DE EEMLANDER' Woensdag 11 Juli 1917. BINNENLAND. N* 9 16le Jaarpang. BUITENLAND. FEUILLETON. Strijdende Zielen. AMERSFOORTSC MARIE VAN VERSENDAAU Hoofdredactie. Mr D VAN SCHAARDENBURG. Uitgevers: VALKHOFF Co. ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden vooi Amersfoort Idem franco per post f IJK*. jaem franco p%» pwov J'??* Per week (met grati» verzekering tegen ongelukken) - Afzonderlijke nummers - O.Oa. Wokehjksob bijvoegs»! Bollandtcht Hmnrouw" (onder redactie van Thérèse Hoven) per 8 mnd. 50 da. ■Wekelijkseb bijvoegsel WerMrtcUt" per 8 mnd. 58 els. Bureau: UTRECHTSCH ESTRAAT 46. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER ADVERTENTIËN Van 15 regels.. O.HO. Elke rogol meer.. >0.15. Dienstaanbiedingen 1—5 regels0.50o Groute lettors naar plaatsruimte. Voor handel en bedryl besttian zoor voordoolige bepalingea tot het herhaald advertoereu in dit Blad, bij abonnement. voorwaarden, Eene circulaire, bevattondo do aanvraag toegezonden. wordt op Politiek Overzicht Het overleg tusschen regeering en rijksdag in Duitschland. I Sedert'verleden Donderdag heeft de Duit- sche rijksdag, die den 15en Mei verdaagd was, zijne zittingen hervat. In het openbaar heeft men daarvan nog weinig gemerkt. Er is ééne openbare zitting geweest. In de vol gende dagen hebben de commission verga derd. Die doen het werk, dat in de parlemen ten van de Entente-mogendheden door de geheime vergaderingen wordt verricht; er worden vertrouwelijke besprekingen gehou den met de regeering, waarvan het doel is de beslissingen voor te bereiden, die later in de openbare zitting zullen worden geno men. In de zitting van 5 Juli heeft de regeering een wetsontwerp ingediend, waarbij een nieuw oorlogscrediet van 15 milliard wordt gevraagd. Dat is de reden waarom de rijks dag ditmaal is bijeengeroepen; er moet ge zorgd worden, dat de bron niet opdroogt, waaruitide altijd meer vragende oorlogsgod van geld kan worden voorzien. Bij de in diening van dit wetsontwerp zijn eenige cij fers medegedeeld, die de aandacht verdie nen. Zij illustreeren de aanhoudende stij ging, die de oorlogsuitgaven vertoonen. Hoe hoog zij in den eersten tijd van den oorlog zijn geweest, is niet medegedeeld. De eerste opgave, die openlijk in den rijksdag is ge daan, is van Augustus 1915, het begin van het tweede jaar. Toen werd gezegd, dat de oorlogskosten „nog steeds stijgende" wa ren en reeds dicht bij de 2 milliard mark m de maand gekomen waVen. Dat kwam neer op eene uitgave per dag. van rond 68 mil- lioen, zijnde ongeveer 1 mark per hoofd der bevolking. Sedert is de stijging steeds ver der gegaan. In de maanden Februari tot Mei 1917 hebben de uitgaven 3 milliard mark per maand bedragen, waarfnee de dagelijk- sche uitgaven tot 100 millioen mark zijn ge stegen. Dit zijn cijfers, die voor zich zelf spreken. Drie milliard mark maandelijksche oorlogs uitgaven beteekenen/ dat met iedere maand de toekomstige joarlijksche belastingi^uk alleen voor de rentebetaling met 150 mil lioen mark wordt verzwaard. Het voorgestel de nieuwe crediet zal voor vijf maanden vol doende zijn; het totale bedrag van de oor- logscredieten stijgt daardoor tot 94 milliard mark. Deze cijfers leveren op zich zelf reeds, afgezien nog van alle andere reden die voor de beëindiging van den strijd pleiten, eene afdoende rechtvaardiging van den wensch naar vrede, die het Duitsche volk vervult. Over de wijze intusschen waarop de vre^e moet worden gesloten, en over de middelen waardoor hij moet worden verkregen, loo- pen de meeningen van de partijen ver uit een. De Duitsche regeering is er blijkbaar op uit, in de vredespolitiek te zoeken naar eenè verzoening tusschen de eischén der partijen van links en van rechts; zij tracht een weg te vinden, die het midden houdt tusschen de uitersten van rechts en van links. Dat heeft tot gevolg, dat zoo min de rechterzijde als de linkerzijde met hare vre despolitiek ingenomen zijn. De rechterzijde, dat zijn de conservatie ven en de Pangermanen, die de meeningen van den Pruisischen landadel en van een deel der Duitsche groot-industTie vertegen woordigen en bovendien nog het orgaan zijn van andere invloeden die zich zeer sterk doen gelden, verlangen annexatiën en oor logsschadevergoedingen. Graaf Westarp, de leider van de conservatieve partij in den rijksdag, heeft nog onlangs in eene rede te Breslau hat vredesprogramma aldus gefor muleerd „Zooals zij tot dusver waren, mo gen onze grenzen niet blijvenwij verlon gen waarborgen in het westen en in het oosten." Wij verlangen verder eene oor- logsschadevergoeding, om de vernedering van het Duitsche volk tot loonslavernij af te wenden f" De linkerzijde is tegen annexatiën, na tuurlijk zonder grensverbeteringen tot stra tegische doelefïTden af te wijzen. Zij -vindt de beste beveiliging van het vaderland in de weerbaarheid van het volk. Zij wijst op ethische gronden *le gewelddadige inlijring 'van gedeelten vreemde volken af en is daar bij nog overtuigd, dat annexatiën volstrekt niet altijd eene vergrooting van macht be teekenen en dat zij veeleer het tegendeel ten gevolge leunnen hebben, de handha ving van den vrede bemoeilijken en het oorlogsgevaar vereeuwigen. Soortgelijke be denkingen heeft de linkerzijde ook tegen oorlogsschadevergoedingen. Vooral echter is zij van meenïng, dat annexatiën en oorlogs schattingen slechts van overwonnen volken kunnen worden afgedwongen. Moet nu, zoo vraagt zij, de oorlog zoo lang voortgezet worden, totdat de tegenstanders burin f1 ne derlaag toegeven? Het is de vraag of dat is te bereiken, en als dat mogelijk is, zal het in ieder geval nog een onafzienbaar lan gen tijd duren, en de offers, die daarvoor gebracht moeten worden, zouden zóaan zienlijk zijn, dat de te behalen winsten daar tegen niet zouden opwegen. De rechterzijde verlangt voortzetting van den oorlog totdat de tegenstanders geheel bedwongen zijn. De linkerzijde wil, dat al les zal worden aangewend om zoo spoedig mogelijk te komen tot een vrede, steunen de op wederzijdsth overleg. De regeering is zoekende naar een middenweg, waarop zich zoo velen als mogelijk is zullen kun nen vereenigen. Den 15en Mei heeft de rijkskanselier bij de beantwoording van de toen door de sociaal-democraten en de con servatieven ingediende interpellatiën gewei gerd in een debat te treden over het oor logsdoel van de rijksregeering. Dat stand punt is toen door de groote meerderheid van den rijksdag goedgekeurd. Nu staat men andermaal voor de vraag welken weg men moet uitgaan. Het werk, dat in de laatste dagen in de commissiën wordt verricht, heeft ten doel een grondslag te vinden, waarop de meerderheid van den rijksdag zich met de regeering kan vereenigen, om gezamenlijk tot een besluit te komen, dat leiding zal geven aan de te volgen politiek. Voor dat besluit zal dan de sanctie der tot een nieuwe openbare zitting opgeroepen ver gadering gevraagd worden. De oorlog, In Oost-Galicie is de Russische aanval in het gebied ten noorden van de Dnjestr, bij Brzezany en Zborow, tot rust gekomen. De strijd heeft zich verplaatst naar de streek ten zuiden van die rivier, waar de J^ussen aan vankelijk niet zonder succes opereeren; ten noordwesten van Stanislau zijn de Oosten- rijksch-Duitsche troepen voor de Russische aanvallen achter de Lukowica-beek terug gegaan. De Russen berichten de verovering van Jesupol, een stadje dat ligt aan de uit monding van de Bystrzyca in de Dnjestr. Van de overige fronten geen nieuws van be- teekenis. Washington, 11 Juli. (R)! De pu blicatie van de nota van Liberia betreffende het afbreken van de betrekkingen met Duitschland heeft het feit aan den dag ge bracht, dat Duitschland heeft gedreigd de kleinere staten aansprakelijk te stellen voor schade aan de Duitsche belangen. De nota haalt een daartoe strekkende verklaring aan onder het officieele zegel aan van den Duit- schen consul in Liberia. Verde» wordt daar in nog gezegd, dot eene rekening zou worden aangeboden tot betaling van die schade eb na den oorlog zou worden ingevorderd. Berlijn, 9 Juli. (W. B.) Officieel be- Een van onze duikbooten heeft weer 3l _v>U lonnen vrachtruimte in den Atlanti- schen oceaan vernield. Londen, 10 Juli. (R.) In het hooger- huis zeide de minister van oorlog lord Der by, dat het verkeerd zou zijn de werkelijke cijfers te geven van de vermeerdering van het aantal vliegtuigen. Hij kon echter de verzekering geven, dat de verbazende ver meerdering, die van week tot week en van maand tot maand toenam, zoodanig was, dot men zich ten zeerste moest inspannen om te zorgen voor de opleiding van perso neel voor de bedieijjpg. /Over de overleggingen, die in Berlijn gaande zijn tusschen keizer en kanselier, tusschen de regeeringen, tusschen regee ring en rijksdag en tusschen de politieke partijen in den rijksdag onderling, komen te genstrijdige mededeelingen, waaruit slechts dit ééne met zekerheid is op te maken, dat men zoekende is naar den nieuwen koers, dien de zaken moeten uitgaan. Hazebroek, 10 Juli. (Havas). Wij vernemen, dat in Fourmies, gelijk overal elders, de fabrieken leeg gehaald zijn door de Duitschers. Slechts de geboilwen zijn ge bleven en de Duitschers zijn van plan de schoorsteenen van dezen neer te halen. In Marchiennes bestaat het bosch niet meer; de mooie boomen zijn allen verdwenen en er is nu slechts een uitgestrekte open ruimte. Te Dechy heeft eene nieuwe deportatie plaats gehad in het begin vam de vorige maand. 60 sterke mannen zijn weggevoerd naar Keulen om te werken in de oorlogsmu nitie-fabrieken. Later zijn 150 vrouwen en meisjes naar België geëvacueerd. B e r 1 ij n, 10 Juli. (W.* B.) Officieel. De plaatsvervangende gouverneur van Togo, majoor von Deering, die de landverdedi- gingstroepen van Togo tot zijn gevangenne ming aanvoerde» wordt door de Fransche regeering sedert korten tijd zonder eenig motief niet meer als krijgsgevangene erkend. Hij, is uit het officiersgevangenkamp nahr La Bastide St. Pierre gebracht, waar hij op geheel onwaardige wijze gehuisvest en be handeld wordt. Van de- Fransche regeering werd zijn onmiddellijke terugbrenging in het officiersgevangenkamp geëischt. Daarbij werd medegedeeld, dat, wanneer de eisch niet op een bepaalden dag ingewilligd zou zijn, drie krijgsgevangen Fransche staf-offi cieren in Duitschland eveneens naar een kamp voor civiele gevangenen gebracht en daar, evenals majoor von Deering, behan deld zouden worden. Daar de gestelde ter mijn zonder antwoord van de Fransche re geering verstreken is, is de represaille maatregel in werking getreden. Zij zal eerst weder worden opgeheven, wanneer majoor von Deering naar het officierskamp terugge bracht is. Petersburg, 10 Juli. (Havas). Het congres van raden van arbeiders en solda ten uit geheel Rusland is geëindigd. Vóór de sluiting van het congres heeft de voor zitter, Tsjeidse, eene rede gehouden, waarin hij zeide dat de aandacht die aan het con gres gewijd was, door het heele land en de geheele wereld, het bewijs levert dat zijne besluiten geen ijdele klanken zullen blijken te zijn. maar dat zij praktische en hoogst be langrijke gevolgen zullen hebben. De voor zitter heeft de gedelegeerden uitgenoodigd de dappere soldaten van de revolutie toe te juichen, die op dit oogenbliek hun leven voor Rusland geven. Het congres stemde geestdriftig in met deze woorden van den president, waarna de gedelegeerden de zoal verlieten onder het zingen van de Marseillaise." Weenen, 10 Juli. (W. B.) Volgens het Neue Wiener Tagblatt kreeg de afge vaardigde Nicolai ridder von Wassilko via Stockholm van den Ukrainischen sociaal revolutionairen raad een telegram, inhou dende dat de Ukrain^chen centrale raad in Kiew de zelfstandige Ukrainische repu bliek heeft uitgeroepen en zich heeft gecon stitueerd als Ukrainische regeering. Voor- loopig zullen er beheerders worden aange steld voor de departementen van oorlog en marine, justitie, financiën en buitenlandsche zaken. In eene proclamatie aan de bevolking wordt medegedeeld, dat de belastingen van nu af enkel voor de nieuwe Ukrainische re geering moeten worden opgebracht. Londen, lOJuli. (R Het bestuur van de Labour party heeft hare vertegenwoordi gers in de Engelsche afdeeling van het in ternationale socialistische 'bureau* opgedra gen te stemmen ten gunste der bijeenroe ping van eene conferentie van socialisten uif de geallieerde landen Washington, 10 Juli. (R.) Wilson heeft eene proclamatie uitgevaardigd, waar bij de geheele landweer van het land mei ingang van 5 Augustus bij het leger wordf overgebracht en voor den werkelijken dienst onder de wapenen wordt geroepen. Bern, 10 Juli. (W.-B.). Tengevolge van de katoenkrisis staan, volgens de Man chester Guardian, 20 25 pet. van de spin nerijen in Lancashire stil. Om gepaste maat regelen te kunnen nemen, heeft de nieuw ingestelde katoencontrolecommissie formu lieren uitgezonden, teneinde zekerheid te bekomen over de bij de verschillende spin nerijen aanwezige voorraden ruwe katoen en over hun wekelijksch verbruik. Hoe pes simistisch de toestand beoordeeld wordt, blijkt uit het feit. dot eenige spinnerijen reeds het bedrijf geheel hebben stilgezet, zonder de uitkomsten van dit onderzoek al te wachten. Peking, 10 Juli. (R.) De toestand ver keert in een volkomen stilstand. De troepen van Changhsun zijn allen in de hoofdstad, die is ingesloten. Verspreide Berlohten. Maximilian Harden Naar het Berliner Tageblatt verneemt, is Maximilian Horden op grond van de wet tot het verleencn von hulpdienst als schrijver in dienst gesteld. Zijn Zukunft is, gelijk' reeds gemeld, voor den heelen duur van den oorlog verbodep Staten-Oeneraal. Nota betreflemlo ilc Belgische vluchtelingen De minister van Binncnlandsche Zaken heeft aan dc Tweede Kamer doen toekomen een oven* zicht van hetgeen de Regeering sinds het begin van den oorlog tot dusver heeft verricht en be kostigd ten bate van de naar hier uitgeweken en op andere wijze hier te lande aangekomen Belgen. Deze nota strekt ter voldoening aan de vraag, gedaan door den heer Knobel en sluit zich zoo na mogelijk aan bij de op 5 Augustus T9I5 in gediende nota. De minister deelt uitvoerig mede, wat sedert de eerste dagen na den invnl der Duitschers in België en de daarop gevolgde vlucht noar ons land door de Regeering is verricht, hoe duizen den en honderd-duizenden no den vol van Ant werpen over onze grens kwamen, hoe allengs de vluchtoorden zijn ontstaan en op welke wij ze de vluchtelingen werden gehuisvest. Het grootste medelijden hebben altijd zij die niet helpen kunnen. Roman van Helene Dickmar. Geautoriseerde vertaling uit het Noorsch door A. M. VAN DER LINDEN-VAN EDEN. 43 Na een lange poos kwam er een brief, ge- êchreven maar telkens afgebroken. De reden van zijn zwijgen was, dat het nu zeer "druk in huis was. Ragnbild was thuis geko men, en had haar Zweedsehe vriendin meege bracht. Er moesten allerlei tochtjes georgani seerd en voor vermakelijkheden worden ge zorgd. Zelf had hij niet altijd lijd om mee te gaan, maar hij wilde zich toch niet aanstellen «ls een lompen beer! Daarbij kwam dat zij dikwijls dinertjes gaven. Verleden op een avond hadden zij zoowaar gedanstI Ellen moest hem nu maar voorstellen als een echten cavalier! Maar het ergste was, dat dit alles *ijn nachtrust stoorde." Maar Ellen begreep, niettegenstaande den opgtwekten toon, waarop hij probeerde te schrijven, dat hij vermoeid en gedrukt was. Het laatste gedeelte van den dicht beschre ien brief luidde aldus: „M*ar van avond zit-ik hier alleen. Het is ■oo stil in huis. De kinderen zijn naar bed en de dames naar den schouwburg. Ik steek mijn lamp aan en zet er een kap overheen, waar door de geheele kamer er warm en gezellig uitziet. Dan haal ik den leunstoel dichter naar mijne en stel ik mij voor dat jij daar zit! Het is, alsof ik je nabijheid voel en je groote, ernstige oogen mij aanzien. Zoo zalen wij te praten, niet waar? Dat is nu al lang gele den. De dag is zoo onbegrijpelijk triest en stil geweest, een echte Octoberdag. Toen ik van morgen naar de stad ging, liep ik over een tapijt van verdord, vochtig loof. Somtijds kon ik het geluid van mijn eigen voetstappen niet hooren. En over mijn hoofd vielen de laatste bladeren van de bijna kale takken, één voor één, langzaam, stil, onhoorbaar! Het deed denken aan het strooien, van bloemen over een lijkbaar. Onwillekeurig ging ik langzamer loopen. Het was de stilte, de absolute stilte van den herfst, alsof een dagwerk is afgedaan, waarop geen drukken morgen volgt" maar dat slechts slaap cn nacht voorspelt dc laag hangende hemel de vochtige lucht de dunne nevelsluier, die alle omtrekken uit- wischte. Alles W2S plechtig en drukkend. Het was mij plotseling of ik geheel alleen was, omgeven door het leed der wereld. En dc natuur fluisterde mij haar groote geheime ge dachten in het oor dat ik nu mee liep om de vreugde en de zon naar het graf te verge zellen...' Je ziet, mijn stemming was niet rooskleurig. Ik was den avond te voren ook op een groole soirée bij Richard geweest en ik had een slechten nacht gehad. Dan zijn de werklust en de stemming den volgenden dag niet op hun best. De menschen waren echter zeer beminnne- lijk voor mij. Enkelen ten minste. Mijn uit gever en ik hebben besloten om een deel van de Deensche en Duitsche critiek van mijn boek openbaar te maken zeer vleiende cri- tieken van de beste bladen en tijdschriften. Zoo iels werkt altijd sterk op zwakke zielen! Er waren er verscheidene, die naar mij toe kwamen om mij geluk te wenschen en dat juist zij, die zich vroeger nooit verwaardigd hadden over mijn letterkundigen arbeid ie spreken. Apropos ik vind het vervelend, dat ik je deze uilknipsels, die ik nu hier insluit, niet terstond heb kunnen toezenden. Maar zooals ik zei zij moesten eerst gebruikt worden. (Humbug). Intusschen zal het je verheugen tc zien, dat „In het licht van het groole men- schenleven"- waardecring vindt en dat het boek warm wordt aanbevolen vooral aan leeraars en aan jonge menschen WgJt kan ik meer verlangen? Je ziel. je krijgt ook deel in den lof over je mooie vertaling die je zeer zeker verdient Ik vrees dat ik je er niet eens voor bedankt heb?" Eenige weken later schreef hij: „mijn nieuwe artikelen doen hun werking, je zult uib-dc couranten zien, dat ik bovendien voor een gevaarlijk ijian word aan gezien! Natuurlijk! Ik wist hel immers. En de aanvallen zijn dezelfde Ik zou alleen maar wenschen, dat de vorm niet zoo grof was Wonderlijk evenwel hebben deze openlijke aanvallen geen macht mij zooveel inwendige 'pijn te veroorzaken, als die van mijn vrienden en bekenden dit kunnen doen. Want deze laalslen hebben een hoe zal ik hel noemen zoo'n Wonderlijke geheimzinnige manier om in hun schulp te kruipen. Een goed te pas gebracht zwijgen een klein, schijnbaar onopzettelijk woord daarheen geworpen.»- De loon der volgende brieven was somber cn bitter. Soms waren het slechts afgebroken, onafgemaakte stukken of kleine, losse blaad jes, waarop hij een gedachte had neergeschre ven of een indruk, een stemming die hij haar schrijvende weergaf. Deze kleine, losse papieren ontving Ellen altijd met een zekeren eerbied als de on middellijke openbaringen van een vurig ge moed, die haar werden toevertrouwd. ,Necn, ik weet het nu ik vopl mij niet meer thuis onder dc menschen! Het is alsof zij een andere taal spreken, op een andere wereld dan ik leven! Wat ik groot noem, vin den zij gering Wat ik gebrekkig noem, noe men zij volmaakt. Wanneer ik mijn handen wring bij de gedachte aan de verborgen ellen de van liet menschenleven dan maken zij er een grap van of spotten er mee, wanneer zij er al iets van begrijpen. Ik vind het leven hard, gruwzaam, het doet mij denken aan een raadselachligcn strijd met machines, die met hun zware wielen onver biddelijk onze lotgevallen bedreigen ons verpletteren verminken onbruikbaar makei?: Allerwcgc ontdekt ons oog hun onver droten werkzaamheid cn de meeste men schen kruipen als arme, verminkte wezens naar het doel van hun laatste reis den dood! Zelfs dan zijn de omstandigheden niet ge lijk. Beroof iemand»van een arm of een been, terslond verkrijgt hij eenig recht op sympa thie, ja. op toegevendheid. Ilij mag zeggen Zie hier, ik heb immers slechts dit ééne been, deze ééne arm. van mij kan toch geen volledige arbeid worden verlangd. Maar laat datzelfde marteltuig op onhoorbare wijze de inwendige levensblijheid bij iemand vermoor* den, een levensvreugde, die, al komt zij mis schien voort uit een op zich zelve geringe en. onnaspeurlijke bron, toch geworden was tot een levende springveer vap zijn bestaan dan is er helaas niemand, die dc behulpzame band biedt. „Maar toch de groote wet staat boven ons allen, de groote belofte dat alles moet dienen: tot ons best, wanneer wij God liefhebben... En: daarom, wee ons, wanneer wij onder den onbarmhartigen druk van dc machine uit onze verborgen smart niet iel? behouden vatf den rijksten inhoud van ons zieleleven oot moedigheid het geloof aan de liefde!" En toch wil ik niet sterven! Ondanks alles heb ik het leven lief met al zijn jacht en onrust maar ook met de zon, dc kleuren, dc hoop. dc schoonheid het liefdegeluk, dat het biedt de liefdediensten, die 't zoo rijk maken! Alles wat is, alles, het ruime, diepe, warme ademhalen van de schepping! Ik las onlangs in Lenau's Faust herinner je deze woorden nog: ,.So lang dein Loos auf Erden ist au wallen, das Land der Sehnsucht ist die Erdc nur." 1 En dan zou d i t het einddoel van ons leven zijn? Neen, ik geloof in alle dingen aaa wederoprichting! Ik boor het als een kreet door alle werel den, slechts dit ééne woord: Liefde, de liefd« welke de Apostel noemt „de koninklijke wet* Ik dank God er voor dat Ilij den mcnschein zoon op aarde heeft gezonden. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1