EU BL M ENT 't W^inkeltje. N°. 55. 16"' Jaargang DE EEMLANDER' Dinsdag 4 September 1917. 3 Iets over tie geschiedenis van de overname der H. B. S. te Amerstoort door het Rijk enz. BUITENLAND." FEUILLETON. Hoofdredactie: MARIE VAN VERSENDAAL. Mr. O. J. VAN SCHAARDENBURG. 1* Uitgevers: VALKHOFF Co abonnementsprijs Per 8 maanden voor Amersfoort f 1.50. Idem franco per pogtt. 2.00. Per week (met grabs verzekering tegen ongelukken)* 0.14e Afzonderlijke nummers0.05. Wekelijksch by voegsel „Dé Hollandschs Huisvrouw*' (onder rednclio van Thérèae Hoven) per 8 mnd. 50 cC«. Wskelpksoh bijvoegeel nWcreldr*vüs" per 3 mnd. 52 cta. Bureau: Arnbemsche Poortwal, hoek U trech tschestr. Intercomm. Telefoonnummer 66. FRIJS DER A D VERTE NXIEN. Van 1— 5 regels0.80. Elke regel meer M o. 15, Dionslnanbiedingon 1ft regels 0.50, Qrooto lettors naar plaatsruimte. Voor handel on bedrijf bestaan zoor voordoeligo bepalingen tol hot horhaald advortooren in dit Blad, bii abonnement, Eene circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag toego/ondon. IV. Kecrcn wij nu nog even terug lot dc school geldkwestie. Men moet bij al 't schoonc, dat de opvoeding biedt toch dc pecunia niet uit* 't oog verliezen. Nadat jaren lang een uniform tarief van zestig gulden per leerling was ge heven. bracht dc minister Heemskerk hierin \erandcring; in zoover, dat het mogelijk werd een hooger bedrag aan schoolgeld te cischen van leerlingen wier ouders niet in de stad Amersfoort woonden. De heele zaak zat vrij ingewikkeld in elkaar cn doet nu weinig meer ter zake, daar zij met 1 Sept. a.s. tot het ver leden behoort, 't Is voldoende te vermelden, dat het schoolgeld van deze laatste leerlin gen vrijwel of absoluut werd verdubbeld. Zoo als men ziet, beantwoordde deze oplossing der moeilijkheid aan een reeds vroeger door ve len hier ter stede geopperd idee. Ook deze maatregel kan moeilijk als gunstig voor den gang van 't onderwijs worden beschouwd uil een financieel oogpunt was er natuurlijk merkbare verbetering ingetreden voor deze gemeente. Maar men luiste voortaan vele hui-» tcnleerlingen, niet omdat zij ongeschikt wa ren het onderwijs te volgen, maar omdat de kosten daartoe benoodigd, voor vele ouders te groot waren Ook hier valt dus eene verbete ring te constaleeren. Tol zoover de veranderingen, die verbete ringen worden of kuniltn worden. Nu eens uiteen ander vaatje. Er is iels, dat zoo hoog noodig veranderd en vooral verbeterd moest worden, maar dat schijnt de laatste zorg tc zijn. De H. B. S. gaat niet 1 Sept. in de handen von 't Rijk over. Heeft men ook aan dc leeraren gedacht en aan hunne gezinnen? Wij bedoelen aan die leeraren, die alleen aan die H. B. S. verbonden zijn. Er zijn er ook, die alleen aan 'l Gymnasium werkzaam zijn, andere, die aan beide inrichtingen zijn ver bonden. Voor deze laatslc twee categorieën schijnt de toekomst niet zoo somber tc zijn. Er wordt alle mogelijke moeite gedaan, om hun salaris ten minste weer een- beetje op peil lc brengen. T.aat ons hopen, dat het weldra zoo "moge zijn. Maar piet de eerste, categorie staat het heel 'anders. Zij worden met 1 Scjpt aan de haaien.... pardon, aan 't Rijk overgeleverd. Dat wil zeggen, dat hunne wedden zullen blij ven zooals zij nu zijn, cn zooals zij voor een jaar of v e e r t i e n tevoren ook al waren! En dat bij deze schreeuwend dure tijden, terwijl de huren der huizen angstig worden opge dreven, de levensstandaard 50 is gestegen? Jawel, geachte lezer, terwijl dat alles gebeurt cn ondanks dat alles komt er in de zooge naamde Rijksregeling van de salarissen vqtor de leeraren bij 't M O. van kracht, nog steeds geen verandering van eenig belang. De leeraren van 't Gymnasium cn de II. R. S hier ter stede hebben dat salaris veertien jaar g e- noten! Gingen er wat klassen weg, zooals bij 't „zwermen" gebeurde, dan .had men weèr minder lesuren per*week en dus weer minder tractcment Prettig niet waar? Want bij die Rijksregeling wordt men per wekelijksch les uur betaald. Het Rijk zelf heeft later, de groote bezwaren inziende van dat systeem, ccnigc kleine ver beteringen aangebracht ook is het Rijk cenigszins tegemoet gekomen aan hen, die al jaren bij 't L. O. waren'werkzaam geweest of die den doctors-titel aan eenige Nederland- sche Universiteit of Hoogeschool hadden be haald. Amersfoort heeft dat voorbeeld niet gevolgd. Toen voor ongeveer 10 jaar de gelegenheid om tot het Rijks weduwen-; en weezen-pensioen fonds toe lc treden ook werd opengesteld voor leeraren bij 't Gemeentelijk M. O. verbonden, ging men daartoe hier ter stede natuurlijk behoudens enkele uitzonderingen algemeen over. Er bestond hier -een pensioen-v e r o r- d e n i n g geen pensioenf-o n d s, naar men zegt, voor de gemeente-ambtenaren. Men stort te alleen voor eigen pensioen 1 van zijn inkomen, de jongeren ten minste. Dat was zoo niet teveel, voor hun leeftijd meer dan genoeg. De ouderen bel aaiden 2 dat was erg billijk. Men was tot deelname ver plicht. Van het gestorte geld, zoo heette de verordening, wordt nooit iels terug gegeven. Politiek Overzicht Riga genomen. In het uiterste noordoosten van het Rus sische oorlogst oone el, waar gedurende maanden de partijen vrijwel stonden op de plaats rust, is plotseling de strijd herleefd. En de tijding" der hervatting van den strijd wordt bijna op den voet gevolgd door het bericht, dat een gewichtig succes door de Duitschers is behaald. In zijn avondbericht van Zondag deelde het Duitsche hoofdkwartier mede, dat Duit- sche korpsen ten zuidoosten van Riga over de Duna waren gegaan en dat onder den druk van deze strijdmacht de Russen waren begonnen hun brughoofd ten westen van de rivier haastig te ontruimen. Daarop is van Russische zijde het bericht gevolgd, dat we gens den dreigenden toestand ten westen ^an Riga dat gebied was prijsgegeven en de terugtocht was aangenomen naar de liïVie Bil'deringshofMedemDalen. Verder stroomopwaarts bij Uxkull zijn de Duitschers de Russische stellingen aan de Jaegel gedrongen. Het Russische bulletin houdt in, dat eenige Russische afdeelingen uit eigen beweging hunne stellingen hebben verlaten. Dit geeft de verklaring van het feit, dat Riga gisteren zonder strijd door de Duitschers in bezit is genomen. Riga is de hoofdstad van het gouverne ment Livland en na Petersburg de belang rijkste Russische haven en handelsstad in het Oostzeegebied. Zij is gebouwd aan beide zijden vari de hier 600 M. breede Duna, 15 KM. voor hare uitmonding in de golf van Riga. De bevolking telde in 1897, de laatste opgave die tot onze beschikking is, 256.199 zielen; daarvan waren 47 pret. Duitschers, 25 pet. Russen en 23 pet. Letten; twee der den van de bevolking waren protestanten. Deze cijfers duiden aan, dat Rusland als veroveraar in het bezit van Riga is gekomen. Na de nederlaag van koning Karei XII van Zweden in 1709 in den slag bij Pultawa Reclame. door bijzondere omstandigheden. Prachtig modern moquette Salon- on Huiskamor-Ameubleraont, massief eikon, handwork aangobodon. Als nieuw, met nog vier ïaar schrift, garantie. Van soliedo firma afkomstig. Zoor gesohikt voor jongelui. Nu voor don halven prjjs to koop. To zien on over to nemen dagelijks van 10 tot 4 uur tot aanstaanden Vrijdagmiddag aan do Verhuizing en Bergplaats van Inboodols van GEBlt. CIRKEL, Koestraat 14 10, Tol. 478, Amersfoort. moest Riga na eene harde belegering zich den 4en Juli 1710 aan de Russen overgeven. Van 1621 tot 1710 is Riga Zweedsch ge weest. Te voren heeft het een tijdlang be hoord tot Polen; toen in 1560 Livland bij Polen kwam, bleef Riga eerst daarvan uit gezonderd, maar in 1582 moest het zich on derwerpen. De stichting van Riga dateert van 1201; het kreeg zijne bevolking voorna melijk door toevoer uit Neder-Duitschland over Lubeck. De hierboven medegedeelde cijfers bewijzen, dat de Duitschers ook on der de Russische heerschappij altijd een gewichtig element deir bevolking zijn geble ven. De bezetting van Riga door de Duitsohers is-een sprekend bewijs van den toestand van machteloosheid, waartoe de Russen thans zijn gekomen; de wijze waarop dit feit is ge schied, illustreert dit nog nader. Wij zijn door de Entente er aan gewend, dat na iedere nederlaag de? te luider het geroep klinkt, dat moet worden volgehouden tot aan de eindoverwinning. Dat zullen wij ook nu wel weer te hooren krijgen. Maar ver standiger zou het toch zijn, als men het ver lies van Riga, de groote Stapelplaats van den Russischen Oostzeehandel, ter harte nam als. eene vermaning om een einde te maken aan den strijd, die niet is te winnen, en zich tot den vrede geneigd te toonen. De oorlog, B e r 1 ij n, 3 Sept. (W. B.) Voormiddag- bericht uit het groote hoofdkwartier. Bij storm en regenvlagen was de artille- riestrijd op sommige gedeelten van het Vlaamsche front krachtig, bij de andere le gers, ook aan de Maas> over 't algemeen gering. Aan den straatweg KamerijkAtrecht mislukte een krachtige Engelsche aan val. Bij de hoeve Hurtebise werd de terrein winst van de Franschen in de loopgraafge vechten belangrijk beperkt. P a r ij s3 Sept. (Havas). Namiddag communiqué. Aan het Aisnefront was een hevige artil- leriestrijd tusschen Cerny en Hurtebise. De Duitschers trachtten herhaalde malen de Fransche liniën ten westen van Hurtebise aan te vallen; het Fransche vuur hield hen overal tegen. Eene andere poging op het plateau van Ailles mislukte eveneens. Op den rechter Maasoever was groote werk zaamheid van de artillerie. Op het front SamogueuxBeaiimont-en-woëvre leverde een Duitsche overval op Fransche posten volstrekt geen resultaat; wij maakten gevan genen. Avondcommuniqué. Er was artillerievuur op verschillende pun ten van het front. Wij verrichtten met suc ces een raid in Champagne. Londen, 3 Sept. (R.) Bericht van maarschalk Hatg In den afgeloopen nacht deed de vijand voor de derde maal eene poging om onze voorste posten zuidwestelijk van Hovrincourt te nemen; hij werd teruggeslagen. Wij deden met succes een raid ten zuidoosten van Monchy-le-Preux, waarbij wij den vijand ge heel verrasten, een loopgraaf vernielden en 18 gevangenen maakten. Londen, 3 Sept. (R.) Avondbericht van maarschalk Haig. Een vijandelijke invalstroep trachtte in den vroegen morgen onze linie ten zuidoos ten van La Bassée te noderen. Hij werd door ons vuur teruggedreven, alvorens onze loopgraven te bereiken. De vijandelijke ar tillerie toonde eene groote werkzaamheid gedurende den dag ten noorden van Yperen. In den afgeloopen nacht wierpen onze vliegtuigen meer dan drie ton bommen op vijandelijke vliegloodsen met goede resul taten. In derr hrchtstrijd werd een Duitsohe machine neergeveld en een ander buiten ons bereik naar den grond gebracht. Een van onze vliegtuigen wordt vermist. Londen, 3 Sept. (R.) Russisch com muniqué, medegedeeld door de admiraliteit. De streek van Riga is. ontruimd wegens den dreigenden toestand ten westen van Riga. Wij gingen terug tot de linie Bilde- ringshof, Medem en Dalen. In de richting van Ikskul drong de vijand in onze stellingen aan de Jaegelrivier. Eenigen van onze af deelingen verlieten uit eigen beweging hun ne stellingen en gingen in noordelijke rich ting terug. Wij sloegen vijandelijke aanvallen met zware verliezen terug in de richting van Focsani. Petersburg, 3 Sept. (Tel.-ag.) Be richt van den grooten generalen staf. Op den linkeroever van de Dwina, ten westen van Riga, trokken onze troepen in den morgen van den 2en zich terug op eene linie Bilderingshof—Medem-^Dalen. In do richting van Ikskul, op den noordel. Dwinaoever, deden de Duitschers in n loop von 1 en 2 September hardnek ije aanvallen hoofdzakelijk op het front Sta; Melmonger—Skripte—Lansen en aan den mond van de Ogcr. Tegen den avond \aro den 2en slaagden de Duitschers er in onzoi stellingen aan de Egel in te drukken n da; streek van Melmonger en Skripte. Verscheü leno van onze troepeneenheden verlieten,, hun eigen hoofd volgend, hunne stellingen, en trokken zich naar het noorden terug; Pogingen om den toestond door tegenaan* vallen ter herstellen, leverden geen resuT* taat. Met het oog op den dreigenden toestand, die in de streek van Riga was ontstaan, werd bevel gegeven die streek prijs te geven." Op de rest van het front geweervuur, dot levendiger was in de richting van Wilna. W e e n e n, 3 Sept. (Corr.-bur.) Officieel bericht van heden middag. Ten noordwesten van Focsani en ten zui den van Ocna vielen de Russo-Rumenen wederom vruchteloos aan. Kina geuomeii. B e r 1 ij u II Se p t. W. B.) Olt iclëe wordt lieden nvond Inricht, dal lUga is genomen. B e r 1 ij n, 3 Sept. (W. B.) Bericht uit hel' groote hoofdkwartier. De keizer heeft het volgende telegram gezonden aan de keizerin: Generoal-veldmaarscholk prins Leopold van Beieren bericht mij zoo juist de inne ming van Riga door onze troepen, een nieuwe toetssteen van Duitsche kracht en onwrikbaren wil om te overwinnen. God moge verder helpen. WILHELM. Verder werd aon generaal-veldmaarschalk prins Leopold van Beieren geseind: Aan u en aan het achtste leger spreek ik, naar aanleiding van de inneming van Riga, mijn en des vaderlands gelukwensch en dank uit. Eene van breed inzicht getuigende leiding en een staalharde wil om te over winnen, waarborgden een mooi succes. WILHELM I. R. Berlijn, 3 Sept. (W. B.) Terwijl het algemeen offensief der Entente in het Wes ten tot dusver zonder eenig positief resultaat is gebleven, verloopt het geslaagde offensief der Duitschers zoodanig, dat rfiet eens het tweede, meer bescheiden doel werd bereikt de Duitsche strijdkraohten te binden ei* Rusland vrij te maken. Hoewel de Russen sinds geruimen tijd met een Duitsche ondei> neming in de streek van Riga rekening hielden, zooals ook het achteruitbrengen van hunne stellingen aanduidde, en ondanka de sterke bezetting van den reohter Dwina oever, gelukte de moeilijke onderneming van' den overtocht over de breede rivier ten volle. 4 Sept. Over de inneming van Riga schrijft het Berliner Tageblatt: De voldoe ning over de bezetting van Riga, dat steeds eene overwegende Duitsohe stad is geble- Bom an door Thérèse Hoven. „Al zoo vroeg trek?" zegt Hes, plagend. mV at moet het zijn? Een onsje of ccn pijpje!" .Juffrouw Hester, uw lichtzinnigheid ont- u in> *a' ilc Nvcel niet in wal» ,naar in iL bedenkelijks," cn Cootje doet haar best om ernstig te kijken. vind. wat is er?" roept Hes verschrikt u". .l°cJi geen narigheid thuis?" huis! herhaalt het kind, op tragischen toon. „Wat is nu thuis; wat is één haardstede, worden?"*10" mC* a^e' er verwoest zuHe" rfJv01? kind, ie bent niet goed, jc bont niet in j e' hebt van nacht zeker niet goed ge- hp °i !)ent niet J"e verkeerde been uil het t>ed gestapt." ^Ileelemaal niet; maar het is allemaal zoo »^at dan?" klink; het nieuwsgierig'. °U' is ^ts gaande. Ik zal het u gere- "vertellen... u weet dat Ma, mijn zuster en 01 ^ls^ren °P rcis zouden gaan naar Zwit- f t* 1. u een ansicht beloofd." hp*K er»lachte juffrouw Hes, ..maar ik m nog niet gekregen." Cnnii ZUl m °°k "iet. krijgen," herneemt Je* »>Nu> tot Arnhem ging het best, het was dol! Ik moest mezelf telkens in den arm knijpen om te gfclooven, dat ik het was." „Daar is gelukkig plaats genoeg voor," insi nueert juffrouw Hes, dc dikke armen van bet mollige bakvischjc met eenige jalouzie bekij kende. „U moet mij niet in dc rede vallen. Na Arn hem gipgen wij dc brug bij Westervoort over en toen gebeurde er zoo iels verschrikkelijk geks, en ik verzeker u dat het waar is. Alle gordijnen werden neer gelaten, wij mochten heclemaal niet naar buiten kijken cn weet u waarom niet? Omdat het op de brug krioelde van soldaten. Zij hadden overal zakken met dynamiet en andere ontplofbare stoffen inge gooid. Ziet u. hel schijnt dat de brugge er op gemaakt zijn. dan kunnen zij in een oogen- blik opgeblazen worden. De bruggen worden dan in staat van verdediging gesteld. Ik ge loof dat hel zóó is. Nu, en toen we aan den anderen kant kwamen, bij do Duitsche douane, toen was alles zoo raar en de reizigers deden zoo vreemd dat Mama zei: „Weet jc wat, kin deren, wij gaan terug". U begrijpt, mijn zuster en ik wilden er eerst ni!:c van weten. Met hangende pootjes terug te komen, als je je voorgesteld hebt 4 weken weg te blijven, is geen doen. maar moeder bleef bij haar voor nemen-. Wij gcbhiiklen eventjes wat: een lek ker knappend Duitsch broodje, en wachtten den eersten trein naar Holland af- b slie pen dien nacht in Arnhem, waar hel ook wel woeligen abnormaal was, en om ons een beetje schadeloos te stellen, stelde Moeder voor dat wij gisteren den heelen dag zouden blijven, misschien nog wel met een straaltje hoop dat de storm zou overwaaien en alles weer gewoon zou worden. Maar liet werd eer erger dan beter en toen zijn wij gisteren avond maar weer naar huis gegaan.' - „En zag je nog wat vreemds onderweg?" „Wel veel soldaten en zoo. Ze zeggen dat er oorlog komt, en o, ik heb zoo'n spijt," zegt Cootje, in tranen uitbarstende. „Want, weet u, het is natuurlijk verschrikkelijk als er oor log komt." „Maar kind, daar kun jij toch niets aan doen," sust haar oudere vriendin. „Nee, natuurlijk niet," snikt zij, „maar ik heb er mee gespot- Weet u niet meer van d i e ééne m#n op dc pier?" Plots verhelde ren haar trekken zich en op haar mooi rond gezichtje vertoont zich een glimlach. Het lachen gaat haar beter at dan hel huilen, cn op haar gewone, vroolijke manier, zegt zij: „Ja, maar, het was gek. Wat er ook gebeurt, al worden we allemaal vermoord en uitgeplun derd, ik zal altijd nog aan dic-één'c man op <lc pier denken." „Schaap, houd jc stil. Als je vermoord en uitgeplunderd bent, zooals ie zegt, schiet cr niet veel van je over.' ..Nu ja, bij manier van spreken. Maar. weet ti waarom ik eigenlijk kom? U weet, wij zou den voor vier weken uit dc stad gaan cn moe der heeft niets in. huis. Kunt u moeder soms helpen?" Zij telt op haar vingers na, wat er noodig is: „brood, boter, melk, jam, honing, koek, muisjes, rookvleosch, ossctong. Juffrouw Hes schatert het uit. „Kind, wees toch niet zoo gek. Je. bent cr me een." „O, hebt u dat allemaal niet voorradig?" klinkt het, quasi onnoozel. „Jelui hebt het allemaal niet noodig. stel je voor." „Maar wij moeten toch ontbijten!" Nu ja, maar melk cn brood kun je aan de deur krijgen." •Aan de deur? U meent aan de sociëteit! Nee, u moet het zien bij ons in 'de straat. Onze meid was gelukkig nog in huis, zij zou van daag pas met verlof gaan. Zij had zich al ge kleed in haar beste witte blouse met een laag halsje en zij heeft een bloedkoralen ketting aan, cn een kuif, zoo hoog als de Eifcltoren. Het is gewoon om je slap te lachen en zoo staal zij aan de deur met Nelia van mevrouw van-Rees en de andere keukenfreules uit de buurt." „Met wie sta je toch zoo te pralen?" infor meert Cor. „Hé, Cootje, jij? Ben je dan niet op reis gegaan?" klinkt het verwonderd. „Jawel," plaagt Cootje, ..ik ben alweer te rug; een maand is gauw om." „Nee, jc lnocl het hooren," valt haar zuster in, „daar schijnt toch iets !c zijn." „Iloe bedoel je?" „Wel. van oorlog of zoo. „Gut. mensch, wc zullen toch geen oorlog krijgen; wees toch wijzer," meent Cor, hier en daar wat opruimend. .„Ta., wijzer," herhaalt Cootje. bet hoofd schuddend. „Wie is cr nu tegenwoordig wijs? De wereld is een dolle boel. Maar geeft u me nu maar wat jam of zoo en boterham men koek en wat boter, als u hel hebt." „Dat kun jc toch beter in een cicrwinkel krijgen." „Dat is een idee," zegt Cootje. „Want, lee- ren wij niet op school: „De koe is ccn nut tig dier; zij geeft ons melk, kaas, boter en eieren." „Nou, dc gekheid is der bij jou nog niet uil," plaagt Cor. „Och, daar kun jc -niks van zeggen. Wie weet hoe gauw dat gebeuren zaL Maar ik zal de dames niet langer ophouden. Schrijf maar op voor Ma. Dag..." En met een koek en een potje jam gewapend, verlaat zij den win kel. „Wat een vcrlooning," zegt Cor. „Wacht, daar heb je den melkboer. Waf ben jij laat van ochtend!" „Moet u mij een verwijt van maken, in plaatf van blij le zijn dal ik nog kom." „Waarom zou je niet komen?" „Wel, omdat het best kan gebeuren, dat er heelemaal geen toevoer van melk meer is ip de volgende dagen. Het gerucht gaat dat wij mobilisatie krijgen cn dat de treinen allemaal noodig zullen zijn voor het vervoer van d# soldaten." „Wat zeg jc daar? Waarheen?" ,Ja, dat weet ik niet, maar het is een feit, Mijn vrouw's broer werkt bij het spoor; hij is van nacht niet uit zijn kleeren geweest r'* gisteren ook niet. En aan de Ministeries zijn ze van nacht op gebleven. Een andere broer van mijn vrouw is getrouwd met een docbtcff van den bode aan oorlog, en reken der op dat die er meer van weten dan dat zij kwijt wil len zijn. „Wat zei ai, een kan of een halve Ik zou maar een kan nemen, als ik u wak.' i „Ja, jij denkt, des te gauwer ben ik doo* mijn melk heen." „Dat nu niet, maar wie het vandaag nog krijgen kan, die moet het nemen. Ik heb eg' geen verstand van cn ik bemoei m'n eigeit nooit met polctlek of zoo, maar daar broeiF iets. (Word( vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1