„DE E EM LAN DER".
15d' Jaargang.
marie van versendaal.
HJVOEGSEL behoorende bij het AMERSFOORTSCH DAGBLAD
„De Eemlander" van Woensdag 6 September 1916.
floofdredactia, Mf Q VAN schaardenburg.
Uitgevers: VALKHOFF C
ABONNEMENTSPRIJS:
per 8 maanden too* Amersfoort f 1.30.
Idem franco per post*. 1«80.
Per week (metgratia verzekering tegen ongelukken) 0.12®.
PRIJS DER AD VERT EN TIE N:
II
f ©.30.
0.15.
0.5©
STRAAT 1.
Ier 66.
Van lregels.»
Elko regol meer
Dienstaanbiedingen 1—5 regels
Groote lettors naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan zeor voordeolige bepaliiitf«*n
tot het herhaald adverteeron in dit Blad. bij abonnonumu
Eeno circulaire, bevattende do voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezondon.
DE RAADSVERKIEZING.
Gisterenavond hield de vrijzinnige kiesvereeniging
Amersfoort's Gemeentebelang" een openbare vergade-
ng in Amicitia, waarin als spreker optrad de lieer
van Nijnatten, candidaat der vrijzinnigen voor
istrict 1.
De vergadering werd geopend door den heer A. L.
ersluys, waarna de heer van Nijnatten het woord
ïrkreeg en ongeveer als volgt sprak
Reeds meer dan 2 jaar staat Europa in vuur en vlam
i meer en meer laait die wereldbrand op. Heel ons
erelddeel is bijna één vuurzee. In Oost en West en
i liet Zuiden woedt de oorlog en wij liggen rondom
ien brand. Elk oogenblik kan liet gevaar ontstaan,
at die vlammen zich over ons land verspreiden, ons
ind en volk met vernietiging bedreigen. Meer dan
oit voelen we thans we zijn kinderen van één land,
men van één volk. Mocht de oorlog op ons over-
aan, zullen wij eensgezind, schouder aan schouder
aan om het dierbaar plekje waar we wérden geboren
1 opgroeiden, met kracht te verdedigen. Thans is het
leer dan ooit plicht van ieder Nederlander het gevoel
in saamhoorigheid te versterken. Dat gevoel mag niet
n ondergaan door het opwekken der politieke harts-
ichten. Vóór alles voelen we te zijn kinderen van één
nis. Daarom zal ik zooveel mogelijk vermijden, wat
2 hoofden heet en de harten koud maakt. En dan
mit al dadelijk de vraag op, of het niet beter ware
iweest, dezen strijd te voorkomen, door de zetels te
ten aan de partij waaraan ze behoorden. Maar nu
invaarden we opgewekt den strijd, omdat hij gelegen-
:id biedt het vrijzinnige vaandel te ontplooien en
larmee de overwinning te bevechten. Laat de strijd
:hter waardig zijn, opdat de strijders van heden el-
lar morgen als vrienden kunnen ontmoeten.
Nu de strijd moet gestreden worden, wil Spr. gaarne
vrijzinnige beginselen nader uiteenzetten. De pu-
ieke zaak moet publiek worden behandeld. De kie-
:rs hebben het recht, te weten in welke richting de
andatarissen hun belangen zullen behartigen. Niet de
ezers zijn er voor het raadslid, maar het ra..dslid
>or de kiezers en niet voor een groep of klasse, maar
>or de geheele gemeenschap. Persoonlijk is mij den
rijd ook niet onwelkom, omdat hij me gelegenheid
:eft op te komen voor mijn beginselen, die ik gaarne
mieengoed wil maken. Wij duchten dien strijd niet,
ndat wij vertrouwen hebben in de vrijzinnige gedachte,
e niet kan te niet gaan, zoolang liet gevoel voor
ijheid blijft bestaan. De vrijheid heeft geheele volke-
n in beweging gebracht. Voor vrijheid van consciëntie
ngen onze voorvaderen den strijd aan tegen Spanje,
ijzinnig zijn we, omdat de vrijheid van gedachten-
ting moet worden hoog gehouden en alle tornen
araan moet worden geweerd.
De rechtsche partijen, hoeveel verschillend, hebben
:h weten te vereenigen, teneinde de vrijzinnigen den
'P in te knijpen. Hoe liet dan zal gaan, als dat is
reikt, daarmee breken ze het hoofd niet. Doel is, de
ijzinnigen uit de publieke lichamen te krijgen en dan
an de. rechter partijen om den buit strijden. Voor-
jpig worden alle verschillen op den achtergrond
houden om de vrijzinnigen hun invloed te doen
rliezen. Met kracht moeten we tegenweer maken,
tar men de kerk dienstbaar wil maken voor politieke
eleinden. De vrijzinnigen willen, dat de Staat zich
thoude van elke bevoorrechting van eenig kerkge-
otschap. Ieder moet volgens eigen inspraak voor
;en zaligheid zorgen. Daarop oefene de Staat geen
Hoed. Daarom en daarvoor zijn we vrijzinnigen.
Maar ook omdat de Staat moet zorgen voor de
estelijke ontwikkeling van geheel het volk, waartoe
k behoort een krachtige sociale wetgeving en ont-
kkelingsvoorwaarden. Ziedaar het hoofdbeginsel van
ze kiesvereeniging.
iMoet dan overal de politiek worden bijgesleept?
Wat heeft de gemeente nu met de politiek uit te
staan Komt het niet in de eerste plaats op kundig
heid en eerlijkheid, ijver en toewijding aan Zeer
zeker, dat wordt in de eerste plaats geëischt. Ataar
als men vraagt hoe worden de belangen het best be
hartigd, dan ontwaart men verschil. Zal de Gemeente
de bedrijven met een monopolitisch karakter beheeren?
Zal zij een voorbeeld geven aan het paiticulier be
drijf, haar grond verkoopen dan wel in erfpacht ge
ven Wat zal de Gemeente doen ter bestrijding der
werkeloosheid? Die vragen zullen zeer verschillend
worden beantwoord naar gelang van de beginselen die
ons leiden.
Er zijn er, die meenen dat de taak der Gemeente
binnen enge grenzen beperkt moet blijven. Die ver
zetten zich tegen eiken maatregel, waarvan de ge-
meentenaren de heilzame vruchten zouden trekken.
Anderen meenen, dat de Gemeente alles binnen
haar invloed kan trekken, maar ook bij hen zal ver
schil in beginsel groot verschil geven in liet optreden
der Gemeente op maatschappelijk terrein. Ziedaar de
rechtvaardiging van Gemeente-politiek.
ik behoor tot de vrijz. democraten en onderschrijf
het programma van den vrijz. dem. bond. Wie nu
met ons van meening is, dal krachtig moet worden
ingegrepen in het maatschappelijk samenstel, die zal
voelen, dat op de Gemeente een gewichtige taak ook
in die richting rust.
Ter verwezenlijking van de vrijzinnige en demo
cratische beginselen in de Gemeente-huisnouding komt
het dus zeer aan op de sociaal potitische overtuiging
van den gekozene. De uitvoering van Woningwet en
Leerplichtwet zal niet op dezelfde wijze geschieden
door een conservatief reactionnair Gemeentebestuur
als door een vooruitstrevend bestuur. Denkt men, dat
Raadsleden, die niets voelen voor sociale rechtvaar
diging veel zullen doen voor volksontwikkeling, mo
nopoliseering der bedrijven enz.? Niets daarvan.
De ervaring leert, dat dezulken niets doen voor de
economisch zwakkeren. Heel dikwijls hoort men dan,
dat het particulier initiatief gedood wordt. Maar die
bezwaren zijn weg als geaasd wordt op subsidies voor
vereenigingeti met een geheel sectarisch karakter.
In Maastricht vroeg een R. K. gymnasfiekver. een
subsidie aan de Gemeente voor het aanschaffen van
een vaandel. Daarmede werd het algemeen belang ge
diend.
Maar toen in dezelfde plaats Volksonderwijs een
gratis lokaal vroeg voor liet geven van gratis cursus
sen, toen vond dat verzoek bij de vroede vaderen
geen gehoor; want de geest in de afd. diende niet
het algemeen belang. En, werd er nog bijgevoegd,
door zoo'n cursus aan volwassenen worut het familie
leven niet geëerd en komt de zedelijkheid in gevaar.
De vrijz. dem. hebben hun program, waarin de taak
wordt uiteen gezet. Ik zal me bepalen tot eenige on
derwerpen, die voor ons allen van gewicht zijn.
Allereerst trekt ons onderwijs de aandacht. Bij ons
tegenwoordig Gemeentebestuur is dat in goede han
den en Amersfoort kan met de beste plaatsen wed
ijveren. Maar we moeten zorgen, dat dat minstens zoo
blijft en nog beter en beter wordt. Nu we de bevre-
digingsvoorstellen krijgen zal het echter voor de voor
standers van openbaar onderwijs zaak zijn dubbel
waakzaam te blijven.
Thans is het onderwijs goeddeels Gemeentezorg en
de Gemeente moet zorgen, dat dit ondeiwijs zoogoed
mogelijk zij. In het belang van het kind moet de Ge
meente voor goed openbaar onderwijs zorg dragen.
En wat daarvan terecht komt in de plaatsen met een
rechtsche meerderheid, daarvan zijn mrar al te treu
rige voorbeelden. Hierin reeds alleen ligt de nood
zakelijkheid om de vrijzinnige zetels links te houden.
Misschien denkt men, het zal zoo'n vaart niet loopen,
1. en III. zijn beslist links. Maar dat kon wel eens
en Sak-
zich bij-
an gevan-
;d ten zui-
i en 1437
an bult 23
irvuur zijn
geschoten.
Namiddag-
jeproefden
:tie. Gedu-
illerièstrijd
lil van het
91 de Duit-
e Pransche
ourt en in
e aan. Alle
ons sper-
ïzen berok-
beproefden
des avonds
een aanval
machinege-
omen, kon-
'en komen,
en door de
or ten oos-
n veertigtal
ke Duitsche
n uiteenge-
zij trachtte
en post te
t Franscben
ten Zuiden
erscheidene
oosten van
rootste deel
tot voorbij
en Chilly
t. De Fran-
ijk gedeelte
mar Estrées;
igraven tus-
sreikten den
rden talrijke
Tlficieel be-
rartier.
wij het ge-
t. De strijd
en het dorp
met succes
en strijd in
e troep, die
nze artillerie
iter's corres-
vartier meldt
De bezetting van Guillemont en de voor-
uitbrenging van onze linie voorbij de Oos
telijke grens van het dorp. Zondag j.l., was
een schitterend en belangrijk wapenfeit. Als
een van de steutelstellingen voor de tweede
Duitsche linie was Guillemont van het aller
grootste tactische belang voor den vijand,
wiens wanhopige pogingen om het te be
houden alleszins begrijpelijk waren. Het
langdurige bombardement door ons geschut
heeft zijn uitwerking niet gemist.
Dagenlang was een deel van de plaats on
houdbaar voor de Duilschers, tenzij in de
ondergrondsche schuilplaatsen. Ons bijna
onafgebroken gordijnvuur maakte het on
derhouden van de verbindingen en het aan
voeren van voorraden uiterst moeilijk en ge
vaarlijk. Het aanhoudende geschutvuur gat
den Duitschers geen aanwijzing voor wat er
komen zou, omdét die weinig meer was dan
een herhaling van wat er de vorige dagen
had plaats gehad. Zij wisten stellig, dot de
Engelschen op verschillende punten van da
linie tot het offensief waren overgegaan en
het belang van Guillemont beseffende, hiel
den zij de manschappen onder ons geweldig
bombardement in de verdedigingslinie, ter
wijl zij steeds wachtten op den aanval,
waarvan zij niet zeker waren of hij komen
zou. Zoo iets is niet goed voor het moreel,
zelfs van de flinkste troepen, en toen onze
mannen, omstreeks den middag, gezamen
lijk uit de lnopdoven kwamen, was het
weerstandsvermogen van den vijand in
geenen deele op zijn hoogtepunt. Binnen
een half uur was het dorp geheel in ons
bezit.
De verovering van Guillemont is een feit
van werkelijk tactische waarde geweest,
daar bet den weg baant voor verdere suc
cessen. Het feit, dat wij niet eerder in het
bezit ervan zijn geraakt wordt verklaard
door de zware verliezen, die toegebracht
moeten zijn door een frontaanval op een
plek met talrijke vijandelijke steunpunten en
een maximum aantal batterijen.
De „nijptang'-tactiek, die met zooveel
succes bij het groote offensief is toegepast
werd hier gebruikt, tot een toestand was
ontstaan, die de bestorming van het dorp
rechtvaardigde.
Heden zetten wij onzen aanval ten Zuiden
van het bosch en bij de hoeve Falfemont
voort.
B e r 1 ij n, 6 Sept. (W. B.) Bericht uit
het groote hoofdkwartier van heden voor
middag.
Front Leopold van Beleren. Russische
aanvallen mislukten ten noorden van den
spoorweg Zloczow—Tarnopol in ons vuur.
Front aartshertog Karei. Tusschen de
Zlota Lipa en de Dnjestr hervatten de Rus
sen weer hunne aanvallen. Na vruchtelooze
stormaanvallen drukten zij ten slotte het
midden van het front terug.
In de Karpathen heeft de tegenstander in
de gevechten, waarvan werd bericht, ten
zuidwesten van Zabie -en Schipoth kleine
voordeelen behaald. Op vele andere plaat
sen viel hij gister te vergeefs aan.
Ween en, 6 Sept. (W. B.) Officieel
communiqué van heden middag.
Aan het Rumeensche front is, behalve go-
vechten tusschen vooruit geschoven verken,
nlngsafdeelingen, niets bijzonders gebeurd.
Front aartshertog Karei. Aan ons Karpa-
thenfront hiernieuwde de vijand gisteren
zijne hevige aanvallen. Afgezien van zw. nr
bevochten kleine voordeelen, mislukten rlle
pogingen van den vijand om terrein te in
nen. Ook in de streek ten oosten von I ta
lics werd met de grootste verbittering ge
streden. Na verscheidene vruchtelorio
stormaanvallen gelukte het ten slotte den te
genstander op dit frontstuk terug te <b r».
gen.
Front prins Leopold. Ten oosten van
ZIoczBw stuitten vijandelijke aanvallen, «tie
na allerhevigste artillerie-voorbereiding ten
uitvoer kwamen, af deels op onze versper
ringen, deels in ons spervuur.
Overigens is er aan het geheele front, be
halve matig artillerie- en mijnwerpersvuur,
niets bijzonders gebeurd.
Petersburg, 6 Sept. (Tel.-agent-
schop). Namiddag communiqué van den
middag luidt:
In' de richting van Halicz, in de streek,
waar de Horodenka in de Dnjester vloeit,
hebben onze troepen zich van een versterk
te stelling van den vijand meester gemaakt
en dezen in Noord-Westelijke richting te
ruggedreven. Het aantal krijgsgevangenen,
tot dusver geteld in deze streek, is gestegen
tot 4500, onder wie 2000 Duitschers.
In de Woud-Karpathen duurt onze op-
marsch voort. Onze troepen maakten zich
van een reeks hoogten meester en sloegen
daarna vijandelijke tegenaanvallen af.
W e e n e n, 6 S e p t. (W. B.) Officieel be
richt van heden middag.
Op het Italiaansche oorlogstoonecl is
niets van belang gebeurd.
Rome, 6Sept. (Stefani.) Officieel com
muniqué.
Het was slecht weer op het geheele oc*.
logstooneel. In de bergstreek is de eersta
sneeuw gevallen. De werkzaamheid
den vijand bepaalde zich gisteren tot eeni
ge artillerie-actiën, die door ons krachtig be-1
antwoord werden. In de Boven-Boite het
ben onze troepen verder terrein bezet in «fa
streek ten westen van de Punta del For»
me.
Berlijn, 6 S e p. (W. B.) Bericht uit Kd
groote hoofdkwartier van heden voormiddai
Zeven werken van Tutrakan, waaronde
ook pantserbatterijen, zijn bestormd.
Ten noorden van Dobrie (Dobroedsjaj zij4
sterkere Rumeensche en Russische krachten
door onze dappere Bulgaarsche kameraden
teruggeworpen.
Bukarest, 5 Sept, (R.) Communjq'^
van den 4en,
Aan het noordelijke front waren onbe'du
dende gevechten. Wij maakten 2 officier»
en 620 man tot gevangenen en maakti
buit 500 wagons met levensmiddelen
een volledig uitgerust hospitaal.
K bestond en
letcckende in
Een som van
ie, al was die
ag wel in dat
hen was; op
«ken uit hun
irspel hadden
s.
en spannende
Vertaald door
A. M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN,
12
Waar toen stond hem opeens het beeld
van zijn moeder voor de oogen, van haar.
Hie zooveel zorg en leed zonder klachten had
gedragen. Hij keerde terug en zijn arm viel
langs hem neer. Men moest in staat zijn om
kijn smart te dragen. Duizendmalen had hij
'deze oogenblikken opnieuw doorleefd ln de
Jaren, die voorbij gegaan waren. Was hij
toen bijna een moordenaar geworden 1
En bij antwoordde zich zeiven. „Ja, maar
tnoeder redde mij ook toen."
V'
WOUD EN VIJVER.
Op 58* waa het ook feest geweest voor
Keare «n de biljdichap over het weerzien
vent belde rijden even warm. Sverre had
ff kekenirwen en plannen om te laten
Wf Wi Kftd ook gezegd hoe de jnoeie-
het drijven van een kabelspoor voor net
geval dat de kapitaalsterke Maatschappij
de ontginning van eenige kopergroeven, boven
in het gebergte, wilde ondernemen. Dóór zou
koper genoeg zijn, als men maar ver genoeg
kon komen.
Maar nu lag het juist in -Sverres bedoeling
dat het bedrijf ondernomen zou worden met
Noorsch geld, nu men reeds de moderne
machines bezat, omdat hij er niet alleen een
voordeel in zag voor het Sirildal, maar voor
het geheele land, dat juist deze natuurlijke
bron van welvaart niet in. vreemde handen
zou komen.
Kaare had zich geörgerd en hij had tege
lijk gelachen. Er kon immers geen sprake van
zijn. Dat stond immers niet in het testament.
Het was de bedoeling van grootvader en
moeder niet geweest om geld aan het kerspel
te geven. Het was heel iets anders geweest.
De schenking had volstrekt niet zulk een
groote waarde aan geld en de som, die de
fibriek geboden had, was in werkelijkheid
verre van groot, zooals het den menschen van
het kèraftel toescheen; zij .waren gewoon dat
het nieuwe
iichtingen, die
er had gepro
beerd. En zoo liepen ze rond door de schuur
en den stal en wat er bij behoorde. Ten slotte
riep Brita hen in huis om te eten, en het werd
laat in den avond, voordat Eli en Kaare kon
den scheiden van hun oude, trouwe vrienden.
Nu gingen zij*gearmd naar huis in den lich
ten avond en praatten over den waterval en
de toekomst en over de plannen van Sverre
Eli was vol belangstelling, er waren zooveel
dingen die hij haar moest verklaren, hij, die
een man van het vak was.
Voordat zij het wisten waren zij ln het
bosch. Zij wilden langs den hoogeni weg.
boven de gaarden, naar huis gaan in dezen
heerlijken zomernacht, nu het bosch een
sprookje geleek. Maar het pad nam een bocht,
diep het dichte woud in, en langzamerhand
zwegen zij en liepen voort, duisterend naar
het gezang der vogels. Nu eens plukten zij een
bloem, dan eens een merkwaardig mosplantje
of een tak van zonderlingen vorm. Het bosch
was als een tempel in een nacht als deze, vol
lofzangen tot den God des levens, en vol beel
den, als in kinderdrooraen, uit het paradijs.
KM£ê keöjie hjec i&te.kêU}'eitje en
boom, waar hij in zijn kinderjaren zoovele
gelukkige dagen, nu eens met Eli of Sverre,
dan weer met de kameraden van het naburig
dorp, had rondgedwaald.
Eerst Hepen zij door het elzenhout, dat dicht
om de beek van het molenhuis groeide, waar
Kaare zoo dikwijls had gevischt. Het was
daar zoo stil en eenzaam als in de koningshal
van het Huldrevolk, ver in de bergen. Goud
vinken en roodborstjes trippelden heen en
weer en gingen soms vertrouwelijk dicht bij
hen zitten. Zij waren niet bevreesd, hier, waar
de menschen zelden kwamen. En langs den
oever der beek lagen dikke stengels glinste
rende, gele waterlelies met hun donker
groene, gladde bladeren en op den schaduw
rijken boschgrond stonden wilte boschanemo
nen, even zwaar en vol als de mooiste
anemonen in de tuinen, alleen lichter van
kleur en bevalliger, met nog helderder wit in
de kelken. En do beek kabbelde en murmelde
met vehj zonderlinge, wonderlijke geluiden; zij
lachte en fluisterde als had zij het eindeloos
volhandig. Zij moest immers naar beneden
naar het lichte dal en uitrusten in den bree-
den schoot der Sirilla, na al de gevaarlijke
tochten door ^ïet gebergte en de bevroren
ijsvlakten.
Zij gingen over de smalle houten brug en
door de struiken om waterlelies en eenige
groote boschanemonen te plukken om ze ln de
gele Kopenhager vazen te zeiten. Het was een
van hun vaste zomervermaken; ieder jaar
getijde had zijn eigen weelde en EU had hier
voor altijd tijd en vulde haar schoot met het
geen haar geboden werd om er haar kamers
feestelijk mee te tooien. "Want in deze kamers
zou Kaare immers opgroeien en een mensch
fflEPïdenj het moest daar zijn dat hli «C
altijd aan kort 'denken als aan iets Ucbts eï
goeds. Zij had Iets als een eigen bijgeloof
de macht der schoonheid, om al wat goed et
licht Is in de menschelijke ziel tot wasdom tl
brengen, en zij was er voor zichzelve van verl
zekerd dat de liefde door duizend kleine 0$
lettendheden haar invloed deed gevoelen q
het menschelijk harfc Een kamer zonder blo«
men was voor haar een kamer zonder liefdt
en, al was het slechts het eenvoudig haken val
kanten aan zijn beddelalcens, zoo meende zi|
zelfs daarmede, liefde bij hem in het leven U
houden. Legde zij soms een laken over zïji
bed zonder dezen onschuldigën pronk, d
nam zij het er weer af en verruilde liet. Altï
en overal moest hij haar zorgende hand
voelen, de hand die in groote en kleine din$e^|
dc bode was van haar hart.
Voor Kaare was deze wandeling tussc
de bloemen onafscheidelijk van de heriirr>
ring aan zijn leven thuis, en hij dacht er s»'1
en verlangde er naar als de lente aanbrak f
het vreemde land? waar hij nooit in een oe
woud kwam, zooals hij 't noemde. Er wareri
bloemen genoeg in de Duitsche academie*
stad, die, ofschoon zij grooter was
Chrlstiania, nog zooveel van een proviu
stad had behouden, al waren er ook
mooiste bloemen te vinden, die de
der menschen te voorschijn kon toover*ri|
(Wordt vervolgd.^
