BINNENLAND.
KOLONIËN.
aan een niet-officieel, niet-bindênd toetsen,
of het niet tijd was met den oorlog op te
houden. Het Engelsche aanbod is ook als
'ïoodanig op te vatten. Zulke dingen moet
'men in «die kalmte als een begeleidend ver-
•chiinsel van den oorlog opvatten, totdat de
iweg voor onderhandelingen gebaand is. Of
ide Paus en rijn echo dien weg zullen banen,
Icann iemand zeggen. De één is sceptisch,
ide ander optimistisch. Als een Centrum
politicus nu toevallig optimistisch is, dan is
net zonder meer duidelijk, dat dit verband
houdt met de jongste pogingen van neutrale
■ijde om tot vrede te geraken. Principieel
(toet vastDe vijand, die niet meer op mili-
toire overwinningen hoopt én maar zeer
voorwaardelijk aan de hulp van Amerika
gelooft, ral te eerder bereid rijn over den
Vrede te onderhandelen, naarmate hij min
der teekenen van oneenigheid in Duitsch-
Jand waarneemt. De Entente rekent nog op
Onze oneenigheid. Met Hindenburg moeten
wij zeggenLaten wij opnieuw den Gods
vrede sluiten."
Berlijn, 17 Sept. (W. B.) Officieel.
Legergroep prins Rupprecht. Het heldere
weer oefende een gunstigen invloed uit op
ide gevechtswerkzaamheid.
In Vlaanderen groeide de geschutslrijd
aan de kust en in enkele sectoren tusschen
het Houthulsterbosch en Lys verscheidene
malen tot hevig trommelvuur aan. Engel-
•che infanterie-aanvallen volgden niet, het
kwam slechts tot plaatselijke gevechten van
vooruitgeschoven afdeelingen waarbij ge
vangenen in onze handen bleven.
Ten N.-O. van Atrecht stietten 's nacht»
Sterke vijandelijke verkenningsafdeelingen
op onze linies, vanwaar ze door tegenaan
vallen verdreven werden.
Ook bij St. Quentin bereidde de vijand
met vuurovervallen aanvallen zijner verken
ners voor, die overal werden afgeslagen-
Legergroep kroonprins. Langs de Aisne,
voornamelijk ten N.-O. van Soissons, ven-
-der in Champagne en voor Verdun toene
mende artillerie bedrijvigheid van dikwijls
sterke werking. In verschillende verken
ningsgevechten verloren de Franschen ge
vangenen.
Uit vijandelijke vliegtuigeskaders, die
gisteren tweemaal Colmar aanvielen, wer
den twee vliegtuigen door een onzer Jacht
vliegtuigen neergeschoten. Bovendien ver
loor de vijand 16 vliegtuigen. De le luite
nant Barthold bracht op 15 September 2
vliegmachines, le luitenant Schleich, de
beide laatste dogen 3 vliegmachines ten val.
B e r 1 ij n, 17 Sept. (W. B.) Officieel
avondbericht. Alleen in Vlaanderen was de
geschutwerkzaamheid krachtiger.
Parijs, 17 Sept. (Havas.) Officieel.
De nacht heeft zich door tamelijk leven
dig geschutvuur onderscheiden, vooral in
de streek der Froidmont-hoeve, bewesten
Craonne en in het vak .van Massiges.
Na een vinnig bombardement hebben de
Duitschers den aanval op de Fransche stel
lingen van het bosch van Aprémont laten
schieten. Eenige Duitsche afdeelingen, die
voet hadden kunnen krijgen in vooruitge
schoven schansen van de Fransche, werden
daaruit geworpen. Na een heet gevecht is
de Fransche linie in den ouden toestand
hersteld.
In de Vogezen is een Duitsche overval
op Fransche posten in het vuur der Fran
schen misgeloopen
P a r ij s, 17 Sept. (R.) Officieel avond-
bericht. Op den rechteroever van de Maas
is de beschieting krachtig geweest, in het
bizonder benoorden het Caurièresbosch en
heuvel 344.
Londen, 17 Sept. (R.) Bericht van
maarschalk Haig: Succesvolle aanvallen wer
den gedaan ten oosten van Epchy en ten
Z.O. van GavreHe. Verscheidene gevange
nen werden gemaakt en twee machinegewe
ren vermeeslerd; vele vijanden werden ge
dood en onderstanden vernield.
Londen, 17 Sept. (R.). Bericht van
maarschalk Haig.
In den afgeloopen nacht werden door
Engelsche en Schofsche regimenten ge
slaagde raids ondernomen op de Duitsche
stellingen ten Oosten van Epeky in den
omtrek van den spoorweg AtrechtDouai
en ten Zuid-Oosten van Cavreüe. Er wer
den verscheidene gevangenen gemaakt en
twee machinegeweren door ons veroverd,
vele vijanden gedood, schuilholen, loopgra
ven en opslagplaatsen door middel van ont
plofbare stoffen vernietigd.
De vijandelijke artillerie toonde geduren
de den nacht eenige bedrijvigheid ten Oos
ten van yperen.
P a r ij s, 17 Sept. (R.) Officieel. Wij
hebben 15 ton bommen geworpen op Stutt
gart, militaire inrichtingen Colmar, Logel-
bach, bezuiden Metz, Diedenhofen, Ueckin
gen en Saarburg.
i.onden, 17 Sept. (R.) De admiraliteit
meldt, dat marinevliegtuigen op 15 dezer
een aanval hebben gedaan op de vijandelijke
scheepvaart tusschen Ostende en Blanken-
bergh. Een groote torpedojager werd mid
scheeps getroffen en een vermoedelijk. Ver
der werden twee trawlers tot zinken gebracht
onden, 17 Sept. (R.) De admiraliteit
meldt
B j een laat ondernomen patrouifietocht
werd een onzer hydroplanes aangevallen
door twee watervliegtuigen, die toen door
onze escorteerende vliegtuigen in gevecht
betrokken werden. Een dezer watervliegtui
gen is brandend neergeschoten; het andere
k verjaagd in de richting van eenige vijan
delijke torpedojagers. Gisermorgen viel een
onzer patrouilles een vijandelijk vliegtuig-
Oskader aan; een, waarschijnlijk twee machi
nes rijn door ons vernield.
B e r I ij n, 1 7 Sept. (W. B.) Officieel.
Geen gebeurtenissen van belang.
Petersburg, 16 Sept. (P. T. A.) In
den nacht van 13 dezer vielen de Turken
onze afdeelingen ar die hunne stellingen
hadden ingenomen op den bergkam langs
de Turksch-Perzische grens, nabij de ber
gen Shinaresh en Bubaresh, op omstreeks
50 wersten van Revandoeza. Ondanks den
tegenstand onzer compagniën verdreven de
Turken ons van de door dezen bergketen
gevormde linie.
ï'eenen, 17 Sept. (Korr Bur.) Offi
cieel.
Aan de Isonzo gisteren den geheelen dag
aanhoudend levendig artillerievuur. Na het
invallen der duisternis ging de vijand ten
Z. van Podlesce driemaal vergeefs tot den
aanval over.
Op de noordelijke helling van den Monte
San Gabriele brachten honved-afdeelingen
van een inval in de vijandelijke loopgraven
gevangenen en een machinegeweer mee.
Weenen, 17 Sept. (Korr. bur.) Staf-
bericht. Aan de Isonzo overdag op ver
scheidene punten levendige artillerie-ge
vechten. Na het invallen der duisternis deed
de vijand ten zuiden van Podlesce driemaal
zonder succes een aanval. Op de noord
westelijke helling van de Monte San Ga
briele hebben Herwedlaldeelingen, die bij
een aanval de vijandelijke loopgraven wa
ren binnengedrongen, gevangenen ge
maakt en machinegeweren veroverd.
Rome, 17 Sept. (Stefani). Aan het
Trentino-lront poogden vijandelijke afdee-
"lingen de voorgeschoven posten der Italia
nen in het Judtcaria-dal te naderen, maar
zij werden door infanterievuur verdreven
In Karinthië werd de toenemende artille
rie-actie van den vijand door die der Italia
nen aan den Boven-But en In het Fella-dal
krachtig beantwoord.
Op het Bainsizza-plateau poogde de vijand
ln den nacht op 16 Sept. door vier opeen
volgende tegenaanvallen opnieuw het ter
rein, dat hij den vorigen dag verloren had,
te heroveren, hij werd echter teruggedre
ven door onze dappere troepen, die daarbij
73 gevangenen maakten, onder wie twee
officieren.
Konstantinopel, 16 Sept. (Ag.
Willi). Ten Oosten van Suleimanie had een
ontmoeting plaats op het Garanfront met
verkenningsdetaohementen des vijands. Ten
Oosten van Evendus wierpen onze troepen,
hun in. ons vorig communiqué vermeld suc
ces uitbreidende, den vijand uit zijne stellin
gen ten N.O. van Baba Kerwazayat, daarbij
28 gevangenen makenden en twee mitrail
leurs benevens oorlogsmateriaal vermeeste-
rende.
Op het Kaukazusfront trachtte ten Zuiden
van het Wan-meer een vijandelijke com
pagnie bij verrassing onze posten te over
vallen, doch ze werd afgeslagen.
Op een ander punt viel een vijandelijk
detachement, dat was samengesteld uit een
bataljon infanterie, een eskadron cavalerie
en twee mitrailleurs onze stellingen aan. Hij
slaagde er in onze posten terug te werpen
tot onze eerste linie, doch werd door onze
tegenaanvallen weer verdreven.
Aan het Sinaifront onderhield ons ge
schut een krachtig vuur tegen de Engel-
schen, die een "schans ten Zuiden van Garza
bezetten.
B e r I ij n, 1 7 S e p t. (W. B.) O f f i c i e e 1.
In den Atlantischen Oceaan, de goll van Bis-
caje en in de Noordzee werden door onze
duikbooten opnieuw vier stoomschepen, met
23.000 bruto-registertonnen inhoud, tot zin
ken gebracht. Daaronder bevondên zich het
gewapende Engelsche stoomschip Malda,
7884 ton, de Roanoke, 3755 ton, met stuk
goederen, een duikbootva! in den vorm van
een driemastschoener, die met twee kanon
nen was bewapend en onder Zweedsche vlag
voer. Van het stoomschip Raonoke werd de
kapitein gevangen genomen.
Londen, 17 Sept. (R). In een tele
gram van lord Northcliffe uit New-York aan
de „Daily Mail" verklaart deze, dat na nau
welijks 5 maanden voorbereiding in Amerika
reeds 1H millioen soldaten krachtig worden
geoefend.
Het gewone leger is door vrijwillige
dienstneming op volle sterkte van 400,000
man gebracht. Op dezelfde wijze werd de
nationale garde opgevoerd tot een sterkte
van een half millioen. O. a. bracht de wet
op de dienstplicht nog eens 6 7 honderd
duizend nieuwe soldaten.
Voor de oefening en volledige uitrusting
te velde van al die manschappen zijn som
men gelds uitgetrokken, waarvan men dui
zelt.
Alleen voor vliegtuigen 128 millioen pond
sterling; voor het bouwen van transport
schepen 227 millioen pond sterling.
Washington, 17 Sept (Havas). De
voorzitter van de commissie voor militaire
aangelegenheden uit het Huis van Afge
vaardigden, deelt officieel mede, dat er op
6 Sept. in de Vereenigde Staten 1,074,146
vrijwilligers onder de wapens waren, ver
deeld als volgt: bij het geregeld leger
308,145 manschappen en 7,023 officieren,
bij de nationale garde 337,421 manschappen
en 14,250 officieren en bij de reserve
55,487 manschappen en 32,211 officieren-
Bovendien zijn er 27,341 officieren in de
oefenkampen. Onder deze cijfers is niet
begrepen het effectief van Ret nieuwe leger,
dat krachtens de dienstplicht onder de wa
pens is en dat 67,000 manschappen telt.
Hier is alleen het aantal vrijwilligers ge
geven.
Washington, 17 Sept. (Havas.)
De commissie voor buitenlandsche zaken
uit den Senaat besprak het vraagstuk no
pens de samenwerking van de parlementen
der geallieerden. Franklin Bouillon diende
een voorstel in, volgens hetwelk 25 leden
van het Congres naar den interparlementai
ren 'raad worden afgevaardigd, welke om de
drie maanden zou bijeenkomen.
New-York, 17 Sept. (R.) De uitvoer*
raad maakt in een gisteravond verschenen
verklaring, met het doel de noodzakelijke
artikelen in het land te houden, een lange
lijst ven benoodigdheden bekend, waarvan
de uitvoer feitelijk verboden is, tenzij de la
dingen tot het voeren van den oorlog op
het oogenblik bijdragen. Op de lijst komen
o voor: tarwe, meel, suiker, boter, ka
toen, afval, ijzer en staal in alle vormen,
vele scheikundige verbindingen en ettelijke
andere artikelen.
De verklaring voegt er bij, dat beperkte
hoeveelheden der bedoelde artikelen in be
paalde andere gevallen mogen worden uit
gevoerd. indien dit zonder schade voor de
Vereenigde Staten kan geschieden of voor
noodzakelijke doeleinden op medisch en
pharmaceutisch gebied.
Boedapest, 15 Sept. (W. B.) Bij
eigenhandig schrijven des konings wordt de
minister van financiën, Glatz, van zijn ambt
ontheven, waarbij de koning hem zijne er
kentelijkheid uitspreekt en hem den titel
van geheimraad verleent en tevens minis
ter-president Wekerle met het voorloopige
beheer van ministerie van financiën be
last wordt.
Warschau, 16 Sept. (W. B.) Nadat
gisteren het manifest over de verdere ont
wikkeling van het Poolsche staatswezen was
voorgelezen gaf professor Mikulowski Po-
morski uiting aan den dank van het Pool
sche volk door eene in de Duitsche en de
Poolsche taal gehouden rede, waarin hij uit
naam van de overgangscommissie van den
voorloopigen Raad van State verzocht aan
de beide monarchen hulde en diep gevoel
den dank te willen overbrengen.
De gouverneur-generaal hield vervolgens
een rede, waarin hij o a. zeide; De zoo juist
bekend gemaakte verklaring levert u het on
dubbelzinnige bewijs, dat de regeeringen
van Duitschland en Oostenrijk nog steeds
op het standpunt staan van de verklaring
van 5 Nov. 1016, dat zij dus streven naar
een vrij en onafhankelijk Polen, d.w.z. on
der nadrukkelijke voorwaarde, dat het zich
onvoorwaardelijk uit vrijen wil bij de Cen
trale mogendheden, aansluit. Maar ik ver
zoek de aanwezigen en allen, die ver
der aan dit groote werk zullen moeten me
dewerken, zich er van bewust te blijven, dat
Polen in aansluiting en vriendschappelijk
samenwerken met de centrale mogendhe
den, zijn kracht uit zichzelf moet ontwikke
len. Tracht al de ongeroepen vreemde in
menging, die van andere zijde dreigt te zul
len komen, af te wijzen.
Warschau, 16 Sept. (W. B.) Zater
dagavond begaven zich de wederziidsche
regeerings-commissarissen naar de over-
gangs-commissie van den voorloopigen
Poolschen staatsraad en verzochten in naam
der beide regeeringen, dat deze de perso
nen bekend zou maken, die den verbonden
regeeringen als leden van den Regent-
schapsraad zouden worden voorgedragen.
De vice-kroonmaarschalk bedankte voor
het verzoek en verklaarde, dat de over
gangscommissie zoo spoedig mogelijk haar
voodracht zou indienen.
Stockholm,17 Sept. (W.-B.). In ver
band met bepaalde mededeellngen ln een
telegram was den Washingtonschen corres
pondent van de Associated Press in het
Svenska Telegram Byran tot de volgende
verklaring gemachtigd
De oorlogstoestand tusschen de Vereenigde
Staten en Duitschland werd op 6 April ge
proclameerd, de diplomatieke betrekkingen
tusschen Amerika en Turkije werden op 20
April afgebroken. Op den 26en April nam
ons gezantschap te Konstantinopel de be
langen van de Vereenigde Staten in Turkije
op zich, waarvoor op 24 April het ministerie
van buitenlandsche zaken de instructies had
verschaft. Naar de ministerieele verklaring
van 10 dezer reeds vermeldt, ontving het
ministerie reeds op den 14en April den dank
van den staatssecretaris der Vereenigde
Staten voor het verzenden van telegram
men. Toen de Amerikaansche gezant te
Stockholm verzocht om de verzending van
telegrammen voor de Vereenigde Staten,
verklaarde het ministerie van buitenland
sche zaken zicfh bereid dit verzoek in te wil
ligen zonder voorwaarden te stellen. In den
eersten tijd waren de voor verzending over
handigde telegrammen gesteld in de Fran
sche taal, later werden dergelijke telegram,
men ook in de Engelsche taal opgesteld.
Van Zweedsche zijde is nooit beweerd dat
de telegrammen, welke door het Amerikaan-
sdhe gezantschap te Stockholm ter verzen
ding waren afgegeven, geschreven zouden
zijn geweest in Amerikaansch cijferschrift.
Anderzijds zijn de voor het sjaatsdeparte-
ment bestemde telegrammen bij zeer vele
gelegenheden in Amerikaansche cijfers door
het Zweedsche gezantschap te Konstantino
pel aan het ministerie van buitenlandsche
zaken verzonden, om aan het Amerikaan
sche gezantschap te Stockholm te worden
overgereikt. Gedurende den tijd dat Zwe
den met de waarneming der Amerikaansche
belangen in Turkije belast was, wezen de
ingestelde onderzoekingen uit dat men ech
ter, toen men het cijferschrift aan den
Zweedschen gezant te Konstantinopel deed
toekomen, de mogelijkheid van controle
had, ofschoon men, in vertrouwen op de
eerlijkheid der Amerikaansche ambtenaren,
aan wie door den Zweedschen gezant de
cijferstelling was opgedragen, de controle
niet steeds toepaste. Wat eindelijk aangaat
de verzending van brieven naar Turkije op
verzoek van Amerika, zoo ontving het minis
terie van buitenlandsche zaken reeds op den
25en April het verzoek van den Amerikaan-
schen gezant te Stockholm om zendingen
naar Turkije te doen plaat» hebben, aan welk
verzoek eveneens gevolg gegeven werd.
Intusschen had de Anverikq&r>»chë gezant
Morris de verklaring afgelegd, dat deze zen
dingen geen betrekking hadden op belan
gen der Vereenigde Staten, doch op de be
langen van vreemde mogendheden ln Tur
kije, welker belangenbehartiging aan de Ver
eenigde Staten was opgedragen.
Het eerste verzoek om verzending van
brieven, die uitsluitend de belangen der Ver
eenigde Staten betroffen, werd op 23 Juli
ingediend.
Zóó wordt het gebrek aan overeenstem
ming in de gepublicerde mededeelingen
verklaard.
Petersburg, 1 7 Sept. (P. T. A.) Ge
neraal Kaledin heeft voor zijn post van
hetman der Don-kozakken zijn ontslag aan
geboden.
Stockholm, 17 Sept. (Svenska Tele-
grambyrau). Een manifest tot de bij de Inter
nationale aangesloten partijen, dat door het
organiseerend comité der Stockholmsche
conferentie is uitgevaardigd, beschouwt het
als noodzakelijk om na den terugkeer naar
Londen, Parijs en Rome der afgevaardigde
deputaties van socialistische- en arbeiders
partijen, die aan de internationale confe
rentie hebben deelgenomen, een korte ver
klaring over den toestand te geven.
Het comité verklaart in de eerste plaats
duidelijk en beslist, dat het plan om in
Stockholm een interhationale socialistische
conferentie bijeen te roepen noch is, noch
zal worden prijsgegeven.
Wanneer de Engelsche en de Fransche
delegatie passen had verkregen, zou de con
ferentie op 0 September hebben plaats ge
vonden. De conferentie zal plaats hebben
zoodra de passenkwestie geregeld is en zal
dan onmtddellijk worden vastgesteld.
De Russische deputatie was in de gelegen
heid zich in Groot-Brittannie, Frankrijk en
Italië er van te overtuigen, dat de arbeiders
klasse de Stockholmsche conferentie gene
gen is en blijft en dat de beweging ten gun
ste van een rechtvaardigen, duurzamen
vrede in alle kringen toeneemt. De aanslui
ting aan de Stockholmsche conferentie ge
schiedde eenstemmig, wijl de arbeiders
klasse meer en meer begrijpt dat ze politiek
en economisch belang heeft om aan de in
stelling van een duurzaam systeem in Europa
onmiddellijk mede te werken, zoowel om het
einde der heerschende tweespalt te bespoe
digen als ook om een terugkeer van den
wereldbrand te voorkomen. De brutale wei
gering der passen, die een ieder beschouw
de als een bewijs van toenemende reactie,
zal het klassebewuste proletariaat niet af-
sohrlkken, dat nog grootere moeilijkheden
wist te overwinnen en begrijpt dat het in
werkelijkheid er om gaat, dat men de arbei
derklasse verhinderen wil hare historische
rol te vervullen.
Op dezen grond roept het manifest de ar
beiders van Frankrijk, Italië, Groot-Brittannie
en de Vereenigde Staten op om een roof der
elementaire vrijheden en der vrije uitwisse
ling van meening niet toe te laten.
Stockholm, 17 Sept. (Sv. Tel. ByT.)
(Vervolg van het manifest). „Pertijgenooten!
de conferentie te Stockholm is slechts een
mijlpaal op den weg van het internationale
socialisme. Het eensgezind optreden van de
arbeidersklasse zal eerst duidelijk tot uiting
kunnen komen, wanneer de conferentie haar
arbeidsplan gevonden heeft: het zal niet ein
digen met den dag waarop de vijandelijkhe
den worden gestaakt. Onze meening Is, dat
de samenkomst te Stockholm een nieuw tijd
vak zal inleiden ln den strijd van het prole
tariaat tegen het imperialisme, doordat de
Internationale weer zal worden opgericht, die
in staat stelt tot een gezamenlijk optreden.
„De arbeidersklasse wenscht, dat deze
oorlog de laatste zal zijn: zij wil de staten
democratiseeren, nieuwe conflicten voorko
men en een economischen oorlog beletten.
Vóór alles wil zij op grond van het recht,
door scheidsgerechten voor een ter zee en
te land ontwapend volk zekerheid verschaf
fen en een democratisch en waarachtig vrij
Europa vestigen.
„Partijgenooten, indien gij maar wilt, zal
de internationale conferentie binnen korten
tijd gehouden worden.
„Om dat doel te bereiken is het voldoende,
dat de partijen zich bewust zijn van de groo
te verantwoordelijkheid die op hen rust. De
leuze blijft voor het geheele proletariaat:
„Op naar Stockholml"
Verspreide Berichten.
Het Nederlandsch l Brussel.
De Toorts bevat een-brief uit Brussel van 15
Augustus. Daarin wordt ook over het gebruik
van het Nederlandsch te Brussel geschreven:
De eerste indruk dien Brussel mij gaf, was
ontmoedigend, omdat, vooral als men het
centrum der stad doorwandelt, het al Fransch
is wat de klok slaat,'en men zich in een
vreemd, verfranscht midden als verzinken
voelt Maar na weinige dagen wijzigen zich
deze eerste gewaarwordingen en komen de
juiste verhoudingen aan het daglicht.
Het Beulemans-vernis, en dat is slechter
waar dan 3e klas plankier vernis ligt hier
weliswaar met een vieze, kleverige laag, dik
op de menschen, maar reeds ondervond ik,
dat dit tegen een krachtig-bijtend Vlaamsch
loog niet bestand is.
Vlaamsch spreken overal, goed beschaafd
Nederlandsch spreken overal, altijd en on
danks alles en allen, is de plicht van ieder
Vlaming in het Vlaamsche land en vooral te
Brussel. Geloof mij, na twee dagen durf gaat
het best, en noch de mooie zilverbeladen kepi
van een politie-officier, noch de supra-Belgi-
sche goudbestikste kepi van een Franschdoend
tram-onlvanger, kunnen u nog doen aarzelen,
met de latte, vóór-oorlogsche gewoonte te
breken.
Met beschaafd Nederlandsch komt men ln
Brussel, op enkele uitzonderingen na, overal
terecht; en zeer wenschelijk is het, dat onze
Vlamingen niet al te spoedig naar het Fransch
zouden grijpen. Zelfs vooraanstaande strijders
onzer zaak, menschen waar nu ons aller blik
ken op gericht zijn, zoitien, als ril rich in een
welbczocht. voornaam restauraijt stoffelijï
gaan verzorgen, het gerust kunnen wagen mê?
de dienders onze mooie moedertaal te uebruK"
ken.
Een broodprogramma Metf
schrijft uit Zurich aan de N. R. Ct.:
Wat men elders een brood-kaart noemt*
Heeft de volks-boert hier een broo d-p r o>
gramma gedoopt, waarschijnlijk wel omdat
het ding met zijn vier zig-zag-gevonv, en blaad
jes veel gelijkenis heeft met de programma's
der variétés.
Per dag wordt den houder van zulk een
kaart 250 gram brood toebedeeld. Arbeider*
die zwaar werk verrichten, en een groep vaflf
onbemiddeldcn krijgen daarenboven nog een
bizondere kaart, die recht geeft op nog een
portie van 100 gr. per dag Op de laatste blad
zijde is een coupon afgedrukt voor 500 gram
meel, die ingeruild mag worden tegen 650
gram brood.
Tot ontvangst van een dergelijke kaart Is
rédereen gerechtigd, die in Zwitserland ven
blijf houdt; vreemdelingen kriigen zulk een
kaart reeds bij het passeeren der grenzen.
De groote vraag blijft echter: wat voor
brood verstrekt zal worden, m. a. w. hoe de
vermenging van brood-koren, mais, aardap*
pelen, enz. wezen zal. Tot dusverre was bet
brood nog voortreffelijk, wel grauw van kleur
maar zeer smakelijk. Er is echter verandering
op 'til. Men wil door het deeg aardappelen
werken, wat naar verluidt niet slecht moet
zijn. Maar veel Zwitsers verkiezen een deeg
van meel en vruchten, hoofdzakelijk peren,
dat het z g. Gallus- of St. Galler-brood geeft.
Het een sluit het andere niet uit. Als men in
tegendeel voor zijn broodkaart van slecht 250
gram een gebak kan krijgen, dat voor de helft
uit het officiëele meel en voor de helft uit
vruchten gebakken is, en dus dubbel "zoo
zwaar weegt, dan zal dat zeker afnemers ge
noeg vinden.
Riga.
In opdracht van het Duitsche legerbestuur
heeft geheimraad Paul Gemen een onder
zoek ingesteld naar den toestand, waarin de
bouwwerken en«de overige kunstschatten van
Riga zich op het oogenblik bevinden:
„De groote kerkelijke bouwwerken, de
Dom, de Petri-kerk, de Johanneakerk, zoo
mede het Paleis en de Gildenhuizen hebbent
niet geleden. De geheele oude stad verkeert
in ongerepten staat; slechts de winkels en
magazijnen in de hoofdstraten alsmede in
de straten der voorstad, waardoor de Rus
sische troepen ziin teruggetrokken, zijn ge
plunderd. De Russen hebben evenals in
Wilna alle bronzen standbeelden verwijderd,
waaronder het monument van veldmaar
schalk Barclay de Tolly, het gedenkteeken
van bisschop Albert in den Domtuin, de
ridderfiguur van de bron van het stedelijk'
bolwerk, de buste van Herder en verder het
eerst in 1910 opgerichte ruiterstandbeeld
van Peter den Groote. Dit laatste zou per
schip worden weggebracht, doch bij het
eiland Oesel zonk het schip en het jómst-
werk ligt thans op den bodem der zee. Alle
oude en nieuwe kerkklokken, met uitzonde
ring van de klok der Peterskerk, zijn uit de
torens genomen en medegevoerd. Uit het
Dommuseum en het stedelijk museum is al
het koper, messing, brons en tin verwij
derd, zoowel de negen oude bronzen kanon
nen van het Dommuseum, als de medailles
en penningen der stedelijke verzameling, die
toch werkelijk als metaal geen waarde heb
ben. Verder zijn alle gouden en zilveren
voorwerpen medegenomen. De groote zilver-
schatten van het gilde der „Zwarte Hoofden
uit het huis met de „Zwarte Hoofden" zijn
naar Moskou overgebracht. Hieronder bevin
den zidh prachtige 16de-eeuwsche bokalen,
tafelgerei en sierborden. De oudste Russi
sche oorkonden van het stedelijk archief, uit
het jaar 1229 dateerende, zijn in de Aca
demie van Wetenschappen te Petersburg
ondergebracht; het archief van den Zweed
schen gouverneur-generaal, dat betrekking
heeft op de jaren 16211710, bevindt zidh
thans te Rjesan. Dat de Russen verder in
artistiek opzioht onbeteekenende decoratie
stukken, meubelen en schilderijen uit het
paleis, dat als gouvernementsgebouw diende,
hebben medegenomen, duidt aan dat zij Riga
voor goed hebben prijsgegeven.
Parijs,. T6 Sept. (R.) De patrouille
boot Jeanne I is in den nacht van 6 op 7
September overvaren door een koopvaar
der. De kapitein en 19 leden der beman
ning zijn verdronken.
Oost-In dlë.
H. J. A. Jansen* f
Uit Soerabaja wordt aan het Handels
blad geseind:
De kantoorchef van den post- en tele
graafdienst H. J. A. Jansen te Amboina is
bij het zwemmen ïn de rivier v*>y1 ronken
I— De Staatscourant van gister bevat de vol--
gende Koninklijke besluiten:
benoemd tot leeraar aan de R. H. B. S. 14
Veendam W. van Wettum te Utrecht eh té
Stecnwijk G. A. Bouteljé aldaar;
benoemd tot burgemeester van Noordwij*
kerhout A. A. C. M. van Jerfel;
op verzoek eervol ontslagen, met dank voo®
langdurige diensten C. van der Wal als bur
gemeester van Emmen;
op verzoek eervol ontslagen K. Laan nis
burgemeester van Deurne en Liessel en K.
Koster Hzn. als burgemeester van Wieringer*
•waard;
op verzoek eervol ontslagen dr. R. van
der Loeff als lector in de faculteit der LeU
teren en Wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit
te Utrecht; t.j
op verzoek eervol ontslagen met dank
langdurige diensten A. E. Zimmerman, ara
burgemeester van Zutpben;
op verzoek eervol ontslagen ihr. M. Mazel
als secretaris van het goofd-ConJfeé yaa
£Ied. Roode Krui».
