N° 102. Eerste Blad. lö" «Jaaroang. „DE EEMLANDER". Zaterdag 28 October 1916. BUITEN LAN D. BINNENLAND. KOLONIËN.^ Hoofdrcdectle: MARIE VAN VERSENDAAL. Mr. D. J. VAN SCHAARDEN BURG. Uitgevers: VALKHOFF Co. ABONNEMENTSPRIJS: 8 maanden voor Amereloortf Idem iranco por post- Ier week (mol gratis verzokering tegen ongelukkenl - «.IJ». Afzendcilijko nummers- 0.05. Vfekelijkeoh bijvoegsol „De Hollandsche Buimouw' (onder refeótie van 'lhérèae Hoven) per 8 mnd. 5« ets. Ve'-eli ksch bijvoegsel „Dak me mee"' per 3 mnd. 53 Cl9. Bureau: U TRE C HTSCH EST RAAT 46. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADV ERT EN TI ÉN Van 1—5 regolsf 0.80. Elk© regel meerti *0.15. Dienstaanbiedingen 15 regols0.5 Groot© lettors naar plaatsruimte. Voor hande[ on bodpijl bostann /.©or voordoelige bepaling- i tot liet herhaald advortooron in dit Blad, bij abonneraont. Eon© circulaire, bovattondo do voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. Kennisgevingen. De burgemeester en Wethouders van Amers foort doen le weten, dat door den Raad dier gemeente in zijne vergaderingen van 7 Juli 191G or, 10 Octribor 1916 is vas<ge©teld de volgende vr erdjoni ng {Verordening tot wijziging van de Verorde ning betreffende de Straatpolitie (vastge steld den 27en Juni 1903, het laatst gewijzigd den 27en Juli 1915). Eenig ar ld kei. Arï. 84 quntcr, lc en 2c lid wordt gelezen als volgt Het is aan bestuurders van motorrijtuigen Verboden daarmede te berijden a. het Plantsoen (loopende om de oude bin nenstad) met uitzondering van de verbindin gen tusschen illtrechtscheweg en Utreclitschestraat Arnhemscheweg en Arnhemschestraat Hendrik van Viandenstraat en Kleine Haag; Kleine Nachtegaalsteeg en Heerenstraat JieiUgenbergcrweg en St. Andriesstraat tloevelukenschcweg en Kampstraat Hoojlandsche\vc.g en Bloemendalsdhestraat Groote Koppel en Groote Spui; Kleine Koppel en Kleine Spui b. 't Laantje (loopende van den Utrechtschen- •weg langs de westzijde van de Beek naar den Arnhemschenweg) ■c. de brug over de Leek tegenover de Van Asch van Wijckstraat. Het is aan bestuurders van rijwielen verbo den, daarmede te berijden de brug over de Beek tegenover de Van Asch van Wijckstraat en het gedeelte van het Plantsoen tusschen den Utrechtschenweg en don Arnhemschenweg, dat een aanvang neemt op 51.50 M. van de Z.-O. punt van de Utrechtsche poortbrug en eindigt op 32 M. van de N.-O. punt van de Arnhem- sche poortbrug. Zijnde deze verordening aan de Gedeputeer de Staten van Utrecht volgens hun besluit van den 16. October 1916, 3e afd. no. 2366/2012, in afschrift medegedeeld. Bn is hiervan aikouuiiging geschied waar het behoort, den 27. October 1916. Burgemeester en Wethouders voornoemd. De Secretaris, De Burgemeester, A. R. VBENSTRA. v. RANDWIJCK. HINDERWET. Burgemeester en Wethouders van Amers foort Gelezen een verzoek van de N. V. Polaks Frutal Werken, d.d. 5 September 1916, waarbij vergunning wordt gevraagd tot het oprichten wan eene fabriek, waarin zullen worden ver vaardigd, bewerkt en verwerkt alcoholhoudende producten, essences, etherische oliën, chemi sche producten, drogerijen, specerijen en de grondstoffen daarvoor, en waarin zullen worden geplaatst een stoomketel met een verwarmend oppervlak van 40 M2. aismede 4 electromotoren r,©speclie>velijk van 5, 3, 2 en P-K„ in het per ceel alhier gelegen aan de Eemstraat, kadastraal bekend gemeente Amersfoort, sectie D. No. 3448; Besluiten: De beslissing op dit verzoek te verdagen op grond dat het ingestelde onderzoek nog niet is voltooid. Amersfoort, 24 October 1916. Burgemeester en Wethouders voornoemd, De Secretaris, De Burgemeester, A. R. V-EENSTRA. v. RANDWIJCK. Politiek Overzicht. De wereltistrijd in het westen. Midden in den strijd aan het Sommefront kwam plotseling een bericht, dat de herle ving scheen aan te kondigen van den strijd op een ander gebied, dat gedurende eenige maanden het hoofdtooneel geweest is van de groote worsteling in het westen, maar sedert het gecombineerde Engelsch-Fran- sche offensief is begonnen meer op den achtergrond is gekomen. Het is een aardig gelegenheidssucces, dat door de Franschen In het voorgebied van de vesting Verdun beoosten de Maas is behaald. Uit de be- rs'Ven, die van Duitsche zijde ontvangen zijn over het gebeurde op den 24en Octo ber, is duidelijk merkbaar de ergernis, die door dezen onverhoedschen aanval, waar door eenige punten, die in 'n maandenlangen barden strijd met. zware offers waren ver overd, weer voor hen verloren zijn gegaan, bij de Duitschers is opgewekt. Men kan in dit wapenfeit ook eene bevestiging zien, dat de bezorgdheid over Verdun gerust op zijde kan worden gezet. In dezen oorlog zal Ver dun niet meer van bezitter verwisselen; daarop kan men vrijwel gerust zijn. Wat ïn een lateren oorlog gebeuren zal, daarmee hebben wij ons niet bezig te houden. Heeft echter dit geval eene beteekenis yen verdere strekking? De slag aan de Som- kne is als hoofdmoment van de groote wor steling in het westen in de plaats gekomen van den strijd bij Verdun. Zal nu weer de hoofdstrijd zich verplaatsen naar Verdun en zal men daar zien gebeuren, dat een nieuw offensief zich ontwikkelt om het Duitsche front door te breken? Wanneer men let op wat op die plek is voorgevallen na den 24en, dan schijnt dat niet te verwachten te zijn. Wij hebben sindsdien wel vernomen van Duitsche tegenaanvallen, die zijn afgesla gen, maar niet van Fransche aanvallen tot voortzetting van het verleden Dinsdag be gonnen werk. Uit Parijs is ons bericht, dat na de Duitsche tegenaanvallen het nieuwe Fransche front geheel ongebroken is. Men is zich'dus tot de verdediging blijven bepa len en heeft den aanval niet voortgezet. Het ligt voor de hand, dat men, om met dien aanval een ingrijpend succes te behalen, daarmee terstond had moeten doorgaan. Wanneer dat is nagelaten, dan is dat eene aanwijzing, dat het niet in de bedoeling lag de aanvalskansen verder te vervolgen. Dat is ook de meening, die wordt uitgedrukt door den deskundigen medewerker van de Basler Nachrichten, kolonel Egli, die over dit Fransche offensief schrijft: „Wie zich niet door oogenhlikrsuccessen laat overbluffen, vraagt natuurlijk welk doel de Franschen met hun aanval ten noorden van Verdun hebben. Is het een groot offen sief met ver reikende oogmerken, of is het slechts een verrassende aanval, die uit zich zelf na korten tijd doodloopt? Dot men slechts met eene kleine operatie te doen heeft, blijkt reeds uit de geringe breedte van den aanval. Dat men met een uitgangsfront van slechts 6 KM. geen doorbraak in groo- ten stijl beproeft, behoeft geen nader be toog wanneer men zich herinnert, dat aan de Somme oorspronkelijk op eene breedte van 40 KM. werd aangevallen, zonder dat het mogelijk is geweest eene gapende bres in de Duitsche liniën te slaan. In Cham pagne en bij Neuville werd steeds op een breeder front aangevallen als het er om te doen was een grooten aanval uit te voe ren. Reeds dit feit is voldoende om de betee kenis van den Franschen aanval te onder kennen. Er komt echter nog iets anders bij. De aanval werd hoofdzakelijk in noordelijke richting gevoerd. Wanneer werkelijk een groot Fransch offensief bij Verdun beraamd en onder de tegenwoordige omstandigheden uitvoerbaar was geweest, dan hadden gelijk tijdig ook het fort Voux en de werken van Hardaumont moeten vallen. Het is wel mo gelijk, dat in deze richting nu ook wordt aangevallen, maar toch zal op de gekozen aanvalsplaats nooit een groot en beslissend succes verkregen kunnen worden, omdat de omstandigheden voor de Franschen veel te ongunstig zijn ten gevolge van de wijze van opstelling der Duitschers. In dat opzicht zouden uitspringende hoeken van de Duit sche stelling, zooals b.v. Saint-Mihiel, veel gunstiger zijn; maar daar staat niet zooveel artillerie gereed als bij Verdun. Dan zal de reden gev eest zijn, die de Franschen be woog tot den aanval juist op deze plek. Hier kon na korte voorbereiding met betrekkelijk geringe krachten een succes verkregen wor den. En een succes, dat indruk maakte, was noodig nadat de groote aanvallen aan de Somme mislukt zijn. Dat daar hevig gestre den is, zonder dat meer verkregen is dan partieele voordeelen, die haast niet zijn te noemen, zal in Frankrijk niet verborgen zijn gebleven. Ook de val van Constanza heeft zeker indruk gemaakt. Dat evenmin Sarrail als de Russen voorwaarts komen, was ook zonder moeite te onderkennen. Het spreekt dus van zelf, dat er iets moest gebeuren om het vertrouwen op te beuren. Dezen dienst zal de inneming van fort en dorp Douaumont wel vervullen, ofschoon zij uit militair oogpunt geen groote beteekenis kan hebben en vooral geen verandering kan brengen in den totalen oorlogstoestand op het westelijk oorlogstooneel." De oorlog. In het westen in hoofdzaak artillerie actie, zoowel aan de Soïnme als bij Ver dun. Het Parijsche avond-communiqué maakt slechts melding van één Duitsche aanvalspoging ten westen van het dorp Douaumont, die door het Fransche vuur werd gestuit. In de Dobroedsja wijken de geslagen Russo-Rumenen steeds verder terug voor hunne vervolgers; zij bevinden zich reeds ten noorden van de .linie HirsovaKarap- kioi. Hirsova ligt aan de Donau ongeveer halverwege tnsschen Cernawoda en de om buiging van de Donau naar het oosten voor hare uitmordir.g ter zee. Het bruggencomplex bij Cernawoda is var. veel grooteren omvang, dan uit de gisteren gedane opgave is op te maken. De ge zamenlijke lengte is 20 Kilometers. Eerst komt de overbrugging bij Fetesti over een zijarm van de Donau met" drie brugopenin- gen elk van 140 Meter en 11 wederopenin gen elk- van 50 Meier. Dan volgt de greote steenen dam over het Balta-eiland (het#moe- rasgebied) met 34 wateropeningen. Hierbij sluit zich aan de groote bug over den hoofdstroom met 15 bógen van 01, 4 bogen van 14Ö en 1 boog" van 190 Meter span wijdte. Duitsche torpedojagers hebben, van de Deutsche Bucht als basis uit, een inval ge daan in het Kanaal, die gemunt was tegen den Britschen transportdienst over het Ka naal. Zij zijn door de straat Dover—Calais heengekomen tot bij de linie Folkestone Boulogne. Over de uitkomsten van dezen raid loo- pen de. opgaven nogal uiteen. Van Britsché zijde wordt opgegeven, dat van de torpedo- booten en -jagers, die aan den raid heb ben deelgenomen, 2 of 3 in den grond ge boord zijn; volgens de Duitsche opgave zijn allen behouden en zonder eenig verlies irt de Duitsche wateren teruggekeerd. De Britsche admiraliteit geeft als verlo ren op een ledig transportschip; van een Britschen torpedojager wordt gevreesd, dat hij is ondergegaan, en nog een tweede tor pedojager is getorpedeerd en zit aan den grond. De Duitsche admiraalstaf vermeldt, dat tot zinken ztin gebracht minstens elf voorpoststoomschepen en het Engelsche poststoomschip Queen; verder zijn nog eenige wachtschepen en minstens twee tor pedojagers zwaar beschadigd. Het nieuwe oorlogscrediet van 12 milliard mark is door den Duitschen rijksdag toege staan met algemeene stemmen op die van de sociaal-democratische arbeidspartij na. De gemeenschappelijke minister van fi nanciën van Oostenrijk-Hongariie von Koer- ber heeft de taak der samenstelling van een ministerie in Oostenrijk op zich genomen. B e r 1 ij n, 2 7 Oct. (W. B.) Door de Duit sche U-booten zijn de volgende 'ijandelijke stoomsdhepen in den grond geboord: den 2en October het Engelsche stoomschip Lo- tusere met 7000 ton kolen naar Archan- gelsk, den 4en October het Russische stoom schip Erika, met 3500 ton kolen van Leith naar Archangelsk, en het Engelsche stoom schip Bruntingham met mijnhout voor Ar changelsk naar Engeland. Londen, 26 Oct. (R). Bericht van Lloyds. Het Noorweegsche stoomschip Venus II, het Deensche stoomschip Alf, de Britsche schoener Tweed, het Belgische stoomschip Comtesse de Flandra, het Noorweegsche stoomschip Dag en de Britsche schoener Twig zijn in den grond geboord. Christiania, 26 Oct. (\V. B.) Vol gens een telegram uit Newcastle is het stoomschip Dido, dat met spoorwegdwars liggers naar Engeland onderweg was, in den grond geboord. De bemanning is gered en naar Newcastle gebracht. Christiania, 27 Oct. (Ritzau). Het totale verlies van de Noorweegsche han delsvloot in den oorlog bedraagt 268,134 bruto-registertonnen; de verzekeringssom bedraagt 102,015.190 kronen. 149 zeelie den zijn hierbij omgekomen. De bemanning van het stoomschip Ka- thinka is heden door een Engelsche stoom boot hier binnengebracht. Dit schip weid gisteren, 125 zeemijlen van de Noorweeg sche kust, door een Duitsche U-boot in brand gescohten; het was met mijnhout be laden. Cincinnati, 27 Oct. (R.) Presi dent Wilson heeft in eene rede tot aanbe veling der oprichting na den tegenwoordi- gen oorlog van een volkerenbond tot hand having van den vrede, de voorspelling ge daan, dat dit de laatste wereldstrijd zou zijn, waar de Vereer.igde Staten zich buiten zou den kunnen houden. Hij zeide, dat de natie bereid moest zijn, als dit noodig was, hare physieke kracht aan te wenden om den oor log te helpen voorkomen. Hij voegde daar aan toe, dat in de tegenwoordige omstandig heden de plichten van de onzijdigen soms zeer zwaar zijn. Berlijn, 27 Oct. (W. B.) In verband m^t de mededeeling van de Nieuwe Rot- terdamsche Courant, dat van Duitsche zijde is bepaald, dat in Nederland aan Noor weegsche schepen geene herstellingen meer mogen worden verricht met ijzer, dat uit Duitschland afkomstig is, vernemen wij, dat deze bepaling slechts van toepassing is voor schepen, die gebruikt worden voor Duitschland's vijanden. Ge Vercenigde Staten en ÏHexico. Washington, 27 Oct. (R.) Het depar tement van oorlog heeft volledige inliohtin- gen ontvangen, dat de tegenstanders van de regeeringspólitiek tegenover Mexico eene afspraak gemaakt hebben met Villa en i.n- dère bandieten over een schijnaanval tegen de Amerikaansche troepen aan de grens of tegen een aan de grens gelegen stad vóór de presidentsverkiezing, ten einde eene anti- regeeringsgezinde stemming uit te lokken. De Amerikaansche bevelhebbers aan de grens, die daar posten onderhouden, zijn hiervan op de hoogte gebracht. Tweede telegram. Staatssecre taris Lansing verklaart, dat niet gezegd is, dat de Amerikanen betrokken zijn in het Mexicaansche complot. Men gelooft, dat Mexicnansche belangen in de Vereenigde Staten er voor aansprakelijk zijn. Versoreine Berichten. Stockholm, 27 Oct. (W. B.) Het Ka- rolinische medico-chirurgische instituut be sloot den Nobelprijs voor geneeskunde van dit jaar voor het volgende jaar te reservee ren. De in 1915 gereserveerde prijs wordt ook niet uitgedeeld, maar wordt bestemd tot een kern voor eene prijsgroep op genees kundig gebied. Farnhom (Quebec), 2,6 Oct. (R.) Er is brand ontstaan in het St.-Elizabeth-hos- pitaal ten gevolge van een gebrek aan den schoorsteen. Er zijn vijf kinderen gedood, 15 worden Vermist, 25 zijn gewond. Oost-fndlê E?e onlusten in DiambL Op de vraag naar de reden waarom gelijk uit Soerabaya aan de Nieuwe Rotter- damsche Courant gemeld werd het 9e bataljon, te Tjimahi in garnizoen, met groo ten spoed gereed gemaakt wordt om naar Djambi te vertrekken, deelt het Departement van Koloniën mede, dat bedoeld bericht on gegrond is. Kr. nieroverzicht, tweede Kam*. Grondwetsherziening. De heer Koster (v. d.) betoogt in de zit ting van Vrijdag, dat ook het vrouwenkies- recht-vraagstuk nu moet worden opgelost. Men wenscht een finale beëindiging van de kiesrechtquaestie. En dat bereikt men niet, als het algemeen vrouwenkisrecht niet wordt gegund. Spr. bestrijdt uitvoerig het be toog van den heer Beumer, de eenige die principieel bezwaar maakte tegen het vrou wenkiesrecht en verwijt den heeren De Meester en Troelstra, dat zij reeds nu ver klaarden, desnoods tevreden te willen zijn met de wegneming van het Grondwettelijk beletsel tegen het vrouwenkiesrecht. De heer Rutgers (s. d,) hoopt, dat de minister het voorstel tot toekenning van presentiegeld aan Kamerleden zal terugne men. Het presentiegeld zal het absenteisme niet bestrijden en is strijdig met dc waardig heid der Kamer. Spr. verdedigt voorts de organische opvatting van het kiesrecht te genover het individualistische stelsel. Spr. betoogt, dat in Frankrijk en Engeland de in vloed van het Parlement is gedaald na in voering van het algemeen kiesrecht en vraagt zich af of daartusschen ook verband zou bestaan. Evenwel is de voorgestelde verandering in hel kiesrecht door de anti-revolutionnai- ren te aanvaarden, daar het nieuwe niet slechter is dan het bestaande en het laatste woord over het luesrechtvraagstuk nog niet gesproken zal zijn. Bij voortschrijdende orga- j nische ontwikkeling der maatschappij- znl I het organisch kiesrecht opnieuw ter sprake 1 moeten komen. De heer Nolens (r.-k.) beschouwt het kiesrechtvraagstuk als een afgedane zaak. Hij wenscht daarom de intrekking van het amen-dement, betreffende de dadelijke invoe ring van het vrouwenkiesrecht. Men heeft hier inderdaad te doen met een compromis. De gelegenheid om recht te krijgen op on derwijsgebied, doet velen over de bezwaren in zake het kiesrecht heenstappen, terwijl ook wel bezwaren bestaan ter rechterzijde tegen de financieele gelijkstelling. Ook in eerste lezing bestaat voor spr. verband tus- schen art. 80 en art. 192. Daarom is de volg orde van de behandeling van veel belang en de meening der regeering over den sa menhang van beide onderwerpen. Additioneele artikelen zijn van de regee ring thans niet le vergen, ai zou een termijn- I bepaling voor uitvoering van art. 192 we! gewenscht zijn. Het standpunt der Katholieken in zake het onderwijs doet de openbare school si- ds haten, en het Staatstoezicht en de oor waarden niet afwijzen. Deze mogen echter niet de richting en ontwikkeling van het bij* zonder onderwijs raken, anders had men de moeite der herziening wel kunnen spar n. Overigens is het voorgestelde art. 192 geen tractaat, waaraan niets veranderd mag worden. Over het herstel der tegenwoordige redactie van alinea 3, art. 192 zou bijv. te praten zijn, met de aanvaarding der practi- sche uitlegging door de historie daaraan ge geven. De heer B i c h o n (wild c.-h.) zal zich neerleggen bij de financieele gelijkstelling, ofschoon hij daarvan minder liefde voor het bijzonder onderwijs vreest- Hij is tegen arti kel 80, daar hij een verband wenscht tus- schen stembiljet en belasting. Ook vrouwen kiesrecht wenscht spr. niet, noch passief, noch actief. Hij is eveneens tegen stem plicht. In beginsel is hij evenwel vóór even redige vertegenwoordiging. Ten slotte is spr. tegen verhooging van toelage non Ka merleden, tegen presentiegeld en tegen pen sioen. De heer O o s t e r b a a n (a. r.) betoogt dat door de voorstellen de wenschen der rechterzijde niet ten volle worden vervuld en I dringt aan op een termijnbetaling voor de uitvoering van art. 192. UH dc Pert Absenteïsme van Kamerleden. In de Kamerzitting van Woensdag j.ï. heeft de heer van Doorn op scherpe wijza gelaakt het voorstel der Regeering tot be strijding van het absenteïsme onder de Ka merleden. Welke maatregelen, vroeg hij, zijn er eigenlijk en souffranr e geble ven door te geringe opkomst van leden? Hierop antwoordt de Komeroverzicht-schrij- ver van het Handelsblad: „Men moet maar durvenl Wij zouden nu ook eens willen durven en met gerustheid willen antwoorden: In de laatste jaren bij na alle maatregelen, als het geen crisis-maatregelen betrofen clan nogl Het zou niet moeilijk zijn om, wanneer men er wat tijd aan wilde besteden, een treurig lijstje van belangrijke stemmingen saam te stellen, waarbij geen driekwart van do Kamer aanwezig was. Wij herinneren maar aan de Eedswet, waarover door een Kamer van 69 leden werd beslist, non de stem mingen betreffende Art. I <V» cdoms- wet (de linkerzijde bewec.v. :ook van groot belang te vinder.) waarbij 71 leden aanwezig -waren en aan die betreffen de belangrijke onderdeelen van de Distri- butiewet waarbij de Kamer tot 55 leden bleek teruggebracht. En zoo voort en zoo voortGezwegen van de herhaalde ver- gecfsche pogingen tot opening van de ver gadering en van het Herhaald gedwongen uiteengaan wegens mintolligheid. Vindt de heer Van Doorn dot alles doodgewoon Moor waarom stoot er don in dc Grond wet dot dc Tweede Kamer uit 100 leden bestaat Meent hij niet ook, dat zulk een aantal wordt vastgesteld omdat de Grond wetgever daarin een zekeren waarborg ziet voor een niet al te gebiekkigc afspiegeling van het volk in zijn Parlement 'Waartoe dienen die vijf en twintig of vijf en - dertie spijbelaars toch, wanneer, vol gens den heer Van Doorn, men wel met 75 of 65 kan volstaan? En waar om en met welk recht, trekken die heeren hpn traktement wonneer ze toch, naar het getuigenis van hun medelid uit Gouda, zoo overbodig schijnen te zijn als dorren in een nojoarsbijenkorf Met welk recht genieten, in de Tweede Kamer, do spijbelaars dezelfde belooning als de naorstigen Met welk recht hebben zij nu nota bene allen allen, de spijbelaars ook (wie weet het hardst geroepen om loonsvcrhoo- ging, terwijl ze er straks voor uit wandelen gaan En met welk recht zullen r.u al die hee ren óók de spijbelaars straks den stemplicht opleggen aan alle kiezers, ook aan velen, die er niet van gediend zijn, terwijl zijzei ven met hun Kamcrlidmoat- schap omspringen als met een koortje voor de comedie hoewel zij wèl vrij waren in het al of niet aanvaarden van hun functie en die nog ten allen tijde kunnen neerleg gen De heer Van Doorn ergert zich over het voorstel der Regeering (dot ook ons wat te klein voorkomt, ons niet diep genoeg ingrijpt, maar dat is een quoestie van meer of minder.) Wij ergeren ons óók. Namelijk over de wijze waarop Ka merleden tegenwoordig hun taak opv,'ten. En wij zijn ervan overtuigd, dat duizen den in den lande er ook zoo over denken en de leegten in de stemlijsten niet zoo luchtig opvatten als de heer Van Doorrf het doeU

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1916 | | pagina 1