„DE EEMLANDER". Vrijdag 24 Augustus 1917 BUITENLAND. TOEWIJDING. N°. 47. 'o Dubbele Centrale Keuken. n. FEUILLETON. 16'!c Jaargang Hoofd redactie i MARIE VAN VERSENDAAL Mr. D. J. VAN SCHAARDENBURG. Uitgevers: VALKHOFF 6> Co. ABONNEMENTSPRIJS: Per S maanden tooi Am«r*f»oct f 1.5Ö. Idem franco per poet.. 2.00. Per week (met gratis verrekering Ugen ongelukken)* 0.14c Aftonderlyke nummers0.05. Wekelijksoh buroegsel „D* Holland tch* Huitvrou*" (onder redactie ran Thérèae Horen) per 8 mnd. 50 ets. Wekelnksoh b(jreegsel WtrMtvcü*" per 8 mn<L 52 eta. Bureau: Arnhemsche Poortwal, hoek Utrecbtschestr. Intercomm. Telefoonnummer 66. PRIJS DER Van 1ft regels,. Elke regel moer Dienstaanbiedingen 15 regels QrooU» lettor* unar plaatsruimte. Voftr handel en bodr(jf bestaan roer roordooligo bepalmoua tot het herhaald udvortoeren in dit Blad, bij abonnoinent. Eeue oiroulairo, beratlondo do v oor waarden, wordt op aanrraag toogozonden ADV EHT ENTl EN r 0.80. o.is. M 0.50c Wij willen met ons pleidooi voor 'n dub bele Centrale Keuken geenszins zeggen, dat het menu voor de meergegoeden beter of «étgebreider moet rijn dan voor de anderen. Integendeelde meergegoeden hebben juist behoefte aan lichtere kost, de porties voor de arbeiders bestemd, zouden voor hen op den duur te zwaar en te groot zijnmen zou voor hen dus misschien zelfs met geringer hoeveelheid kunnen volstaan. Daarom lijkt het ons ook minder eanbeve- lenswaardig om voor hen die 't betalen kun nen, boven de gewone portie nog 'n extra ge recht beschikbaar te stellen. Dat zou oneco nomisch en onprac'ri&ch zijn. Want voor den iv iet-ar beider bleef de gewone portie dan «>ok le zwaar of l voedzaam en niet naar z'n smaak bereid, en daarbij kreeg hij dan nog iets anders op den koop toe. Dat zou hem ze ker heelemaal ziek maken. Onpractisch dus, ■maar ook oneconomisch want dan ontvangt hij, voor wien de portie zelve reeds te veel was, meer dan hij noodig had, 'n bevoor rechting welke voor hem zelf weinig bevre digend ware en voor de anderen, die veeleer 'n grootere portie zouden wenschen, hoogst onbillijk. Nu kan men wel zeggen, dat elk gezin dan maar minder porties nemen moet, doch daarop valt niet te rekenen; er zullen er althans genoeg zijn, die nemen wat zij kri'gen kunnen om aldus tweemaal daags te nv idagmalen Hetgeen noch noodig, noch de bedoeling is, daar het de voorraden snel ler doet interen dan behoeft. Dit laatste ■bezwaar zou men wellicht kunnen opheffen door de portie van hem die 'n extra gerecht neemt, bijv. met 'n V\ te verminderen, maar dan bleef toch nog het bezwaar van smaak .en bereidingswijze bestaan. Het meest economische en het meest doelmatige is o.i. het afzonderlijk bereiden van maaltijden voor middenstanders, meer gegoeden of hoe men ze noemen moge. Niet gelijk wij reeds zeiden, om hun 'n beter me nu te verschaffen, maar om hun op de meest economische wijze de spijzen het smakelijkst voor te zetten. De menu's zullen zeer eenvoudig kunnen zijn. Het is 'n legende, dat er door de meer gegoeden dagelijks zoo gesmuld zou worden. De Hollandsche keuken is ook voor de rijk sten in den lande zeer enkele smulpapen misschien uitgezonderd, maar maagziekte is hun straf en roept hen tenslotte tot de goede gewoonte terug vrij eenvoudig. Uitgebrei de menu's komen slechts voor bij de in geen enkel gezin talrijke feestmalen en de table d'höte in de hotels. Wie n week lang dezelf de menu's afgewerkt heeft, dankt den hemel als hij weer eens 'n eenvoudige burgerpot fie genieten krijgt. En in de laatste tijden «s deze nog soberder geworden dan ze reeds was. Er behoeft geen versohil gemaakt te wor den voor de middenstanders en de villa-be woners of welke andere scheidingslijn men mocht willen trekkenin de practijk is er immers reeds weinig of geen verschil. Van toespijs kan natuurlijk geen sprake zijn. Wie daar nu eenmaal niet burten kan, moet dan maar zien op eigen manier maar wat te be kokstoven. Desnoods zouden zij, voor wie de menu's ten eenenmale ongenietbaar waren, zich door de hier bestaande Openbare Keu ken kunnen laten bedienen. De Openb. Keu ken zou overigens belast kunnen worden met de spijsbereiding voor de ziekendeze nut tige instelling mag immers niet in haar be staan bedreigd worden. Het is goed ^at de gemeente zich allerlei algemeene bejangen aantrekt, doch zij respecteere en benutte daarbij zooveel mogelijk het particulier initia tief. De bereiding van de beide maaltijden kan gevoegelijk in dezelfde keuken geschieden voor de eene groep bijv. 's morgens en voor de andere 's middags. Ieder gezin kon dan kiezen welke pot hem het beste past. Finantieel kan 'n dergelijke regeling zelfs voopdeeHger zijn, omdat voot de gebruikers van het tweede menu, onder welke men uit den aard der zaak geen minder gegoeden zou vinden, de portie niet tegen kostprijs be schikbaar gesteld behoeft te worden 'n klei ne winst is geenszins onredelijk ter bstrijding van de aanzienlijke exploitatiekosten, welke in hun volle zwaarte op het bedrijf zouden' rusten als voor allen dezelfde spijs voor den kostprijs beschikbaar gesteld werd. Aldus opgevat, zien wij in de dubbele keu ken geen spoor van bevoorrechting voor de meergegoeden doch jui6t de meest econo mische manier, om de volksvoeding op voor allen br-vr«" :'-'ende wijze tc doen geschieden. Politiek Overzicht De ex-czaar in Siberië. De toekomst is voor ons een gesloten boek. Dat geldt voor öns allen, maar toch nog in bijzondere mate voor den man, die den 13en Maart van dit jaar door de revo lutie, die in Rusland aan de macht van den czaar een einde heeft gemaakt, de kroon heeft verloren en sintsdien als een gevan gene leeft in het land, waar hij voorheen de drager was van het hoogste gezag. Wat uit den chaos, dien Rusland thans te zien geeft, zal voortkomen, vermag nie mand te zeggen. Een voorloopige regeering, die in hare somenstelling reeds verschillen de verwisselingen heeft ondergaan, oefent er het bewind uit tot tijd en wijle, dat eene constitueerende vergadering zal zijn bijeen gekomen, die de inrichting van den staat op nieuwe grondslagen zal moeten vestigen. Hoe het nieuwe staatsgebouw er zal uitzien, daarover is elke voorspelling ondoenlijk. Hier is ruimte voor allerlei onderstellingen. Het schijnt, dat de tegenwoordige voorloo pige regeering door de vrees wordt ge kweld, dat eene tegenomwenteling het werk van de revolutie van 13 Maart weer onge daan zal maken. Den terugslag van die vrees ondervindt de gewezen czaar. Op be vel van de regeering is Nikolai Romanow dit is de naam, dien de ex-czaar thans draagt uit Tsarskoje Selo, dat door zijne ligging onder den rook van Petersburg als verblijfplaats niet gewenscht scheen, naar een afgelegen oord overgebracht in het belang van de veilig heid van' den staat. De reis is in diep ge heim volbracht; verleden Zaterdag is het eindpunt Tobolsk, in Siberië, bereikt. Daar vertoeft de ex-czaar nu in de ambtswoning van den gouverneur. Dit zal waarschijnlijk slechts zijn voorloopig verblijf zijn. Men spreekt er van, dat een naburig klooster wordt ingericht om hem op te nemen. Ook v.ordt het mogelijk geacht^ dat de reis nog verder naar het oosten zal gaan. Onzeker heid blijft er dus heerschen over zijn lot. Het is eene ironie van het noodlot, dat de elleenheerscher aller Russen nu zelf den weg opgaat, dien op zijn bevel zoo velen hebben moeten gaan, den weg der verschrik king, die met zooveel bloed is gedrenkt en waarop zoo vele zuchten door den wind zijn verspreid. De verbanirng naar Siberië was van oudsher het schrik verwekkende macht woord, dat in naam van den czaar werd uit gesproken. Voor het thans in Rusland leven de geslacht heeft intusschen het woord Si berië veel van zijn afschrikwekkenden klank verloren. Siberië staat heden, nu het door den spoorweg met het wereldverkeer ver bonden is, in het teeken van eene ontwik keling, die voor Russische toestanden zonder voorbeeld is. De voormalige strafkolonie is een kolonistenland -geworden. Sommige steden zijn met Amerikaansche snelheid gegroeid; zoo telt b.v. Nowo Nikolajewsk, waar de groote spoorweg over de Ob gaat, in 1900 gesticht, nu reeds meer dan 50000 ir woners. De plaats, waarheen de czaar is gebracht, deelt intusschen niét in die ontwikkeling, want zij ligt op verren afstand van den grooten spooi weg, die in 1902 over zijne geheele lengte is voltooid en die den stoot tot den grooten opbloei heeft gegeven. To bolsk is genoemd naar de Tobol, die daar vloeit in de ïrtisch, den grooten linker zij- stroom van de Ob, een van de drie reuzen- rivieren van Siberië, die uitmonden in de IJszee. Voor het ve-keer van de stad met de buitenwereld is 'nen op den waterweg aangewezen. Na eene reis van verscheidene dagen stroomopwaarts bereikt men Omsk, de economische hoofdstad van West-Si- berië en met hare 150.000 inwoners de grootste stad ven het land, die het middel punt is van een grooten houthandel en van het transport der landbouwproducten, die de vruchtbare omstreken in toenemende male leveren. Boter uit Omsk was in de laatste vredesjaren in Londen even bekend en gewild als in Wladiwostok. Eene spoorwegverbinding had Tobolsk tot dusver niet; de verbinding door een zijlijn met Kurgane, waar de groote Siberische spoorweg de Tobol snijdt, bestaat nog slechts- in project Daardoor is Tobolsk, een van de oudste steden van het lönd die in 1708 de hoofdstad van Siberië werd, nu een dood punt. De zetel van het bestuur is naar Omsk overgebracht. Daar vertoeft thans Nikolai Romanow. Wat heeft hij er te wachten? Dat is het ge heim van de toekomst. Aan zijne vier dochters, die vrij waren naar elders te gaan, is op haar verzoek vergund zijne ballingschap te deelen. Dat werpt een lichtstraal op den levensweg, dien de ex-czaar moet gaan met zijne door eene kwaal, waarvoor geene genezing schijnt te zijn, ondermijnde gemalin en zijn ziekelijken zoon, dien hij mede heeft begrepen in zijne verklaring van abdicatie, een levend voorbeeld hoe <le roem der wereld kan ver gaan. De oorlog. In het westen bericht het Engelsche hoofdkwartier plaatselijken strijd in het ge bied, dat onder zijn beheer is. Voor Verdun en aan het geheele Fr&nsche front had men gisteren een rustigen dag. Als uitkomst van den vierden dag van den elfden Isonzoslag vermeldt het bericht van het Italiaansche hoofdkwartier, dat be langrijke vorderingen zijn gemaakt aan den noordelijken vleugel en nieuwe successen zijn bc-haald aan den zuidelijken vleugel. Het midden van het strijdfront is hierbij niet genoemd. Daar was volgens het bericht uil Weenen, hoofdzakelijk artilleriestrijd. Over den strijd aan de vleugels meldt dit bericht, dat de Italiaansche aanvallen overal werden teruggeslagen en alle stellingen in handen van de Oostenrijkers zijn gebleven behalve op de hoogvlakte van Vrh, waar de Italianen in zuidelijke richting terrein hebben ge wonnen. Weenen. 23 Aug. (Covr.-bur.) Keizet Karei, die den 21 en naar het ïsonzofront was vertrokken, is heden voormiddag van daar teruggekeerd. So f i a, 2 3 Aug. (Buig. ag.) De koning heeft heden de nota van den Paus ontvan gen, gedateerd 1 Augustus. Daar de Heilige Stoel geen vertegenwoordiger in Sofia heeft is de overhandiging van de nota geschied door tusschenkomst van het Bulgaarsche ge zantschap te Berlijn. B e r l ij n, 2 3 Aug. (W. B.) De rede van den staatssecretaris van Buitenlandsche Zaken von Kohlmann, in de zitting van gis teren der hoofdcommissie van den Rijks dag, luidde als volgt: Mijne Heeren f Heden, nu ik voor de eerste maal de eer heb officieel met de vertegenwoordigers van het Duitsche volk in aanraking te komen, is het mij een plicht en een behoefte mij met enkele algemeene, inleidende woorden bij u te introduceeren. De leiding van Duitschlands buitenland sche politiek is sedert de stichting van het Duitsche rijk buitengewoon moeilijk ge weest. Het Duitsche rijk, omringd door mili tair-machtige vijanden, was van den dag zij ner oprichting af aan gevaarlijke coalitie* blootgesteld. Het is, zonder meer historisch, te begrij pen, dot het opkomen van een zoo gewel dig, sterk, naar buiten stuwend blok in het centrum van Europa bij de oude, groote mogendheden den wensch deed opkomen den behagelijken toestand te herstellen, zooals hij bestond, toen daar slechts drie rijken, zonder samenhang en zonder poli tieke aspiraties waren. Dubbel moeilijk is de taak, het departe ment van Buitenlandsche Zaken thans te besturen op het oogenblik dat het Duitsche rijk zich in een strijd op leven en dood be vindt met de sterkste militaire mogendhe den van de geheele wereld. Op zulk een oogenblik, op een oogenblik van groote bui tenlandsche en ook binnenlandsche moei- lijkheden de leiding van het departement van Buitenlandsche Zaken over te nemen, houdt een geweldige verantwoordelijkheid in Ik ben mij van het volle gewicht mijner verantwoordelijkheid ten volle bewust. Ik mag er wel met enkele woorden toe overgaan u het doel te schetsen, waarin dc taak van de Duitsche politiek thans be staat. De voornaamste taak, die reeds in vredes tijd bestond, is het onderhouden van de be trekkingen met onze bondgenooten, het on derhouden van de betrekkingen met de Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie waarmee wij door geschiedenis en door duizend andere onverbreekbare banden ver- eenigd zijn, het onderhouden van de be trekkingen met het flinke, geweldig op waarts strevende Bulgaarsche volk met het militair sterke Turkije, waarmede reeds Fre- derik de Groote, de eerste legger der grond slagen van het Duitsche rijk, nauwe politie ke betrekkingen poogde aan te knoopen. Een verdere taaie, die in beteekenis en moeilijkheid weinig voor de genoemde on der doet, is het onderhouden der betrekkin gen tot de neutralen. In dit opzicht willen wij de rechten en le- venseischen der neutralen zoo zorgvuldig mogelijk eerbiedigen, natuurlijk voor zoo ver de arglist van onze vijanden, die het publieke recht grootendeels met voeten tre den, en onze eigen militaire noodzakelijk heid dit toelaten een verder „afbrokkelen"- ven gewichtige onzijdigen te verhinderen is een zeer ernstige en ingrijpende taak. Wij kunnen haar slechts met succes vervul len naar het beginsel: „In de politiek spreekt macht, maar in de politiek spreekt ook recht." Slechts wanneer wij onze politiek op de ze belde pijlers, macht en recht, laten steu nen, zullen wij iets duurzaams tot stond brengen. Een politiek, die slechts op macht berust, is priori tot mislukken gedoemd. Ten slotte hebben wij nog de betrekkin gen tot de vijanden. De officieele diploma tieke betrekkingen zijn natuurlijk verbroken, maar de stroom der openbare meening golft oak over de grenzen heen, die de loop graven en kanonnen trekken. Onze kranten Als een offer tc brengen geen vreugde doch een verdriet voor u is, zijt gij niet waard het fe brengen. Roman van Karamati. 34 „U beeft me geroepen? U gaal zeker ook Weg.' Wil u dc rekening vereffenen? Daar ontbreken nog een paar „shillings" aan. •Mevrouw zei, dat u die wel geven zou. Ze had zoo'n haast en kon niet wisselen en de ander had ook geen klein geld." ..De ander? Wie bedoelt u?'" Theo vraagt wanhopig naar den bekenden weg." „Mijnheer Mac... Mac... och, hoe lieet-i ook weer? Zeg u 't 's Ik kan nooit die' naam onthouden Nu ja, die Schotsohc meneer..." .,0 jawel!" Theo's antwoord klink alsof hij heel wat anders zeide. Dienzelfden avond zat de jonge verdoolde op een kamertje derde verdieping in 't „boarding-house" van Mr. Purple, rookerig, somber en duf, gelegen aan een klein plein, met wat boomen in 't midden en een hek •daaromheen, ook dat alles rookerig, somber «n duf. Voor de vierde maal telde hij den in houd van zijn beurs na"; een, twee, drie „shil lings en een „farthing"— Ia een hoek Jag hel handvalies met zijn heele verdere bezitting, achteloos neergesmeten. En Theo meende stellig, dal hij „zwaar be zocht was", en hij gaf zijn arme ziel huive rend, maar gelaten over aan Gods hand, voor nog zwaarder bezoeking; want hij besefte zijn schuld. Drie maanden later ongeveer keerde hij 's avonds huiswaarts, met gebogen hoofd, ver vuld van droevige gedachten. In 't reperto rium zijner levensondervindingen kwamen sinds cenigen tijd twee nieuwe nummers voor, wier snerpend pijnigend spel hem onophou delijk vervolgde: wroeging en honger. Zijn eenige verdiensten kwamen nu voort uit een enkele privaat-les in 't Duitsch, Fransch of Spaansch hier en daar op ver van elkaar ge legen punten in de reuzenstad gegeven. Dien dag had hij er drie gegeven, een goede dag dus! Zijn voeten deden hem pijn van 't loo- pen. t Was guur winterweer en zijn dunne half versleten overjas gaf maar weinig be schutting. Dc schouders opgetrokken, de hals in zijn jaskraag, liep Theo haastig door 't ge woel der straten, hier ijlings uitwijkend voor een omnibus, daar een kansje wagend tus- schcn twee drommen voertuigen in tegen overgestelde richting voortkroelend. Hij dacht aan een nieuw plan, wellicht zou 't nu slagen... Wat had hij reeds vaak teleurstel lingen ondervonden! Zijn tafel hoog boven op zijn kamertje in 't boarding house kon getuigen van zijn inspanning, van de resulta ten dier inspanning in den vorm van terugge zonden stukken, zich vermeerderend op onrustbarende wijze. Ilij had 't geprobeerd bij zeker twaalf verschillende bladen en tijd schrift». Wat was 't dan toch? Stond zijn hoofd niet naar schrijven, of deugde zijn Engclsch nog niet? Och, hoe kon 't een, hoe kon 't ander bij al die ellende cn U besef zijner gevallenheid? Dat was genoeg, om hem half gek te maken en den slaap te bannen van zijn afgebeulde leden. En nu? 't Zou wellicht gaan: hij had er „zoo'n idee van." 't Was een „short story', «en kort verhaal, waarin hij getracht had aandoeningen en toestanden tc beschrijven, zooals hij die zelf doorleefd had en dc heldin van 't verhaal was Elsa. De weemoed, die hem vervuld had bij 't teeke nen van haar beeld was zoo diep en waar achtig, zijn wroeging en het bewustzijn der onherstelbaarheid van het onrecht haar aan gedaan zoo innig, dat hij overtuigd meende tc zijn, nu eens op den goeden weg te wezen. Zijn verhaal zou opgenomen worden, en zoo zou wellicht een betere tijd voor licrn begin nen. Ilij droomde van opsparen cn teruggaan naar Holland, voor korten" lijd slechts, om een bedevaart te doen naar 't oord zijner zon den, daar dc gelegenheid te zoeken om haar zijn vrouw te zien en na te gaan hoe ze 't leed droég l^ar door hem berokkend, stil, in 't geheim, onopgemerkt door haar zelve, onbekend bij de mcnschen, die belang in In m zouden kunnen stellen. En naar zijn moeder w ilde hij informceren God, wellicht was ze reeds lang dood.Nu, goed, 't hoofd omhoog en 't doel voor oogen gehouden. Herstel van zijn verloren geluk, daar was geen den ken aan. Neen, de eenige voldoening waar naar hij snakte was te weten, dat Elsa en zijn moeder leefden cn moedig het kruis hunner ellende droegen. En o heerlijke illusie hij zou, als hij eenmaal goede verdiensten had, geld overzenden aan die beiden, zoo dat ze niet wisten van wien 't kwam of misschien dat vermoedden! cn hij zou zich in stille verheugen ever het goede, dat hij daarmee deed. Och, 't zou zoo weinig vergoeding zijn, zoo luttel opwegen tegen alles, dat die beiden door hem geleden hadden, ook al zond hij duizenden, neen milliocnen! Zoo mijmerend gaat Theo langs 't breede trottoir in Regent-streef, 't Is cr vol, ondanks het koude weder: overal voetgangers, rijtui gen, flonkering van licht uit de prachtige win kels. Plotseling, hel uitkomend in 't licht uit hel winkelraam van een juwelier, gaat een bekende gedaante hem voorbij, rakelings. Theo blijft even slaan en kijkt om. Een walm van white-rose" omgeeft hem dezelfde geur van een kleine, bloemige kamer ver weg in een kleine stad, dezelfde van een fijnen batisten zakdoek l Is Stephanie! Ze kent hem blijkbaar niet of wil hom niet kennen. Daar gaat zc in bont gehuld, o. stellig, dat is haar gang; die nauw merkbare wiegeling, dal lenige, losse in schouders en heupen, 't onmis kenbare bij dc Indische, dat zij trots al haar assimilatie-vermogen, niet had kunnen afleg gen. Ze is alleen, en zoo laat op den avond, tc midden van die bonte menigte van nacht vlinders! Een aandoening van walg verdrijft bij den jongen man dc verrassing van 't onge woon schouwspel. Zoo'n vrouw! En voor zulk een schepsel heeft hij zijn^l*8 verlaten! Dien avond kan hij niets aan zijn „stuk" werken. Hij liceft nog nooit le voren zoozeer het marteU nd besef van zijn schuld gehad en nog nooit heeft zijn hart zoo wanhopig ge smacht naar tijding van Elsa. Tijding! Wie zou ze hem kunnen geven, aan wie zou hij ze durven vragen!... Was hij dan nu pas recht ontwaakt? Wist hij nu eerst wie die vrouw svas, die hij zich verbeeld had lief te hebben als niets op aarde? En zijn liefde voor Elsa was dus niet dood, ondanks all^s: levend, onbezoedeld in 'I reinste binnenste van zijn gemoed was dia liefde! En een tinteling van blijde verrassing dringt door 't tumult van zijn aandoeningen als de zegekreet van den beteren raensch itf hem. XVI E e n H u w e I ij k. Een kleine kamer, wellicht vier meter hij drie> zeer eenvoudig, maar zindelijk en nch Een getemperd licht valt door donkergroene serge-gordijnen aan 't eenige venster op do sohaarsche meubelen: vier stoelen met rotan- zitting, een kleine toilet-tafel, obn klein tafeltje met wat boeken er op, een bouten bed zonder gordijnen, schuin daartegen over een z. g. kermisbed op den grond en eindelijk een bruin houten kleerkast. Boven 'l bed hangt een klein crucifix van zilver cn gepolijst ebbenhout. Aan den wand daartegenover op 't sombere, bruine behang hangt als eenige versiering een groote plaat in een ver- slcten-mahoniekleurigc lijst: Jezus mei de doornerikroon. Op den vloer ligt geen tapijtl slechts linoleum oud en haast versleten* maar blijkbaar goed onderhouden en vooc t bed een kleedje. Verder niets dan een gas kacheltje onder den wijden gapenden schoor- Si een, welks flikkerende vlammetjes ce« koesterende zwoelheid in 't vertrek versprei den, cn eindelijk een Amcrikaansch melalcA klokje op den kalen schoorsteenmantel. Hel geregelde tik-tak van T smakeloos voorwerp en de zware ademhaling van iemand die m 't bed ligt te slapen, zijn dc eenige geluidei in de kleine ruimte verneembaar. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1