het bij deze verbinding be
trokken belang niet opweegt tegen de compli
catie in de techniek.
Ter beantwoording van de opmerking dat het
stelsel eene verre van eenvoudige, niet bevatte
lijke methode huldigt, die niet geschikt is om
door de massa te worden gehanteerd, moge bij
hetgeen daartegen van de zijde dei- andere le
den terecht is ingebracht, nog dit worden ge
voegd. Wat betreft de wijze van stemmen en
van het vaststellen van den uitslag nadert het
voorstel zeer tot de techniek van de Belgische
wet. Een complicatie, die deze wet niet kent,
Is alleen dê verbinding der lijsten, die de taak
van den kiezer in het geheel niet verzwaart, en
om hen, die den uitslag der stemming hebben
vast te stellen, geen meerderen arbeid veroor
zaakt dan dat zij de methode tot verdeeling der
zetels eerst moeten toepcssen op de lijstengroe
pen en de niet verbonden lijsten onderling en
daarna nogmaals, voor elke lijstengroep ter ver
deeling van de aan de groep toegevallen zetels
over de lijsten waaruit zij bestaat. Welke be
zwaren men nu ook moge koesteren tegen de
Belgische kieswet, zij kunnen niet meer betref
fen hare technische werking in de praktijk. De
ongegrondheid van deze, van te voren breed
uitgemeten bezwaren, heeft de ervaring zonne
klaar bewezen.
Twee, of als men wil drie stelsels, zijn het in
hoofdzaak, die hun bruikbaarheid in de prak
tijk afdoende hebben bewezen. Daartoe moet in
ieder geval de keuze beperkt blijven. De regee
ring acht met de Staatscommissie het stelsel-
d'Hondt theoretisch het meest juiste, doch de
minister meent aan de bestrijders van dat stel
sel tegemoet te mogen komen en met name in
de door den heer van Koetsveld gewenschte
richting een schrede te mogen doen. Boven het
stelsel der grootste gemiddelden geeft bij ech
ter de voorkeur aan het beproefde stelsel der
grootste overschotten, hotwelk het ook in een
voudigheid en bevattelijkheid van het endere
wint.
Verscheidene leden zijn van oordeel dat het
voorgedragen stelsel aan de kiezers te weWgt
invloed toekent op de aanwijzing der geket^n
candidaten. Het verleenen aan den kiezer von
de bevoegdheid zelfstandig de candidaten der,
lijst waarvoor hij stemt te ordenen, zou colitcr
niet veel meer zijn den eene concessie aan do
theorie, terwijl dan de daaraan verbonden prao
tische nadeelen welke niet moeten worden
onderschat tevens zouden moeten worden
aanvaard.
De leden, die een stelsel verdedigen waarin
de overdracht van de stemmen, die een candi-
daat boven het kiesquotient heeft verkregen, ge
regeld wordt niet naar de volgorde van de lijst,'
maar naar het aantal stemmen dat de overige
candidaten hebben verkregen, zoodat telkens
voorgaat de candidaat die het grootste aantal
stemmen op zich heeft vereenigd, zien, naar
het voorkomt, voorbij dat dan de stemmenover-
dracht elke beteekenis zou missen en zulk stel
sel eenvoudig -zou neerkomen op de verkiezing
van de candidaten, die de meeste stemmen heb
ben gekregen, maar dat stelsel werkt gebrek
kig. De zeer populaire candidaten der lijsten
zouden veel meer stemmen trekken dan voor
hun verkiezing noodig is. Op de minder be
kende candidaten zouden slechts betrekkelijk'
weinig stemmen worden uitgebracht, zoodatl
tusschen hen verschillen van eenige weinige
stemmen den doorslag zouden gaan geven en
ook de gekozene zijn verkiezing zou danken aan
een luttel aantal stemmen. In zoodonigen uitslcg
openbaart zich nóch de wil der kiezers, nóch'
die der partij.
Sommige leden achten het bezwaarlijk van het
geheele land één kiesdistrict te maken. Zij
schijnen daarvan zoodanige overlading von bet
stembiljet te vreezen, dat het stelsel onuitvoer
baar wordt en de kiezer in verwarring zal ge
roken door het groote aantal lijsten en namen
'dat .hij op zijn stembiljet vóór zich krijgt. Muar
hij heeft niets anders te doen dan onder de naar
rongschikking van hoor nummer geplaatste lijs
ten het nummer op te zoeken van de lijst waar
voor hij wil stemmen.
Weet hij dit nummer en daarvoor zullen de
partijen wel zorg dragen dan ondervindt hij
van de andere lijsten op het biljet niet den min
sten last.
Maar bovendien is terecht door andere leden
opgemerkt, dat de vrees voor ovei lading van
het stembiljet ongegrond is. Zij gaat uit van de
onderstelling, dat de centrale besturen von alle
partijen in alle of nagenoeg alle kieskringen al
haar candidaten zullen stellen, door in eiken
kieskring in te leveren eene gelijkluidende lijst,
of zelfs een gelijkluidend stel van twee of meer
lijsten. In deze onderstelling wordt echter de
deccntraliseerende invloed der kieskringen vol
komen miskend.
Er is nog een andere reden die zal afhouden
van de taktiek bij de candidaatstelling, die
sommige leden vreezen. Door het inleveren vort
meerdere uiteraard verbonden lijsten vermeer
dert men natuurlijk niet het aantal stemmen
voor de partij. Dat aantal blijft precies hetzelfde
bij een of twee of meer lijsten. Maar wel ver
mindert door het indienen van meer dan één
lijst de zekerheid, dat de candidaten, aan wie
men de voorkeur geeft, gekozen zullen wordeoi
Het voorgedragen stelsel waarborgt dan ook'
afdoende de decentralisatie en daarmede uit den
aard der zaak tevens "het locaal verband tus
schen gekozenen en kieskring, en verdient ook
in dit opzicht de voorkeur boven eene indeeling
in kiesdistricten in den eigenlijken zin des
woords.
Intusschen moet worden toegegeven, dat
theoretisch de mogelijkheid bestaat dat door
ieder der partijen in ieder der partijen in ieder
der kieskringen meerdere lijsten worden inge
leverd, zoodat de kiesbiljetten zoodanig over
laden zouden kunnen worden, dat hier
voor een ernstig practisch bezwaar zou kun
nen worden ondervangen door te verbieden, dat
in den zelfden kieskring meer dan -b.v. twee
lijsten worden verbonden. Maar zulk een ver
bod zou er toe moeten leiden te gedoogen, dat
op eenzelfde lijst meer dan tien candidaten
worden geplaatst, wat niet aan te raden is. De
minister acht geene voorziening noodig om aan
het geopperde bezwaar, dat zich in de werke
lijkheid hoogst waarschijnlijk niet zal voordoen,
tegemoet te komen.
Stemplicht
Meervoudig ki-esrecht.
Na overneming van het ten deze in het Voor
loopig Verslag aangevoerde en na de met de
commissie van rapporteurs gevoerde bespreking
vindtdeministervrijheid alsnog
totinvoering van stemplicht het
initiatief te nemen. Mitsdien is de laatste
alinea van art. 80 gewijzigd en is onder de ad-
ditioneele nrtUcelen een aan het slot de me
morie toegelicht aanvullingsvoorstel in dezen
geest opgenomen.
Daaientegen kan de regeering niet mee
werken tot invoering van het
meervoudig kiesrecht. Welke cnticia
men daarvoor ook zou kiezen, men zou weer
vervallen in een stel van willekeurige bepalin
gen, als thans juist staan verlaten te worden.
Eerste Kamer.
De regeering blijft van oordcel dat bij deze
electorale hervorming van eene wijziging van do
staatsrechtelijke positie der Eerste Kamer geen
sprake mag zijn. De invoering van een een-
kamerstelsel ligt buiten het terrein der politieke
mogelijkheden. Ook de wensch van sommige
leden om de leden der Eerste Kamer te doen
verkiezen door dezelfde kiezers die de leden der
Tweede Kamer benoemen, hun zittingsduur ge
lijk te stellen met dien der leden van de Tweede
en alle leden der Eerste Kamer tegelijk te doen
aftreden, moet onvervuld blijven.
Ook afgezien van principieele overwegingen
zou de gewenschte hervorming bij de tegen
woordige politieke constellatie niet voor verwe
zenlijking vatbaar zijn.
Dat de verruiming van de verkiesbaarheid zep
leiden tot een vergroot ing van den politieke*»
invloed der Eerste Kamer, vreest de regeering
niet.
De Provinciale Staten
en de gemeenteraden.
Inderdaad valt het niet te ontkennen dat de
belangen der landspolitiek niet altijd met die
der provincie samengaan. Zoolang echter geen
aannemelijker voorstel is gedaan voor de sa
menstelling der Eerste Kamer don de thans gel
dende regeling, heeft men in dit nadeel te be
rusten. Ook het denkbeeld om de Staten alt
kiescollege te vervangen door colleges ad ho<^,
kan, naar de meening der regeering, geen aan-
tpraak maken op verwezenlijking.
