EEN STRIJD OM DE ZON.
„DE EEMLAN DER".
Zaterdag 23 September 1916.
BINNENLAND.
FEUILLETON.
N° 72. Tweede Blad.
15de Jaargang.
Uitgevers: VALKHOFF fit C
Bureau» UTRECHTSCH ESTRAAT 1.
KOLONIËN.
MHERSFOORTSCH
MARIE VAN VERSEND/VAL.
Hoofdredactie» Q j yAN SCHAARDENBURO.
ABONNEMENTSPRIJS»
r«« maandeD voor Amersfoort f 1.80.
Idem franco per post. 1.80#
Per week (met gratie verzekering tegen ongelukken) 0.125.
jAfzonderlyke nummert 0.05.
Wekelyfesob bijvoegsel „D* Hollatxd»ch« Huievrout** (onder
redaotie van Thérèse Hoven) per 8 mnd. 50 cis.
Wekelyksob by voegsel ,Pak m» me*T per 8 mnd. 53 Cta.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
PRU3 DER AD VERTENTIËN:
Van 1regelsf ö.Nf»
Elke regel meerM 0é H 0.1
Dienstaanbiedingen 1—5 regols.. O
Groots letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedryt bestaan zeer voordeolige bopalin.
tot het herhaald adverteeren in dit Blad, by abonnommi
Eone oirculaire, bevattende de voorwaarden, wordt <>P
aanvraag toegezonden.
Oost-tndlë
Onlusten In Ojambl.
Aan enkele bladen wordt geseind:
Twee barkassen van het pantserschip
pjConingin Regentes" brachten troepen over
naar den mond van de Toengkal (in Noord-
Djambi.)
Commandant Ott van Moeara Tebo, die
rich bij de troepen te Moeara Tembesi wil
de voegen, zakte met 60 gewapende poli
tiedienaren de rivier af. Bij het invallen van
den nacht aan land gaande om op den oe
ver een bivak te betrekken, werd de troep
overvallen door met lansen bewapende op
standelingen. Onze troepen verloren 2 doo-
den en 15 gewonden, terwijl ook geweien
verlojen gingen. De verliezen van den vij
and waren zwaar. Ott zag zich genoodzaakt
terug te keeren.
Het westelijker gelegen Moearatebo heeft
volgens de Tel. ongeveer tegelijkertijd een
tweeden aanval te verduren gehad, doch de
colonne Snel schoot tijdig te hulp. Uit het
bericht blijkt hoe uiterst zwak wij die plaat
sen bezet houden: Moearatebo wordt door
slechts 47 man verdedigd.
Ook in den omtrek van Bangko is volgens
hetzelfde bericht weer hevig gevochten.
De Staatscourant van Vrijdag
22 Septembèr bevat o.m. de volgende
Kom Besluiten:
eervol ontslagen E. Smilde als directrice
van de bijzondere strafgevangenis voor
vrouwen te Gorinchem;
benoemd tot assistent in de scheikunde
can de Rijks Veeartsenijschool te Utrecht,
A. J. Vierdag en C. W. C. Hetterschij, bei
den aldaar.
Het Adres van Antwoord. Gis
termiddag ten 12 ure heeft de commissie
uit de Eerste Kamer, belast met de aanbie
ding aan H. M. de Koningin van het Adres
van Antwoord van het Wetgevend Lichaam
op de Troonrede, zich ten Koninklijken Pa-
leize in het Noordeinde bij de Koningin
van hare taak gekweten.
De commissie, bestaande uit den vooYzit-
ter, generaal baron van Voorst tot Voorst
en de heeren Kraus, de Vos van Steenwijk,
v. d. Maeren de Sojmbreff, van Holthe tot
Echten en Staal, leden der commissie van
redactie van het adres, begaf zich omstreeks
twaalf uur van uit het gebouw der Eerste
Kamer, waar haar de militaire eer werd be
wezen, naar het Paleis. De Voorzitter en
generaal Staal droegen de generaals-uni-
form, terwijl de overige heeren in gala-
costuum waren.
De stoet van rijtuigen werd voorafgegaan
door boden van de Eerste Kamer, terwijl
een bediende langs ieder rijtuigportier ging.
In de vestibule van het Paleis werden der
commissie de militaire eerbewijzen ge
bracht door een afdeeling militairen, welker
hoornblazers den eeremarsch bliezen.
Op dezelfde plechtstatige wijze keerde de
commissie naar het Kamergebouw terug.
De Minister van Oorlog, zijn adjudant
kapitein jhr. Röell en majoor Insinger, hoofd
van de Öe afdeeling van het Departement
hebben Donderdag de nachtelijke oefenin
gen in de stelling van Amsterdam bijge
woond.
Als adjunct-militair attaché bij het Rus
sische gezantschap te 's Gravenhage is in
functne getreden de reserve-luitenant Alexis
Speschneff.
V. D. K a m e r c 1 u b. Naar De Vrij
zinnig Democraat mededeelt, werd In eene
vergadering aan de Vrijzinnig Democrati
sche Kamerdub gekozen: tot voorzitter de
heer mr. H. P. Merchant en tot secretaris de
heer E. M. Teenstra.
Hr. Ms. Noord-Brabant op de terus-
ïeis van Indië, heeft Donderdag Las Pal-
mas verlaten.
Deze oorlogsbodem wordt thans in de
eerste dagen van October te Nieuwediep
verwacht
Begrafenis Baronesse van
Tuyll van Serooskerken. In stil
len eenvoud werd gisteren op Oud Eik en
Duinen onder buitengewoon groote belang
stelling, in de allereerste plaats van Z. K.
H. den Prins en verder uit de kringen van
beide Hofhoudingen, de diplomatie en de
aristocratie, ter aarde besteld het stoffelijk
overschot van baronnesse van Tuyll van Se
rooskerken geb. de Heusch, eohtgenoote
van den generaal-majoor adjudjjpt van H. M.
de Koningin, baron van Tuyll van Seroos
kerken.
Wegens ongesteldheid kon generaal van
Tuyll zelf bij de droeve plechtigheid niet te
genwoordig zijn.
Onder de vele bloemstukken waren er van
H. M. de Koningin en van het Militaire Huis
van Hare Majesteit.
Een neef van generaal van Tuyll, dankte
namens dezen, in de eerste plaats H. M.
d eKoningin, die door het zenden van een
krans wel van Hare Hooge belangstelling
heeft willen doen blijken en Z. K. H. den
Prins en de andere aanwezigen voor hun
belangstelling.
Het adresVan Houten c. s.
In October 1915 werd door de heeren W.
S. van Houten, jhr. mr. O. van Holthe tot
Echten, en mj. J. A. van Hamel tot de Re
geering het bekende adres gericht om wij
ziging van de wettelijke bepalingen in zake
de uitoefening der geneeskunst.
Dit adres is toen door den minister van
Binnenlandsche Zaken in handen gesteld
van-den Centralen Gezondheidsraad, met
het^verzoek van advies te dienen. De Cen
trale Gezondheidsraad stelcfë het adres tot
het uitbrengen van praeadvies in handen
van een commissie, bestaande uif de heeren
dr. H. Wefers Bettink, oud-hoogleeraar, mr.
dr. H. P. Reuijl, jhr. mr. A. J. Rethaan Ma-
caré en dr. N. P. van Spanje, die na overleg
met gezondheidcommissies, inspecteurs Van
de volksgezondheid, vertegenwoordigers van
de Maatschappij ter Bevordering der Ge
neeskunst, enz. haar rapport heeft uitge
bracht, dat binnenkort door de Gezondheids
raad zal worden behandeld.
De conclusies der commissie zijn de vol
gende:
lo. Het kan niet als juist worden erkend,
dat er hier te lande op het gebied der uit
oefening van de geneeskunst een monopolie
bestaat in dien zin, dat slechts bevoorrech
ten tot die uitoefening toegelaten en ande
ren, hoe bekwaam zij daartoe ook mogen
z-jn, van die uitoefening uitgesloten worden.
De waarheid is, dat ieder, die het bewijs le
vert, dat hij «tle geneeskunst verstaat, tot de
uitotfening daarvan wordt toegelaten waar
en hoe hij de daarvoor noodige kennis ook
moge hebben verkregen
2o. Het is een dwaling 'e meenen, dat zij,
die zonder daartoe bevoegd te zijn, de ge
neeskunst uitoefenen, hier te lande gestraft
worden omdat zij zieken genezen hebben;
zij worden alleen gestraft omdat zij de wet,
die hun verbood de geneeskunst uit te oefe
nen, overtreden hebben.
3o. Zoolang niet is aangetoond, dat er in
ons midden zijn, die over geheime of won
derdadige kraohten ter genezing b^|phik-
ken, of die dergelijke krachten langs gees
telijken weg ten bate hunner patiënten met
goed gevolg kunnen opwekken, is er voor
den wetgever geen aanleiding de bestaan
de wet in dien zin te wijzi^n, dat voor
taan ieder zich als geneeskundige zou mo
gen opwerpen; daardoor zou immers de
deur opengezet worden, niet alleen voor
hen, die volkomen te goeder tro iw, doch
zonder de noodige kennis, de lij lende
menschhid hulp zouden willen brengen,
doch ook voor allerlei kwade praktijken van
fen. die de lichtgeloovigheid der menigte
ten eigen bate uitbuiten, waarbij zoowel on
wetendheid als kwade trouw groot gevaar
voor de openbare gezondheid zouden doen
ontstaan, eenerzijds daardoor, waar moge
lijkheid tot herstel van den patient niet is
uitgesloten, dit te belemmeren, zoo niet on-
moglijk te "maken door tijdig ingrijpen van
deskundige zijde uit te sluiten, anderzijds
door tengevolge van het niet herkennen
van gevaarlijke besmettelijke ziekten Ie
voortwokering daarvan in de hand te wer-.
ken.
4o. Het is gewenscht dat van regeerings-
wege door een bij de wet in te stellen en
met de noodige bevoegdheden te beklemden
Staatscommissie een strikt onpartijdig on
derzoek worde ingesteld ter beantwoording
der vraag, of er inderdaad grond bestaat
voor het beweren, dat sommige personen,
zonder voor ons verklaarbare oorzaken bij
den mensch over tot-nog toe bij de weten
schap niet bekende krachten beschikken of
door inwerking van door hen ingeroepen
hooger krachten herstel hebben gebracht,
déér, waar menschelijke wetenschap faalde.
Zijn de uitkomsten van zoodanig onderzoek,
zooals adressanten verwachten, positief, don
zullen de gebleken, wel geconsetateerde
feiten er ongetwijfeld toe leiden, dat de re
geering zich de vraag stelt, op welke wiize
van de aan het licht gekomen krachten ten
bate van de lijdende menschheid het meeste
partij kan worden getrokken en welke wijzi
gingen in verband daarmede zoowel in de
wetten op het Hooger Onderwijs en op de
uitoefening der geneeskunst als in die op
strafrechtelijk gebied gebracht behooren te
worden.
ledsrland en de oorlog*
Uitvoer appelen en peren.
Bij ministerieele beschikking is een uit-
voer-regeling voor appelen en peren ge
troffen, welke a.s. Maandag in werking
treedt en waarbij maatregelen worden voor
geschreven, beoogende te verzekeren dat
een bepaald percentage voor het binnen
land beschikbaar zal blijven.
I n v o e r-m o n o p o 1 i e.
In Duitschland zal op een nader te bepalen
tijdstip in werking treden een invoermono-
polie voor aire soorten grenten en fruit
Bloem.
De Centrale Broodbakkerspatroon9ver-
eeniging te Gouda en omstreken, vertegen
woordigende 24 gemeenten, heeft den mi
nister van Landbouw telegrafisch gewezen
op den bloemnood en met kracht aangedron
gen op een spoedige voorziening in dezen
noodtoestand
Kaas.
„Het Volk" zegt naar aanleiding van de
gisteren gehouden vergadering der Neder-
landsche Vereeniging van Kaashandelaren,
dat het derde deel van den uitvoer, dat
volgens overeenkomst voor Engeland be-
tsemd was, reeds naar Duitschland uitge
voerd is, zoodat het niet meer aanwezig is,
nu Engeland het opvordert.
Hiermee wordt in verband gebracht het
aftreden van het Kamerlid Schim van der
Loeff als lid der commissie van toezicht
op de Kaasvereeniging, aangezien deze
commissie blijkbaar haar toezioht &1 heel
onvoldoende uitoefende. Hoe het dan ech
ter mogelijk was, dat diezelfde .- heer Schim
ƒ750 per maand benoemd werd in de
commissie van bijstand voor de uitvoering
der Distributie wet, blijft een raadsel.
Melkvoorzi'ening.
Het bestuur der Rotterdamsche Coöp.
Verbruiksvereeniging „Vooruitgang" te Rot
terdam, die ongeveer 25.000 gezinnen van
levensmiddelen'voorziet, heeft naar aanlei
ding van de door den minister van Land
bouw, enz. ontworpen regeling voor de
melkvoorziening in den a.s. winter, een adres
gericht tot den minister, waarin betreurt
wordt dat de marge tusschen in- en verkoop
prijs, die, speciaal in Rotterdam, reeds in
normale tijden veel te gering, door genoem
de regeling lang niet afdoende wordt vast
gesteld.
Hett bestuur betuigt zijn volle instemming
met de desbetreffende voorstellen, den mi
nister door de vergadering van directeurei^
en eigenaren van melkinrichtingen in Nedei^
land gedaan, en vertrouwt, dat het den mw
nister alsnog mogelijk zal zijn, de regeling)
in overeenstemming te brengen met de tej
zake gemaakte op- en aanmerkingen van be
langhebbenden.
Staal- en Uzerultvoer.
De Nederlandsche Kamer van Koophandel
In DuitschlandHet Eerste Nederlandschar
Koopmansgilde te Düsseldorf, deelt mede^
dat van een algemeene officieele „VersancU
sperre" voor den uitvoer van staal en ijzeil
geen sprake is. In verband echter met da
sterk toegenomen eischen van het legerbe
stuur, hebben <\e fabrieken voorloopig tijde*
lijk de aflevering belangrijk vertraagd, in ak
wachting van het uitvoerplan, hetwelk aart
de hand der gegevens, welke #thans verza*
meld worden, zal worden vastgesteld.
Aan het eind ban de maand Septembeu
denkt men het samenstellen van het nieuw*
werkplan gereed te hebben en kan dan te
vens beoordeeld worden, in welken omvang
de uitvoer naar Nederland beperkt moei
worden.
Tegen de huur-opdrlj'ving.
Naar Het Volk ter oore kwam, heeft d*
regeering een wetsontwerp gereed ter be«
strijding van ongemotiveerde huur-opdrij*
ving.
Is het blad wel ingelicht, dan heeft de r&-
geering bij haar ontwerp het stelsel gevolgd
van de Deensche wet, n.I. instelling van
plaatselijke commissies, die zullen beoor-
deelen of aangekondigde huur-verhoogin*
gen redelijk zijn of niet.
Het ontwerp zou spoedig bij da Tweeda
Kamer worden ingediend.
Geen vergunning van de
Duitsche Regeering. Eenigen tijd
geleden is gemeld, dat de Nederlandsoho
vlieger De Waal, die verbonden is aan da
Fokker-vliegtuigenfabriek te Schwerin, vaa
de Duitsche regeering geen verlof kon krij
gen om naar Holland te gaan ten einde zijrt
militairen dienstplicht te vervullen. De Duit
sche autoriteiten hebben toen aan de Ne
derlandsche regeering een verzoek gerichfi
om uitstel van dienstplicht voor den heee
De Waal, op welk verzoek onze regeering
afwijzend heeft beschikt. Naar de Haagscho
Ct. thans verneemt, hebben de Duitscna
autoriteiten genoemden heer laten keuren
door een „Oberstabartz", die den heer Da
Waal „afgekeurd" heeft. De Duitsche auto
riteiten hebben vervolgens van deze „af
keuring" aan de Nederlandsohe regeering
kennis gegeven en vinden, naar zij hebben
doen begrijpen, nu minder dan vroeger
aanleiding, aan den heer De Waal vergun--
ning te geven om naar zijn vaderland terug
te keeren.
Bond van vrije Liberalen,
Op de agenda van de jaarlijksche vergade
ring van bovenstaande bond, welke gehou
den wordt op Zaterdag 14 October te Am
sterdam, komen de volgende punten voor;
Verslag van den toestand van den bondj
De hartstochten hebben een fakkel, die
(Verblindt in plaats van te verlichten.
Uit het Noorsch van Hulda Garborg.
Vertaald door
A. M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN.
25
„Neen, het is niets. Slaap maar weer in!"
En het paard kreeg een klap met de zweep,
die een striem op zijn rug achterliet
Maar nu werd 't den knaap te erg en hij
'greep moed. „Neen, nu moet u de zweep laten
rusten; wij zijn niet gewoon haar op die
manier te gebruiken."
Hij was er den geheelen weg al boos over
geweest en dan moest hij nog hooren dat hij
slaperig was.
„"Wel, well" Meneer Ilaave geloofde zijn
ooren niet. „Jou onbeschaamde rekell Wat
kan het jou schelen? Pas op dat je ouwe
kariol niet van den weg afraakt!"
En het paard kreeg opnieuw een zweep
slag.
.Maar de jongen vergat dezen tocht niet,
VHL
VADER EN ZOON.
In de groote keuken van Precstgard zaï het
pmkvolk om de lange tafel te eten. Gunnar,
zat in den hoogen zetel aan het hoofd der
tafel en Liv op de bank naast haar vader.
Naast Liv zat oude Per, die zestig jaar op den
gaard had gediend. Hij was er als geitenhoe
der gekomen toen hij tien jaar oud was, en
nu was hij zeventig, nog blozend van gelaats
kleur, met goedige blauwe oogen en altijd ge
neigd tot een grapje. Hij was getrouwd ge
weest „maar dat is al zoo lang geleden, dat ik
het mij niet herinner", zei Per.
Maar hij had een dochter en omdat hij die
dochter had „was hij dankbaar voor wat ge
weest was," ofschoon hij er niet erg mee inge
nomen was dat zij getrouwd was met een
werkman, die geen eigen thuis had.
„Is het waar dat je je dochter verleden een
koe hebt gegeven, Per?" vroeg Gunnar.
„Ja zeker, dat beb ik; zij zat daar zoo
armoedig."
„Je Elsa kreeg niet zoo'n beste voor man."
„Neen, maar nu kan het beter worden. Hij
is van de nieuwe mode."
„Hoezoo?''
„Och, weinig werken en veel eten, weet je."
„En nog meer drinken?"
„Ja. hij beeft heel wat noodig om zijn dorst
te stillen en dan koopt hij alles wat hij ziet.
"Wil je wel gelooven dat hij op zekeren dag
thuis kwam met een groote lamp met allerlei
bellen er aan?"
„Maar het is ook wel aardig om zooiets te
hebben," zei Liv.
„Kijk", zei Peter, „er zijn vier elementen
die de menschen arm maken vóór hun tijd."
Hij'legde zijn mes neer en veegde zijn mond
met den rug van zijn hand af. „En dat zijn
ten eerste de separators, en dan de fornuizen,
en dan de lampen en eindeliik de mooie klee-
rên»"
„Ja, Elsa zal nu ook wel een separator noo
dig hebben, nu zij een koe gekregen heeft,"
zei Anna, een der meisjes, lachend.
„Ja, déér wordt geen koe oud," zei Per.
„Neem haar dan weer bij je terug?"
„Ja, daar kan je op vertrouwen."
„Maar dan moet je het kleine meisje ook
nemen?"
„Ach ja, Ik heb vroeger wel met zulke kleine
kleuters kunnen omspringen", zei Per en zag
vroolijk naar Liv, die hij zoo dikwijls op zijn
arm had gedragen. „Maar daar komt zeker
Olav, ik meen hem te hooren; dan ga ik naar
buiten om het paard over te nemen. Dank en
eere voor den maaltijd."
Gunnar vouwde de handen en boog het
hoofd. „Ja, dank en eere voor den maaltijd",
zei hij en zij stonden allen op.
Gunnar ging naar binnen en Per stak zijn
pijp aan en ging naar buiten, terwijl hij mom
pelde: „Hij komt vandaag vroeg uit de stad."
Toen hij weg was, zei "Anna. die met Liv de
witte aardappelenschaal, de botervloot en de
melkkommen van tafel ruimde: „Per draagt
zijn jaren flink, hij heeft nog geen enkel grijs
haar, maar Jrijk eens naar Lars. Jij bent al
grijs bij je slapen, Lars en je bent bij hem nog
maar een jonge kerel."
„Nu. Anna, als je hem soms nog wilt heb
ben, dan moet jij ook oppassen niet grijs te
worden. Fut zit er nog genoeg in en een thuis
kan hij je bezorgen met zijn spaarbankboekje."
„Dank voor je goede bedoeling, maar ik
zal eerst mijn best doen om jou te krijgen."
Anna zag hem koket aan; zij waren beiden
tegen de vijftig.
„Neen," zei Lars, „als Ik me een vrouw ga
aanschaffen, dan meet het er zoo een zijn als
de. yronac yan Qlay. Ik zajZ haar liem zpoevea
tegemoet gaan. Hij zal vandaag wel weer niet
vast op zijn beenen slaan."
Olav's vrouw heette Aurora en was een ge
borene Hansen. Nu was zij in gezegende om
standigheden, nerveus pil vol grillen, gekleed
in een zwarte japon, die van voren optipte,
een roodbruine blouse met korte mouwen en
een klein wit verpleegstersschort voor. Het
gele haar, dat niet glansde, was over een
groote crêpé getrokken en werd vastgehouden
met kammen en spelen. Maar al de haren, die
door het friseèrijzer verbrand en te kort
waren om over de crêpé te trekken, hingen
in franjes over haar gelaat en vielen haar tel
kens op den neus, zoodat zij ze ieder oogen-
blik weg moest strijken.
„Het zal je niet lukkeTTmet je lang schort
en je ouderwetschen opschik, Anna. Wil je
naar mij vrijen, dan moet je een blouse gaan
dragen en allerlei nieuwe spullen." Lars
knikte met een ondeugenden blik in zijn oogen
en ging heen.
Aurora ging al brommende Olav achterna
het huis in. H ij ging gedurig naar de stad en
naar vergaderingen en de hemel weet waar
heen, maar zij zat hier alleen en verveelde
zich dood. Zoo had zij het niet bedoeld» toen
zij met hem meeging naar het boerenland.
„Ik wou dat je hielp hooien", zei Olav, „dat
zou beter zijn dan dat eeuwige mopperen."
Hij wist wel dat ze naar de stad wou, maar
het zag er niet naar uit dat dit gemakkelijk
gaan zou. De oude man was koppig en taai als
de wortel van een ouden den. Olav stond tus
schen twee vuren, aan de ééne zijde de
grijsaard, die in den ouden tijd leefde en aan
de andere zijn vrouw, die de mevrouw wou
uithangen en in de stad wilde wonen; dit
ergerde hem soms zóé dat hii ziin troost la
bier en brandewijn zocht.
Nu stond zij daar met een zuur gezicht eil
roodgeweende oogen. Zij had zoo lang ge«-
wacht en zij had zoo'n hoofdpijn dat... I
Maar Olav luisterde niet meer naar haar*
Hij was vandaag met zijn gedachten bij anderö
dingen.
„Je moet hier den boel wat opruimen; wij
krijgen bezoek," zei hij.
„Och, 't zal ook wat wezen! Die lompe boe«
ren, die met hun overschoenen aan, binnen
komen en op het mooie pluchen tafelkleed
morsen 1"
Olav luisterde In 't geheel niet meer.
„De directeur komt op zijn terugtocht hie*
aan; hij is vandaag te Breidstöl geweest om
naar den waterval te zien."
„De directeur zelf? Zeg, houd je me vooü
den gek?"
„Het is zooals ik zeg", zei Olav en liepf
zenuwachtig rond.
„Och Heer, dan moet ik mij gauw opknap*
pen."
Zij overzag haastig de kamer en haar eigert
persoon, trok het witte Ilardanger kleed
terecht, schuierde het pluchen tafelkleed af en
legde de boeken met mooie banden naast deif
waaierpalm onder de hanglamp.
„Dat het juist nu treft, nu alles er hier zo<J
uitzietl"
Olav liet zich zwaar op de sofa neervallen^
„Hij wil met vader praten. Maar geef mé
eerst een glas bier, ik ben zoo beestachtig
dorstig. Neem zelf ook een glari"
CWordt xgryolgdj
