„D E E EM LAN DER". Donderdag 10 Mei 1917. BUITENLAND. N 283 Jaar(|<tiii|a FEUILLETON. Een Töoneel-voorstelling in een Llmburgscli dorp. Hoofdredactie: MARIE VAN VERSENDAAl. Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURG. Uitgevers: VALKHOFF ft Co. ABONNEMENTSPRIJS: 5#? inbinden roor Amersfoort f 1.80. Xdem franco por i>06t.. 1-80» Por week (met gratia verrekering togen ongelukken) 0.1 SIK Lfxonderlijks nummers 0.05. Wekelijkseh bijvoegsel ,D# hoUandtck* Buitrrouw" (onder redeotie ven ThórèR# Hoven) per B mud. Ü0 ©Is. Wekalijkoch bJjToegaal Wirildririu" per 8 mnd. 08 Bureau: UTRECKTSCH ESTRAAT 46. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DEK ADVERTENTIÉN Van 1—rogola #l f o.MO. Elke regel raeor0.15. Dioustaanbiodingou 1—o rogels- 0.50. Qroote letters naar plaatsruimte. Voor iiaudel on bedryl boslaau zeer vooideolige bepalingen tot het herhaald advortoeren in dit Blad, b(j abonnement. Een.» circulaire, bovattonde de voorwaarden, wordt op aanvraag toegezoudon. Eveoredige Vertegenwoordigiirg in de kerk. Het groote woord is er dan eindelijk uit, kier in Amersfoort. Beter laat dan nooit. Evenredige Vertegenwoordiging in de kerk, is de nieuwe leuze welke thans ook hier aangeheven wordt. Morgenavond zal ds. Klein Wassink over dit onderwerp 'n rede houden in Amicilia. Leden der Herv. Gem. zullen vrij toegang hebben en debat wordt, blijkens de advertentie van gisteravond, zeer gewenscht. De spreker van den avond is predikant te Leeuwarden, 'n gemeente waar evenredige vertegenwoordiging reeds jaren toegepast is. Hij is dus alleszins bevoegd om naast de ideëele voordeden ook de practiscfoe uit voerbaarheid aan te toonen en de theore- iische bezwaren te weerleggen. Het wordt meer dan tijd, dat ook op ker kelijk gebied het immoreele beginsel van het recht van den sterkste opgegeven wordt. De helft van de leden der Hen'. Gem. in ons land is tengevolge daarvan reeds totaal ver vreemd van de kerk, misschien ook va* den godsdienst. Alles moest dienen voor de geestelijke nooden van 'n betrekkelijk kleine groep; of de rest, welke zich aan de theolo? gische opvattingen van die groep niet aan passen kon, in steeds grootere geestelijke armoede verzonk, daarvoor bestond weinig bekommernis. Het noodlottige beginsel van het recht van den sterkste werkte ook onder de trouwge- blevenen zelve door. Ook zij groepeerden zich tegenover elkaar en streden om de macht, hartstochtelijk soms, want ze wisten dat het hier gold: wee den overwonnenen! De groep welke bij de stembus hare Candi da ten gekozen zag, ook al had zij slechts 20 -der kiesgerechtigden achter zich, liet haar haan koning kraaien, tiranniseerde de gemeente, onderdrukte de minderheden, die inderdaad vaak de meerderheid vormden. En dat nog wel op grond hunner beginse- lenl Slechts in verscheidene, niet alle, mo derne gemeenten, werd vin het recht van den sterkste geen misbruik gemaakt; in de confessioneele gemeenten daarentegen mochten zelfs tegenover geestverwanten groepen geen billijkheidsoverwegingen gel den. Zoo brokkelde, in onvruchtbaren ouder lingen strijd, de Herv. kerk meer en meer af. Totdat èr plotseling kentering kwam. Strijclensmoede vereenigden zich aanhan gers van verschillende richtingen, wier oogen voor het dreigend gevaar geopend waren, om tot gezondere verhoudingen in de kerk te geraken; en zoozeer bleek onder de gemeenteleden zelve de wensch te leven om te breken met dat fatale beginsel, dat de actie voor evenredige vertegenwoordiging met verrassend succes bekroond werd. "vin 'n ommezien werden Dordrecht, Gouda, Enkhuizen, Middelburg, Gorcum e.a. ge wonnen; Amsterdam, Groningen zullen wel dra volgen. Zal Amersfoort achterblijven? Amersfoort vooruit! zei 'n inzender in de Kerkbode^ en hij wenschte 'n nieuw kerk gebouw. Amersfoort vooruit! zegt op haar beurt de kiesvereeniging Geloof en Liefde, en zij wenscht gelijk recht voor allen, 'n Leuze welke overal elders als vanzelfsprekend aan vaard isbehalve in de kerk! De geestelijke verwildering is hier groot. De belangstelling voor de Herv. kerk is in Amersfoort geringer dan in de meeste an dere steden met gelijk ledental. Dat bleek nog bij de jongste kerkelijke -verkiezingen, toen slechts 320 leden aa.n de stemming deelnamen. Duurt deze toestand langer, gaat men door hel Evangelie in plaats van aan alle creaturen slechts aan enkele uitverkorenen te prediken (praktisch komt immers hierop het tegenwoordig monopolie-stelsel neer), dan zal het trotsche gebouw van de kerk onzer Vaderen weldra ineenstorten en de Herv. kerk ophouden de Volkskerk te^ijn. Nog is het tijd zulks te verhoeden. Moge er dan morgenavond veel belangd stelling zijn en dit loffelijk initiatief van Geloof en Liefde leiden tot 'n krachtige actie voor Evenredige Vertegenwoordiging. Politiek Overzicht Rusland en de vredes- stroomincf. IV. De storm, die in de Russische regeerings- kringen was losgebroken door de nota van I Mei, waardoor de minister Miljoekow bij de bondgenooten de vrees heeft willen weg nemen, dat Rusland hen ontrouw zou kun nen worden, is tot rust gebracht door een compromis. Dat compromis vertoont in den vorm groote gebreken; de uitlegging, die Let op 6 Mei opgestelde stuk geeft van de nota van I Mei, laat de nota precies het tegendeel zeggen van wat er oorspronke lijk mee was bedoeld. Maar al moge er op den vorm nog zoo veel zijn aan te merken, de beteeken-is van het gesloten compromis is volkomen duidelijk. De raad van de ar beiders- en soldaten-afgevaardigden, voor wiens wil de voorloopige regeering het hoofd heeft gebogen, heeft er' trouwens voor ge zorgd de puntjes op de i's'te zetten; tege lijk met de kennisgeving van^ de aan neming van het compromis heeft hij een besluit gepubliceerd, waarin als een gewichtige overwinning van de democratie onder de aandacht wordt gebracht,vdat nu voor het eerst de vraag der prijsgave van eene veroveringspolitiek als een onderwerp \an internationale beraadslaging is gesteld. Aan het einde van dit besluit .wordt gezegd „De uitvoerende commissie verklaart, dat het zijn onverzettelijke wil is, den vrede slechts onder deze voorwaarde te herstel len, en roept de geheele Russische revolu tionaire democratie op, zich nauw om haren arbeiders- en soldatenraad te scharen. Zij spreekt het vaste vertrouwen uit, dat de vol ken van alle oorlogvoerende landen den te genstond van hunne regeeringen zullen we* ten te breien en dezen er toe zullen dwin gen de vredesonderhandelingen in te leiden op den grondslag, dat wordt afgezien van gebiedsinlijvingen en oorlogsschadevergoe dingen." Men kan zeer zeker nog weinig voorzeg gen hoe de toestand in Rusland zal worden Alles is daar thans in gisting. De eene ge beurtenis verdringt de 'andere; inen staat voor groote verrassingen en niemand kan weten welke ontwikkeling de zaken zullen nemen. Maar dat een groot verlangen naar vrede de Russische samenleving beheerscht, mag wel als vaststaande worden aangeno- men. Reeds hierom, omdat de behoefte aan het herstel van den vrede zioh steeds met grooter nadruk doet voelen. Zelfs En- gelsche berichten schilderen den toestand in het land als buitengewoon ernstig. De correspondent van de Morning Post te Pe tersburg zegt, dat het haast niet mogelijk is van daar uit iets over Rusland te berichten, want deze stad ontwikkelt zich tot een poli tiek strijdperk voor partij tw is ten. De bevol king houdt zich bij voorkeur er mee bezig hare vreugde te doen kennen over de eer volle overwinning van de revolutie. Maar* men hoort toch ook stemmen, die hunne on tevredenheid luchten. De toestand op het gebied der levensmiddelvoorziening wordt er niet beter op en met de persoonlijke vei ligheid is het treuriger gesteld dan ooit. De gevangenissen schijnen met vijanden van het volk en met ambtenaren van het oude regeeringsstelsel gevuld te zijn. Dieven wor den door de rechtbanken niet gestraft; zij krijgen slechts vermaningen. Zware misdrij ven worden steeds .ve^lvujdiger. Ook gloei ende bewonderaars van de vrijheid begin nen te voelen, dat men zelfs van haar ge luk te veel krijgen kan. Alle spoorwegkaar tjes zijn voor een maand reeds bij voorbaat uitverkocht. De uit Petersburg vertrekkende treinen zijn iederen dag propvol. Deze schildering, van een Engelschen waarnemer afkomstig, verdient zeker ver trouwen; ei ligt meer waarheid in, dan in de verzekering van Miljoekow in de nota van I Mei, dat de wil van het volk om den wereld- strijd tot aan de beslissende overwinning voort te zetten, zich nog heeft versterkt. En wanneer men daarop afgaat, dan ligt het voor de hand, dat de stemming in Rusland met steeds grooter kracht moet neigen naar den vrede, want om tot eên beteren tóestand te komen, is het herstel van den vrede aller eerst? noodig. Wat bericht wordt over de stemming van her leger aan het front, stemt hiermee ge heel overeen. Miljoekows ambtgenoot, die aan het hoofd staat van het departement van oorlog, Goelschkow, heeft onverbloemd ver klaard, dat de toestand aan het front zeer ernstig is en tot groote bezorgdheid 'aan- leiding geeft. Er moeien «onverwijld maat regelen genomen worden om de tucht in het leger te herstellen en den geest te verbe teren. Wel is de toestand volstrekt niet hope loos, maar als hij nog langer duurt zou hij noodlottig kunnen worden. Men vindt hierin de verklaring van de merkwaardige tegenstelling, die het front in het oosten thans levert met het westelijke front. Terwijl in het westen de strijd woedt met eene hevigheid grooter dan ooit te vo ren.. staat het Russische leger in het oosten met het geweer bij den voet. De chaos, die In het Russische leger heerscht, spiegelt zich in die werkeloosheid of. Men verneemt nu en dan van plaatselijken artilleriestrijd, een enkele maal van infanteriegevechten op een beperkt front en van geisoleerde geval len van Luchtshijd; maar het ovérgroote deel van het uitgestrekte front van de Oost zee tot de Zwarte zee verkeert in diepe rust. Van Goelschkow wordt nog eene merk waardige verklaring bericht uit de gecombi neerde zitting van de voorloopige regeering en den arbeiders- en soldatenraad, waarin de verklaring van 6 Mei is vastgesteld; hij heeft daar gezegd, dat hij niet streeft naar veroveringen en gelooft, dat het veroverings- doel tegenwoordig bij niemand meer in stemming vindt. Die woorden in den mond van den minister van oorlog, .die tot dusver als een medestander van Miljoekow bekend stond, leveren nog het meest afdoende be wijs hoezeer de vredesstrooming reeds in Rusland heeft veld gewonnen. De oorlog, Berlijn, 9 Mei. (W. B.) Officieel be richt. Door nieuwe U-bootsuccessen in den At- lantischen ocaan zijn weder eenige schepen, te zamen met 27.500 ton vrachtruimte, in den grond gebopid. Bern, 9 Mei. (W. B.) De Daily Tele graph brengt_een bericht uit New-York, dat lord Eustace Percy, een lid van de Britsche bijzondere missie, eene verklaring heeft af gelegd over den duikbootoorlog, inhouden de, dat de kwestie van het scheepstrnnsport al het andere beheerscht en buitengewoon ernstig is. Met het tegenwoordige tempo van de vernieling lean de tegenwoordige Britsche en de voorgenomen Amerikaonsche schepenbouw geen gelijken tred houden. Beiden moeten zeer belangrijk bespoedigd worden, om de scheepvaartwegen open te kunnen houden. De oorlog wordt meer cn meer een wedstrijd tussch'en het arbeids vermogen van de Engelsche en Amerikaan- sche werven en de duikbooten. Londen, 9 Mei. (R.) De admiraliteit bericht, dat der. 5en Mei een mijnveger ge torpedeerd en in den grond geboord is. Twee officieren en 10 manschappen worden ver mist. Londen, 9 Mei. (R.) De admiraliteit bericht, dat in de Engelsche havens gedu rende de op Mei geëindigde week zijn binnengekomen 2374 schepen en uitgeva ren 2499. Er zijn 24* Engelsche schepen boven 1600 ton en 22 beneden die tonnen* maat tot zinken gebracht. 34 schepen zijn zonder succes aangevallen. Berlijn, 9 M e.i. (\V. B.) Voormiddag- bericht uit het groote hoofdkwartier. Bij ongunstige weersomstandigheden was het artillerievuur slechts op weinige plaat sen levendiger. De Beiersche en Frankische regimenten, die gisteren zoo kranig Fresnoy hebben bestormd, handhaafden zich in het bezit tegen nieuwe vijandelijke aanvallen en maakten nog 100 -gevangenen. Partieele aanvallen bij Roeux en Büllécourt werden afgeslagen. Tusschen den Winterberg en den straat weg Cerny—Berry-au-Bac rukten des avonds versch invettende Fransche krachten na een trommelvuur op tot den aanval. In een heete- worsteling werd de vijand gedeeltelijk door een strijd van man tegen man, gedeeltelijk door een tegenstoot teruggeworpen. Overigens was ook aan de Aisne en in Champagne de shijclactie, door slecht weer beïnvloed, geringer dan in de vorige dagen. B e r 1 ij n, 9 Mei. (V. B.) Avondbericht Uit het groote hoofdkwartier. Bij Fresnoy en Bullecourt mislukten En gelsche aanvallen. Het vuur was bij Atrechl en aan de Aisne slechts gedeeltelijk leven diger. P a r ij s, 9 Mei. (Havas). Namiddagco.n- muniqué. De strijd is den geheelen nacht zeer levendig geweest op den Chemin des Da mes/ waar de Duitschers op verschillend© punten hebben getracht den Franschen stellingen te ontnemen, d,ie zij kort te voren veroverd hebben. Deze aanvallen, die met groote krachten werden ondernomen en door hevige bombardementen waren vooraf gegaan, zijn overal jjfgeslagen. In de streek van Cerny Bovelle cn bij Hurtebise hebben de Duitschers tot twee maal toe een bloedige nederlaag' geleden. Meer naar het oostelijk deden de Duitschers op het Californië-plateau een krachtigen aanval, die door ons vuur werd tot staan gebracht. De Duitschers hebben, ondanks zware verliezen, verschillende malen hun aanvallen herhaald, om den Franschen dezo belangrijke stelling te ontnemen. Een oogen- blik kregen de Duitschers voet op een voor uitspringend punt ten noordoosten van het plateau, maar door een bajonet-aanval heb ben de Franschen hen daaruit verdreven. Het groote aantal lijken, dat de Duitschers. op het terrein achterlieten, toont aan, welke bloedige verliezen zij geleden hebben. De Franschen behielden hunne stellingen en. maakten eenige gevangenen. Van hun kant vielen de Franschen gisteren aan het einde van den dag aan en veroverden op schitle- terende wijze de loopgraven der eerste Duit- sche linie over een front van 1200 meter ten noordoosten van Cbevreux. Zij maakten 16C man krijgsgevangen. Aan de overige front gedeelten werd met tusschenpoozen artil lerievuur gewisseld. Aanvallen der Duit»* schers op Courcy^ de hoogte van Souain. en Bonhomme waren vruchteloos. Dwazen en verstandigen zijn even onscha- delijk; slechts halve dwazen en halve wijzen zijn gevaarlijk. door rtir. L\ H. J. Lamberts II u r r e 1 b r i n c k. „Ik zie bet edel vorstenpaar ons naderen; «ij richten hunne schreden naar deze konink lijke zaal," nog altijd spreekt de aanvoerder der heirsckaren, wijzend naar de deur. Weldra de pas gehuwde Majesteiten, welke ten looneele verschijnen, terwijl de getrouwe strijders bulken met ophaalbrugmoriden „lang zullen ze leven in de Gloria, in de Gloria" en met de pieken in de van aandoening trillen de handen trachten de zoldering te door boren, hetgeen echter tengevolge, van de*slap neerhangende blikken punten ten cenenmalc mislukt. „Woe zien de acteurs en de keuningin toch allemaol door binnen gekomrae,v vraag ik het gemeentehoofd, „dao is toch gein andere 'deur es door welke veer zien gegoon." „Met e ledder door et daak; dao höbbe ze fc paar panne oetgenomme, mileia veur de "?eniüatie van veer scha loriuverklaart liij mij. Wij zijn teleurgesteld; hunne Koninklijke Hoogheden genieten niet de eer aan de hoog- geslclde verwachtingen te beantwoorden, door Harold bij ons verwekt. De zilveren haren der blanke duive of wel onschuldig maagdekijn zijn gore vlasdraden in lange vlecht neervallend uit roestig koperen kroon, versierd met gekleurde rond en ovaal gesneden keien, de safieroogen kleine streep jes, schier gesloten achter de bolle van groene zeepwasschingeiï tomatenrood glimmende wangen; de granaatsnoeren lippen dikke overrijpe kruisbessen, de albastboezem twee opgeblazen doedelzakken, de ranke hindclecsl een ton, waarom floddert een kale groen fluwecljge, door motten gezeefde sleeprok. Naast haar de koning; liooger, puntiger, met nog grooter steenen, de kroon op den rooden kop, omlijst door lange zwarte haren en baard: om het lijf een gelen kiel, waarop voor en achter een rooden leeuw; de een heeft een poot, dc ander zijn staart verloren; een blauwe broek verliest zich in grove plompe boercnlaarzen, waaruit slap hangen de lussen. Zij hebben inmiddels plaats genomen op dc koninklijke troonzetels. Ik zie duidelijk den koning even knipoogen tegen zijn baas, den boer van den Leienhof, den eigenaar van de laarzen; mijn vrienden hebben het ook gemerkt en ditmaal gelukt liet ons niet een luiden lach te onderdrukken; nieuwe booze blikken, thans niet enkel van het leger maar ook van het Hof; de kruisbes- senlippen Harei* Majesteit prevelen zelfs blijk baar een tot ons gerichte vcrwensching. „Sire" steeds Pie van de meule mei dezelfde schreeuwstem, „vergun mij dc hulde van het Brabantsche leger te leggen voor de voelen van onze jeugdige, schoopc koningin, dewelke gij ons heb geschonken." ,,'t Moet een heele hulde zijn voor die lui f- trappers van de fee", zachtkens mijn vriend Herman. „Gij hoort deze beden, mijne gemalinnc," koning Hadamar mei lieven grijnslach, „wat is uw antwoord?" „Het zal voor mij een bijzonder hartroeren de geneugte zijn door uw fier cn roemruchtig leger begroet te worden in mijn nieuw vader land, o lieer vors en gemaalterwijl het hen- niphoofd nikt mot een hoek van vijf cn veer tig graden cn de rechterhand met dikke stompige vingertoppen cn zwarte krfotnagcls een halven cirkel boogt in dc lucht. Een der krijgsoversten, telkens met knip mes buigingen op en neer, terwijl de hoog- opgestoken vingers schier bekrabbelen dc zol dering, houdt dan een lange schoone rede, waarin hij haar zijn innigen dank brengt, om dat zij hun beminden vors hare liefde hoeft' gegeven, gelijk een dauwdroppel of zonne straal hare verfrisscbing cn geur geeft aan eene bloem. „Da's schoen gezag Jï) achter mij „zoc leef höh ich dich ouch Kobus." En verder rollen de woorden van bewonde ring en eerbied, verzcld van heilige eeden, van onvergelijkelijke trouw, van het ten offer zullen brengen van goed en bloed in uren van gevaar voor Brabant en zijne doorluchtige hecr- schers, van het te zullen sierven mei een zali gen glimlach om de lippen, die nog lot den laatslen snik zullen prevelen een gebed voor Iladamar en Genoveva. Een luidruchtig geschreeuw van liet Bra- tsGezegd. banlschc volk, een „Vivat" geroep cn „lang zullen ze leven" van de op het<program ver melde boeren en boerinnen achlcr de deur, ongetwijfeld omdat op liet looneel geen plaats mcci voor hen is; oorverdoovend, razend handgeklap der toeschouwers, velen met wan gen, waarlangs heclc tranen dryppelcn. over zooveel sdhoons cn mirabilanls en tegelijker tijd daar builen weer hol ..knor" ..knorvan dc in liun slaap gestoorde varkens, liet gebas van dén nau zijn ketting rammelenden hond, hel gëkraai van den liaan, hel getok der kip pen. „Hoort die jubellooncn Sire," altijd inaar voort de woordvoerder, terwijl zijn recht uit gestoken vinger wijst in do richting van liet verborgen volk cn tevens ook in die van de onzichtbare zwijnen. Wij hebben ook gejubeld mijn vrienden cn ik, wij liobben ook onzen bijval Me kennen gegeven door kletsende handen en schate rende monden, maai' zij hebben onze hulde niet gewild, dc dienaren van Thalia, want terwijl mulders Pie weer 'l bovenlijf knipmesl, thans niet vóór het vorstenpaar, <lal hij op- dit oogcn'blik den rug toekeert, maar a oor ons, publiek, ten teeken van dank voor ^dezc buitengewone bewondering, bromt hij mij toe: ..Doeg dieli el dan beter, verdomde vrcigc- leer,da s te hós", 'l geen mijn schaterlachen nog luider doet zijn. Tol slot van dit eerste bedrijf dc opmer king van Iiadamar aan zijn jeugdige gema linnc dat thans dc tijd is gekomen, dat hij haar zal geleiden naar het maagdelijk bruids vertrek, levens het zeer kicschc bevel voor het Brabanfsch leger om af te trekken. J3) PJagor, Dit gedeelte was ongetwijfeld bij dc voor stelling ten tijde van pastoors kinderjaren ge schrapt geweest. De zoon van den koster, dc toekomstige- priester heeft bij 'deze woorden zedig naar zijn op zijn schoot gevouwen handen geke ken. Niet zoo ingetogen, niet zoo kuisch de andere locschouAvers; een zelfs, een plebejer van de derde rang, heeft zich voor zijn dertig pfenning durven verstouten om luide te roe pen: „veul plezeer same," t geen dc vrouwen doet blozen, dc mannen doet gnuivcren van pret. T w e e d e A k Lc. 'I Zelfde vertrek als zoo even. De Brabantsche koning in hetzelfde trlcoV de voelen in dezelfde los lussige laarzen vait zijn baas; de. gel'c kiel gedeeltelijk bedekt met een gelijk cn gelijkvormig harnas als dat zijner onderdanen; langs zijn rechterbeen slingert een breed zwaard met gouden gevest; ook Genoveva heeft haaf hoofd ontbloot van het lecken der koninklijke waardigheid. Hadamar vertelt haar, dat hij ten strijde zat trekken tegen den boozen, verwaten vijand» die hun land bedreigt, dat hij niet dan alt OA winnaar zal terugkecrcn om haar met den zegepalm het hoofd te omkransen, dal hij zat strijden met God voor oogen cn haar dier baar b'eeld diep in zijn harte gegrift. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1