15** Jaaraang.
W 294
Maandag 18 Juni 1917.
Bureau» UTRECHTSCHESTRAAT 46.
Zomer
BI) ITF.N I .AN D.J
Politiek Overzicht
FEUILLETON'
Strijdende Zielen.
i MARIE VAN VERSENDAAt.
Hooioreaacuei M(. D j VAN gcHAARDENBURO.
ABONNEMENTSPRIJS:
Qtr <K m&andoc vctx AmcxBlovrt f l.JIK
Id*m fftmco j»Q6t u J*?!h
Per week-
Afzonderlijke ©.05.
Wekelijkeoh bjjyoojsol „Jfc B^Utnds^ &tti*>n>u»'r (onder
redactie van ThérèM Hovon) per 3 mod. 30 €iA«
"Wekelijkeoh bijvoegeel „Wêrtldrttui' per 8 mnd* ftfc Cltu
intercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DEK A L> V ËRTENTIËN
Van 1-5 regel.., f 0.80.
Elke regel meer-0.10.
Dienstaanbiedingen 1—5 regel... 0.50.
Groot© letters mwr plaataruimto.
Voor handel en bedr(jl boetuan /.oor voordeeligo bepalxugort
tot het herhaald advertoortm in dit Blad, bij abonnoment.
Eeno ciroulaire, bevattende do voorwaarden, wordt op
aanvraag toegezonden.
door
Mevr. E. H. DU QUESNE-VAN GOGH.
De schit'rende rijkdom van zon en van licht
Heeft duizenden tinten voor 't kunstenaars-
gezicht.
't Gezang, het gefluit en 't wiekengerucht,
Het dauwdrupgeflonker, de glasreine lucht;
De rustige schaduw in 't rozenprieel.
De vluchtige sprookjes van 't wolkenkasteel;
De geuren en kleuren van sparren en mos,
Van rankende rozen de prup'ren tros;
De zinnenbetoov'ring in 't eenzame woud,
Op boomenbeloov'ring het speelzieke goud,
Het spieg'lende water en golvengeplas,
De kwelende vogel, de krekel in 't gras.
Het zwevend insect en het bijengezoem,
't Mysterie van schoonheid, dat slaapt in een
bloem,
Een rijkdom van gaven die Zomer ons biedt,
En toon geeft en klank aan elk zomersche
Lied.
Het nieuwe Hongaarsche
kabinet.
In Hongarije ziet me^ nu eindelijk de
vrucht voor zich van de oplossing, die de
langdurige regeeringskrisis heeft gekregen,
dn het kabinet Esterhazy, dat aan het einde
van de Vorige week beëedigd is cn het be
wind heeft aanvaard. Deze oplossing is met
zorg voorbereid. De jonge koning, die het
kabinet-Tisza van zijn voorganger had over
genomen, had voor 't eerst zelf den man te
kiezen, wien hij de samenstelling zou op
dragen van het kabinet, dat in zijn naam de-
regeering voert. Hij is daarbij niet over één
nacht ijs gegaan; hij heeft zich. van alle kan
ten laten inlichten. Het besluit, waartoe hij
gekomen is, getuigt van zijne zelfstandig
heid, want niemand had verwacht, dat graaf
Moritz Esterhazy de nieuwe minister-presi
dent zou zijn. Deze is in den waren zin de ver
trouwensman van den koning, gelijk graaf
Clam Martinitz dat is in Oostenrijk. Keizer
Karei kiest bij voorkeur zijne raadslieden en
medewerkers uit de jongere generatie. Dat
ziet men ook uit het besluit, dat hij als ko
ning van Hongarije heeft'genomen om den
36-jarigen graaf Moritz Esterhazy te belas
ten met het ambt van minister-president.
De verrassing, waarmee de keus Vvan graaf
Esterhazy voor het premierschap is verno
men, belet niet, dat fyet algemeene .oordeel
over die keus niet ongunstig luidt. Koning
Karei wil blijkbaar nieuwe banen inslaan op
het gebied der Hongaarsche politiek. Daar
voor zijn nieuwe mannen noodig. Het hoofd
van hef vorige kabinet, graaf Stefan Tisza,
mist de eigenschappen, die voor deze taak
gevorderd worden. Hij is in de kwestie van
de kiesrechthervorming, die in Hongarije
vooraan staat onder de zaken, die afgedaan
moeten worden, de man van het starre be
houd. Daarbij mist hij de persoonlijke eigen-
schaappen, die noodig zijn om menschen en
partijen tot elkander te brengen om een ge
meenschappelijk doel te bereiken. Zijne stroe
ve persoonlijkheid werkte eerder afstootend
en stond aan de toenadering in den weg.
Daardoor was in den rijksdag de verhouding
tusschen de regeering en de oppositie uiterst
gespannen, hetgeen de goede samenwerking
belette en vruchtbaren arbeid verhinderde,
ondanks de groote meerderheid van geest
verwanten, die de regeering in het parlement
bezat.
In dat opzicht wordt verwacht, dat van
de persoonlijkheid van den nieuwen premier
een gunstiger invloed zal uitgaan. Hij wordt
geroemd als een man, die door zijne aange
name vormen en milden toon geene per
soonlijke vijanden heeft en ook de sympathie
geniet van zijne politieke tegenstanders. Hij
is reeds op 26-jarigen leeftijd in den rijks
dag gekozen en heeft den koning in het
veld leeren kennen. Overigens was zijne
loopbaan tot dusver die van een Hong*—<-vf
edelman.
Tot zijne keus heeft blijkbaar den doorslag
gegeven de wensch om aan het hoofd der
regeering een man te hebben, die in den
strijd der politieke partijen geen al te mar
kant standpunt inneemt, ten einde door hem
de toenadering te verkrijgen, die voor sa
menwerking de eerste voorwaarde is. In dot
opzicht heeft de nieuwe premier door de
samenstelling van zijn kabinet een proefstuk
geleverd, dat voor de toekomst wel iets be
looft. Er zitten in dit ministerie mannen bij
een, die behooren tot alle partijen, welke
in de oppositie tegen het kabinet-Tisza ver-
epnigd waren. De constitutioneele partij,
waartoe de nieuwe premier zelf behoort, en
de katholieke volkspartij die beide staan
op de basis van het compromis van 1867,
dat de verhouding regelt tusschen Oosten
rijk en Hongarije als bestanddeelen van de
monarchie zitten broederlijk bijeen met
vertegenwoordigers van de Hongaarsche on
afhankelijkheidspartij, die slechts wil weten
van een personeele unie tusschen de twee
geheel zelfstandig naast elkaar staande sta
ten. De tijd heeft de herinnering aan de da
gen, toen Hongarije was opgestaan tegen
het Oostenrijksche gezag en streed voor
zijne onafhankelijkheid, wel wat verbleekt.
Dit komt aan den dag in het feit van het
optreden als minister van het koninklijke
huis van graaf Batthyanyi, een nazaat van
een der leiders van den opstand in.-het jaar
1848, die zijne deelneming aan die bewe
ging met den dood heeft geboet. Die zal
als minister moeten medewerken aan eene
voordracht om de overeenkomst tot verlen
ging van het compromis van 1867 voor een
tijdperk van 20 jaren, w'aarover tusschen de
regeeringen in hoofdzaak overeenstemming
is verkregen, door de wet te doen bekrach
tigen.
Bij de vermelding van de politieke par
tijen, die in het nieuwe kabinet vertegen
woordigd zijn, wordt ééne uitzondering ge
maakt: de nationale arbeidspartij. Dat is
eene uitzondering, die van beteekenis is,
want de nationale arbeidspartij bezit de
meerderheid in het huis van afgevaardigden
en staat onder leiding van graaf Stefan Tisza.
De groote vraag is of het nieuwe kabinet
zich tegenover die partij zal kunnen hand
haven. Maar als de samenwerking tusschen
die twee niet gaat, zal graaf Esterhazy wel
de machtiging tot parlementsontbinding in
den zak hebben.
De oorlog,
Londen, 16 Juni. (R.) De Times be
richt uit Washington van den 15en: 600 mil-
lioen dollars zullen aan het congres worden
gevraagd voor vliegtuigen in het ontwerp
van de credietwet, die binnenkort zal worden
ingediend op verzoek van den raad voor de
landsverdediging. Bij het congres is thans in
overweging een wetsontwerp tot oprichting
van een departement 'van de luchtdienst,
v. aarvan het hoofd gezeteld zal zijn in het
kabinet van den president.
Het lid van den landsverdedigingsraad
Henry Coffin heeft gister voor de commissie
van den senaat een pleidooi geleverd ten
gunste van eene elke vierkante mijl van het
westelijke front beheerschende luchtvloot.
Washington, 16 Juni. (Hava)s. Het
departement van oorlog deelt mede, dat
1000, geheele uitgeruste vliegmachines, elk
met een bestuurder en een machinist, iedere
maand naar Frankrijk gezonden zullen wor
den, zoodra de noodige toebereidselen ge
reed zijn.
Weenen, 16 Juni. (Corr.-bur.). Offi
cieel bericht.
Een van onze duikbooten heeft den llen
Juni een Engelschen torpedojager van de
L-klasse, groot omstreeks 1000 ton, in den
grond geboord.
Van geen front zijn bijzondere gebeurte
nissen bericht.
Er is weer een nieuwe Duitsche lucht-
raid gemeld tegen de kust van Oost-Enge-
land. Deze raid was van minder omvang dan
de vorige. Een Zeppelin is er bij veronge
lukt.
Ex-koning Constantijn van Griekenland en
zijne gemalin zijn gistervoormiddag op
hunne reis uit Zwitserland in Messina aan
gekomen. Zij zijn dadelijk verder gereisd
naar Zwitserland.
Telkens opnieuw wordt vernomen van po
gingen, die door de centrale mogendheden
wordén beproefd om tot overieg met Rusland
te komen over een afzonderlijken vrede.
Zoo wordt bericht, dat door bemiddeling van
den Zwitserschen gezant te Petersburg,
Duitschland aan de Russische regeering
heeft laten weten, dat het Rusland niet zal
aanvallen zoolang het mogelijk schijnt lot
eene regeling te komen met dat land, en
voorts dat Duitschland op zich neemt Rus
land weer op de been te helpen en zich niet
met de binnenlandsche zaken in Rusland te
bemoeien.
Van de andere zijde wordt bericht dat
de Russische regeering in eene nota in over
weging heeft gegeven eene bijeenkomst
van de geallieepéen te beleggen tot herzie
ning van de over het oorlogsdoel gesloten
overeenkomsten met uitzondering van het
verdrag van Londen, dat de mogelijkheid
van een afzonderlijken vrede uitsluit.
Weenen, 17 Juni. (Corr.-bur.) Er
heeft eene bespreking plaats gehad tus
schen den minister-president Clam Marti
nitz en de Polenclub, na welke bespreking
de Polenclub afzonderlijk vergaderde. Men
verneemt, dat een compromis werd aange
nomen, waarin wordt gezegd:
1. De Polenclub draagt haren voorzitter
op, den minister-president mede te deelen,
dat zij deze regeering niet kan steunen en
dat zij alle gevolgen van deze verklaring
aanvaardt. De club is echter bereid, met een
nieuwe regeering in onderhandeling te tre
den;
2. de Polenclub zal tegen de voorloopige
begrooting stemmen. Zij machtigt echter
hare vertegenwoordigers jn de begrotings
commissie te verklaren, dat de club de
noodzakelijke gelden zal toestaan, wanneer
in de nieuwe regeering ook vertegenwoor
digers van de Polenclub zullen zitten.
Een voorstel van de conservatieve groep,
dat zich vóór verdere onderhandelingen met
de regeering verklaarde, werd verworpen.
Rome, 16 Juni. (Stefani). Boselli heeft
heden in den ministerraad den koning voor
stellen, betreffende wijzigingen in het mi
nisterie. voorgelegd, welke door den koning
goedgekeurd zijn. Van een algemeene crisis,
welke slechts uit de beraadslagingen van het
parlement zouden kunnen voortspruiten, is
geen sprake. Men wenscht slechts eenige
takken van diensf, -welke thans met het oog
op den oorlog en het geheele nationale le
ven, doeltreffender moeten werken, te ver-?
sterken en te vereenigen. Het onderstaats-
secrtariaat voor bewapening en munitie
wordt aan Het ministerie onttrokken door de
benoeming van den senator, generaal Dal-
lolio, tot minister. Het commissariaat voor
de steenkolen wordt opgeheven, terwijl alle
maatregelen, betreffende de brandstoffen-
voorziening onder de bevoegdheid van het
ministerie voor het transportwezen zullen
vallen, waarvan senator Ricardo Bianchi de
portefeuille ontvangt.
Arlotta is benoemd tot minister zonder
portefeuille, en zal zijn huidige zending in
de Vereenigde Staten voltooien. Het depar
tement voor de levensmiddelenvoorziening
is vereenigd met het commissariaat voor het
voedselverbruik.
Een comité van ministers wordt gevormd
voor verschillende speciale aangelegenhe
den, en voor het bestudeeren van de vraag
stukken, welke zich zullen voordoen bij het
overgangstijdperk tusschen oorlog en vrede.
Verder zal een comité, samengesteld uit par
lementsleden, ambtenaren en specialiteiten
op het gebied van landbouw, nijverheid en
handel, in het leven geroepen worden, om
de verschillende maatregelen voor te be
reiden.
Daar de ministers van Oorlog en Marine
herhaaldelijk den wensch te kennen hebben
gegeven, hun militaire functiën in diet ac
tieve leger weder op te vatten, heeft men hun
ontslag ingewilligd, en in hun plaats be
noemd generaal Giardino en schout-bij
nacht Arturno Friargi.
Kopenhagen, 16 Juni. (W. B.) De
cönservntievfe groep van rijksdagleden be
sloot gister door hare vertegenwoordiger in
de regeering, den minister Rottboel, tot den
minister-president het verzoek te richten po
gingen te doen, opdat de sociaal-democrati
sche partij in de regeering door een an
der persoon worde vertegenwoordigd dan
door den minister Stnuning. Tegen de
zen werden in den laatsten tijd uit de
conservatieve kringen hevige aanvallen
gericht wegens zijn arbeid in het belang van
den vrede, op grond dat dit gevaar oplevert
voor de onzijdigheid van Denemarken.
B e r 1 ij n, 1 J u n i. (W. B.) Enkele Noor-
weegsche bloden brengen wederom berich
ten over het in den grond boren van vis-
schersvaartuigen in de wateren van de Noor
delijke IJszee, nabij de kusten van hot Noor-
sche Finmarken, en knoopen hieraan com
mentaren vast.
Gelijk bekend is, zijn met de Noorweeg-
sche regeering onderhandelingen gevoerd,
welke ohzerzijds ten doel hadden den Noor-
weegschen visschers tegemoet te komen cn
hun de vischvangst mogelijk te maken, ook
buiten de territoriale wateren van Noorwe
gen. Deze onderhandelingen hebben tot een
voor beide partijen bevredigende oplossing
geleid.
De Duitsche regeering heeft toegezegd,
dat de Noorweegsche visschers binnen een
bepaald gedeelte van het operatie-gebied
niet in de uitoefening van hun bedrijf ge
stoord zullen worden. Tevens evenwel is de
Noorsche regeering medegedeeld, dat zeker
heid eerst na een bepaalden termijn, en wel
na 1 Juli gegeven kan worden, omdat eerst
^a!le U-bootcommandanten de betreffende be
velen moeten ontvangen. Van dezen dag af,
hebben dus de Noorweegsche visschers bin
nen bepaalde grenzen geene aanvallen te
vreezen. Hun eigen belang liet niet toe een
vroegeren termijn vast te stellen, omdat dan
nog het gevaar bestaan had, dat enkele U-
bootcommandanten nog niet ingelicht zoüw
den zijn. De Duitsche regeering wenschte
evenwel in dit opzicht zekerheid te verschaf
fen.
Men moet aannemen, dat, de Noorweeg
sche regeering de belanghebbenden van den
termijn in kennis gesteld heeft. Wanneer de
visschers vóór 1 Juli het blokkadegebied be
varen, doen zij dit op eigen risico en hoe
zeer de Duitsche regeering het ook betreu
ren moge, als aldus de Noorsche visschers-
schepen schade oploopen, zij kon voor der
gelijke ongevallen geene verantwoordelijk
heid aanvaarden.
Weenen, 17 Juni. (Corr.-bureau). Uit
het oorlogsperskwartier wordt bericht, dat de
verwachtingen van den oogst in Montenegro
gunstig zijn, hetgeen inzonderheid te danken,
is aan de ruime ondersteuning vHn de be
volking met arbeidskrachten en trekdieren
door het militaire bestuur.
Wanneer de toorn zwijgt, begint het be
rouw te spreken.
Roman van Helene Dickmar.
Geautoriseerde vertaling uit het Noorsch
door
M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN.
Het kostte hem een zware, inwendige
ètrijd om uit te spreken wat heel diep uit
zijn ziel opwelde, uit zijn hart, welks opene,
bloedende wond zoocven door haar niets onl-
zienden aanval als met een scherp wapen op
nieuw was opengereten... én met tusschen-
poozen, bijna klankloos zoodat zij het hoofd
moest buigen om de woorden te kunnen ver
staan drong het lol haar door;
„Je weet zelve niet wat je zegt; je moogt
niet "het is onrechtvaardig. Durf je werke
lijk beweren dat een man geen reinheid, geen
fijngevoeligheid zou kennen? Zou een man
niet de achting voor zijn vrouw kunnen be
waren, ook al is van beide zijden de liefde
niet meer aanwezig? Geloof je dat hij zoo
grof en brutaal is, ook dan nog haar geheele
overgave te verlangen dat hij haar zoo
doende gelijk zou stellen met dc laagst gezon
ken vrouw? Ik weet wel, dat aulk een gedrag
te verdedigen zon zijn, met een letterlijke
bijbelvertolking en ook uit het zedelijk stand
punt van dezen tijd, maar er zijn' reeds velen,
die hoogcr staan, die... Maar de vrouwep
moeten niet haar aanleg om te beminnen Ie
niet doen; dan zouden er nog meer ongeluk
kige huwelijken komen! Want wanneer men
elkander liefheeft, dan wordt alle onderscheid
weggenomen, dan worden zij één." Hij
zweeg nu.
Ellen keek verrast naar hem. De maan
wierp juist haar volle licht op zijn gelaat, dal
hij onder het spreken had omhoog gericht.
Hij zag zeer bleek. De sterke ontroering had
als het ware zijn trekken verfijnd en ver
geestelijkt cn in zijn oogen lag een eigenaar
dig, donkere gloed.
Nu ontmoette zij zijn oogen ééne seconde
lang. En als een bliksemstraal drong het
tot haar door dat zij' in dit oogenblik den
sleutel had gevonden tot heel zijn innerlijk
wezen, ja misschien tol het geheim van zijn
geheele leven!
Nieuwe gedachten en een nieuw begrijpen
bestormden haar, en zij wist niet wat te ant
woorden.
Zij vervolgden hun weg. Er kwam een
rijtuig met late gasten uit het bosch voorbij.
Zij weken ieder aan een kant van den weg
- en zoo bleven zij gajm met den weg tus
schen hen, zonder te spreken. Beneden ston
den Ilans en Margretha op hen te wachteii.
Ilier nam Hans afscheid en de drie over
geblevenen wisselden verder slechts nu en
dan een paar woorden.
Boven op haar eigen kamer had Margretha
haar armen oip Ellens bals geslagen en haar
haar nieuw geluk verteld. Ilans meende, dat
zij het meest geschikt was om doktersvrouw
te worden cn dat geloofde zij zelve ook
namelijk wanneer Ilans dc dokter was.
Want hij was aardiger en beter dan alle
anderen! Ellen mocht nu van avond niet
op haar knorren cn zeggen dat zij romantisch
en zoo meer was zij was alleen maar zóó
innig gelukkig.
Och, zij had gedacht dat hij dweepte met
het blonde meisje Holm! O. zij zou ftiet kun
nen slapen niet denken! Zij kon hel niet
begrijpen! Het was of zij telkens tot zich zelve
moesf zeggen: Is het geen droom? I s het
waar is het waar!
Ellen schoof haar voorzichtig van zich af
en ging naar het raam, waar zij een oogen
blik, met den rug naar Margretha gekeerd
bleef staan. Dit onverwachte overweldigde
haar. Zij was bijna als een moeder voor deze
zuster geweest; zij had getracht haar op te
voeden tot een zelfstandig mensch. Z ij moest
het leven leeren kennen, ervaring opdoen
voordat zij... cn nu!....
Zij nam Margretha's handen in de hare cn
zag haar in de heldere, lichtbruine oogen. die
nu vol tranen stonden, alsof zij in het diepst
van haar ziel wilde doordringen.
„Heb je je goed bedacht, Margretha, weet
je wat je doet?
Haar stem klonk bijna hard.
Maar met eeivvaste, zachte slem antwoord
de Margretha:
„Zeg er niets tegen, Ellen ik heb van
hem gehouden van den tijd af dat wij hier
kwamen. Ik weet zeker dat wij goed bij elkaar
passen wij zijn 't altijd eens over alles en,
ik geloof, dal ik hem alles zal kunnen zeggen
en dal hij mij altijd begrijpen zal."
Een spottend lachje krulde haar zusters
lippen.
„N u. ja zoolang het cr om te doen is om
je te winnen je vrees te ontwapenen"
zij hield even op als voelde zij hoe wreed
haar woorden waren. „Zoo zijn ze bijna
allen, zie je en wanneer de Zondagsklce-
ren uil zijn; wanneer ze zeker van hun zaak
zijn. Denk jc, dat hij anders zal voelen,
denken, handelen?' Zij sprak snel en hield
de handen die in de hare lagen vast. „Denk
je dat Margretha? En heb je aan alles gedacht
wat je zelve aangaat? Je eigen naam moet je
weggeven, die wordt uitgewischt. Je heele
persoon, naar lichaam en ziel is niet langer
je eigendom; niets wat sterk en warm in je
is, kan jc meer het jouwe noemen. II ij is
de meester: hij heeft hel reclfl alles voor
zich, te eischenL. Zelfs al geeft hij er niet om,
hij wil liet bezitten, zelfs als liij het slechts
wil \erbrijzclen, honen, er op trappen! D i t is
het eigenlijke huwelijk .naar mcnschélijke en
goddelijke wellen; dat wil flc jc zeggen..."
Geen 'antwoord. Slechts een hand, die op
haar mond werd gelegd, een arm. die om
haar hals werd geslagen, en een zachte wang,
die langs dc hare streek. „Ik heb hem lier,
werd haar in het oor gefluisterd. „Ik heb hem
lief, Ellen, en je doet me zoo n pijn!" klonk
het nauw hoorbaar.
Er was iels in den klank der woorden: i k
heb hem lief, dat Ellen ontwapende. En
tegelijk hoorde zij als ccn weerklank van een
andere stem in haar ooren, een stem vol
smart en leed, bijna van verlangen: „Vrou
wen moeten leeren lief te hebben als men
elkander lief heeft, valt alle onderscheid weg,
dan wordt men één."
„En, wanneer men echt bemint, Ellen", ging
Margretha zacht fluisterend voort dan kan
men niet wikken en wegen en de kosten bere
kenen het is jets dat veel sterker is. Er is
dan in jc ziel geen sprake van overleg."
„Meen jn dat?" viel Ellen haar in dc rede,
half afwezig met 1iaar gedachten cn bief haar
zusters hoofd omhoog cn keek in dc stralen
de oogen.
En toen brak er iets in haar binnenste. Nu
was zij hel. die dc armen om Margretha heen
sloeg en haar kliste, terwijl zij op innigen toon
stamelde: „Ach neen ik meen het goed
ik wil van avond niet zoo ongcloovig zijn.
V'ccs niet Jïoos op mij, lieve Margretha
maar het verraste mij -zoo en het is of ik mij
verantwoordelijk voel voor jou cn voor je
geluk! Een mensch"kon er niets aan doen dat
de vrees hem overvalt. Maar jij moet me
leeren gclooven in dc liefde. Ik heb dezen
avond* gevoeld, dat er zooveel is dat ik nog
niet begrijp..."
IX.
De tafels cn stoelen in dc groote ouderwet-
sche huiskamer van mevrouw Miville lagen
vol met tafellinnen cn handdoeken. Dc grond
was bezaaid met draden cn snippers. Bij de
ronde tafel midden in dc kamer was het den.
geheelcn voormiddag druk geweest. Sigrid,
Ragnhild en Ellen hadden Margretha gehol
pen om de laatste hand aan haar uitzet te leg
gen. Hans Lassen was lot gcmcentc-arts in het
Romsdal benoemd, en reeds over veertien,
dagen, in 't laatst van April, zou het huwelijk
voltrokken worden.
(Wordt yervolfd.J