I
EMILION
WIJNHANDELA. SCHOTERMAN Zn
Uirechischestraat 34.
tilil. 145
-I
STADSNIEUWS.
plement Cs voor de evenredige vertegenwoor
diging, dte ooit in de Grondwet is opge
nomen.
pe heer v. I d s i n g a (c.-h.) zal stemmen te-
jgen het amendement-Snoeck Henkemans tot
uitsluiting van belasting-wanbetalers, omdat
jdan het fiscale element weer in het kiesrecht
ivordt gehaald. Hij is voor stemplicht die de
.Verkiezingszeden zal verbeteren. Ook
jwenscht hij opneming daarvan in de Grond-
jvet.
De heer Duymaervan Twist (A.-R.)
jwil de mogelijkheid van schorsing van het
kiesrecht ook uitgestrekt zien tot officieren.
De heer Limburg (V.-D.) is voor het
amendement tot verlaging van de leeftijds
grens het amendement-Snoeck Henkemans
20l leiden tot de grootste willekeur.
Omtrent de waarde van het amendement-
Heeres is spr. het eens met den heer Loeff;
hij overweegt daarom indiening van een an
der amendement tot opdracht der invoering
van vrouwenkiesrecht. Hij is voor opneming
van stemplicht in de Grondwet.
De heer Beumer (A.-R.) bestrijdt den
stemplicht.
De heer SnoeckHenkemans (C.-H.)
verdedigt nader het amendement.
Minister Cort van der Linden
(C.-H.) kan verlaging van de leeftijdsgrens
niet aanbevelen. Hij meent ook, dat de re
dactie van artikel 80 meervoudig kiesrecht
toelaat. De amendementen-Schaper en -Beu
mer betreffende stemplicht worden door den
minister ten ernstigste ontTaden, evenals het
amendement-Snoeck Henkemans betreffen
de de uitsluiting van belastingwanbetalers
en bedeelde arbeidsschuwen. Het amende-
ment-Heeres is beslist onaannemelijk, even
als het door den heer Limburg in 't vooruit
zicht gestelde voorstel om de opdracht van
vrouwenkiesrecht vast te leggen. De schor
sing van .kiesrecht van militairen wil de mi
nister behouden. Met het oog op de bijzon
dere omstandigheden is hij niet ongeneigd
ook officieren hierbij op te nemen. Hij laat
over het amendement der commissie van
rapporteurs de beslissing aan de Kamer
ovei Het amendement-Van Nispen, om de
mogelijkheid van vrouwenkiesrecht op te
nemen, is onaannemelijk.
De heer T r o e 1 s t r a dient een amende
ment in om het meervoudig kiesrecht uit te
•luiten.
De heer Hugenholtz trekt zijn amen
dement in en dient een nieuw in, om te be
palen, dat de wet schorsing kan bepalen, en
zulks ook voor officieren.
De heer Heeres trekt zijn amendement
in, evenals de heer Beumer.
De heer Snoeck Henkemans repli
ceert en handhaaft zijn amendementen.
De heer Van Idsinga protesteert te
gen het voornèmen thans te stemmen over
het amendement-Troelstra betreffende uit
sluiting van het meervoudig kiesrecht.
Besloten wordt thans niet te stemmen over
nieuwe amendementen.
Het amendement-Troelstra (leeftijdsgrens)
-wordt rcrworpcn intft 34 tegen 24 stemmen
«Vóór stemden de sociaal-democraten, de
vrijzinnig-democraten en de liberalen De
Jong en Van Raalte. Het amendement van
de commissie van rapporteurs werd zonder
stemming aangenomen.
Het amendement-Snoeck Henkemans be
treffende uitsluiting van wanbetalers werd
verworpen met 71 tegen 7 stemmen. Vóór
de christelijk-historischen, behalve de heer
van Idsinga en de heer Beumer (A.-R.) Het
andere amendement-Snoeck Henkemans
(uitsluiting van bedeelde arbeidsschuwen)
werd verworpen met 72 tegen 6 stemmen.
.Vóór stemden 5 christelijk-historischen en
de heer Kolkman (R.-K.)
Het amendement-Schaper (facultatiefstel-
Kng var. stemplicht) werd verworpen met 53
tegen 25 st. Vóór de S. D. A. P., de anti-Te-
volutionnairen en de unie-lib. Eerdmans en
Van Doorn.
Ten half 5 werden de discussies verdaagd
tot Dinsdag half 12.
Berichten.
Het hoofdcomité voor de stichting van
een verblijf voor den Oud-Indischen Mili
tair, voorzitter de oud-resident F. Fokkens,
mocht nog eene bijdrage van 60 ontvan
gen van Z. K. H. den Prins der Nederlan
den.
De Kamervaoature te Tlel.
Naar de N. Ct. verneemt is het te ver
wachten dat de Centrale Vrijzinnige Kies-
.vereeniging in het district Tiel voor de
{Tweede Kamer-vacature, ontstaan door het
overlijden van mr. Tydeman, mr. H. C. Dre9-
selhuys, secretaris-generaal van het Depar
tement van Justitie, candidaat zal stellen.
De heer Dresselhuys, die tot de Vrij-libe-
rale partij behoort, zal dan de candidaat van
de Vrijzinnige Concentratie zijn.
Aan een candidatuur van mr. A. G. A.
ridder van Rappard, waaromtrent in de bla
den van gisteren een bericht werd verspreid,
schijnt een louter agrarisoh karakter te moe
ten worden toegekend, dat onder de be
staande omstandigheden bij geen enkele der
politieke partijen steun zal vinden.
der., directeur van het postkantoor te De
venter.
C. te r K u i 1 e. t Men schrijft uit
Enschedé aan de Nieuwe Ct.:
Donderdag overleed ln den ouderdom van
68 jaren de heer C. ter Kuile, oudste fir
mant: der Textielfirma E. ter Kuile Zn.
D» overledene heeft als energiek man veel
tot den bloei der Textielindustrie te dezer
stede bijgedragen.
Ook in het openbare leven heeft de over
ledene zich doen gelden. Van 1889 tot 1895
was hij lid van den Raad dezer gemeente,
terwijl hij tevens ettelijke Jaren als voorzit
ter fungeerde van de Kamer van Arbeid
voo. de Katoenindustrie. Gedurende 5 jaar,
van 1887'92, was hij president-commissa
ris van het groote Zieken- en Pensioenfonds
voor Enschedé en Lonneker, terwijl hij van
af de oprichting (Januari 1904) tot 1908
pres.-comm. der Tw. Electr. Tram-Mij. was.
■ede
>rik>0«
onder auto-onderdeelen, op Zaterdag 7 Oc- mannen van even in de twintig. Ze waren
tober van New-York vertrokken. ontvlucht van een arbeidscommando te
Op Zondag 8 October voer men tegen 5 Rheine.
uur in den namiddag voorbij het Nantucket- Bij de grenswacht te Winterswijk meld- 1
vuurschip. Door praaien vernam men, dat
zich aan boord van het vuurschip de be
manningen van drie Engelsche'schepen be
vonden, welke vaartuigen door de U 53 in
den grond waren geboord. Tegelijkertijd
kreeg men een duikboot in het zicht, die
een waarschuwingsschot loste en het sein
de zich een Duitsche deserteur aan, een
35-jarig man uit Gladbeck, die reeds een
maal voor het front geweest was, gewond
werd en er nu tegen op zag weer te ver
trekken.
Bij Gennep zijn twee uit een Duitsch in-
terneeringskamp ontvluchte Montenegrijn-
gaf: boot uitlaten en de papieren toonen. j sche burgergevangenen over de grens ge-
De eerste-stuurman J. Klaasse, vergezeld komen. Een hunner, die vloeiend Duitsch
van den bootsman en vier matrozen, roei- sprak, vertelde o.m., dat zich ln hetzelfde
den met een van de twee sloepen, die de
„Blommersdijk" aan boord had, naar den
onderzeeër. De duikboot droeg geen ken-
teeken.
Even later heeft men vernomen, -dat het
de U 53 geweest was. De eerste-stuurman
Klaasse begaf zich aan boord van den on
derzeeër. Naar men later van den heer
Klaasse vernam, waren de Duitsohers zeer
kamp een Nederlander van 75 jaar bevindt,
die hun gesmeekt had de Nederlandsche
autoriteiten yan zijn aanwezigheid aldaar in
kennis te stellen, wat zij beloofd hadden te
zullen doen.
Smokkelschip aange
houden.
Gisternacht is te Bath aangehouden het
de benedenkamers aan de straatzijde werft
nog al wat gered. Anders ging alles in di
vlammen op.
Van het kapitale huis zijn alleen de mu
ren blijven staan. Een en ander was ver
zekerd.
(Zutph- Ct.)
Reclames.
per anker f 34. 'J
per flesch 0.85,
plas 1 1.50 per aiiLcr accijns.
Voor den dienst In Ned.-lndië zijn be
stemd:
A. A. F. Snel te Helder, voor ernstvuur-
werker bij het Marine-etablissement te
Soerabaja;
G. W. van Tol te Leiden, voor technisch
ambtenaar bij den radiotelegraliscben dienst
Van den post-, telegraaf- en telefoondienst.
H. C a a r 1 s. Te Nuland Geffen,
weer hij den laatsten tijd verblijf hield, te
f>p 81-jarigen leeftijd overleden de heer H.
(Caarls, oud-commissaris van politie.te Til
burg, ridder ln de Orde van Oranje-Nas-
ïau.
In den ouderdom van 60 jaar is over
leden de heer j, <k Yukiei van Noq,«
Het steenkolengebrek.
Men meldt uit Twenthe:
In de laatste weken heeft de aanvoer van
Duitsche kolen veel te wenschen gelaten,
en thans hebben ome fabrikanten bericht
ontvangen van het Rijks-distributieblireau
voor steenkolen, dat voor November ten
hoogste 30 pet. van de gecontracteerde
hoeveelheid Duitsche kolen zal geleverd
worden.
Dieren staal.
De Minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel heeft aan de burgemees-
tere de volgende circulaire gezonden:
„De heb de eer u te berichten, dat het
mij wenschelijk voorkomt, in verband met
de instelling der Rijks-commissie voor de
distributie van ijzer en staal, zoo spoedig
mogelijk een overzicht te verkrijgen van de
voorraden ijzer en staal, welke hier te lande
aanwezig zijn.
„In verband hiermede verzoek ik u, alle
personen ln uwe gemeente, welke daartoe
naar uw meening en gelet op het hieronder
volgende, in aanmerking kunnen komen,
ingevolge art. 9, le lid, der Distributiewet
ten spoedigste uit te noodigen, aan u op
gave te doen van de Kj hen aanwezige
voorraden van zoowel bewerkt als onbe
werkt ijzer en staal. Dergelijke opgave zal
voor het eerst moeten geschieden omtrent
de hoeveelheden, welke omstreeks 15 de
zer in voorraad zijn en zal vervolgens elke
maand herhaald moeten worden, teneinde
op de hoogte te blijven van uitbreiding of
vermindering der voorraden.
„De opgave van voorraden ware niet al
leen van de handelaren in bovengenoemde
materialen te vorderen, maar ook van de
metaalnijverheid en van enkele groot-ver
bruikers. Hierbij zal, wat de handelaren be
treft, ook de aandacht moeten worden ge
wijd aan gelegenheidshandelaren en specu
lanten, die in gewonen tijd niet ln ijzer en
staal doen. Wat de industrieelen aangaat,
zullen de talrijke hulssmeden, rijwielherstel
lers en dergelijken in het algemeen wel
buiten beschouwing kunnen en moeten blij
ven. Ik meen aan u te kunnen overlaten
te bepalen waar hier de grens zal moeten
worden getrokken. Onder groote verbrui
kers behooren gerekend te worden groote
aannemers van bouwwerken en gemeente
diensten en -bedrijven (als publieke werken,
gas- en waterleiding bedrijven, enz.) Ik
stel mij voor, om aan de Rijksbedrijven en
-inrichtingen tot bewerking van ijzer en
staal en aan de groote spoor- en intercom
munale tramweg maatschappijen recht
streeks vanwege mijn Departement de ge-
wenschte opgaven te vragen.
„De uitnoodiging aan belanghebbenden
tot het verstrekken van de verlangde gege
vens zou door u kunnen geschieden met
gebruikmaking van de circulaire, waarvan
een aantal exemplaren hiernevens -aat en
waarop door u alleen Ingevuld behoeven
te worden het adres, de onderteekening en
de dagteekening. Meerdere exemplaren van
deze circulaire zijn op aanvrage uwerzijds
aan mijn Departement verkrijgbaar.
„De door u ontvangen antwoorden ge
lieve u zoo spoedig mogelijk toe te zen
den aan de Rijks-commissie voor de distri
butie van ijzer en staal, Zeestraat 102, den
Haag.
Engeland en enze landbouwproducten
Reuter seint ons uit Londen:
Naar wij vernemen, is een overeenkomst
gesloten tusschen de Britsche regeering en
het Nederlandsche Landbouw-Exportbureau,
waarvan mr. Linthorst Homan voorzitter is.
Deze overeenkomst, die enkele dagen ge
leden te Londen geteekend Is, verzekert aan
Engeland regelmatigen, aanmerkelijk ver-
grooten, toevoer van Nederlandsche land
bouwproducten. Men hoopt, dat als resultaat
hlïrvan de handel tusschen Nederland en
Groot-Brittannië ten minste tot den vroege-
ren omvang zal worden terug gebracht.
De Nederlanders hebben hun levendlgen
wensch te kennen gegeven om ten volle de
waardevolle markt te behouden, die zij vóór
den oorlog ln dit land voor hun producten
hadden. Dit heeft ongetwijfeld veel bijgedra
gen tot het sluiten van de nieuwe overeen
komst.
De langdurige onderhandelingen, welke
aan de overeenkomst zijn voorafgegaan, zijn
op de meest vriendschappelijke wijze ge
voerd, hoewel enkele van de moeilijkste
quaesties eerst op het laatste oogenblik op
gelost konden worden.
3a Blommersdijk.
Van de schepelingen van het getorpe
deerde stoomschip „Blommersdijk", die gis
teren met het stoomschip „Rijndam" zijn
aangekomen, heeft de Tel. de volgende
bijzonderheden vernomen:
i De „Blommersdijk" was geladen mei
6000 ton regeeringsgraan en 400 ton aan
de N, Q. T, geconsigneerd $tukg«e4 waan
kortaf. De duikbootcommandant zag de pa- "Lh'P „Pieternella", dat, schijnbaar ledig,
pieren in en nauwelijks had hij als route zeeP achter
vermeld gezien New-York—Rotterdam via 1
Kirkwall, of hij zeide, dat de „Blommersdijk"
getorpedeerd zou worden. De heer Klaasse
verborgen had, hetgeen men naar België wil
de uitvoeren.
Een smokkelende hond. Te
Nieuwe Schans wordt met een hond (Polio)
gesmokkeld. Het dier is zóó gedresseerd,
dat het met een gevulde mand om den nek
doo hot water waadt, den Duitschen grond
bereikt en op commando „Polio, laten lig
gen", de mand neerlegt en weernaar
de overzij komtl (Maasb.).
Vrouwelijke conducteurs.
Men meldt ons uit 's Gravenhage:
De dames, die zich voor den conducteurs-
cursus hebben aangegeven, ten einde in
geval van oorlog als tramconducteur te kun
nen optreden, doe vandaag en morgen on-
en zoo spoedig mogelijk verlieten de ove-^er toezicht van haar instructeur, den con-
rigen, een 36 opvarenden, met den kapi- troleur Van de Water, „eindexamen Van
tein de „Blommersdijk". de 34 dames, die zich voor den cursus op-
Men bevond zich toen op ongeveer 3 mijlgaven, zijn er slechts enkelen afgevallen;
van het Nantucket vuurschip. Het was van de „geslaagden is er één een echtge-
j prachtig weer, de zee was zeer kalm, zoo-1 noote van een personeellid. Er hadden zich
I dat het verblijf in de overvolle boot geen j in het geheel twee vrouwen van trambe-
bezwaar opleverde. Er waren 14 Amerikaan-ambten opgegeven, doch een harer was te-
sche torpedojagers in de buurt, zoodat al gen de vermoeienis van het werk niet be-
zeer spoedig de schipbreukelingen werden stand,
opgepikt. Een kwartier nadat de „Blom- Er werden gisterochtend drie ritten heen
mersdijk" verlaten was, nam de groote ^n weer gemaakt over lijn 10. Voor het
Amerikaansohe torpedojager „Bentam" hen eerst waren de vrouwelijke conducteurs allen
op. Zij werden daar"fceer vriendelijk ontvan- met de pet getooid, wat aan de halten heel
wees er op, dat het hier een neutraal schip
gold, met graan, geconsigneerd aan de Ne
derlandsche regeering, doch de duikboot
commandant zeide, dat de „Blommersdijk"
een Engelsche haven zou aandoen en hij
ieder schip, dat naar eeri Engelsche haven
ging, moest torpedeeren. Hij handelde vol
gens instructies. De heer Klaasse kreeg
zelfs geen gelegenheid weer naar boord te
rug te gaan. Van den onderzeeër werd naar
de „Blommersdijk" geseind: „Zoo spoedig
mogelijk het schip verlaten". Dit verwekte
aan boord eenige consternatie. Onmiddel
lijk werd de laatste sloep gereed gemaakt
gen. Men voorzag hen van al het benoo-
digde en bracht hen naar Newport News.
wat bekijks had, vooral aan het eindpunt
Prinsegracht, waar het marktbezoekend pu-
De Duitschers hadden aanvankelijk ge- bliek zich rond de tram met de rood-wit-
probeerd de „Blommersdijk" tot zinken te blauwe vlaggetjes aan den beugel groepeer-
brengen door bommen in ruim I te plaatsen, de.
doch dat lukte niet. Tegen 8 uur in den
avond werd toen een torpedo op de „Blom
mersdijk" afgevuurd, waarna het'vaartuig
De dames deden correct en serieus haar
zaakjes: een mannelijke invité, die in den
vollen wagen ging zitten rooken, slaagde er
langzaam zonk. Op het laatst sloeg de slechts enkele minuten in d e conducteur te
„Blommersdijk" voorover en bleef drijven verschalken, rftaar werd daarop op beslisten
met den kop boven water. In dezen stand is
het schip eenige dagen gebleven, want,
naar de opvarenden later vernamen, was een
sleepboot in de huurt geweest, om te zien
of de „Blommersdijk" nog te redden was.
Maar dat bleek niet mogelijk.
Van Newport News ging de bemanning
naar New-York, waar de kapitein en de of
ficieren in het Hoboken-hotel, de mindere
schepelingen in het Zeemanshuis werden
ondergebracht. Daar ontving ieder der man
nen 5 dollar, om zich van kleederen te voor
zien en werden zij bijzonder voorkomend
en vriendelijk behandeld. Na een verblijf
van twaalf dagen in het Zeemanshuis kon
men zich inschepen aan boord der „Rijn
dam", die de mannen veilig te Rotterdam
aan wal zette.
De „O 1 d a m b t."
Het stoomschip Oldambt is thans met het
opkomen van den vloed vlotgekomen, en
opgesleept, hangende tusschen 4 bokken.
Het stoomschip is later aan den Zuidwal te
genover de Poortershaven bij Maassluis aan
den grond gezet.
Kon. Ned. Stoomboot-Mij.
De directeur dezer Maatschappij, de heer
Den Tex, zal zich over eenige dagen naar
Konstentinopel begeven. Het doel van deze
reis is naar de „Dag. Beursct." verneemt
te onderhandelen over de overneming
van de twee schepen te Smyrna, sedert het
uitbreken van den oorlog vastgehouden. Er
wordt gesproken over een prijs van
2,600,000 voor deze twee schepen.
Wii kunnen hieraan toevoegen, dat hier
bedoeld worden de stoomschepen „Achilles"
(groo: 1815 ton bruto) en „Deukalion" (groot
1779 ton bruto).
Ter a arde bestelling Belgisch
Senator.
Te Haarlem is Vrijdag middag ter aar
de besteld het stoffelijk overschot van wij
len Eug. van de Walle, lid van den Belgi
schen Senaat. Aan de groeve waren o.a.
als vertegenwoordigers der Belgische Re-
geering Camille Huysmans en als vertegen
woordiger van minister Pouillet diens secre
taris den heer Diercks. Dr. Terwagne,
volksvertegenwoordiger, voerde het woord,
en de heer Jacq. J. A. van de Kamp, hotel
houder te 'Haarlem, bij wien de heer Van
de Walla zijn laatste levensjaren door
bracht.
Duitsche kinderen.
Gisteravond zijn te Arnhem 210 Duitsche
kinderen aangekomen, die van daar naar ver
schillende plaatsen van ons land doorreis
den.
Over de grens gekomen.
Te Maastricht kwamen vijf ontvluchte
Russen aan. Drie werden in Oud-Valken
burg door de marechaussee opgevangen. Ze
hadden in de mijnen gewerkt De twee an
deren waren uit Warschau en wilden, nu
Polen onder Duitschland kwam, niet meer
terug. Ze lijn bij Bruussum over de grens
gekomen.
Donderdag kwamen te Oldenzaal aan vijf
BvWMSfef» tajjg8gem»«ense, allen jonge'
toon verzocht op het achterbalcon te gaan
staan.
Mevrouw Weyerman, de echtgenoote van
den directeur der H. T. M., had de attentie
aan alle conducteurs i. b. d. en aan de ge-
noodigden, familieleden en kennissen van
de dames, bloemen aan te bieden.
De dames hadden allen één wensch: nog
eens dienst te doen op gewonen dienstwa
gen, om zich geheel en al geschikt te ma
ken voor het werk, als dat onverhoopt van
haar zou moeten worden gevorderd. De
Hagenaars, die er nu alleen nog maar naar
mogen kijken, zouden dan in vollen vredes
tijd vrouwelijke conducteurs op de tram
hebben. Maar voorloopig meende de direc
teur der H. T. M. <tet daartegen bezwaren
bestaan.
Nachtarbeid. Op de Vereenigde
Glasfabrieken (United Glasworks) te Vlaar-
dingen, is bij colectief contract de nacht
arbeid afgeschaft.
O n e e r 1 ijk e mededinging.
Voor de rechtbank te Rotterdam heeft te
rechtgestaan de 32-jarige fabrikant van
chemische artikelen J. K., beschuldigd van
oneerlijke concurrentie met de firma C. de
Koning Tilly, fabrikanten van Haarlemmer
olie. Hij zou in de eerste plaats het gede
poneerde handelsmerk opzettelijk hebben
nagemaakt en imitatie olie voor echte
Haarlemmerolie hebben verkocht.
De officier vroeg voor het eerste vrij
spraak, voor het tweede veroordeeling van
beklaagde tot één maand gevangenisstraf.
Dezelfde beklaagde had zich te verant
woorden voor het namaken van kartonnen
doozen van hoofdpijnpoeder ten nadeele
van E. Braskamp te 's Gravenhage.
De officier eischte voor dit feit wegens
oneerlijke mededinging, veroordeeling van
beklaagde tot 1 maand hechtenis.
Ongeluk bij- een militaire
o e f e n i n.g. Gisteren zijn bij 's Graven
moer, toen een compagnie wielrijders, ge
wapend, een tamelijk breed water wilde
overtrekken, 5 soldaten te water geraakt
Een zekere D„ uit Leeuwarden, is verdron
ken.
(N. R. Ct.)
Stoomtram b o t s i n g. Te Oude-
pekela zijn een personentram en een goe
derentram van de stoomtram Oldambt—
Pekela met elkaar in botsing gekomen. Er
zijn geen persoonlijke ongelukken aange
richt, maar er is veel matêrieele schade.
Brand. Woensdag nacht omstreeks
half vier is er door onbekende oorzaak
brand ontstaan op het buiten „Ruimzicht
te Voorst. Doordat een der dienstboden uit
een raam der tweede verdieping sprong en
torn bij de buren hulp haalde, kon men de
bewoonster, mevrouw de wed. G. A. Brands
en de andere dienstbode met ladders van
de twe%de verdieping der serre afhalen en
zoodoende redden. De gemeentespuit ver
leende assistentie. Zij kon niet anders doen
dan het koetshuis en het huis, bewoond
door den Keer. B. Th, Kroon, behouden. Uit
Kennisgevingen.
Pluimveevoeder. h
De Burgemeester der gemeente Amersfoort
maakt bekend, dat alle winkeliers, die door tusn
schenkomst van het LevensmiddelenbureatÉ
pluimveevoeder wenschen aan te vragen voois
do maanden DecemberJanuari, uiterlijk 13
November hun aanvraag moeten indieneit
bij een erkend grossier en wel op een aanvraag#
formulierbij het Rijksveevoederbureaü
„Utrecht" verkrijgbaar tegen 7 cents.
Dit aanvraagformulier moet vergezeld gaan
van door een aan het Levensmiddeienbureau af
te geven bewijs.
Amersfoort, II November 1916.
De Burgemeester voornoemd,
VAN RANDWIJCK.
Commissie van Toezicht L'. Öj
Donderdagnamiddag hield de Commissie
van Toezicht op het Lager Onderwijs eert
openbare vergadering ten raadhuize, ondejJ
voorzitterschap van den heer Van Weezef
Errens.
Afwezig: mevr. VeenstTa en de heer
Thien.
De vergadering werd ook bijgewoond
door den heer Stemperius, arrond. school
opziener.
Bij de opening heet de voorzitter den
nieuwen secretaris, den heer Van Dreumel,
welkom, waarna deze de notulen van 22
Juni leest, welke worden goedgekeurd.
Ingekomen zijn verschillende missives
van B. en W., en afschriften van notulen
van schoolvergaderingen.
Daarna wordt het jaarverslag, dat gecir
culeerd heeft, vastgesteld, zooals het door
den heer Thien is ontworpen.
Aan de orde is daarna het rapport inzake
rooken door schoolkinderen. Het is door
de heeren Van Wijland en v. d. Hengel
uitvoerig en zorgzaam saamgesteld en
dringt krachtig en met klem aan tot het In
voeren van een gemeentelijke verordening
om het kwaad tegen te gaan. Voorgesteld
wordt het rooken door kinderen beneden
14 jaar te verbieden en ook het verstrekken
of verkoopen van tabak aan die kinderen.
Den heer Van D ij k is het opgevallen,
dat de oudere kinderen minder rooken.
De heer v. d. Hengel wijst er op, dat
de enquête in hoofdzaak loopt over jongé
j kinderen beneden den leeftijd van 12 jaar.
De heer Van W ij land verwijst naar
den staat bij het rapport gevoegd, waaruit
blijkt dat percentsgewijs het rooken bij
oudere kinderen stijgt.
De heer v. d. Hengel herinnert er aan,
dat alle doktoren zich er tegen verklaren,
Rooken is schadelijk en daarom zou dq
leeftijd mogelijk op 16 jaar gesteld kunnefl
worden.
De Voorzitter is daar tegen. In DelfJ
heeft men 14 jaar als grens genomen-
De heer Stamperius vraagt, waf cte
bedoeling is met het rapport.
De Voorzitter: Zenden aan B. en: W%
met een' voorstel tot verbod.
De heer Stamperius: Dan komt Het
dus daar aan de orde. In Baarn is het ooit
t aan de orde gesteld door de schoolcommIs-<
sie en daar heeft, evenals hier, het werken
der onderwijzers veel goed gedaan. Men
heeft in Baarn ook 16 jaar als grens genoi
men, maar hoe hooger de leeftijd, hoe moefr
lijker om den overtreder te achterhalen.
Als men eenmaal aan 't verbieden gaat ie,
het beter den leeftijd te nemen, waarop hef
schadelijk is, maar ten slotte is het eert
kwestie van het gemeentebestuur.
De heer v. W ij 1 a n d vindt, dat het He*
palen van den leeftijd altijd dubieus blijft.
Daarom wil hij nu 14 jaar met opklimming
in de toekomst tot 16 jaar.
De heer Verhoeff vraagt of de corns
missie ook een dergelijke verordening ullj
andere plaatsen voor zich heeft gehad exjj
weet de commissie ook, wie met de han<8i
having er van belast zijn. Misschien is hef
mogelijk, dat ook de onderwijzers met dd
handhaving kunnen belast worden.
De heer Stamperius wijst er op, dat
wel onderscheiden moet worden, wat reed^
gewoon de taak dêr onderwijzers is. Wan
neer kinderen rooken, zal" de onderwijze*
ook nu dat verbieden. Maar het Is een poliÜ!
tieverordening en proces-verbaal kan aH
leen worden opgemaakt door onbezoldigd^
rijksveldwachters
De heer Verhoeff: Dat heeft hieï
niets mee te maken.
De heer Stamperius: Maar afgezienj
van de bevoegdheid lijkt het mij toch nlel
heel wenschelijk de onderwijzers er meg
te belasten. Zij doen vap hun kant ai wat zij
kunnen. -
De heer v. d. Hengel wijst in verbana
hiermee er op, dat bij de samenstelling va|£
het rapport veel medewerking ie ondervorë**
den van de onderwijzers.
De heer v. W ij 1 a n d is er ook tegen*
dat bijv. de leden der cornjrüssie oafeogfrdB
krijgen in te grijpen
