JOH. BOTTINGA
Vrijzinnigen!
School- M Kerknieuw*.
bij de geoefende manschappen hebben'aan
gesloten.
Dinsdag bracht de opperbevelhebber van
land- en zeemacht, generaal Snijders, ver
gezeld ven dén inspecteur van den land
storm/luitenant-generaal Neeteson, een be
zoek aan het kamp en volgde de oefeningen,
welke voor dien dag bestonden uit een
marsch van ongeveer 36 KM. in de rich
ting van nispeet naar Hierden en den Sta-
kenberg, ten einde zich in verband met den
veronderstelden oorlogstoestand meester te
maken v&n Nunspeet en Elspeet. De drie
compagnieën infanterie en twee secties
(wielrijders, welke deze opdracht trachtten
uit te voeren hadden als tegenpartij een
compagnie infanterie en een sectie wielrij
ders! De oefening verliep geheel volgens het
vastgestelde program. Zijne Excellentie de
generaal Snijders betuigde zijne bijzondere
tevredenheid over de houding van den troep
en de uitvoering der bewegingen en bezocht
ven'olgens het kamp, waar de inspectie van
tenten en keuken plaats vond. Ook hier
toonde de generaal zijn ingenomenheid en
onderhield hij zich met de officieren en man
schappen op zeer wel willenden toon. Den
reserve-kapitein J. W. Klein, kampcomman
dant, tevens leider der oefeningen, zal de
tevredenheid van den opperbevelhebber on
getwijfeld een groote voldoening zijn.
Oiis «lngeWlsseli brood.
Men schrijft ons:
Dc vanaf 25 Juni vastgestelde menging van
het brood wordt met 1 Augustus veranderd.
25 Juni bestond de bloem uit 56 inlandsche
bloem; 24 maisbloem; 20 Amerikaansch
bloem. Deze wordt nu met 1 Augustus 60
inlandsche bloem; 20 roggebloem; 10
aardappelmeel cn 10 Amerikaansch meel.
Hieruit blijkt dus, dat het Amcrikaansche meel
weer vervangen wordt door aardappelmeel,
maar daartegenover staat, dat de maisbloem
uil het wittebrood verwijderd wordt.
Voor het bruinbrood, waarvan dc samen
stelling was 70 ongebuild tarwemeel en
30 ongebuild maismcel, wordt gewijzigd in
65 tarwemeel en 35 maïsmeel.
In verband met dit hoogc maispcrccnlage voor
bruinbrood is bet wel de moeite waard de
aandacht te vestigen óp hetgeen hieromtrent
medegedeeld is in de Londen Grain, Seed
Oil Reporter van 2 Juli, waarin de schrijver,
een vroegere bewoner van Italië, mededeelt,
dat in Noord-Italië veelvuldig gebruik wordt
gemaakt van maismcel en wel gekookt, doch
niet gebakken:
„Echter is het aldaar algemeen bekend, dat
het gebruik van raaismeel, iftdien de mais
voor of tijdens de vermaling niet met groote
zorgvuldigheid wordt gedroogd, zeer vatbaar
maakt voor een ziekte, de „pellagra", die
voor een 20 tot 30 jaar de plaag was van den
Noord-Italiaanschen boerenstand.
Deze ziekte is uiterst moeilijk te stuiten, be
gint met huiduitslag, en leidt in vele geval
len tot een algeheel onwel zijn.
Het merkwaardigste is wel, dat in Zuid-
Itaiië, waar het gebruik van het maisproduct
niet inheemsch is, doch waar men zich voedt
met macaroni, vervaardigd van dc edelste
tarwe, voor bedoelde ziekte geen vatbaarheid
schijnt te bestaan.
Ongetwijfeld kan het zijn goede zijde heb-
'ben, op bovenstaande de aandacht te vestigen,
riet om ongerustheid te wekken, doch om aan
sporen tot groote voorzichtigheid en tot
iet nemen van die maatregelen, welke
Kenstig kunnen zijn om de gevolgen aan het
- noordcelkundig gebruik van het maisproduct
■\erbonden, te voorkomen. De oorzaak toch
van de ziekte moet gezocht worden in den
aard van het vochtgehalte der maïskorrels,
welk vochtgehalte, indien geen behoorlijk
droogproces aan het gebruik vooraf gaat,
schimmelvorming veroorzaakt, waardoor ge-
ïioemde ziekteverschijnselen te voorschijn
worden geroepen.
Bij de fabricage van het benoodigde ge
mengde meel, dient dus behoorlijk acht gege
ven te worden ter voorkoming van onheilen
en tot waarborg van dc volksgezondheid."
Centrale keukens.
De Directie der Vereeniging van Neder-
landsche Gemeenten heeft aan de leden (ge-
ementen) dier vereeniging de uitkomst me
degedeeld van haar onderzoek betreffende
centrale keukens.
Na mededeeling van de gemeenten, .waar
gemeentelijke centrale keukens of door bij
zondere vereenigingen al of niet met mede
werking van de gemeente centrale keukens
zijn opgericht en waar de oprichting er van
wordt voorbereidt, zegt de Directie, dat on
getwijfeld de door het Kon. Nat. Steunco-
mité's aangeboden financieele hulp, om n.l.
drie vierde deel in de kosten van oprichting
van dergelijke keukens bij te dragen, de op
richting in verscheidene gemeenten heeft
vergemakkelijkt. Ook gemeenten hebben
dien steun gevraagd. Daar meestal om
practische redenen de gemeenten zelf de op
richting ter hand nemen, mag verwacht
worden, dat ook zij gemelde hulp zullen
ontvangen.
De kosten van oprichting der keukens
loopen zeer uiteen.
Wat de inrichting der keukens betreft, al
is het verklaarbaar dat men de tijdelijke
keukens zoo min kostbaar wenscht in te
richten, toch rijst de vraag, of men voor
de bereiding van groote hoeveelheden spij
zen, .hetgeen met zooveel zorg en kennis
moet geschieden, niet beter doet aan het
keukengerei hooger eischen te stellen. Mis
lukking van de toebereiding veroorzaakt
toch onaangenaamheden, die dikwijls de ge-
heele zaak in gevaar brengen.
De prijzen der spijzen loopen bij de ex
ploitatie der gemeentelijke keukens van
u j7 Ct* per lietr uiteen- Meestal zijn zij
den kostprijs en legt dus de ge-
neente op de exploitatie toe.
Als wenken worden o.a. aangegevenalle
gedachte van philantrophie te werenin de
:ommissie ook personen uit den arbeiders
hand te benoemenen vooral vrouwen uit
en arbeidenden stand vrijwillig (eershalve)
>ij de uitreiking der spijzen hulp te doen
rerleene*, daar dit onder dien stand ver-
rouwen V*kt.
Katoen.
De Twentsche commissie, die zich naar
Engeland zou begeven, teneinde te trachten
meer katoen te krijgen, heeft op verzoek van
de Engelsche ambassade haar vertrek uit
gesteld.
Mout.
De uitvoerende commissie van de N. O.
T. deelt ons mede, dat de verschillende
brouwerijen in ons land, welke behoefte
hadden aan mout, in staat zijn gesteld mout
te betrekken uit de lading, welke was aan
gevoerd door het s.s. „Oluf Maersk", nadat
overeenstemming was verkregen met de
twee importeurs van de lading van dit schip.
In overleg met de Nijverheids-Commissie en
de N. O. T., hebben deze zich n.l. bereid
verklaard een gedeelte van deze lading ten
behoeve van de kleinere verbruikers van
mout af te staan.
Gasrantsoeneering.
Het ligt, volgens de N e d., in de bedoe
ling van de Regeering ingaande I October
voofhet geheele land uniform vast te stel
len een zeer matig gasrantsoen. De te ver
strekken hoeveelheid gas per maand zou
voor de kleine gezinnen nog ver beneden
de 25 M3. moeten liggen.
Petroleumdistributie.
De Arnhemsche Vereeniging voor Handel
en Nijverheid heeft den Minister verzocht
de distributie van petroleum te doen plaats
vinden onder de gewone distributie, zoo
dat de winkeliers de petroleum op bons ver-
koopen, opdat niet bestendigd blijve een toe-
1 stand, die de groots' llekeur mogelijk
maakt.
De economische crisis.
De Hengelosche Trijpweverij te Hengelo
is tijdelijk stop gezet wegens gebrek aan ko
len. Aan het personeel wordt het loon uit
betaald.
De zwendel in heide.
Men schrijft uit Limburg aan het H.bld.
't Wordt waarlijk meer dan hoog tijd dat er
van hoogerhand maatregelen genomen
worden tegen den windhandel die den laat-
sten tijd in afgemaaide heide wordt gedreven
omdat tengevolge daarvan vele koopers van
voederartikelen den volgenden winter ten
zeerste gedupeerd zullen worden. Immers,
't is duidelijk dat een prijs van 25 tot 35
per ÏOOO K.G. voor groene en van 50
tot 60 voor gedroogde heide niet besteed
wordt door menschen, die dat artikel als zoo
danig weer aan hun afnemers wenschen
over te doen. Zonder twijfel wordt de heide,
die tegenwoordig bij scheepsladingen
wordt weggehaald van de streken waar ze
gegroeid is, kunstmatig gedroogd en vervol
gens tot meel gemalen, waarna ze, gemengd
onder lijnmeel, koolzaadmeel en soyameel
weer onder die namen aan den man wordt
gebracht, zoodat ten slotte de koopers van
die artikelen de dupe van de historie zullen
worden. En daar ze dan het heidemeel be
talen met den prijs van bovengenoemde
meelsoorten, zijn ze wel heel erg gedupeerd:
koopen. Daarom is het plicht tegenover on
een vetgehalte van 10 tot 12 en een eiwit
gehalte van 30 tot 35 heidekruid daaren
tegen heeft een eiwitgehalte van ongeveer
0.7 %o, terwijl vet daarin slechts sporadisch
aanwezig is en de verteerbaarheid zeer veel
te wenschen overlaat? waarom het in nor
male tijden alleen maar als schapenvoer in
aanmerking komt. Nu wordt door het malen
de verteerbaarheid wel eenigszins grooter,
maar het blijft in ieder geval een zeer grove
bedriegerij om een artikel, dat niet het vijf
tigste gedeelte bezit van de voederwaarde
der goede meelsoorten, als zoodanig te ver-
koópen. Daarom is het ulicht tegenover on
ze veehouders, om het troepje gelukzoekers,
die tegenwoordig de heidestreken afreizen,
zoo duidelijk mogelijk te signaleeren en
wanneer het kan, aan hun bedrijf paal en
perk te stellen, al zou dat een „strop" zijn
voor de werklui, die ze in dienst nemenin
hun weelderoes zien ze er niets in om aan
hun maaiers een belooning van 8 tot 10
per dag uit te keeren 't kan er immers
best op overschieten voor een artikel, dat
tegen ongeveer het tienvoudige van den in
koopsprijs weer aan den'man wordt ge
bracht.
De gestrande Nederlanders.
De Stockholmsche correspondent van het
H.bld. seint: Doordat de stoomvaartdienst
tusschen Gotenburg en Rotterdam onver
wacht weder hersteld is, kunnen verschei
dene Nederlanders, die uit Zweden niet weg
konden, thans den 3en Augustus naar Ne
derland terugkeeren.
Over de grens gekomen.
Te Bocholtz (L.) zijn twee Russische krijgs
gevangenen en een Duitsch deserteur in
uniform over de grens gekomen.
Te Enschede zijn twee ontvluchte Fran-
sche krijgsgevangenen en een Rus aangeko
men.
Te Maastricht is een Russisch krijgsge
vangene aangekomen, die in de gemeente
Oud-Vroenhoven bij Wolder (Wylré) over
den draad was gekomen. Later kwamen nog
2 Duitsche deserteurs in burgerkleeding aan.
Te Maasniel zijn drie uit Duitsche krijgs
gevangenschap ontvluchte Russen over de
grens gekomen.
G r e n s-„i n c i d e n t."
Zaterdag en Zondag kwamen te Ol-
denzaal niet minder dan vier Engelsche,
één Fransche en zeven Russische krijgsge
vangenen over de grens, benevens twee
Duitsche deserteurs. Met één dier Russen
had precies op de grensscheiding een ver
makelijk voorval plaats. Juist toen hij de
grens wilde oversteken, werd hij door een
Duitschen grenswachtsoldaat vastgegrepen.
Br ontstond een worsteling. De Rus wierp
zich op den grond en lag nu met het bo
vendeel van zijn lichaam in Nederland en
met het andere gedeelte in Duitschland. Dit
Reclames.
Schooisol naar Maat
Rijlaarzen en
Rij kappen
Reparatie-Inrichting
Telefoon (59
Langestraat 32 - Amersfoort
Afd. Sport-Artikolon
Garantie-Sokkon
Reispantoffels
Platvootzolen, onz.
Wilt Gij een vooruitstrevende en de
mocratische politiek, sluit U dan aan bij
den Yrijzinnijr-Deiiioeratlsclion Rond
(min. contr. por jaar f 0.60) on abonneort U op
den Vrijziunlg-lkcniocraat (aboun. por
kwartaal f 0.50).
Voor liet lidmaatschap als voor hot abonne
ment kan men zich wonden tot
A. VAM* NJJNATTEN, c
Socr. der afd. Amersfoort.
H. v. Viandonstraat 37.
zag een Nederlandsche grenswachter. Hij
snelde den Rus ter hulp, vatte hem bij de
armen en trok. De Duitsche soldaat trok
ook, maar aan de beenen en in tegenover
gestelde richting. De Rus was daardoor in
een allesbehalve benijdenswaardige positie
gekomen. Maar de welkome hulp van den
„Ollaader" bemerkende, begon hij uit alle
macht te trappen, met het gevolg, dat de
Nederlandsche grenswacht hem buiten de
„gevaarlijke zóne" kon trekken.
(Hbld.)
Handig ingericht. Dinsdagnamid
dag kwamen te Oldenzaal twee Duitsche
deserteurs aan, die op door hen zelf vervaar
digde passen en vervoerbiljetten direct van
het front bij Atrccht ongehinderd naar
Bentheim waren gespoord. Den verderen tocht
legden ze te voet af. In uniform kwamen ze
aan, terwijl de valsche papieren nog in hun
bezit waren.
Gemeentefinanciën. Het bestuur
von de Vcreenigine van Nederlandsche Ge
meenten heeft aan de leden der vereeniging
cerigc nadere mcWcelirgen gedaan ten "ver
volge op zijn toezegging tot overweging van
qc vraag, in hoeverre het door de commissie
von advies inzake de wetsontwerpen tot herzie
ning van de financieele verhouding tusschen hrt
Rijk en de gemeenten en tot verruiming van het
gemeentelijk belastinggebied ingediende rapport,
in verband met de gehouden besprekingen aan
leiding kon geven tot het doen van stappen,
welke kunnen bevorderen, dat ten spoedigste
wettelijke voorzieningen ter tegemoetkoming in
de financieele moeilijkheden der gemeenten
worden getroffen.
Geoordeeld is, dat bij den aandrang, welke
thans van de zijde der gemeenten op de rcgce-
ring en de Staten-Generaui moet uitgaan, het
niet raadzaam zou zijn, aan een finole oplos-
sirg van de regeling der financieele verhouding
tusschen het rijk en de gemeenten de eerste
plaats in te ruimen.
Wat betreft pogingen om reeds aanstonds
binnen zekere grenzen een hoogere rijksvergoe
ding te verkrijgen voor diensten, door de ge
meente ten behoeve van het rijk bewezen, denkt
het bestuur aan twee maatregelen, welke 1 ij de
in 1903 ingestelde Staatscommissie vrijwel al
gemeen instemming vonden, t. w.:
T. het rijk neme voor zijn rekening de kos
ten van vervoer en verpleging van arme krank
zinnigen;
2. de rijksbijdrage in de wedden van burge
meesters en secretarissen, welke in art. 10 der
wet van 1897 is vastgesteld op een vierde der
wedden met een maximum van 600, worde
opgevoerd tot de helft der wedden en oan geen
limiet gebonden.
In overeenstemming met de genoemde cen
trale jcommissie is het bestuur voorts van in
zicht, dat daarnaast behoort te worden gestreefd
naar een spoedige invoering van:
1. de voorgestelde heffing (door het rijk ten
behoeve van de gemeenten) van opcenten op
de dividend- en tantième-belasting; en
2. de sinds een aantal jaren voorbereide ver
ruiming van het belastinggebied der gemeen
ten;
met welke beide maatregelen voor het rijk
geen offers zijn gemoeid.
Het bestuur noodigt nu de leden uit om te wil
len doen blijken in hoeverre zij zich kunnen ver
eenigen met een adres, waarin wordt aange
drongen op zeer spoedige invoering van:
1. de verruiming van het gemeentelijk belas
tinggebied, waarbij met technische opmerkingen
in rapport B zou zijn rekening te houden;
2. de opcenten op de dividend- en tantième
belasting met het voorbehoud, dat deze niet zul
len prejudiceeren op de regeling von de finan
cieele verhouding tusschen het rijk en de ge
meenten;
3. een wettelijke voorziening, volgens welke
het rijk:
e. de kosten van vervoer en verpleging van
arme krankzinnigen voor zijn rekening neemt;
b. de rijksbijdrage in de wedden van bur
gemeesters en secretarissen opvoert tot de helft
dier wedden zonder limiet.
Ten slotte ware met nadruk onder de aan
dacht te brengen, dat het nemen van de maat
regelen, het T—3 niet moet weerhouden van
het aanvatten van een finale herziening van de
financieele verhouding, als hoedanig het wets
ontwerp niet aannemelijk wordt geacht, terwijl
als een deugdelijke oplossing daarvan zou zijn
aan tte bevelen een scheiding tusschen uitgaven
in het algemeen rijksbelang op de huishoude
lijke belangen der gemeenten, waarop een nieuw
uitkeeringssysteem ware le bouwen.
Het bestuur heeft de leden verzocht, vóór 21
Aug. a.s. mede te deelen, of zijn voornemen
hun instemming heeft, zoo neen, eventueele'
overwegende bezwaren zoo beknopt mogelijk te
doen kennen.
Alg. Ned. Verbond. Op 26 Mei verga
derde, naar Necrlandia meldt, hel Groepsbe
stuur onder voorzitterschap van den heer
Mare. Emants.
De heer Emants verklaarde zich bereid tot
de najaarsvergadering het voorzitterschap
der Groep waar te nemen en bracht hulde
aan den afgetreden groepspenningmeester,
den heer Roelfsema, voor do wijze waarop
deze gedurende vier jaren de penningen heeft
beheerd.
De -secretaris verklaarde zich bereid voor-
loopig het penningmeesterschap waar te
nemen.
Benoemd werd een commissie voor het
onderzoek aangaande de wenschelijkheid en
mogelijkheid om op de lagere scholen meer
zorg te besteden aan de Nederlandsche taal
ook bij hel onderwijs in andere vakken en
talen. Leden dezer commissie zijn dc dames
dr. W. C. Rengers Hora Siccama en M. Maro-
nier cn de heeren L. C. F. Bigot, dr. F. Buiten
rust Hcttcma, J. Koopmans, dr. W. E. Moller,
dr. M. A. van Weel en J. C. Wirtz.
Voorts ^erd besloten nog dc propaganda
voor het A. N. V. in Zecuwsch-Vlaanderen ter
hand te nemen.
Kranige ouden! Te Steen-
deren (Geld.) heeft de negentig-jarige land
bouwer van Doorn ijverig meegedaan aan
het roggemaaien, welk zwaar werk hem
goed beviel.
Te Beesd heeft de tachtig-jarige gemeen
teontvanger, de heer Van Buuren, zich nog
tot waarnemend gemeente-secretaris laten
benoemen. De Geldersche lucht houdt den
moed er wel inl zegt het N. v. d. D.
De herder zonder fiets. In
een der bladen leest men de volgende ad
vertentie
„Wie helpt een predikant (zonder duurte-
toeslag) in een groote gemeente tegen bil
lijken prijs aan een solide fiets
Twee kinderen te vondeling
gelegd. Ann het Scheveningsche strand zijn
twee kleine kinderen tc vondeling gelegd.
Hun ouders waren, zoo meldt dc Hnag-
sche Ct., met wederzijdsch goedvinden van
elkaar gegaan, terwijl zij besloten waren, dat
ieder één kind te zijnen laste zou hebben. Een
der kinderen heeft gedurende eenigc weken
bij een familielid van den man tc Geertrui-
denberg vertoefd, totdat de moeder kwam
vragen, het kind terug tc mogen hebben. Na
veel pralen nam zij het mede naar Den
Haag... en bracht later beide kinderen ten
laste der ouders van den vader, waarna ze
verdween, de kleinen hulpeloos zonder
kleertjes achterlatende. De oude luidjes kon
den de kinderen ook niet houden en brachten
hen naar de familie der vrouw, die de klei
nen op haar beurt op het politie-bureau depo
neerde. De politie bracht de kinderen, na al
deze omzwervingen, naar Gcertruidenberg,
maar hier moest zooveel voor hen worden be
taald, dat de vader daartoe niet in staat was,
daar hij geen groote verdiensten had. Zoo
doende besloot de vader, zijn vrouw op te
zoeken en haar voor te stellen, de kinderen
tot zich te nemen, dan zou hij In dienst gaan.
De vrouw ging hierop echter niet In. Ten
einde raad en geen uitweg meer ziende, ging
de vader er ten slotte toe over, de kinderen
tc vondeling te leggen. Na deze daad heeft
hij zich bij de politie te Gcertruidenberg aan
gemeld.
Inbraak en mishandeling.
Te Ede is 's nachts ingebroken bij een al
leen wonende weduwe aan den Telefoon-
weg. De dief, die een bedrag aan geld uit
een kast ontvreemde, heeft ook de be
woonster ernstig mishandeld.
2800 ontrold. Een te 's Gra-
venhage wonende dame deed aangifte dat
haar een wit linnen zakje is ontrold, inhou
dende 2800, vermoedelijk gepleegd bij
de halte stoomtram op het Beziridenhout of
op lijn 5 of 9.
Diefstal van...een schip.
De heer H. Meijer, van Oude-Schans, ver
huurde aan P. K., van Oude-Pekela, een
schip, en nadat deze er een poosje mee ge
varen had, veranderde het schip van eige
naar, zonder diens medeweten. De huurder
waande zich eigenaar en verkocht het voor
1000 aan iemand te Annerveensche Ka
naal. De politie arresteerde K. en bracht
hem naar Groningen. Onder in het schip
werd nog ruim 300 van de koopsom ge
vonden.
De schipper zit thans op het droge aan
den Heerenweg.
(N. v. d. D.)
Doodgevallen. Aan den Sloterstraat-
weg is de herbergier Hutting bij het snoeien
van boomen, van een hoogte van 6 meter ge
vallen, waardoor hij een schedelbreuk be
kwam. De spoedig aanwezige geneesheer kon
slechts den dood constateeren. De ongelukkige
laat ecne vrouw en vier kinderen na.
Door* een stier op de
hoorns genomen. Het zes-jarig
zoontje van den landbouwer M. H., te
Broekland, is in een weide door een stier
op de hoorns genomen en herhaaldelijk
omhoog geworpen. Hoewel het kind ern
stig werd gewond, bestaat er hoop op le
vensbehoud.
Verdronken. Te Zwaag (N.-H.) is
een 3-jarig dochtertje van H. te water ge
raakt en verdronken.
Orkaan. Ook In Noord-Brabant heeft
Zondag een hevige onweersstorm schade
aangericht. In de streek der Meierij zijn tal
van boomen ontworteld. Onder Woensel viel
een boom op een trein, zonder dat ernstige
gevolgen ontstonden. Te Best knapte een
groot aantal telephoonpalen langs den
spoorweg af. Het kampement der militairen
werd nagenoeg dooreen geworpen. Vele
manschappen beliepen lichte kwetsuren.
De op 't veld staande korenschoven werden
bij massa's door 't stormgeweld uiteenge
rukt. (H.bld).
Marktberichten.
Eiermarkt Rotterdam
31 Juli 1917.
Kipeieren V. P. N. f 8.209.65.
Eendeneieren V. P. N. f 9.509.60.
Kipei Handelarenen f 7.90—0.00.
Aanvoer 17229 stuk*.
Algem. Syn. «er »«l. Hen. K?rk.
XE.
Aan de orde komt de bespreking va*
hot rapport over de modus vlvcn(
di. Prof. Knappert wijst er op, dat het vorig
jaar dit ontwerp in beginsel is aangenomon on
dat dus de moreele plicht op ons rust om den
arbeid voort te zetten.
Prof. Slotemaker dc Bruine wil niet la mort
sans phrase uitsproken over den modus. Hij is
het in hoofdzaak eens met prof. Anlders van
•het vorig jaar. De modus wil den vrede in do
Kerk. In onze Kerk zijn diepgaande verschillen
over dc hoogste levensvragen. Alle riohtingen
kunnen wij niet sanctioneeren cn onze Kerk mag
niet het voertuig worden van alle richtingen.
Voor allen, die links staan, volt het moeilijk do
overtuigingen der rechtschcn te woordeeren^
omdat die overtuiging hen niet samenbindt en
tot eenheid brengt. Prnctisch is deze modus
onmogelijk. Hij erkent dot de strijd in de kei*
onze krochten verlamt en onzen arbeid vruchte
loos maakt. Er is een wereld te veroveren en
in plaats daarv.n onze krocht te geven is er
onderlinge strijd. Daarom ook moeten wij vra
gen: kon dozc modus helpen De modus viven-
di, die vóór ons ligt, loon dit nooit. En nis deze
niet kon, is er geen middel. Immers de Utrecht-
sche professoren waren niet van één richting
en toch eenstemmig. Maar het is hun niet ge
lukt een goede oplossing te vinden. Dat vloeit
gedeeltelijk voort uit het tweeslachtige van onzo
Kerk. Onze Kerk is een belijdende Kerk cn toch
is in de reglementen groote leervrijheid. Iedcro
gemeentekerk moet een geloof9grondslag ont
werpen. Het classicaal bestuur moet dat beoor-
deelen en keurt het goed, als het niet in strijd
is met de algemeen verbindende reglementen
der Kerk? Zou men dan niet dadelijk strijd krij
gen op grond von art. 11 van het Algemeen
Reglement, waar gesproken wordt van handha
ving der leer? Verder op art. 12. De belijdenis
vragen blijven. Onze tijd wordt zeer religieus,
moor staat in het teeken van het Pantheïsme.
Hoe kan er dnn sprake zijn van een Schepper?
volgens vraag T. Ook kunnen velen vraag 2 niet
beantwoorden waar sprake is van Jetzus Chris
tus, als ecsuggeboren Zoon von God. Deze
modus heeft niet aangedurfd het vrijzinnig kerk*
begrip. Waarom niet? Misschien omdat het art.
T2 later verwijderd zou worden. Dat mag zij
niet aannemen. Maar ook omdat het niet kon.
Men kon het confessioneel element niet uitscha
kelen. Waarom wilt gij, vrijzinnigen, don deze
modus? Denk verder non alle gemeenten met
één predikant. Velen zullen het vrceselijk vinden
als zij des Zondags niet kunnen opgaan naar
hun kerkgebouw, omdat daar een ander dan hun
eigen predikant moet optreden. Deze modus
zal zijn een groote vooruitgang voor de Gere
formeerde Keiken, waar die strijd niet is. Dezo
modus moet men niet onderwerpen aan het
oordeel der Kerk.
De secretaris vraagt: Is de Synode verplicht
uit te voeren wat m het vorige jaar met meer
derheid von stemmen is aangenomen? Hij
vraagt: Kunnen wij deze zaak uitvoeren? Neen.
Wij kunnen dezen modus vivendi niet uitwer
ken. Daarom moet men deze modus vivendi
loten liggen «ooals die danr ligt.
De vice-president zegt, dat de modus vivendi
hem aantrekt, omdat hij den strijd wil oplossen.
Daarom waardeert hij den modus. Er zijn ech
ter allerlei bezwaren tegen en zijn hoofdbezwaar
fa, dat deze modus brengt de oplossing van onzo
Kerk.
De heer Tommens wijst ook op de moreele
verplichting om voort tc goan. Prof. Slotemaker
de Bruine wijst er op, dat de modus nooit kan
uitgevoerd worden, dat hij onmogelijk is, maar
meer, wat onmogelijk scheen, is toch gebeurd.
Daar zijn practische bezworen, maar in den
modus ziet hij een leiddraad. Ook de Utrecht-
sche professoren twijfelen niet aan de moge
lijkheid, want in hun schrijven geven zij te ken
nen, dat zij -een eventueele cortunissie met raad
en daad willen bijstaan. Waorom de vrijzinnigen
met dezen modus meegaan Zij willen alle rich*
tingen tegenmoet komen. Prof Slotemakei
de Bruine wijst er op, dat het kerkbegrip dei
modernen er niet in is, evenmin dat der ortho
doxen. Zegt SI. de Br., dat bij aanneming
orthodoxen de Kerk zullen verinten, hij vergeto
niet, dat. thans vele vrijzinnigen zich bij andere
kerkgenootschappen aansluiten, of brelken met
de Kerk. Hij -wil, dat het ontwerp worde uit-
geweikt.
De heer Visser zogt: Er zijn vele moeilijk
heden, maar daarom mag men niet zeggen, dat
het beslist onuitvoerbaar is. Onder vele ge
meenteleden is er veel belangstelling voor, van
de oplossing der moeilijkheden door dezen mo
dus, maar niet onder de predikanten. Het ont
werp moet nader worden uitgewerkt, opdat d$
gemeenten er over kunnen gehoord worden.
De heer Spandaw wijst op de evenredige ver
tegenwoordiging, die overal meer bijval vindt.
De heer Van Mork wil steunen ieder eerlijJ
en oprecht streven om den strijd in onze keil
te beëindigen.
Dr. Callenfels meent, dat er door den modus
geen vrede komt, maar dat de strijd hevige*
wordt. Eveneens oordeelt de heer Prins.
De heer Van Druten zegt, dat de zedelijk
religieuse gemeenschap door den modus gaa(
lijden.
De heer Cremer zegt: Wat zou het heerlijk
zijn, als het groote Protestantsche beginsel der
vrijheid, door de Hervorming uitgesproken,
werd verwezenlijkt. De Synode is ten zeerste
verplicht, het ontwerp reglementair uit te wer
ken. Het moet in de gemeente komen.
De heer Landsrman kan zich wel een kerk
denken met een belijdenis, maar niet met be
lijdenissen.
De heer De Groot acht ook de modus vivendi
onmogelijk.
De heer Zoete is van oordeel, dat de moreele
verplichting tot uitwerking vah den modus niet
bestaat. Verleden jaar heeft men zi<h er ook
niet oan gehouden, toen het gold de benoeming,
der leden van de Synode door de classical©
vergaderingen. Hij heeft ook den vrede lief,
maar niet als hij zijn beginsel moet verlooche
nen. Omdat hij den vrede liefheeft, is hij tegen
den modus vivendi. Hij zal eerst recht den
strijd doen ontbranden.
De heer De Haan was twee jaar geleden sterk
voor het voorstel der Utrechtsdhe professoren
om een modus vivendi op te stellen, maar het
ontwerp fa voor hean een teleurstelling. Deze
modus zou den strijd krachtig doen ontbranden.
Daarom niet verder gaan met den arbeid
De president gelooft, dat deze zaai struike
len moet. De zaak is al in de Keric van allerlei
zijden besproken. In de Kerb zfjn er groove
groepen, die van deze zaai geen heil verwach
te, ja, er zouden zijn, die, eb de zeek tot stand
