lis
SL
Alle LEERBOEKEN
Gymnasium, Hoogere Burgerschool
Middelbare Handelsdagschool,
OPEN
eei
BASS Co. - PALE ALE en STOUT,
ADVERTENTIËN.
C. W. HOL.
P. VAN AGHTERBERGH.
G, A. PRINS, Arts,
Spreeknnr dagelijks 1—2 nar.
MEUBELMAKERIJ,
Stoffeerderij, - Verhuizingen.
ROOMBOTER
VerkrijBbaar bij: I. MEIIERS, Nachlegaalslraa' II
A. v. d. WEG,
Lani
verkrijgbaar bij F. W. VAN DER WILDE,
Stoovestraat 12. Teleph. No. 29
Electr. Brood- bh Banketbakkerij
H. KONING en Zonen.
VALKHOFF'S KOFBOEKHANDEL,
UTRECHTSCHESTRAAT 1.
*an den Ieseltschenweg, groot zesentwintig-
fionderd vierkante Meter (2500 M') of zo'o-
yeel meer of minder als bij kadastrale uit-
fneting zal blijken, voor den prijs van éen
Ifulden vijftig cent 1.50) per M2.
Onderw. Handwerken.
Ter voorziening in de vacature van onder
wijzeres In de Nuttige handwerken aan de
Apenbare Lagere school F.f ontstaan door
het verleend eervol ontslag aan mejuffrouw
H. Vonk, dragen B. en W. voor de dames:
E. Vervloet, M. J, van den Donker en
M. G. Otte.
Personalia.
T Behoudens nadere goedkeuring is door 't
Bestuur benoemd tot directeur der Vaktee-
kenschool te Putten, de heer G. van Hooge-
vest te Amersfoort.
Deserteurs.
Door de politie zijn alhier aangehóuden
twee militairen, die uit hun garnizoen zijn
gedeserteerd.
Tuindieven.
Wederom is door de politie tegen 4 per
sonen proces-verbaal opgemaakt ter zake
van diefstal van vruchten uit tuinen.
AGENDA'.
Heden
Bioscoop L'angestraat.
Museum Flehite.
Openbare Leeszaal (Beukenlaan) 10—
12^, 2tf—10 uur. Zondag 2K—5X. uur,
Maandag 2.J410 uur.
7 Sept. Gemeenteraadsverkiezing.
17 Sept. Birkhoven N. M. V. Sportfeesten.
Internationale School voor
Wijsbegeerte.
Philosophie der Samenleving.
Mej. mr. Clara Wichmann zette
Kaar beschouwing voort met er op te wijzen,
'dat we, indien we de samenleving in haar
inwendige geledingen beschouwen, ter
stond voor de vraag staan, hoe die op el
kaar inwerken en of het eene oorzaak is van
het ander. Naar de potentialiteit, realiteit erv
idealiteit beschouwende, wil spr. de samen
leving dan zien als agglomeraat van bevol
king, als sfeer van oeconomische werk
zaamheid en als geestelijke gemeenschap,
Deze drie zijden van de samenleving han
gen samen en dragen in iedere periode de
kenmerken van de „psyche van dat tijd
vak" (Lamprecht). Ook statisch echter,
in onzen tijd gezien is er.tusschen deze drie
een parallelismehier zijn zij ontwikkeld
en bloeiend, ginds niet. En dat laatste is
een verhouding als van het uitstralende
centrum tot de peripheric. Doch ook deze
verhouding is in den loop der tijden niet
'duurzaam, gelijk spr. met historische voor
beelden uitvoerig toelicht.
Zoo hangen het lager-maatschappelijke
en het geestelijke samen. Is nu het één de
oorzaak van het ander Het historisch-
Tnateriolisme leert, dat de geestelijke boven
bouw geheel bepaald wordt door den onder
bouw der oeconomische verhoudingen. Vol
gens een andere opvatting is het bepalende
in de menschen en volkeren de aangeboren,
'door herediteit verkregen aanleg. De milieu-
theorie is een betrekkelijk bevrijdende op
vatting; de leer van den aanleg is dieper.
Voor beider opvatting is veel feitenmateri
aal bijeengebracht en dit toont ons aan, dat
ze beide naast elkaar recht van bestaan heb
ben. Doch niet in dezen zin, dat zij als af
zonderlijkheden naast elkaar staan. Een
volk of een groep komt niet tot het een- of
ander omdat öf zijn oeconomische omstan
digheden, óf zijn ras, öf het een plus het
ander, öf het een in tegenwerking tegen het
ander het daartoe drijven, maar omdat deze
bijzondere groep of dit bijzonder volk op
deze bepaalde omstandigheden, krachtens
aijn aard, zóó moest reageeren. 's Menschen-
persoonlijkheid staat niet tégenóver de we
reld der omstandigheden, doch is persoon
lijkheid, komt als persoonlijkheid pas tot
haar recht in zooverre ze invloeden van
buiten ondergaat en daarop reageert.
Beide standpunten het oeconomische
en het biologische zoo scherp als ze on
derling tegenover elkaar staan, vertegen
woordigen gelijkelijk een realistisch, ana
lytisch, uitsluitend wetenschappelijk stadi
um in het denken over de samenleving. Phi-
losophisch moeten we echter niet de wor
ding, maar het wezen der maatschappij na
gaan. En dan zien we dat oeconomische on
derbouw cn geestelijke bovenbouw niet als
oorzaak en gevolg zijn te scheiden, doch
•de twee zijden zijn van eenzelfde ontwikke
ling, de zelfontplooiing der samenleving.
Maar kunnen we dan eigenlijk nog wel
spreken van hooger en lager; kunnen we
nog oordeelen en veroordeelen? We moe
ten niet vergeten, dat de oneindige verschei
denheid het wezen van de maatschappij uit
maakt en dat de betrekkelijkheid van alle
verschil het verschil zelf niet opheft. De
maatschappij is opgebouwd uit verhoudin
gen van verscheidenheden, die telkens in
het klein verschijnselen met elkaar gemeen
hebben. In het licht der samenleving kun
nen we lager en hooger,vormen onderschei
den, n.l. naar de mate van gedifferentiëerd-
heid, ontplooiing, ontwikkeling. Maar in
onze eenzijdige oogen verschijnt het lagere
tevens als het veroordeelenswaardige, ter
wijl toch de geheele menschelijke geschie
denis in zijn diepzinnigheid wortelt in het
'dooreenspelen van lagere en hoogere vor
men. En de lagere vorm blijft in den hoo-
geren steeds opgenomen en bestaan.
Van het lagere tot het hoogere dus voert
ons de E v o 1 u t i e der menschheid.
er is overal ontplooiing, ontwikkeling. Doch
slechts betrekkelijkniet alleen, dat alle
phasen naast en in elkaar blijven voortleven,
doch ook is er een voortdurende in-wikke-
ling, terugzinking. Aan iedere beschavings
periode komt ook een einde. Doch elke vol
gende neemt uit de vorige iets over, zoodat
deze niet geheel voor niets is gewest.
Trouwens iets hoeft niet eeuwig blijvend
te zijn om beteekenis te hebben. De heele
wereld staat in het te eken der verganke
lijkheid.
Reclame
G. SAS BACH, Coiffeur—Coiffeuse,
Utrechtscheweg 50.
Speciaal adres voor Haarwerkcn.
Hiermede betuigen wij, mede namens de
familie, onzen hartelijken dank voor de
vele bewijzen van deelneming ons betoond
gedurende de ziekte en bij liet overlijden van
onzoa dierbaren Man en Vader, den Heer
Amersfoort, 6 September 1916.
Mevr. P. v. ACHTERBERGH—Vulpen
en Kinderen.
Arnhemsche straat 21.
Maancf
WESTSINGEf. hoek Kleine Spul.
Handel in en Restauratie van
Antieke Meubelen.
van de
VOORUITGANG
Wouden berg.
Prijs i f 1.75 per Kilo.
Toiletsponsen.
Toiletzeep.
Tandenborstels.
Tandpasta's.
Haarborstels.
Haarkammen.
Verkrijgbaar b|)
Langestraat 23,
TEL. 217.
Dames-gummihakken 15, voor Heeren2 5
cent p. paar.
DlnoilrniiaiMi i
-Qfl.OK na-
rniM- ataanrl
Ourg.rrijk. SUitA
van 6 Sept. 1916.
GEBOREN: Lledia, d. van Johannes Vin-
gerhoets en Elisabeth Hoogenboezem.
Grietje Clara, d. van Hendrikus de Vrije
en Clara Jacoba de Fluiter.
GBHUWD: Jacobus Spierings en Maartje
Vis.
Bgbert Vochteloo en Alijda Beijer.
Gevonden voorwerpen.
Een zilveren heeren remontoir. Een
bloedkoralen halsketting. Een zilveren
armband.
Amersfoortsche Bad- en
Zweminrichting.
De temperatuur van het water was heden
morgen 7 uur 61 graden Fahrenheit
Telefonisch Weerbericht.
Naar waarneming in den morgen van
6 September 1916.
UnhgtMé door M Kon. Ntd. Uit
Instituut tê ds Bilt
Hoogste stand: 768.5 te Stockholm; laag
ste stand: 761.1 te Bodö.
Verwachting tot den avond van 7 Sept.
Zwakke tot matige winden uit Oostelijke,
later wellicht Zuidelijke richtingen, licht be
wolkt, droog weer, mogelijk nachtvorst, zelf
de temperatuur overdag.
Fietslantaarn aansteken 8.0€fuuft
(ook voo
Do Dei
Donder
dags ten
pubi
ton verzo-
nis org
kastje,
len, set
kncliel
en ken
's Mol
zien va
Veiling.
Uitslag der veiling van vaste goederen
gisteravond ten overstaan van notaris J. Bolk
In „de Arend'' gehouden:
Perc. I, II en El, drie huizen aan de Sta
tionstraat in bod gebracht op 20.000.
Perceel IV en V, twee winkelhuizen aan
'de Varkensmarkt, dito op 24000.
Perc. VI en VII. Groot winkelhuis met
Bovenhuis aan de Varkensmarkt (de Dom)
"Sn een winkel- en bovenhuis aan den West-
Singel, verkocht aan de firma Grove en Hun-
leid ta Utrecht, voor 28000. y-
STAATSLOTERU.
Hoogst, grijzen der 4. klasse.
TREKKING VAN 5 SEPT.
f 5000: 20228
f 1000: 16205 10193
f 400: 3171 10226
f 200: 7035
f 100: 928 4329 9838 18587
4de Klasse. Prijzen van f 65.
24 111 123 175 218 236 321 357 412
428 429 441 479 537 693 776 886 896
1015 1(M6 1070 1079 1094 1100 1132 1154 1187
1229 1239 1359 1369 1405 1456 1487 1507 1568
1745 1793 1795 1816 1836 1910 2000 2013 2066
2069 2101 2158 2197 2241 2318 2380 2399 2426
2152 2511 2552 2581 2583 2653 2671 2693 2718
27S9 2790 2824 2932 3021 3055 3060 3140 3171
3275 3278 3301 3306 3318 3321 3340 3153 3502
3533 3534 3548 3576 3631 3673 3692 3709 3710
3730 3740 3797 3817 3868 3932 3917 3949 3986
4054 4166 4310 4322 4313 4433 4572 4596 4607
4628 1631 4705 -1774 4S00 -1845 4877 4888 4931
5049 5112 5134 5205 5258 5260 5325 5347 539(5
5461 5493 5557 5566 5584 5625 56S0 5748 5770
5804 6845 5899 5913 6001, 0019 6032 6051 6074
6082 6106 6110 6129 6225 6312 6377 6386 6401
6157 6479 6483 0500 6614 6670 6768 6788 6882
6907 6909 6932 6957 6991 0995 7054 7082 7084
7107 7122 7152 7233 7212 7295 7411 7438 7508
7573 7614 7702 772-1 T1SQ 7796 7812 7892 7931
7961 -7970 7095 8025 8038 S042 8076 8114 8204
8227 8235 S259 8283 8296 S300 S429 8474 8493
8516 .8552 8660 8661 8693 8708 8711 8725 8735
8711 8776 8S06 8809 8821 8833 8906 8910 8911
9042 9129 9196 9205 9209 9226 9239 9218 9269
9271 9283 9142 9506 9518 9539 9697 9719 9723
9724 9770 9859 98S6 9896 8998 9920 9928 10029
10119 10134 10164 10183 10213 10262 10360 10369
103SS 1(M25 10156 10173 10512 10523 10580 10716
10753 10776 10S71 10959 10907 10972 11029 11031
11012 11059 11097 11135 11165 11169 11175 11177
11250 11296 11317 11358 11488 11489 11575 11621
11629 11649 11656 11701 11706 11763 11776 11876
11881 11927 11943 12121 12189 12194 12327 12533
12606 12637 12643 12681 12736 12856 12S82 12917
13054 13098 13122 13316 13326 13354 13411 13443
13157 135S2 13583 13584 13643 13676 13752 13900
13965 14063 14076 11119 14175 14176 14229 14292
11295 14408 14439 14508 14583 1464S 14651 14656
14780 14S02 14808 11817 14838 1485S 149S4 15013
15128 15145 15242 15415 15117 1 5124 15442 15454
15529 15514 15616 15647 15656 15663 15689 15726
15764 15788 15890 15944 15904 16052 16074 16121
16180 16216 16219 1G304 16319 16335 16337 16341
16112 16-160 16508 16546 1659-1 16597 16613 16G91
16705 16724 16786 16847 16893 16909 16954 169S8
17016 17976 17126 17267 17469 17473 174S6 17514
17572 17592 17613 17631 17714 17715 17738 17803
17869 17979 179S8 17992 18034 18056 18325 18533
18556 18037 18641 18643 18650 1S692 18698 18738
187S2 1S789 1SS33 1SS35 18851 18884 18899 18921
19018 19059 19061 19119 19166 19212 19269 19308
19332 19-113 19444 19520 19544 19549 19571 19602
19603 19610 19678 19680 19689 19731 19732 19764
19871 20124 20179 20186 20288 20397 20436 20468
20490 20527 20610 20030 20611 206S3 20703 20772
20789 20349 20852 20868 20S71
le Klasse le Lijst: 91-10 m, z. 9116;. 11766
m. z. 12766
4I2e STAATSLOTERIJ.
Vierde klasse. Trekking van 5 Sept. 1916.
(500 loten.)
Ten kantore van den collecteur A. C. R.
O. Leinweber te Amersfoort, (Breestraat 22)
zijn aan de navolgende nummers te beurt j
gevallenPrijzen van 65.
2552, 8941, 15788 en 10052.
Te samen 4 grijzen.
M
terweg 6
die smaL
g.g.t vo<
liefst as
onder B
ooi
wu I
llj.t.
W.
tegenvallen.
Van soc. dem. hoopt men in district 1 de vrijzinni
gen te overvleugelen en in herstemming te komen met
rechts en dan is een overwinning voor rechts verre
van buitengesloten. Ook in lil kan de uitslag tegen
vallen. Laten we dus Donderdag alles inspannen cn
niemand verschuile zich achter het gelegenheidssmoes
je ,.we komen er toch wel". Het openbaar onder
wijs is toch wel de moeite waard om er den strijd
voor in te gaan.
De kinderziel moet onbesmet en rein blijven, zoo
wel van dogmatische als politieke smetten De school
moet de kinderen opleiden tot menschen van karakter
en verdraagzaamheid. Wij mogen niet gedoogen, dat
de ziel v.ui het kind in de sectarische splijtzwam
worde gedrenkt, het kind moet worden opgevoed in
liefde voor al wat geschapen is.
Wij verlangen voor het kind, ook uit het volk, on
derwijs door goed betaalde leerkrachten en het volks
kind moet kunnen profiteeren van al wat de school
biedt. De Staat heeft er belang bij, dat zijn toekom
stige burgers goed ontwikkeld worden, dat maakt de
Staat sterk.
Verder hebben we de zorg voor de volksgezond
heid, het woningvraagstuk, 'de Gemeente als' werk
geefster, de Gemeentebedrijven en het grondbedrijf,
welke voor onze Gemeente van niet gering belang zijn.
Ingevolge de gezondheidswet zijn gezondheids-com-
missien opgericht, die zich met plaatselijke sanitaire
belangen ophouden.
Hierdoor zijn de Gemeenten verplicht zich de ge
zondheidsbelangen aan te trekken.
Veel nu zul voor een deugdelijke uitvoering liggen
aan de samenstelling van den Raad. En ook hierbij
ligt weer alles hieraan of de gekozenen voor die be
langen een open oog hebben.
in een onzer groote provincie-steden was een Wet
houder tegen oprichting van een bad- en zweminrich
ting. Hij was al 70 jaar en had nooit een bad geno
men en was nog gezond. Dat we hier nog geen ge
meentelijke bad- en zweminrichting hebben, dat moet
zoo spoedig mogelijk tot het verleden gaan hehooren.
Een krachtige uitvoering van de woningwet zegt
alles. Maar voor deze Gemeente is dit te meer nood
zakelijk. daar de woningnood hier een epidemische
kwaal is en onze stad kan bogen op tal van wonin
gen die nog te slecht zijn voor een varkensstal. De
Gemeente heeft veel gedaan, maar waar het particulier
initatief te kort schiet, moet de Gemeente voorgaan.
En.vooral met woningen van 200 tot f300.
De Gemeente moet opkomen voor de belangen van
allen en vooral voor die categorie is dringend hulp
noodig. Op dit gebied ligt voor de Gemeente een
ruim arbeiosveld.
De Gemeente dient voor te gaan in het nemen van
maatregelen voor hen. die bij haar in dienst zijn. Zij
moet aan particuliere werkgevers het voorbeeld geven.
De rechtstoestand van ambtenaren en werklieden moet
behoorlijk geregeld worden.
Ook moeten arbeids-commissiën worden ingesteld,
opdat de aibeiders niet slechts te gehoorzamen hebben
maar ook over de inrichting van het bedrijf hun mee
ning kunnen zeggen.
Werkeloosheid leidt tot pauperisme en dit zegt reeds
dat de Gemeente alles moet doen ter bestrijding van
het kwaad.
Ook moet de Gemeente zelf de exploitatie ter hand
nemen van die bedrijven, die een monopolitisch ka
rakter hebben. Maar dit mag alleen geschieden om
den gemeentenaren goed en goedkoop' die zaken te
leveren. Nimmer mag het geschieden om hooge winst
te maken, en nooit mag de gasprijs worden verhoogd
om een gat in de belastingen te stoppen.
Een gezond beginsel eischt belasting naar draag
kracht.
Onlangs is de gasprijs hier verhoogt en we zullen
er genoegen mee moeten nemen, mits de verhooging
een tijdelijke is. En als spreker wordt gekozen, zal hij
in normaletijden dadelijk aandringen op verlaging
van den gasprijs en is men dan bevreesd voor ver
hooging der belasting dan zal ik de "aandacht vesti
gen op dat nieuwe soort menschenoorlogswin:
makers.
in alle verkiezingslcctuur wordt over de grondpoliti
gesproken, wel een bewijs van hoe groot belang ze
voor de Gemeente, in het manifest der soc. democr
ten wordt la mort sans phrase uitgesproken over on
grondpolitiek. We weten dat onze socialistische bro
ders van algemeenheden niet afkeerig zijn. Criliek
best, maar ze moet opbouwend zijn en B. en W. ze
stellen critiek op hoogen prijs.
Het Dag. Bestuur komt lof toe voor hetgeen in
laatste jaren is tot stand gebracht. Maar kunnen u
hier wel spreken van grondpolitiek? Beter is te spr:
ken van grondbedrijf, dat hier werd ingesteld als e
ander bedrijf er kon worden ingesteld, zonder dat ee
juist inzicht naar buiten kenbaar werd. En juist h
ontbreken van dat inzicht maakt, dat men zich er in
een Jantje van Leiden afmaakt. Naar buiten is van ee
grondpolitiek weinig gebleken. Gaat men de raad:
verslagen na, dan mist men een leidend denkbeeli
Alles wordt zonder discussie aangenomen. En komt t
al eenige oppositie dan ontbreekt ook e|ke vaste liji
De rechterzijde heeft trouwens in dit opzicht gee
programma. Door het ontbreken van de vaste lijn i
het moeilijk het verband te zien tusschen liet grond
bedrijf en de financieele politiek der Gemeente. E
toch bestaat er een nauw verband. Wil men grond
bedrijf dan eischt dit een toestrooming van kooper:
van inwoners die zelf gaan bouwen. Het toestroome
van inwoners eischt lage belasting. Ziedaar reeds ee
factor. Liever dus geen verhooging van gasprijs.
Het grondbedrijf eischt nieuwe wegen, hetwelk kos
ten voor de Gemeente meebrengt, die echter niet direc
op de winst- en verliesrekening te vinden zijn.
Door liet ontbreken van die lijn is het voor eei
oningewijde moeilijk te verklaren tot zoover of zoove
kunnen we er mee accoord gaan.
Er komt een oogenblik. dat de landhonger gestih
is, dat de Gemeente de macht in handen heeft. Dai
moet de aankoop stop worden gezet omdat men he
particulier bedrijf toch niet geheel kan uitschakelen
Een tweede reden om een vaste lijn te volgen lig
hierin. De Gemeente betaalt goede prijzen. Productie
is deze grond niet om de rente te dekken. Ware di
zoo, dan zou het devies moeten luiden koop wat je
krijgen kunt. Om objectief te redeneeren moet mer
ook de inkomsten in aanmerking nemen. De Gemeente
heeft door haar invloed de behoorlijke uitbreiding ir
handen en maakt dat de nieuwe inwoners een bron
van inkomsten vormen.
De aankoop moet maar niet lukraak geschieden en
ook over de exploitatie moet zuiver worden gedebat
teerd. De Gemeente moet de beschikking hebben over
allen grond, die niet voor landbouw in aanmerking
komt.
Hoewel voorstander van erfpacht, kan Spr. zich ver
eenigen met verkoop van villaterrein, maar voor fabrieks
terrein is erfpacht aan te bevelen, daar de waardever
meerdering hier grooter is.
Deze materie is niet met enkele woorden af te doen.
Een diepgaande studie der grondpolitiek is noodzake
lijk, wat men niet van alle raadsleden kan verwachten.
Maar dat is ook niet noodig. Wei mag men eischen,
dat alle raadsleden in staat zijn, zich een oordeel te
vormen over het grondbedrijf.
De taak der Gemeente is daarmee nog niet uitgeput,
men kan nog noemen Armenwet en Distributiewet.
Maar Spr. meent voldoende aangetoond te hebben, dat
het bij de raadsverkiezing wel degelijk ook om be
ginselen gaat. Het gaat niet om den persoon, maar om
het beginsel. Als ik de lijst der candidaten.echter door
zie, meen ik toch, dat de vrijzinnige candidaten den
toets der critiek kunnen doorstaan.
Deze verkiezingen staan voor ons in een gunstig
teeken. Onder alle vrijzinnige groepen is eensgezind
heid. Eensgezind trekken we op ter stembus om de
vrijzinnige meerderheid in onzen Raad te handhaven,
om aan ons college van B. en W. den noodigen steun
te verschaffen voor hun vooruitstrevende politiek, om
n den Raad te kunnen hoog houden het vrijzinnige
vaandel, om daar in gezonden democratischen zin mede
RütlF UC lliüUWdlü GlOUilGll lllljOl iOUl A I IIUU uiuituv»uuvu«
„DE GULDEN KORENAAR".
Levert alles wat op 't gebied der
Banketbakkerij voorkomtvervaardigd
van prima grondstoffen. :i
Arnhemsche straat 24
Telefoon 91.
VOOR
EN
ZIJN VERKRIJGBAAR IN:
