N* 290 I5ne Jaargang. „DE EEMLANDER". Uitgevers: VALKHOFF Co. Woensdag 13 Juni 1917. Bureau: UTRECHTSCHESTRAAT 46. Intercomm. Telefoonnummer 66. BIJITFN.I AN D.— FEUILLETON. Strijdende Zielen. AMERSFOORTSCH jt MARIE VAN VERSENDAAL. Hoofdredactie) Mr D VAN SCHAARDENBURG. ABONNEMENISPEUS: %ht maanden root Ameteioortf Idem franco per poet.. j» u-utUi.* J Per week Atoond.rHike iiumm.r,®«°5- 'W»k.lijkeoh b()ToegMl ,Dt BoUamttd» Buinnm» (ond.r r»d»cii» v.n Tbérè». Horen) per a mnd. 00 ets. Wek.lpk.eh b^roege.1 Wtreldrnut" per 8 mnd. OS CH. PRIJS DER ADVERTENTIÈN. Van 1—5 regeia.. f o.SO. Elk© regel moer- 0.15. Dienstaanbiedingen 1—5 regels.. 0.5U. Qroote lottere naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijl boataau zeor voordoolige bopalingen tot het herhaald advertoeron in dit Blad, bij abonnoraont. Eon© Circulaire, bovattondo de voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. Kennisgevingen. hINDfcRWE'1 Burgemeester en Wethouders van Amers- loort Gelezen het verzoek van J. G. Fontein, direc teur der N. V. Fijnhoutbewerking, ingekomen 94 April 1917 om vergunning tot het plaatsen van een draaibank, een fraisbank, een lintzaag, een vlakbank, een van dikte bank en een boor- bank, gedreven door een electromotor van 4 H. P. en een dito van 5 H. P. en dienende tot fijn-houtbewerking van meubelen en schilderij lijsten in .een besteand fabrieksgebouw, alhier gelegen aan de Muurhuizen No. 91, kadastraal bekend gemeente Amersfoort sectie E No. 4373 Overwegende dat het technisch onderzoek piet zoover is gevorderd, dat eén beslissing op het verzoek kan worden genomen; Besluiten de beslissing op het voormelde verzoek te yard a gen. Amersfoort, 8 Juni 1917. Burgemeester en Wethouders voornoemd, De Secretaris, De Burgemeester, A. R. VEENSTRA. v. RANDWDCK. HINDERWET. Burgemeester en Wethouders van Amers foort brengen ter openbare kennis, dat door de Gedeputeerde Stoten der provincie Utrecht bij besluit van den 4. Juni 1917, le afd. No. 198/300 aan het Gemeentebestuur van Amers foort en zijne rechtverkrijgenden vergunning is verleend tot het uitbreiden der gemeentelijke gasfabriek door oprichting van eene electrische transpor tinrichting voor kolen en cokes met bij- behoorende werkeiy op het perceel, kadastraal bekend gemeènte Amersfoort, sectie D. No. 306S, gelegen aan de Gaslaan No. 3. Amersfoort, 8 Juni 1917. Burgemeester en Wethouders voornoemd, De Secretaris, De Burgemeester, A R VEENSTRA. v. RANDWIJCK. Politiek Overzicht Spanje en de wereldstrijd. In Spanje heeft eene ministerieele krisis geleid tot het aftreden van het kabinet Gar cia Prieto. Van 't nieuwe kabinet is premier Dato, de leider van de conservatieve partij. Het bewind is hiermee van de liberalen over gegaan in handen van de conservatieven. Maar volgens eene opmerking van het Pa- rijsche Journal ging het bij deze krisis niet om een personen- of partij-kwestie, maar om een politiek vraagstuk in den ruimsten zin. ïn de gebeurtenissen, die aan het uitbre ken van de krisis zijn voorafgegaan, heeft het militaire element een rol gespeeld. De berichten gewagen van eene strooming van ontevredenheid, die er toe leidde, dat in Barcelona zich eene commisise vormde, waarbij zich ook, leden uit andere garnizoe nen aansloten, die den kapitein-ger.eraal (militairen gouverneur) van Catalonië, ge neraal Marina, een bezwaarschrift overhan digde, waarin een reeks eischen voor het leger in het algemeen en voor het officie renkorps in het bijzonder gesteld waren. Op de inwilliging van deze eischen werd met grooten nadruk aangedrongende regeering weigerde daaraan gevolg te geven, en dit heeft, volgens de berichten, het kabinet Garcia Prieto er toe geleid zijn ontslag aan den koning aan te bieden, omdat het niet wilde toegeven aan een onduldbaren dwang van het leger. Het militaire element is in de Spaansche politiek altijd een gewichtige factor ge weest. Maar hier schijnen toch nog andere dan zuiver militaire motieven in het spel te zijn geweest. In deze dagen concentreert alles zich om den wereldstrijd. Die heeft ook op de gebeurtenissen in Spanje een gewich- tigen invloed. Het is nog geen twee maan den geleden, dat Spanje ook in eene mi nisterieele krisis heeft verkeerd. Toen bood de toenmalige premier graaf Romanones, zijn ontslag aan, omdat zijn voorstel om den internationalen toestand voor de volksver tegenwoordiging te brengen met de bedoe ling het parlement te bewegen in den oor log in te grijpen aan de zijde van de Enten te, in den ministerraad op verzet was ge stuit. Zijn opvolger Garcia Prieto had per soonlijk groote sympathie voor Frankrijk, maar hij heeft toch als hoofd van de regee ring er naar gestreèfd Spanje te doen vol harden in de onzijdigheid. Hij handelde hiermee in overeenstemming met koning Alfonso, die in het begin van de vorige maand bij de opening van een wetenschap pelijk congres in Sevilla heeft gezegd „Onze minder omvattende plichten laten ons toe, ons aan een vreedzamen strijd te wijden. Wanneer gelukkiger tijden zullen terugkeeren, zal Spanje kunnen zeggen, dat het onder droevige omstandigheden hooge verplichtingen heeft weten te vervullen. Laat ons werken, ®pdat Spanje aan de strij denden zal kunnen zeggen, dat het een trouwe wachter van de goederen des vredes is geweest, terwijl zij op de slagvelden wor stelden." Dat was voor eene maand de meening van koning Alfonso. De sedert voorgekomen in cidenten in verband met den Uboot-oorlog, inzonderheid de onderhandelingen met Duitschland over de beschieting van het stoomschip Patricio, schenen een gunstigen loop te nemen; ook in de kwestie van de Spaansche territoriale wateren werd van Duitschland eene verklaring ontvangen, dat zijne Ubooten die wateren zouden eerbiedi gen. Later schijnt men in Madrid geneigd te zijn geworden tot eene kentering. De ministerraad verbood alle vergaderingen over de buitenlandsche politiek en de minister van binnenlandsche zaken Burell verklaarde, dat gewichtige onderhandelingen hangende waren. Dit stond blijkbaar in verband met den invloed, die de gewezen Fransche minister van oorlog, generaal Lyautey, bij zijn verblijf in Madrid ©p zijne doorreis naar Marokko door beloften en andere mid delen zich heeft trachten te verschaffen. Er is in de laatste weken in Madrid een ernstige strijd gevoerd tusschen de Entente-propa gandisten en de elementen, die de onzijdig- heidspolitiek wenscKten te handhaven. Die strijd is ook op het leger overgeslagen en heeft eene rol gespeeld in de ernstige, haast revolutionaire beweging, waarvan hierboven erd gewaagd.Over oorsprong en doel van die beweging is nog niet het volle licht op gegaan maar zonder twijfel is zij ook door de algemeene politiek beïnvloed. Over de stemming in het leger wordt bericht, dat het in zijne overwegende meerderheid streng neutralistisch is en dat het gaarne aan het hoofd van de regeering zou zien den oud- minister-president Maura, een vurig voor stander ven de onzijdigheid, of den minister van financiën in het nu afgetreden kabinet Alba, die wel liberaal maar toch aanhanger van neutraliteit is. Op geen van deze twee is de "keuze van den koning voor de samenstelling van het kabinet gevallen. Maar de nieuwe premier D^to en zijne en gere geestverwanten stonden tot dusver steeds bekend als vrienden van Spanje's or^'Mlrrbcid men mag dus aannemen, dat de beslissing van deze krisis is geweest in den zin van de neutralisten. De oorlog. Van de verschillende oorlogstooneelen is niets bijzonders bericht. Uit Athene bereikt ons, kort vóór het ter perse gaan, het bericht, dat koning Kon stantijn van Griekenland afstand van den troon heeft gedaan ten behoeve van zijn zoon. In zonderlinge-jtegenstelling tot dit bericht, dat den zoo lang door de Entente op Grie kenland uitgeoefienden dwang illustreert, meldt een door de Grieksche regeering uit gegeven communiqué, dat ofschoon Fran sche troepen in Corinthe geland zijn e«ne Fransch-Engelsche colonne Thessalie is binnengerukt, sniettemin de mogendhe den geen inbreuk willen maken op de rech ten van Griekenland, maar alleen willen, dat het land sterk en onafhankelijk blijft. We en en, 12 Juni. (Corr-bureau). In de Wiener Zeitung is heden opgenomen de door de beide huizen van den rijksraad aan genomen en door den keizer bekrachtigde wet tot herziening van het reglement van orde van den rijksraad. In de zitting van het huis van afgevaar digden van heden zullen reeds de bepalin gen van het nieuwe reglement van orde van kracht zijn. In de zitting van den Oostenrijkschen rijksraad van gisteren heeft de minister-pre sident Clam Martinitz, die als vertrouwens man van den keizer ^n het bewind is ge komen, zijn regeeringsprogramma uiteenge zet. Tegenover de programma's, die de bij zondere wenschen der vele in Oostenrijk samenwonende volken en rassen tot uitdruk king brengen, maar in strijd zijn mgt de be hoeften van het geheel en onderling, met elkaar in botsing komen, stelde hij als pro gram der regeering,, bevattende iets gemeen schappelijks, dat allen in den grond van hun hart liefhebben, niet in overprikkeld nationa liteitsgevoel, maar met de liefde van aan hankelijke, dankbare, vertrouwende zonen: Oostenrijk als eerwaardige, hechte, eeuwige levensbron voor zijne volken. Weenen, 12 Juni. (Corr. bur.)De nieuwe Hongaarsche minister-president graaf Esterhazy, had heden een langdurig onder houd met den minister van buitenlandsche zaken, graaf Czernin. Esterhazy gaat volkomen accoord wiet de tot nog toe door graaf Czernin in overleg met de bondgenooten gevolgde buitenland sche politiek. Rome, 12Juni. (Stefani). In den heden gehouden ministerraad, die werd bijgewoond door alle leden van het kabinet behalve Ar lotta, zette de minister-president aan zijne ambtgenooten dén algemeenen toestand uit een ook in verband met de aanstaande bij eenroeping van het parement. De gedachtenwisseling, die hierop volgde, bevestigde in de eerste plaats, dat tusschen het geheele kabinet overeenstemming be staat, zoodat de onderstelling van eene al gemeene kabinetskrisis uitgesloten blijft. In- tusschen verklaarde ieder van de ministers aan den minister-president, zich tot zijne be schikking te stellen voor het geval, dat de eischen van het oogenblik het geraden mochten maken, op andere wijze het doel, waarnaar wordt gestTeefd, te bereiken. Londen, 12 Juni. (R.) Het antwoord van de Engelsche regeering op de Russische nota betreffende het oorlogsdoel der geal lieerden luidt aldus: Den 2en Mei ontving Z. M.'s regeering door den Russischen zaakgelastigde eene nota van de Russische regeering, inhouden de een Verklaring van hare oorlogspolitiek. In de bij deze nota ingesloten proclamatie aan het Russische volk wordt gezegd, dat „het vrije Rusland niet beoogt andere vol ken te overheerschen of hen hun nationaal erfdeel te ontnemen of met geweld vreemd gebied te bezetten". Met dit gevoelen stemt de Engelsóhe regeering van harte in; zij trad niet in dezen oorlog als een verove ringsoorlog. Haar doel bij het begin was het bestaan v^n haar land te verdedigen en eer bied af te dwingen voor internationale ver bintenissen. Aan deze oogmerken is nu toe gevoegd dat der bevrijding van de door vreemde tirannie onderdrukte volken. Zij ver heugt zich er daarom van harte in, dat het vrije Rusland het voornemen "heeft aange kondigd om Polen te bevrijden, niet alleen het door de oude Russische autocratie ge regeerde Polen, maar eveneens dat wat onder de heerschappij van het Duitsche rijk. In deze onderneming wenscht de Engelsche democratie aan Rusland voorspoed toe. Bovenal moeten wij stre ven naar zoodanige regelingen, die het geluk en de tevredenheid van de volken zullen verzekeren en alle rechtmatige oor zaken van den toekomstigen oorlog zullen wegnemen. De Engelsche regeering sluit zich van harte aan bij haren Russischen bondgenoot in hare aanvaarding en goed keuring van de beginselen, die door presi dent Wilson zijn neergelegd in zijne histori sche boodsohap aan het Amerikaansche con gres. Dit zijn de oogmerken, waarvoor het Brit- sche volk strijdt, de beginselen waardoor zijne oorlogspolitiek en zal worden be stuurd. De Engelsche regeering gelooft, dat, ruim opgevat, de overeenkomsten die zij van tijd tot tijd met hare bongenoo- ten heeft gesloten, in overeenstemming zijn met deze oogmerken, maar als de Russischo regeering dat wenscht, is zij ten volle bereid met hare bondgenooten die regelingen te onderzoeken en, als dat noodig is, te herzien. Weenen, 12Juni. (W. B.) De beurs- raad heeft een oproep laten uitgaan, waarin den leden wordt op het hart gedrukt, bij het doen van zaken behoedzaamheid en nuchter heid te betrachten. Oncfer de tegenwoordige omstandigheden is dot bovenal noodig. Tot de financieele instellingen en particuliere bankiers is eene ultnoodiging gericht om niet door het bepalen van gemakkelijke kre- dietvoorwaarden onvoorzichtigheid in za ken in de hand te werken. Londen, 1 2 Juni. (R.) Bij de be hand e- deling van het wetsontwerp betreffende de hervorming van het kiesrecht, heeft het En gelsche Lagerhuis zich met 149 tegen 141 stemmen tégen het beginsel van evenredige vertegenwoordiging uitgesproken. Londen, 12 Juni. (R.) Mrs. Pank- hurst, miss Kenny en de heer West, van d»i Fabian Society, zijn naar Petersburg ver trokken met het schip, waarmee de arbeiders afgevaandigden de reis zouden hebben ge daan. Verspreide Beriohten. De Nobelprijs als „NobelstiF* d i e f o n d s". Ook dit jaar zal geen Nobelprijs voor den vrede uitgedeeld worden. Deze vredesprij zen zjjn_geduTende den oorlog reeds tot een aanzienlijk bedrag aangegroeid. Sommigen- zijn van meening, dat deze sonT het best verdeeld zal kunnen worden onder hen, die zich het meest verdienstelijk zullen maken voor het verkrijgen van den wereldvrede, anderen echter willen voor dit geld van 19141Q17 een bijzondere bestemming. Het voorstel van Ellen Key. de Nobelvredes- prijzen tot een „Nobelstudiefonds" te ver eenigen, heeft levendigen bijval gevonden. Het Nobelstudiefonds zal dan gebruikt wor den voor .beurzen voor hen, die bereid en in staat zijn de nawerkingen van den oorlog in de landen, die nu in oorlog zijn,te be- studeeren. M envraagt zich echter hier en daar af o! deze beschikking wel te vereenigen is met de bepalingen in Nobel s testament. De voorstanders van het denkbeeld leg gen den nadruk op het nut, dat zulke studies voor het vredeswerk kunnen doen. De resul taten van deze onderzoekingen zouden af doend kunnen bewijzen, hoe weinig bevredi gend de oorlog is als „ultima ratio in den wedstrijd der volkeren. Droom en daad kunnen niet samen wonen. Roman van Helene Dickmar. Geautoriseerde vertaling uit het Noorsch door A- M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN. Het was op een avond, toen wij ter ruste waren gegaan en lij dacht dat ik sliep... zij had licht aangestoken en ik kon haar over eind in bed zien zitten en onbewegelijk voor zich uitstaren recht voor zich uit met haar wonderlijke zwarte oogen en toen op eens ■deed zij het licht uit en ik hoorde liaar schreien! Ja, zulke oogenblikken bezorgden inij. zoo klein als ik was, een besef van de narigheid en den druk die over alles in de .wereld ligt, mama schreide zoodra wij vaders n^am noemden en zij praatte er over hoe droevig alles was en toen lag ik in mijn bed en wou zoo schrikkelijk graag naar Ellen gaan 'om haar le troosten, m#ar dat durfde ik niet want Ellen kan wel eens heel boos worden. Ik keerde mij om naar den wand en stopte inijn hoofd goed onder dc dekens, opdat Ellén niet zou bemerken, dat ik ook schreide. Een teedere en warme blik uit de bijziende oogen achter het lorgnet rustte op haar. Maar Alargrelha merkte het niet. Er was een ernsti ge uitdrukking op haar gezicht gekomen, ter wijl zij haar krachtige gestalte voorover hoog en langzaam hpt blad van een wilden wingerd met haar vingers afrafelde. „Maar dit is zeker," zei zc, alsof zij zich zelve iets toestemde „dat ik het aan Ellen te danken heb. als ik niet zoo'n verschrikke lijk naar, verwend, ongeschikt meisje, bert ge worden. Want een verwend kind was ik. Ja. mama hield altijd het meest van mij dat heb ik Wel begrepen nu ik ouder ben en het is Ellen, dié er mij toe gebracht heeft om iets te leeren en mijn brood te verdienen in plaats van tc luieren wat Maina en Richard en Richard en Mama, want die \wee zijn één, ook mochten zeggen..." ..Margrelha!" Zij keerde zich vlug om zijn stem klonk zoo wonderlijk en zij bloosde dieper dan aan den weerschijn van de marquise kon wor den toegeschreven, toen zij yjn oogen ont moette. „Nu wat is er?" Zij speelde met het takje. Hans strekte zijn hand uit tot dicht, heel dicht aan de bezige vingers... Nu wist hij een van haar handen in de zijne tc doen glijden en hield die vast. Zij liet hem haar behouden, en hij voelde die warm en bevend in dc zijne liggen. „Margrelha.' zei hij weer zacht en met warmte „weet je, waarmee ik geloof, dat je het best je brood zou kunnen verdienen?" „Neen," kwam het nauw hoorbaar. „Als de vrouw van ccn dokter ergens op het land." Op hetzelfde oogenblik stond een donkere gestalte naast hem in dc deur. „Wc moeten nu naar ITolinenkollen, Mar grelha!" Ilans deed een wanhopige poging om vrij en natuurlijk te spréken. „Wel goeien dag, Ellen, wal kom je stilletjes binnen! Wat zou je er \an zeggen als wij al dc bewoners van Sunnv Ilill eens vroegen mee te gaan? Mar- gretha praat over een les in de anatomie maar ik was juist bezig om haar over te halen voor één keer de les af te zeggen." Margretha was vlug opgestaan en stond nu half afgewend druk bezig dc bladeren uit haar japon tc schudden. „Ik ga mee ik heb wel een massa thema's na le zien," zij slak een groot pak in de hoog te „maar bij zulk weer wordt een mensch lichtzinnig,'' antwoordde Ellen. Zij had een zachte, diepe altstem met hetzelfde westland- schc accent als baar zuster. „Telefoneer je les af, Margretha!" „Ja wanneer jij vindt dat het kan cn dan zal ik maar dadelijk de anderen vragen mee te gaan." Zij zette in haast haar hoed op, zoo diep mogelijk over haar blozend gezicht en vloog heen als dc wind. Ellen haalde diep adem en leunde tegen de balustrade van het balcon. Zij had haar man tel afgelegd en hield haar hoed in de hand. Haar heele gestalte in een eenvoudige zwarte japon leekepde zich scherp af tegen de hel dere lucht. Zij was eerder onder dan hoven dc gemid delde lengte, slank gebouwd, breed van schou ders, alles in harmonie van lijn. De handen, die op de balustrade rustten, waren ongemeen klein maar toch zag méfl er aan dat zij flink zouden kunnen aanpakken als 't moest. Haar hoofd was fijn gevormd cn hel zware, kool zwarte, in het midden gescheiden haar hoven haar laag voorhoofd viel golvend aan beide zijden neer cn werd in dc:i hals in een vlecht bijeen gehouden. Men kon haar niet eigenlijk mooi noemen. Ilaar neus was wat stomp, haar mond iets te groot en van een strenge uitdrukking maar de glimlach, die een rij sterke, gezonde tanden liet zien, was aange naam en haar huid had die eigenaardige, warme kleur, die men bijna alleen aantreft bij zuidelijken. Maar wat haar. een eigenaardige bekoorlijk heid verleende, dat waren dc wonderlijk don kere oogen waarover haar zuster juist ge sproken had. Diep onder de scherp gelijnde wenkbrauwen die bijna in elkaar^ticpen, lagen haar groote oogen, overschaduwd door haar lange wimpers en mei een intelligente, diep ernstige uitdrukking scherp en ondoor grondelijk tegelijk. Een paar minuten later kwam Margrelha terug, geheel buiten adem. „Ik heb dc geliecle familie uitgenoodigd. Ragnhild moest natuurlijk een rijtoer maken. Sigrid en de Squire ook Harald zei eerst: neen hij had geen tijd... maar ik heb hem overgehaald" zij knikte trotsch. „Ga nu gauw naar huis om te eten, Hans; 'l is nu drie uur groet tante Mina en wees precies vy(- uur op 't appèl anders zal het je slecht vergaan." VIII. Het kleine gezelschap was op de terugreis. Verlokt door hel mooie weer en zeker van maneschijn later op den avond hadden zij den terugtocht genomen over de Frog- nersoetcr. Nu ging het snel over de heuvels naar be neden. De lucht was frisch, de weg vast en effen en vrij van slof. Margrelha en Hans hadden hard geloopen cn waren de anderen een goed eind vooruit. En het was of zij de opgewekt stemming hadden meegenomen, zoo wonderlijk stil was het geworden lusschen_Ellen cn Harald. Bijna alsof deze twee, ieder voor zich, nog luisterden naar dc echo van dc stemmen der anderen. Rondom hen was hel ook stil cn vredig. Aan beide zijden van den weg stonden dennen- bosschcn, hoog en donker, 't Begon reeds tö schemeren en het was frisch en koel; de lucht was vervuld met ccn sterke geur van vochtig mos cn nu cn dan hoorde men een beekje langs dc hellingen kabbelen. Tusschen de vochtige slecncn groeide heidekruid, licht groen cn frisch als in 't voorjaar, alsof zij nog aan geen herfst dachten. Nu en dan klonk zwak eenzaam gefluit vait een vogel uit dc donkerte der bosschen. Boven aan den helderen hemel werd een enkele ster gezien, heel laag tegen den horizon; achter bel bosch kwam dc glinsterende schijf der maan tc voorschijn. Ellen was bezig een grooten ruiker van heidekruid en veldbloemen te plukken. Nu cn dan wierp zij een vorschenden blik op Harald die naast haar liep, geheel in gedachten ver dient. Er was vandaag werkelijk een veran dering over hem gekomen! Het gedfukte cri peinzende, dat juist zoo uitkwam wanneer, hij als nu zwijgend voortliep, was geweken» hij zag er op dit oogenblik jong uit mei zijn strooien hoed zijn gang licht ca elastisch en met de zachte, kinderlijke treM om den mond! CWordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1