toewijding.
„DE EEMLANDER".
Dinsdag 24 Juli 1917.
BUITENLAND.
N° 20.
16" Jaargang.
De Handelsavondschool.
FEUILLETON.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
MARIE VAN VERSENDAAL.
rioofdredactle: Mr D j VAN SCHAARDENBURG.
Uitgevers: VALKHOFF 8» Co,
abonnementsprijs
Per 8 maanden vooi Ameretoortf
Idem franco per post
Per week (met gratis verzekering tegen ongelukken) - 14.
Afzonderllike nummers.
TYekeliiksoh biiroegsel „D« BóUandtéhf Huijtvrottw (onder
redactie van Thérè». Hoven) per 8 mnd. «O cta.
■W.kelijtfflsh byvoegs.1 WtrMrecut" per 8 mnd. 58 ets.
Bureau: UTRECHTSCHESTRAAT 46.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1—5 regelsf 0.80*
Elke regel oieorM a «0.15,
Dienstaanbiedingen 1—5 regels.. M M 0.30<
Grooie letters naar plaatsruimte.
Voor handel en bedrijf bestaan zeer voordeolige bepahugoo
tot het herhaald adverteoreu in dit Blad, bij abonnement»
Eone oirculairo, bevattonde de voorwaarden, wordt op
aanvraag toogerondou.
De enkele genoodigden, die Zaterdag 14
September 1012 in het voormalige effecten
kantoor der firma Lamaison en Bouwer ge
tuige waren van de opening der Middelbare
Handelsdagschool zullen ongetwijfeld niet
yermoed hebben, dat deze inrichting zich
aóó sterk zou uitbreiden, als thans het geval
is.
In 1912 begonnen met 35 leerlingen, was
dit aantal op 1 September 1916 gestegen
tot 150, terwijl voor den cursus 1917/18
niet minder dan 100 meisjes en jongens
werden ingeschreven, waarvan er slechts
70 konden geplaatst worden. Gedurende
de 5 jaren van haar bestaan heeft de Han
delsdagschool reeds 54 leerlingen aan de
gemeenschap afgeleverd, waarvan niet wei
nigen zich een goede positie in de maat
schappij hebben verworven.
Het Bestuur der Vereeniging „Handels
school voor Amersfoort en Omstreken" kan
dan ook met groote voldoening op zijn werk
peerzien.
Doch het Bestuur heeft met de exploitatie
eener Handelsdagschool zijn taak niet als
geëindigd beschouwd. Het heeft de noodza
kelijkheid ingezien, om een inrichting in het
leven te roepen voor die breede schare van
materieel minder bevoorrechten, die over
dag werken moeien op kantoor, in magazijn
of bedrijf, omdat hun ouders de middelen
missen, om hen dagonderwijs te doen genie
ten. Juist die weinig bevoorrechten moeten
gebracht worden in de allerbeste conditie.
Wat onder hen leeft aan liefde tot studie,
aan geestkracht om zich op te werken, aan
belangstelling voor de vragen van den dag
op handelsgebied, moet worden beschermd,
verzorgd en opgekweekt. Aan die allen,
welke voelen, dat ze boekhouden en rekenen
moeten kennen, hun moedertaal zuiver moe
ten kunnen schrijven en de beginselen van
een of meer der moderne talen moeten
machtig zijn om een betere positie te krij
gen, om hun werk beter te begrijpen, om
moeilijker opdrachten te leeren volbrengen
voor hun dagelijksohen arbeid, reikt het Be
stuur thans de hand.
Ook in Amersfoort zijn nog zooveel jon
gelui, die" hun avonduren op de straat door
brengen; thans wordt een gelegenheid ge
opend, die de verveling- bestrijdt, slechte
eigenschappen en gewoonten doodt en van
hen kan maken andere menschen, met nieu
we "idealen. Voor di* jongens en meisjes is
de Handelsavondschool met 3-jarigen cur
sus, welke met steun van Rijk, Provincie en
Gemeente op 15 September zal geopend
worden. Daarom is deze school ook van zoo
groot sociaal belang.
Aan de Handelsavondschool zal onderwijs
worden gegeven in:
a. Nederlandsche taal en corresponden
tie,
b. Boekhouden (enkel en dubbel),
c. Handelsrekenen,
d. Algemeene handelskennis en Recht,
e. Fransche taal en correspondentie,
f. Duitsche tr 1 en correspondentie,
g. Engelsche taal en correspondentie,
h. Stenografie,
i. Machineschrijven,
gedurende vier avonden per week in het ge
bouw der Handelsdagschool, Koestraat, ver
moedelijk van 79.30.
De leerlingen zijn in elke klasse verplicht
het onderwijs in alle daar onderwezen vak
ken te volgen met uitzondering vpn die on
der e, f en g. Zij mogen met goedvinden
van den directeur bovendien naar keuze de
lessen volgen in hoogstens twee der mo
derne talen.
Het schoolgeld wordt berekend naar
draagkracht, terwijl kinderen van onvermo-
genden kosteloos geplaatst kunnen worden.
Tot de eerste klasse worden slechts zij
toegelaten, die een bewijs kunnen overleg
gen van het hoofd hunner school, dat zij het
lager onderwijs met vrucht hebben gevolgd,
den leeftijd van dertien jaar hebben bereikt
en een eenvoudig examen met gunstig ge
volg hebben afgelegd.
Ten slotte nog een dringend verzoek aan
onze Amersfoortsche werkgevers: geeft Uw
bedienden gelegenheid deze lessen te vol-
genf Geen Rijksverslag over het Handels
onderwijs verschijnt, of er wordt de klacht
in geuit, dat de resultaten van het avond-
handelsonderwijs zooveel beter zouden zijn,
indien de leerlingen door een gunstiger re
geling van den werktijd op kantoren,
bureaux, enz. over meer vrijen tijd konden
beschikken.
In verband hiermede is dan ook van ver
schillende zijden de wenschelijkheid uitge
sproken, om in het „Wetsontwerp tot rege
ling van het Vakonderwijs" thans bij de
Tweede Kamer aanhangig waaronder ook
het Handelsonderwijs is gerangschikt, voor
schriften op te némen, volgens welke ieder,
die cursussen wil bijwonen, minstens 2 -uur
vóór den aanvang daarvan vrij heeft, en de
patroons verplicht worden het bezoek van
deze cursusssen zooveel mogelijk te bevor
deren.
Vooral bij onze Oostelijke buren is het
handelsonderwijs op deze wijze geregeld;
daar wordt reeds aan de werkgevers de ver
plichting opgelegd hun bedienden in staat
te stellen, met verkorting van den arbeids
dag op het kantoor, de lessen bij te wonen,
in verschillende landen is van regeerings-
wege het bezoek tot het 18e jaar zelfs ver
plichtend gesteld.
Bij ons bestaat, helaas!, deze „leerplicht"
nog niet.
Wanneer echter ouders, werkgevers en
school samenwerken, dan' kan het niet an
ders of Amersfoort krijgt met 15 September
een school, welke rijke vruchten zal afwer
pen voor het jonge geslacht, in het bijzon
der voor hen, die reeds in een administra
tieve betrekking werkzaam, tot heden een
onderwijsinrichting misten, welke hen kan
voorlichten en steunen in hun bestaans-
strijd.
J. PEPER,
Directeur 3-j. Handelsavondschool.
De oorlog,
In Oost-Galicië is Tarnopol aan de Sereth
bezet door de Duitsch-Oostenrijke troepen,
die daarmee gekomen zijn tot 20 K.M. van
de Russische grens. Bij den terugtocht van
de Russen in 1915 was Tarnopol in Russi
sche handen gebleven, die zich sints dien
daar steeds hadden gehandhaafd. De voor-
voorwaartsche beweging van de strijdmacht
der centralen houdt aan en plant zich ook
over naar het gebied ten zuiden van de
Dnjestr tot aan de Karpathen toe, waar de
Russen overal hunne stellingen ontruimen.
De vooruitgang van de centralen is minder
te wijten aan hun eigen werk dan aan de
steeds meer onder de Russische troepen
veld winnende bandeloosheid; in het eigen
bericht van den Russischen generalen staf
wordt er over geklaagd, dat de troepen elke
gehoorzaamheid aan de bevelen van hunne
chefs weigeren.
In het westen had de strijd het gewone
karakter, zonder een van de partijen voor
deel te brengen.
B e r 1 ij n, 2 3 Juli. (K. N.) De Lokalan-
zeiger verneemt, dat Helfferich als staats
secretaris van binnenlandsche zaken waar
schijnlijk zal aftreden en mogelijk als vice-
kanselier zonder portefeuille den rijkskan
selier ter zijde zal staan. De splitsing van
het ministerie van binnenlandsche zaken in
een departement van arbeid en een depar
tement van handel is, blijkens informatiën
van de Korr. Norden, een beklonken zaak.
Minstens één der nieuwe departementen
zal als staatssecretaris een leidend persoon
uit het parlement als hoofd krijgen. Staats
secretaris Zimmermann zal geen diplomatie
ke betrekking meer-.»anvaarden, doch ter
wille van zijn gezondheid rust houden. Als
zijn opvolger worden voor en na genoemd
dr. Von Kuehlmann en graat Rantzau. In
de Degnsche hoofdstad wordt graaf Bern-
storff genoemd. Graaf Roedem zal, naar
verluidt, aanblijven.
B e r 1 ij n, 23 Juli. (W. B.) Naar ver
schillende bladen melden, heeft de algemee
ne districtsvergadering van de sociaal-de
mocratische kiesvereenigingen uit het
Groot-Berlijner kiesdistrict, Teltow, Biskow,
Storkow en Charlottenburg zich gisteren be
zig gehouden met de quaestie van het „hof-
bezoek" en de intrede van sociaal-democra
ten in de regeering. Niettegenstaande van
één kant aangedrongen werd op het schen
ken van aandacht aan de onafhankelijke so
cialisten, deed een ander spreker uitkomen,
dat, indien de sociaal-democraten gevolg
gaven aan de uitnoodiging van het rijksde
partement van binnenlandsche zaken en de
Keizer aan deze besprekingen zou deel
nemen, dit nog geen schending der soci
aal-democratische grondbeginselen betee-
kende. Zoo had ook de partijgenoot dr.
David zeer correct gehandeld, toen hij* aan
de uitnoodiging van den kroonprins gehoor
had verleend. De sociaal-democratie is een
revolutionnaire partij. Zij behoort derhalve
ook, wanneer daartoe veranderde omstandig
heden dringen, in haren eigen kring revolu-
tionnair te werk te gaan en met oude tradi
ties te breken. Dit zal echter ook noodzake
lijk worden wanneer sociaal-democraten tot
de regeering zullen worden uitgenoodigd,
om daarin als staatssecretaris of minister zit
ting te nemen en zij die ambten zullen aan
vaarden.
Berlijn,- 2 3 Juli. (K. N.) De Korr.
Norden verneemt in welingelichte parlemen
taire kringen, dat als resultaat der debatten
in den rijksdag, zoomede der besprekingen
in de laatste dagen tusschen de partijen on
derling vaststaat, dat alle partijen, uitge
zonderd de in alle dingen een afwijzende
houding aannemende onafhankelijke sociaal
democraten, op het standpunt staan om den
onbeperkten duikbootoorlog met alle kracht
voort te zetten, aangezien de successen alle
verwachtingen overtreffen en dit middel
heeft bewezen het vruchtdragendst te zijn,
om de oorlogvoering van den tegenstander
gevoelig te verlammen.
Washington, 24 April. (R.) Over
de regeling van de scheepsvrachten tusschen
de Vereenigde Staten en de geallieerde
landen is in beginsel overeenstemming ver
kregen tusschen Groot-Brittannië, Italië,
Frankrijk en de Vereenigde Staten. Er
wordt nu onderhandeld tusschen de betrok
ken autoriteiten om deze regeling in prak
tijk te brengen, zoodat de tegenwoordige de
scheepvaart werende vrachtprijzen kunnen
worden verminderd. De regeling zal waar
schijnlijk door Japan gesteund worden.
Washington, 2 4 Juli. (RDoor
nieuwe leeningen van 75 millioen dollars
aan Rusland en en 60 millioen aan Frank
rijk is het totaal van de voorschotten aan
de geallieerden in drie maanden gebracht
op 1523 millioen.
In eene vereenigde zitting van den sol
daten- en arbeidersraad en den boerenroad
te Petersburg is een besluit genomen, dat
het land en de revolutie in gevaar verklaart,
de voorloopige regeering uitToept tot regee
ring voor de veiligheid van de revolutie en
haar onbeperkte volmacht verleent voor den
strijd tot het uiterste tegen de contra-revolu
tie en de anarchie.
Warschau, 2 3 Juli. (W. B.) De
voorloopige staatsraad van het koninkrijk
Polen heeft zich in zake de organisatie van
het Poolsche leger tot de Poolsche bevol
king gewend.
De staatsraad wijst er in de eerste plaats
op, dat van het begin af als leidend begin
sel is aangenomen, dat de opbouw von Po
len op den grondslag van een nationaal le
ger moet berusten en de Poolsche legioe
nen het kader van dat leger moeten vor
men.
Vervolgens wordt een overzicht gegeven
van de ontwikkeling van het leger-vraag-
stuk. De legioenen zijn onder commando
van generaal Beseier gesteld. Het eedsfor
mulier is definitief door den staatsraad vast
gesteld; de centrale mogendheden hebben
zich er mee vereenigd.
In politiek opzicht is de staatsraad dö
hoogste nationale instantie, die thans het
eenige erkende vertegenwoordigende li
chaam van den Poolschen staat uitmaakt.
Voorts wijst de staatsraad er op, dat hij,
om de vorming van het toekomstige Pool
sche leger niet in gevaar te brengen, on
der de huidige omstandigheden de eerste
kiem voor het eigen leger niet in den maal
stroom van den strijd zal werpen; hij ver
klaart echter uitdrukkelijk zijn arbeid tot
vorming van een nationaal leger en een na
tionale regeering tezullen voortzetten.
Ten slotte verklaart de staatsraad, dat het
Poolsche volk een vredelievende factor v.il
zijn, welks arbeid op de beëindiging van den
oorlog gericht is.
N e w-Y o r k, 2 3 J u 1 i. (Huvas). De secre
taris van Oorlog heeft de regeling goedge
keurd, waarbij hel leger der Vereenigde
Staten wordt ingedeeld in geregelde troe
pen, landweer en landstorm. De regimenten
der geregelde troepen worden genummerd
van 1 tot 100, die van de nationale garde
van 101 tot 300, die van het nationale leger
301 enz.
Washington, 2 3 Juli. (Havas.) De
Senaat heeft het wetsontwerp, dat 640 mil
lioen dollar vc den vliegdienst beschik
baar stelt, goedgekeurd. Het ontwerp is
thans aan het oordeel van den president
onderworpen.
Verder heeft de Senaat inet 81 tegen 6
stemmen het wetsontwerp op de contróle
der levensmiddelen aangenomen; de tekst
verschilt van het regeeringsontwerp, dat de
Kamer een ma^nd geleden aannam, maar
geeft president Wilson uitgebreide volmach
ten om de levensmiddelen, het veevoeder en
de brandstoffen te regelen.
Londen, 23 Juli. (R.) In het Lager
huis fs bij de behandeling van een wetsont
werp op de korenproductie, een voorstel om
het minimum-loon der landarbeiders van 25
shillings per week, zooals in het wetsont
werp was voorgesteld, tot 30 shillings te
verhoogen, met 301 tegen 162 stemmen
verworpen.
De regeering had de kwestie van vertrou
wen gesteld.
L o n d e n, 2 2 J u 1 i. (R.) Kennedy Jones,
de afgetreden controleur voor voedingsaon-
gelegenheden, die zulke uitstekende econo
mische maatregelen genomen heeft, ver
klaarde in een interview aan een medewer
ker van de Observer het volgende: Het is
thans zeker, dat wij in staat zullen zijn het
nieuwe oogstjaar in midden-September in
te treden met een korenvoorraad, voldoende
voor 6 7 maanden. Dit, samen met de
groote aardappelenvoorraden, die reeds aan
de markt komen, maakt voor ons de voe
dingskwestie voor het volgende jaar tot een
kwestie van weersgesteldheid. Wij zullen na
tuurlijk in staat zijn om in den loop van
12 maanden voor 5 maanden levensmidde
len in te voeren. Zelfs als het vernielen van
De Lof komt als men geleerd heeft er g-een
(vaarde meer aan te hechten.
Roman
van
Ivaramali.
•AVaarachlig, hoor. Hij heeft je herhaalde
malen in mijn bijzijn een „capital fellow" ge
noemd. en eens zelfs liet hij zich over je uit,
dat; je een -„brilliant scholar" was."
„Kom, werkelijk?" Willem lachte ongeloo-
Ylg
„Dp mijn woord. lit zou maar 's een kansie
Vlagen. 1
•Nu, ik zai x zien. Ik zal morgen de' ouwe'
heer eens polsen. Ik zal als ik hem werkelijk
gunslig gezind vind, hem voorstellen op zijn
thuisreis Leiden aan te doen, vanwege de
merkwaardigheid natuurlijk. Daar zal ik dan
hijsschien wel mijn slag kunnen slaan. 01
anders gebeurt dal later wel - als 't gebeurt.
ben niet zoo heel gebakerd als jij, mijn
.waarde."
Zoo waren beide vrienden dien avond in
een gelukkige stemming, de een in hel voor-
iiitzmht van de goede daad, die hij zich ver
beeldde geheel belangeloos te zullen vcrricli-
en, de ander in de hoop op een huwelijk met
een c cinnelijk, aanzienlijk en rijk meisje en
volkomen bewust van al t egoïstische zijner
bespiegelingen»
Ze sgheidden, vrij laat in den nacht, met
een krachtigen handdruk en elkaar welslagen
wenschend, Theo in zulk een opgewonden
geestestoestand, dat hij in de eerste paar
uren niet kon slapen, Willem doodkalm zijn
plannetjes overwegend, maar niet voornemens
er een oogenblik van zijn slaap-quanlum aan
op te offeren, wat hij dan ook niet deed.
De waardige heer Funke keek den volgen
den dag na 't ontbijt vreemd op, toen Theo
hem met een heel ernstig gezicht kwam vra
gen, of hij een oogenblik onder vier oogen
met hem spreken mocht. Hij vreesde al, dat
de jonge man hem had willen mededeelcn,
dat hij zijn rekening niet kon betalen, toen
zijn gezicht opklaard'e na diens eerste woor
den:
„Mijnheer Funke, ik wilde u spreken over
een hoogst ernstige zaak, die mejuffrouw uw
dochter aangaat."
Een huwelijksaanzoek... niet kwaad, dacht
vader Funke. „Mijn dochter?" vroeg hij heel
onnoozel.
„Ja, juffrouw Elsa. U weet, hoe- ze verzot
is op lectuur en studie."
„Ja, ja, dat weet ik: veel te veel... Waar
moet dat heen? dacht Funke, wiens stemming
minder rooskleurig werd.
„Nu, die goede aanleg, moet ontwikkeld
worden. Het zou hcusch jammer zijn, als dat
niet gebeurde. Uw dochter moet op een goede
school studeeren."
„Wat zegt u?" De goede Funke begreep er
niets meer van: Wat had die jonge snuiter
daarmee te maken?
„Wel, de juffrouw m-oet zien op een goede
school le komen, zeg ik. U moet een dame van
haar maken."
„Maar... mag ik 's vragen, waarom u me
dal alles zegt?1'
Theo keek een weinig verbluft en kleurde,
't Duurde een poosje, voordat hij antwoordde:
„Mijnheer Funke, u heeft gelijk. U heeft alle
recht me van bemoeizucht* te beschuldigen,
zoolang ik u niets verders omtrent de zaak
zeg. Inderdaad voel ik veel belangstelling
voor uw dochter..."
„Zoo, mijnheer."
„Ja, zelfs zooveel, dat ik me gaarne zou
belasten met de voornaamste kosten van haar
verdere opvoeding. Ik weet, dal u moeilijk
daarin zou kunnen voorzien, al ben ik ook
overtuigd, dat u veel voor uw dochter over
heeft." N
Funke antwoordde niet, maar was zeer
nieuwsgierig.
„Ziel u, ik geloof, dal juffrouw Elsa in een
paar jaar een ontwikkelde jonge dame zal
zijn, en dan'gemakkelijk een goede betrek
king bij een nette familie zou kunnen krijgen.
Of ze zou dan onderwijzeres kunnen worden.
Ik. heb veel relaties in Holland, ook in de
ondejc-wjjswcrcld, en zou zeker veel voor haar
kunnen doen."
„U zou liaar dus in Holland op school wil
len laten leggen?"
„Neen, mijn idee was in Luxemburg. Ik
weet te Dreikirch «en uitstekende kostschool.
Als ze daar behoorlijk afgestudeerd is, kan ze
in Holland komen, waar ik haar om te begin
nen bij mijn eigen familie zal inlroduceeren."
„Veel eer, Ilerr Doktor. Maar..."
Theo liet hem niet uitspreken.
„Kom, mijnheer Funke, geen maar. U doet
uw dochter een grooten dienst of. beter, u
maakt haar gelukkig, dat weet ik zeker. Vraag
u 't haar zelf eens, of 'l niet zoo is. Laat 't van
haar afhangen .Zeg haar wat ik met u be
sproken heb.''
„Ze weet er toch nog niets van?" vroeg
Funke ongerust.
„Niels. Ik heb cr geen wooj d over gerept.
Belooft u me, haar de zaak bloot te léggen, en
toe tc stemmen, als mijn voorstel haar aan
staat? Als u toestemt, vertrek ik morgen of
overmorgen met mijn vriend Berends naar
Luxemburg, regel daar 'l een en ander, en
zal u daar met uw dochter afwachten."
„U heeft wel haast... Maar, wacht, ik zal
mijn dochter maar dadelijk roepen. Ze is ach
ter bij de duiven. Waarom zou ik cr langer
mee wachten?"
'I Was den braven Funke in de gedachten
gekomen, hoe de aanneming van 'l voorstel
van den jongen Herr Doktor liem van veel
zorg ontslaan zou. Die Elsa was zoo'n zon
derling kindl Wat mocsl cr van haar terecht
komen, als ze 1c Klausenhain ibleef? Geen
Klauscnhainschc jonge man zou haar tot
vrouw durven vragen Ze keken le veel légen
haar op. En zoo was hij van veel getob af, en
kon nog den schijn .aannemen van een vader,
die geen opofferingen ontziel, om 't geluk
van zijn kind te verzekeren. Bovendien deed
hij den Ifcrr Doktor een genoegen wie
weel hoe een stuivertje nog eens rollen kon
en best mogelijk, dat ook Elsa ten hoogste
voldaan zou zijn over zijn besluit.
Vader Funke verwijderde zich dus uit de
zijkamer, waarin hij zich met den jongen
Holland-er bevond, cn kwam een oogenblik
later met Elsa binnen. Deze had dadelijk be
grepen, waarom zc geroepen was: wat kon
haar vader met den knappen vreemdeling
anders besproken hebben dan haar toekomst,
nu zij bij hen ontboden werd?
„Kom 's hier, mijn kind," begon de oude
heer. „~dc Ilerr Doktor heeft me over je ge
sproken... Ilïi stelt veel belang in je."
Elsa slaat de oogen neer. Ze voelt zich zon
derling te moede. Ze weet, dat het beslissende
oogenblik voor haar gekomen is.
„Jc moet dat op prijs stellen, kind, weet jc
dat wel?"
Elsa knikt: natuurlijk doet zc dat... Op prijs
stellen! Zc stelt er haar gansche" geluk inl
„Mijnheer Van Klarcnbeek is een invloed*
rijk, aanzienlijk man, en een geleerd man. Hij
stelt veel belang in je... Ja, ja," Funko
knikt allerdeftigst en beweegt majcstalisch'
zijn rechterhand, om de uitdrukking zijner
woorden le versterken. „Veel belang, zeg ik
je, zooveel, dat hij veel voor je doen wil."
Vader Funke zwijgt even, cn ziet zijn doch*
ter aan, als om de uitwerking zijner toespraak
op haar gelaat na te gaan Elsa lK?anlwoordt
zijn blik, thans volkomen kalm, cn zegt met
een glans van rustig geluk in haar mooie
oogen:
„Ik zal 't met erkentelijkheid aannemen,
vader."
Funke kijkt verwonderd naar den jongen
geleerde. Maar ook deze begrijpt niets van
Elsa's grooie bereidwilligheid.
„Je weet niet eens nog. wat ik eigenlijk be
doel!" roept de hotelhouder, ccnigszini
wantrouwend uil.
Zou 't toch afgesproken werk zijn? denkt
hij een oogenblik.
(Wordt vervolgd.J
