EER STRIJ3 Oil IE ZON. „DE E EM LAN DER". Maandag 23 October 1916. FEUILLETON. BUSTEN LANDT" KOLONIÉNT BINNENLAND." N* 97. 15-' Jaargang. Uitgevers: VALKHOFF to Bureau: UTRECHTSCHESTRAAT 46. Kennisgeving. Johannes Bonk. De oorlGg. éu .j MARI£ VAN VERSENDAAL. jfloofdredactle. j Mf D j VAN SCHAARDENBURG. ABONNEMENTSPRIJS; ter 3 maanden voor Amersfoort.. f 1.30. Idem franco per post1.80. Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) - 0.12^. Afzonderlijke nummers- 0.05. Wekelyksoh bijvoegsel „De Hollandsche Huisvrouw(onder redactie van Thérèae Hoven) per 3 mnd. 50 cis. VTekeliiksch bijvoegsel „Pak me mee*' per 3 mnd. 52 CtS. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 1—5 regelsf 0.80. Elko regel meer-0.15. Dienstaanbiedingen 15 regels- 0.50. Grooto letters naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan zoor voordeelige bepalingen tot het herhaald adverteeron in dit Blad, bij abonnonient. Eene circulaire, bevattende do voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. De Burgemeester van Amersfoort; Brengft ter kennis van de ingezetenen dezer Gemeente, dat het door den Directeur van 's Rijks directe belastingen, enz. .te Utrecht exe cutoir verklaard kohier no. 11 van de Perso- .neele Belasting over het dienstjaar 1916 aan den Ontvanger von 's Rijks directe belastingen alhier is ter hand gesteld, aan wien ieder ver plicht is zijnen aanslag op den bij de wet be paalden voet te voldoen. Gedaan en op de daarvoor gebruikelijke plaatsen aangeplakt te Amersfoort den 21sten October 1916. De Burgemeester voornoemd, VAN RANDWIJCK. Is het mij vergund, geachte Redactie, in korte trekken naar voren te brengen, wie an wat de candidaat is der Vrijz, Kiesver eniging Zoo vaak moet ik hooren van buiten staanders „Wij kennen de candidaten niet genoeg". Ook vraagt men mij wel eens „Moet ik nu stemmen op dezen candi- 'flaat, alleen, omdat de Vrijz. Kiesv. hem uitverkoren heeft?" Om die reden lijkt het mij in het belang van het slagen met deze candidatuur, de persoon van Bonk wat nader bij die Vrijz. kiezers te introduceeren, die meenen nog te weinig van hem te weten om hem lid van 'den Raad te maken. Zij kunnen dan zelf beter beoordeelen of het voldoende is. Johannes Bonk is geboren 22 Nov. 1867 te Blokzijl. Zijn opleiding voor de hooge- school heeft hij genoten aan het gymnasium te Amersfoort, waarna hij gestudeerd heeft 'te Amsterdam, alwaar hij tpt arts gepro moveerd werd in het jaar 1893. In 1894 trad hij in 's lands dienst als officier van gezondheid, hij is in diezelfde kwaliteit naar Nederlandsch Indië gegaan, waar hij den lande meer dan twintig jaren heeft gediend. Hij is op vele plaatsen daar werkzaam geweest al^ arts, een betrekking, die medebracht, dat hij met alle standen van Europeanen kennis maak en met alle schakeeringen van de Inlandsche be volking. Het spreekt van zelf, dat dit arbeidsveld, een ruime gelegenheid aanbood om zijn menschenkennis te verrijken. Hij besteedde den weinig vrijèn lijd, die hem nog overbleef, aqn de publieke zaak voor zoover men in Indië i n d i e n t ij d van eenige inmenging in publieke aangelegen heden mocht spreken. Zoo was hij bijv. te Padang lid van de school-commissie. Van uit Solo heeft hij in 1913 energiek medegewerkt voor de Kamerve 1 iezingen in Nederland, toen de Vrijzinnigen in alle nuancen begonnen te vinden, dat dê regee ring der rechtsche partijen (hoe eminent knappe ministers er ook bij waren) nu lang genoeg geduurd had. De vrienden noemen zich oprecht, de vij anden zijn het, vandaar dat men hunne afkeuring tot zelfkennis bezigen kan, als bit tere ervaring. Uit het Noorsch van Hulda Garborg. Vertaald door A. M. VAN DER LINDEN—VAN ÉDEN. 50 „Zie zoo, nu word^ je ook c n buitenman," 2ei ICaare glimlachend. Zij kregen dikwijls bezoek in hun tent. Meestal bezoekers van Sörli en Sörliheuvel of .van den Preestgardsaeter, die slccitts een paar kilometer van den waterval af lag. En wan neer er gebrek aan boter en melk was, moesten Kaare en Carl naar den saeter om te proviandeeren. Maar wanneer Carl dan room kreeg te drinken of een versclie, lichtroode aojiel, gebakken in dikken, zuren room, at, dan ïei hij, even als in zijn jeugd: „Norwegen ist ■njr das liebste Landt" Maar overigens voelde inij zich op den sater meer en meer over compleet, want Liv zag en hoorde niet anders pan Kaare, en Kaare liep haar overal na, waar frij ook bezig was; hij droeg hout aan en was *r geheel thuis, Carl was wel wat jaioersch, Het was een begin van het ontwaken van de politieke belangstelling in Indië onder de Europeesche bevolking, en h ij is een van de groote stuwkrachten daarvan geweest. Ook herinneren zich zij, die te Soerakarta bekend zijn, hoe hij daar als President van het gewest Soerakarta veel heeft gedaan om de vrijzinnige idee vooruit te brengen. Vooral door aanhoudende propaganda eindelijk de beurzen van vroeger onverschil ligen te openen voor den financieren steun, die iedere politieke partij zoo broodnoodig heeft. Meent echter niet, dat Bonk dit ber^ t heeft door het schermen met groote woor den en onbewezen phrasen op openbare vergaderingen. Hij staat juist bekend voor zijn bezadigd optreden, nvmr er gaat kracht van hem uit door zijn logischen redeneer trant, vooral, wanneer hij met degelijke argumenten een twijfelaar tracht te over tuigen. Ik herinne» mij zeer goed een gesprek met hem over de gevechtswaarde van het Ne- derlandsche leger en die van onze blusch- middelen, wanneer ter kwader rue de fells wereldbrand ook bij ons mocht overslaan. Met eigenwaarde en zelfvertrouwen, met fiere argumenten fbonde hij aan, hoe wij volstrekt geen „quantité" - negligeable zijn en deed hij alle flauwhartige tegenwerpin gen verslommen. Ik dacht bij mijzelf, waren wij Nederlanders maar allen zoo opgewekt en beslist op dat punt, deze man vervalt niet in onze nationale fout ons zeiven neer te halen en af te kammen. Zijn belangstelling voor de bevolking in Indië zelf, blijkt uit zijn oprichting van een Hollandsch-Javaansche school op neutra len grondslag, een van de oude idealen van de vrijzinnige partij, waaraan men op het oogenblik van rechts juist aan het plukken is, en waarbij wij hoogst waarschijnlijk een veer zullen moeten laten. Hij werd lid van „Boeti Otomo" een ver- eeniging van ontwikkelde Javanen, die hij met zijn bezielende woorden er toe ge bracht heeft, zijn ideeen op het gebied van onderwijs zoo krachtig mogelijk te steunen. 'Na zijn terugkeer uit Indië vestigde hij zich weer in de gemeente, waar hij zijn jongensjaren met zooveel genoegen had doorgebracht. Al spoecfig werd hij aange zocht zitting te nemen in het bestuur van Amersfoort's Comité ter ondesteuning van vluchtelingen. Al wie hem daar aan het werk gezien heeft, hoe hij bijv. met de verc "Mende elementen uit de Belgische volksklasse weet om te gaan, kan, als hij niet ziende blind is, direct bemerkten, dat Bonk, al is hij zelf niet uit arbeiderskringen voortgekomen, toch een warm hart heeft voor minder bevoor rechten. Zij wenden zich gaarne tot hem en weten precies wat zij aan hem hebben. Hij belooft nooit iets, waar hij niet voor kan instaan, en moet hij weigeren, dan doet^hij het op tactvolle manier, zoodat de en op een Zaterdag, toen zij melk zouden halen, zei hij: „Vandaag ga ik naar een anderen seeter." „Wel ja, doe dal," zei Kaare schertsend en ging alleen op weg. Toen Gunnar dien avond op den akker stond en Kaare zag komen, zei hij met een ondeugend lachje: „Kaare heeft zeker heel veel trek in melk, want hij danst den heuvel op." Liv deed alsof zij niets hoorde. Maar zij had zelve veel lust om naar heneden te dan sen en hem, die daar kwam, te ontmoeten. De Sceler lag .met de bevalligheid van een bergnimf tegen de helling, een klein, grijs, houten huis op een groene vlakte, die als een lichte plek uitkwam tegen het naaldbosch. Maar een steenworp verder begon dê lichtere gordel van het loofbosch met zijn kromme berken en met zijn grijs kreupelhout, dat den overgang vormde naar de met heidekruid en mos begroeide vlakten van het Hooggebergte. Toen Liv dien avond uitging om boodschap pen te doen, ging Kaare mee. En de beloove- ring van het woud hield hen gevangen, zoo dat het was alsof zij alleen op de wereld waren. Zij hadden zooveel gekheid gemaakt op den seeter, maar nu zij opeens alleen ble ven in het bosCh, werden zij verlegen en ernstig. Liv begon over Praestgard te spreken en vroeg ICaare wat hij er van dacht. Tlij begreep wel dat zij bijna aan niets, anders koh denken. Nog was Gunnar pachter, maar hij was nu rustig, want hij was er zeker van dat daar spoedig - rendering in zou komen. De Maatschappij had den gaard niet meer noodig en een weg om het geld te vinden zou er \vel zijn. Eli en dominee Iioldt hadden vrager of vraagster met de overtuiging weg gaat, dat het nu eenmaal niet anders dan. Vrijzinnigen van Amersfoort f zou zulk een man van erkend zelfstandig karakter U kunnen vertegenwoordigen in den Raad Uw stembiljet bij de a.s. verkie zingen zal Uw antwoord zijn. Amersfoort, 23 Oct. 1916. E. Roodhuyzen, Prinses Marieiaan 18. Aan de Somme was gedurende de beide laatste dagen weer hevige strijd. De En- gelschen hebben eenig terrein gewonnen in de richting van Grandcourt en Pys. Overigens is de verandering van geringe beteekenis. Aan de Maas artilleriestrijd. Op het oostelijke oorlogstooneel hebben de Duitschers de Russen bijna geheel terug gedreven van den westelijken oev< an de Narajowka; een kleine terreinstrook is nog in Russisch bezit. De nieuwe strijd in de Dobroedsja, waar van wij eergisteren de eerste aankondiging ontvangen, is in het voordeel van de Duitsch-Bulgaarsch-Turksche strijdmacht be slist. Het Russisch-Rumeensche leger is uit zijne stellingen geworpen. De strijd ver plaatst zich nu verder in noordelijke rich ting en komt gevaarlijk dicht bij het in de Dobroedsja gelegen gedeelte van de spoor wegverbinding van Bukarest met de Zwarte zee. Ook aan het noordelijke front van Rume- nië hebben de Rumcensche troepen geen geluk. Het Duitsche hoofdkwartier bericht, dat de Rumeensche troepen, ondanks de hardnekkige verdediging van de toegangen van hun land, op verscheidene plaatsen teruggeworpen zijn. Zij slaagde evenmin in het herwinnen van het hun reeds ontnomen gebied. In Athene zijn de Entente-mogenaheden weer met nieuwe eisohen aan de Grieksche regeering voor den dag gekomen. De En- lente heeft in het Balkangebied veel macht om haren wil door te zetten; alleen op het slagveld mist zij die macht. Keizer Frans Jozef heeft aan aartshertog Friedrich, die van het begin van den. oor log af reeds belast js met het opperbevel over het leger te velde, het bevel over leger en vloot in zijn vollen omvang opgedragen. In een leger- en \;lootbevel brengt de hoog bejaarde monarch aan allen dank en waar deering voor 't geen zij hebben verricht tot verdediging van het vaderland. W e e n e n, 2 1 Oct. (W. B.) De minister president graaf Stuergkh is heden bij het if-W1 TMTiTI JiWIJWUr.^ IMUMII I I HIIPM M«l Uil II irCTTacMfla immers gezegd dat zij bereid waren om te helpen en evenzoo Brila Sörli. Liv was' ver standig en nam alles kalm en rustig op; maar vader en de ouderlijke gaard lagen haar na aan het hart, en geheel gelukkig kon zij niet z ij rv voord at het weer was als vroeger. Kaare wist niets aandoenlijkers dan. deze liefde voor haar vader. Eén jaar was zij uit hel kerspel weg geweest op een districts-school; overigens kon zij zich haar leven, hoe lang ook, niet voorstellen los van haar tehuis. Ze was als dc fee van het huis; hij had nooit iemand ont moet zooals zij was. Het was zoo vol licht en zoo veilig in haar nabijheid; zij geleek een bloem, die altijd door de zon beschenen was; en wanneer hij samen met haar was, had hij niet anders dan goede gedachten. „Ik ben zoo goed, wanneer ik bij je ben," zei hij soms. Maar dan lachte zij, dal hij dan nog veel meer met haar samen moest zijn, want zij had ontdekt dat hij een groote aard geest was. Maar wat zij daarmee bedoelde, dat wilde zij niet zeggen. Nu was hij blij dat zij over Praestgard begon te praten. Maar locli klopte zijn hart onlustig. „Ja, Liv," zei hij „ik geloof dat Preestgard nu te krijgen zal zijn." „Denk je?" Zij zag verheugd naar hem op. maar dadelijk gleed er een schaduw over haar gelaat. „Maar het zal veel geld moeten kosten?" „Niet zoo heel veel, denk ik, want de Maat schappij heeft den gaard niet meer noodig, zie je; ik geloof dat zij hem wel willen missen, maar zjj zullen hem natuurlijk op prijs hou den, wanneer ze begrijpen dat er raeer lief hebbers zijn." Liv keek haastig op. r middagmaal door den uitgever van een hier verschijnend tijdschrift, genaamd Adler, doodgeschoten. (De vermoorde minister-president was als hoofd van het kabinet opgetreden den 3en November 1911 en bij de reconstructie van het kabinet op 30 November 1915 in zijn ambt bevestigd). De omstandigheden, waaronder de moordaanslag heeft plaats gehad, schij nen er op te wijzen, dat men hier te doen heeft met eene persoonlijke daad van wraakoefening van iemand, die ge heel zijn eigen weg ging. De dader heeft zich niet over het motief van zijn misdrijf uitgelaten; hij heeft verklaard, dat hij dit voor den rechter zal doen. Men twijfelt aan zijne toerekenbaarheid. Sofia, 21 Oct. (Bulgaarsch agent schap). In het proces-Desclosières, dat den 6en September begon voor den krijgsraad te Sofia, is heden vonnis gewezen. De oud- minister Ghenadiew is veroordeeld wegens hoogverraad tot tien jaren dwangarbeid. Alle andere beklaagden, leden van den So- branje en niet-handelaars, zijn tot acht jaren van die straf veroordeeld. De overige be klaagden werden vrijgesproken. Sofia, 22 Oct. Onder de tot acht jaren tuchthuisstraf veroordeelde af gevaardigden bevinden zich Ghenadiew's broeder Paul, zijn schoonvader Halatsch en de leider van de agrariërs Toi^akow. De be klaagden werden schuldig bevonden, dat zij van den Franschen agent Declosières, on der het voorwendsel van eene handelstrans actie in graan, 24 milÜoen hebben aangeno men en in zijne opdracht verdeeld om de regeering van Radoslawow ten val te bren gen en een voor de Entente gunstig gezind ministerie aan het roer te brengen. De veroordeelden werden dadelijk wegge leid, behalve Ghenadiew, die aan bloedver giftiging ziek geworden is. Het vennis wordt na 24 uren rechtsgeldig, els het niet door het departement van oorlog vernietigd wordt. Oost-Indlë. Pnlembong. De correspondent te Soerabaja der N. R. Ct. seint ons d.d. eergisteren: Het Soerabajasch Handelsblad verneemt uit Palembang, dat de Europeesche ingeze tenen de maatregelen, in het belang der veiligheid genomen, zeer op prijs stellen. Het bevel echter, dat het niemand geoor loofd is inlichtingen omtrent den politieleen toestand te verstrekken, veroorzaakt groote onrust is Palembang. Het nieuws van den Europeeschen oorlog wordt daar toch per bulletin bekend gemaakt, maar men moet de berichten over den opstand in Palembang en Djambi uit de dagen oude bladen van Java lezen. Voorts verneemt het Soer. Handelsblad, „Ja maar.... js het.... is het dan?" „Neen, ik weet niet, maar.... ja, ik weet er één die er in den laatsten tijd dikwijls naar gevraagd heeft." „Ach, misschien iemand, die meer betalen kan dan wij." „Och neen. dat weet ik niet; maar hij wil den gaard heel graag hebben. „Dus?" - Kaare zag dat haar oogen vochtig werden en een diepe blos zich over haar hals en gé- laat uitbreidde, alsof zij streed met een groote ontroering. Toen kon hij niet meer. Hij stond stil en greep haar ééne hand met beide de zijne en zei innig: „Och, Liv, ik ben het, die hem zoo graag wil koopen voor jou! Maar het ergste is dal... dat ik cr jou ook bij wil hebben 1 En dat wil je zeker niet? Wil je wel, Liv?" Hij was van plan geweest heel iets anders'te zeggen, maar hij vergat alles en klemde slechts haar hand zoo vast dat het pijn deed. Zij boog het hoofd diep, diep voorover en kon geen woord zeggen. Maar toen trok hij haar tot zich „Liv, ant woord mij, wil je?" Zij glimlachte 'door haar tranen heen en zei: „Ik moet er over denken." „Foei! maar denk niet te lang, Livl"r Maar Liv vleide zich tegen hem aan: „Neen, nu heb ik lang genoeg gedacht," fluisterde zij en verborg haar blozend gelaat dicht tegen hem aan. „Ach, mijn mooi, lief, Heerlijk meisje 1'- Even later zaten zij hand in hand op een steen aan den zoom van het bosch en keken naar het dal. En vertrouwelijk bespraken zij met elkaar kleine en groote dingen. „Zeg, Liy, .weet je .wel d^t ik soms woedend dat de troepen voor Djambi niet onmidde?- lijk, nadat erom gevraagd was, zijn gezon den. Het leger-commando wilde eerst do manoeuvres afwerken. Op spoor naar do oorzaken. Men seint uit Weltevreden non de Tel.! Het lid van den Raad van Indië, de heer J. H. Liefrinck, heeft opdracht gekregen onderzoek in te stellen naar de belastin gen en heerendiensten op Zuid-Sumairo, Timor, Menado en Borneo, daar verzekerd wordt, dat de zware lasten de oorzaak zijn van de herhaalde troebelen. Een nlouw complot op Java ontdekt. De Tel. verneemt uit Weltevreden: Het N. «v. d. D. v. N.-ï. verneemt, dat een uitgebreid complot is ontdekt, dot zich uit strekt over Kediri, Djombang, Ngnndjbek en Madioen. De leider van deze. opstandige be* weging is een zwendelaar, Dietz, zich zelf noemende Pangeron Mohamed, zoon van den verbannen Ratockedaton. Hij verklaar de, dat het zijn bedoeling was een nieuwen staat te grondvesten. Het onderzoek naar do kleine opstootjes van de vorige week, die ontijdig uitbraken, heeft het gouvernement op het spoor van het complot gebracht. 3e gebouwen vare de Ston. Petis tVïg. op Socneo bedreigd Uit Weltevreden wordt aan de Tel. ge seind: De „Locomotief" verneemt, dat een deta chement politiesoldaten naar Balikpapan is gezonden, omdat ontevredenen er de ge- bouwen van de Kon. Ned. Petroleum Mij. ia brand dreigen te steken. (Balikpapan is de voornaamste uitvoerha- ven der Koninklijke op Borneo. De plaats ligt op de Oostkust, ten Zuiden van Sama- rinda. De Koninklijke heeft in Balikpapan een groot complex van gebouwen. Er zijn daar o.m. een paraffinefabrlek, een raffin.^eri?, een zwavelzuurfabriek en een blikkenfabriek voor petroleum, die pas is gebouwd en wn capaciteit heeft van 3000 blikken per dag)» De Staatscourant van Zaterdag 21 Oc tober bevat o.m. de volgende Kon. beslui ten: op verzoek eervol ontslagen wëgens lang- durigen dienst met pensioen de apotheker le klasse der zeemacht P. A. Huber; tijdelijk aangesteld tot burgerlijk apothe» ker bij de marine M. Wagenaar, werkzaam als assistent bij de Technisch-Pharmaceuti- sche afdeeling van het Laboratorium voor de Volksgezondheid te Utrecht. op verzoek wegens volbrachten diensttijd eervol gepensioneerd de Indisch ambtenaar met verlof J. J. Stieltjes, laatstelijk hoofdim- specteur en chef van den Post-, Telegraaf- en Telefoondienst in Indië; benoemd als assistent bij het Rijksinsti- was op al <jie gelukkige Zaterdagsvrijers, dl» na het gedane werk hierheen kwamen, mooi gekleed cn blij om ieder de zijne te vinden. Waarom mocht ook ik niet zoo naar jou gaan? Maar 't was of ik je nog niet waardig was; halve kerel die ik was." „Och," zei Liv, „ik weel wel wie er blij ge weest zou zijn als je toch gekomen was." En tot dank kuste hij haar steeds weer; en hij ging bijna fluisterend voort: „Tk dacht dat het zoo heerlijk moet zijn om door het dal te gaan op zulk een lichten zomeravond cn te weten dat er één was, die waakte en wachtte. En dan in de gezellige kamer te komen, waar dc grond met jenever bessen was bestrooid en de glqed nog zou lichten op den haard en daar dan jou te vinden." Hij trok haar dicht naar zich toe, en zij luisterde naar hem als in eert droom. „Jou te hebben als een heerlijk geheim boven in het bosch, en toch veilig en zeker voor de heele wereld. O, Liv, ik heb je zoo lief, ik heb je zoo lieft" Op eens zei Liv „hoor je ook de belletjes? Heb Je ooit zoo iets geks gezien, wij zijn ge heel vergeten waar wij voor uitgegaan zijn „Ik niet," zei Kaare, „want ik giqg >ïieen voor jou; en wanneer ik je tot nu toe niet ver-' geten heb, dan vergeet lk je zekes verder ootf niet dat begrijp Je toch? E,n jij? zeg of jif mij vergeten zult?" „Ja, jou zal Ik zeker, 'neel gauw vergeten -» geloof dat maar." „Daar zal je vo-or boeten.'' m v

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 1