N*. 59. „DE E EM LAN DER". Vrijdag 28 September 1917. BUITENLAND^ BINNENLAND. 16*" J^nrnang Hoofdredactie: MARIE VAN VERSENDAAL. Mr O I VAN SCHAARDENBURO. Uitgevers' VALKHOFF ft Co. A BON N EM KNTSPRU8: Ptr 8 muDHeo TOO. AmrratMrt I 88. Idem frenoo per poel J-®*» Per week (metgratia vereekerin» legen ongelukken) O. I Aftonderliike nunnnere .«.OB. Wekelykaob bUtoegeel Or BoHotultOu Uutnrouf" londer redactie »*n Thdriae Heeenl per 8 mnd. BO el». Wekeliikteh btlroegeel Trr.ldr**»' per 8 mod B8 cl». Bureau: Arnbemsche Poorlwal, hoek U tr ecb t sches tr. Inlercomm. Telefoonnummer 66. P R IJ S OER ADVERT ENKEN V«r> 1—5 r«a«l* f O.NO. Elk. r.ff.i meat DrinstAnnbiedtngeu 15 regel» O.SO. Qroote leltera n'nar plaatsruimte. Voor handel en bodrijf besLian /.eer voordoolige bepalmgon tol lie! horhanld advortueren in dil Blad, bit abonnement. Eene oiroulaire, bevatlond# do voorwaArdon, wordt op aanvrruiK toogoxonden De vnrortluninQ op den hakkersnachtarbeid niet verbindend? De kantonrechter heeft dezer'dagen 'n vonnis gewezen, dat bevreemding wékt. Een bakker, overtreder van de gemeentelijke ver ordening op den Bakkersnachtarbeid, werd van rechtsvervolging ontslagen, op grond dat de verordening niet verbindend zou zijn als zijnde in strijd met art: 135 der gemeente wet. Dit artikel draagt aan den gemeenteraad op die verordeningen te maken, die in het belang der openbare orde, zedelijkheid en gezondheid worden vereischt of de huishou ding der gemeente betreffen. De kantonrech ter achtte de genoemde verordening noch in het belang der openbare orde, zedelijkheid en gezondheid, noch de huishouding der gemeente betreffende, en ontzegde haar der halve verbindbaarheid. Over de vraag of zij in het belang is der openbare ede,'zedelijkheid en gezondheid, zou 'n inleressant debat te voeren zijn; doch de' beoordccüng daarvan staat niet aan den rechter. Deze heeft slechts na te gaan of de verordening in botsing komt met 'n stellig voorschrift ven 'n hooger orgaan, in casu 'n provinciale verordening of 'n rijkswet deze zelfde malerie rakende. Wat huishoudelijk gemeentebolmg is, heeft de rechter niet te beslissen, r Verordening moge gansch en al buiten de bevoegdheid van den gemeen teraad vallen, aan hare verbindbaarheid kan dt* rechter niets afdoen, als zij maar niet in strijd is met 'r. rijkswet of provinciale ver ordening. Dit werd klaar en duidelijk in de memorie van toelichting lot de gemeentewet uitge sproken en het is de algemeen aanvaarde opvatiingr dat de'rechter de raadsverordepin- gen riet a n de ggmeentewet mag toetsen noch 7ich '-eleven in een onderzoek of de grenzen van de huishouding der gemeente door den Raad zijn gerespecteerd. Dit is ook het gevoelen van ons hoogste rechtscollege, den Hoogep Raad, blijkens zijn arren gewezen naar aanleiding van 'n zaak, welke eveneens 'n broodverordening betrof Deze verordening was in 1899 door den raad van Maastricht gemaakt. Iemand, die haar over! reden had, betwistte 's raads bevoegdheid op grond dot de verordening niets bevatte wat de huishouding der ge meente betrof of zelfs van verre er mee in verbond stond. De Hooge Raad overwoog toen, dat van iet begrip gemeentehuishouding door geen vet eene omschrijving wordt gegeven en dat i it den aard der zaak de grenzen bepaald worden positief door het algemeén gemeen tebelang, negatief door hetgeen van alge meen rijks- of provinciaal belang isvoorts daf de vraag of de grenzen der gemeente- huishouding zijn overschreden alleen staat ter beoordcelingvan het administratief gezag Wat nu de bevoegdheid der gemeente tot het maken van dergelijke verordening be treft, de groote kenner van ons gemeente recht, prof. Oppenheim, verkeert hieromtrent niet in twijfel. Hij schrijft „de aanhef van de bepaling (art. 135) mag den indruk oproepen aan een beperking der verordenende macht tot aangelegenheden die de openbare orde, zedelijkheid en gezond heid betreffen, aan een tegenstelling althans tusschen verordeningen die deze onderwer pen raken eenerzijds en die betreffen de huishouding der gemeente anderzijds bij nadere beschouwing blijkt overtuigend dat de verordeningen, die de openbare orde, ze delijkheid en gezondheid raken slechts hie.» om uitdrukkelijk zijn genoemd omdat op haar de wetgever bijzonder de aandacht wilde ves tigen omdat hij het wilde inscherpen dat de gemeentelijke zorg bij voorkeur en vooral over deze gebieden moet gaan. Maar geens zins wilde hij daarbinnen alleen vrijheid van beweging toelaten aan de gemeentelijke wet geving, die integendeel éven stellig wordt erkend en opgeroepen ten aanzien van „an dere" onderwerpen betreffende de huishou ding der gemeente". Als dus de verbindbaarheid van de veror dening en de bevoegdheid van den raad moeielijk betwistbaar zijn, moeten wij de bakkers wel e/nstig waarschuwen naar aan leiding van dit vonnis van het kantongerecht niet te meenen, dat zij de verordening op den bakkersnachtarbeid nu wel op zijde kun nen schuiven. Het is hun geraden haar trouwelijk na te leven, want allicht zullen de hocgere colleges hun minder gunstig lijn flan het kantongerecht Politiek Overzicht De Belgische kwestie. Onder de talrijke vraagstukken, voor wel ker oplossing het worstelende Europa zich gesteld ziet, niet n a d a t de oorlogvoerende mogendheden eenmaal het zwaard hebben neergelegd, doch alvorens ze daartoe zullen komen, is de Belgische kwestie de meest „brandende" van allen. Wordt voor deze kwestie vooraf geen oplossing gevon den, waarmede in groote lijnen alle partijen accoord, of min of meer accoord, kunnen gaan, don is de kans op eene toenadering der volkeren voor longen tijd verkeken, en zal slechts de macht van. het geweld of de uitputting der volken in laatste instan tie de beslissing hebben. Naast de kwestie van België is er nog de kwestie ven Elzas-Lotharingen, om nu al leen deze maar te noemen. Ze valt nög moeilijker op te lossen, wijl hier aan den eenen kont hardnekkig de eisch wordt gesteld „teruggave", of laten we het nieuw ste woord gebruiken: „désannexation", een eisch, die aan de andere zijde met even groote beslistheid wordt afgewezen. W'*ear het België betreft, doet men in Duitschland water in den wijn, maar wat Elzas-Lotharin gen aangaat, is van geen concessie sprake Het vraagstuk van België is in zóóverre geen vraag meer, dat het zoo goed als vaststaande mag worden beschouwd, dat België als zelfstandig koninkrijk geheel zal worden hersteld. Moge tijdens het begin van den oorlog nog menige Noorderbroe der, begaan met het lot van het nabuurvolk, hierover met angst en vreeze zijn vervuld geweest, anderen bij voorbaat overtuigd zijn geweest gedachtig aan Von Bethmann Hollweg's woord over het te herstellen on recht dat zelfs bij een voor Duitschland gunstig resultaat van den -oorlog België in z'n ouden staat hersteld zou worden zoo waren er ook, te goedgeloovigen mis schien! het_ verloop van den oorlog heeft wel allen twijfel ten aonzien wat de hoofdzaak betreft, opgeheven. Langen tijd heeft in Duitschland de partij, die® onder alle omstandigheden op territoriaal, en ook op Belgisch, gebied de „vruchten wenschte te plukken' 'van hetgeen Duitschland ver worven had, den boventoon gevoerd, (een onlangs opgerichte Vaderlandsche Vereeni- ging, waarvan mannen als T^-pitz, hertog Johann van Mecklenburg, Kapp, de beken de polemist tegen tegen Bethmann Hollweg e.a. deel uitmaken, beoogt hetzelfde doel), doch de toenemende oorlogsmoeheid bij onze Oosterburen, wat hetzelfde beteekent als neiging'tot vrede, heeft gemaakt, dat men allengs gematigder klanken is gaan aanheffen, die in de bekende vredesmotie van den rijksdag hare meest essentieele uiting hebben gevonden. De vredesbetuigingen van het Duitsche volk hebben echter weinig weerklank ge vonden bij de Entente-staten, waar de stemming onverzoenlijker is dan ooit en de toegestoken hand om tot verzoening te komen bot geweigerd wordt. De oorlog sleept zich intusschen voort en brengt geen verandering in den toestand naar welks einde vooral in Duitschland massa's smacjj ten. Allengs gaat men daar een stap verder: Von Kühlmann het tegendeel van den Pan Germaan vervangt Zimmermann men dringt aan op een openlijke verklaring omtrent Duitschland's standpunt ten aanzien van België, steeds drukker wordt in de pers erover geschreven, wat aldus schreven we in ons artikel over „de stand van den oorlog" meestal een bewijs is dal er achter de schermen iets gaande is. De veronderstelling is niet onjuist geble ken. Een nog al opzienbarend bericht uit Berlijn aan de Münchener Neuester Nach- richter, waarin opvattingen werden verkon digd over de Belgische kwestie, die naar men vermoedt met de regeeringsopvattingen zeer veel overeenstemming hebben, kwam mededeelen, dat de Duitsche rijkskan selier op Donderdag 27 September in den Rijksdag over de Belgische kwestie zou spreken. De officieuze Norddeutsche Alge- melne Zeitung is dit bericht komen beves tigen. De heer Michaëls zou in de centrale commissie van den Rijksdag over de Belgische aangelegenheid Het woord voeren. Wat hij daar gezegd heeft, gesteld dat tiet reeds zoover is gekomen; er sijn gis teren in die commissie nog andere zaken behandeld hierover hebben we M dus ver geen bericht. Uit het bericht in de Münch'ener Neueste jfrchdflfaten Tooraotacl «awwih uil tm aantal andere; perscommentaren, valt inmld-j staatssecretarissen elk initiatief zat ontne- dels genoegzaam af te leiden wat het stand-men. Het ambt van vice-kanselier zou den punt der regeerirv >n dezen is. Dit is kort loop van zaken eer belemmeren dan bevor- saamgevat aldus: Duitschlmd heeft België deren. De eerste spreker der Duitsche frac- vast in honden, zijn viianden zullen het er tie legde er nogmaals den nadruk op dat hij niet uit verdrijven; de Belgische kwestie het uitermate bedenkelijk achtte om aan moet in verband met de gezamenlijke oorlogs- en vredeskwesties ter hand worden genomen, Ziedaar dan het vermoedelijke Duitsche programma, in Hlgemeene trekken. Want nu komen nog dat wist men van vroeger zekere speciale voorwaarden. In de eerste plaats: de waarborgen, de waar borgen waarmede in Duitschland zoo druk geschermd wordt, militaire, politieke, econp- mische en wat voor waarborgen al meer. Ja die noodlottige waarborgen! De politieke en wellicht tevens ook militaire waarborgen worden saamgevat in den eisch: België mag geen opmarschgebied meer voor de Fran- schen worden. Waarbij de eenvoudige mensch naar z'n hoofd grijpt en zichzelf af vraagt of hij zich piet vergist. Het was toch immers Duitschland dat België als opmarsch gebied gebruikte? Och ja, die latere onthul lingen ookf Onthullingen over strategische besprekingen van voorzorg, waarvan de beteekenis sterk is overdreven. En ten slotte zal de eenvoudige mensch in z'n naïevheit zich afvragen of er nu ook eens niet aan gedacht moet worden B e l- g i waarborgen tr schenken voor de toe komst, opdat het niét voor de tweede maal het slachtoffer \yorde van een gruwelijken overval. En waarborgen die iets meer dan een vodje papier zijnf Wellicht dat Duitschland ook nog eens van al deze waarborgen zal afstappen, en, wat de Walen en Vlamingen betreft, het aan dezen zelf zal overlfcten hun strijd te beslech ten. Intusschen zijn deze kwesties, x hoezeer ieder op zich zelf niet tc onderschatten, van secundair belang tegenover decardinale vraag: hoe de klove te overbruggen tusschen Duitschland en de geallieerden, een klove die niet te overbruggen schijnt, waar de een de Belgische kwestie niet afzonderlijk wenscht behandeld te zien, doch opgenomen in het geheel der vraagstukken van oorlog en vrede; geen afstand wil doen van het een maal verkregen „vuistpand" de or.der ont ruiming van België eischt alvorens over vre de te gaan praten. Wat zal tegenover dezen laatsten, voor Duitschland zoo goed als on-" vervulbaren, eisch, een nog zoo tegemoetko mende verklaring van Duitschland eigenlijk geven? De oorlog, AI de verschillende berichten over den veldslag In Vlaanderen laten zich hierin samenvatten, dat Zonnebeke -door de Engel- schen in storm is genomen en de rest van het Polygoonbosoh is veroverd. Het aantal gevangenen door hen gemaakt bedraagt 1614. Van de andere oorlogstooneelen geen nieuws. Berlijn, 2 6 Sept. (W. B.) De keizer bezocht op 25 September, den eersten ver jaardag van de gevechten bij Hermanstadt, de slagvelden aldaar. B e r 1 ij n, 2 7 Sept. (W. B.) Het bericht over den kroonraad, waar zou zijn gespro ken over vredesvoorwaarden en een gehei me nota aan den paus, wordt hier een zuiver verzinsel en onjuist genoemd. Berlijn, 27 September (W. B.) In de hoofdcommissie van den Rijksdag wer den bij de bespreking der suppletoire be grooting ernstige bezwaren geopperd tegen de instelling van het ambt van vice-kanse lier zonder portefeuille. Een lid der Duitsche fractie verklaarde dat de instelling van zulk een post een aangelegenheid is van de grootste politieke en staatsrechtelijke be teekenis. De staatssecretaris van binnenland- sche zaken had de vertegenwoordiging van den rijkskanselier kunnen overnemen, totdat de Rijksdag en de overige bevoegde plaat sen in beginsel (hierover tot overeenstem ming waren gekomen. De bondsstaten en uitvoerende organen mogen geenszins van hun rechten worden beroofd. Staatssecretaris graaf Rödern zette uiteen dat overwogen wordt om later den algemee- nen plaatsvervanger zoo noodig weer bij een ressort in Je deelen. En onafhankelijk socialist kenschetste de instelling van den p&st van vice-kanselier als ondoeltreffend. Een nationaal-liberale afgevaardigde ver klaarde dat hij de instelling van dit ambt slechts met hét oog op de tegenwoordige behoeften en indien het een tijdelijk karak ter verkrijgt, zal goedkeuren. Een sociaal- fcHKFSfttfjrewde dal 4e vioe-kanselier den iemand, die buiten het bestuur staat, een zóó grooten invloed, ook over de bij het bestuur werkzame staatssecretarissen te ver schaffen. Een redenaar van het centrum noemde hef voorstel een diep ingrijpen in de bestaande verhoudingen van staatsrech terlijken aard. Slechts de spreker van de vooruitstrevende partij sprak zich ten gunste van het voorstel uit. Daarmede was de eerste lezing van de suppletoire begrooting geëindigd. De stem ming had nog niet plaats. Berlijn, 2^Sept. (W. B.) Met 15 te gen 12 stemmen nam de grondwetscommis sie uit den rijksdag heden een voorstel der nattonanl-liberalon, voqruitstrevenden en so ciaal-democraten aan, strekkende tot schrap ping der slotparagraaf in art. 9 der rijks grondwet, volgens welke niemand tegelijker tijd lid van bondsraad en rijksraad kan zijn. Voor het voorstel stemden de indieners der Polen en de vertegenwoordigers van het cen trum. Een centrum-afgevaardigde onthield zich van stemming. Hierop werd de zitting tot 3 October verdaagd. Dan zal op de ogen- da staan de medewerking van den rijksdag bij het sluiten von den vrede. B o r 1 ij n2.7 Sept. (W. B.) Ir de zitting der Grondwkets-commissie van den rijksdag verklad-de de directeur van hel departement Lewald, op een vraag of het Pruisische kies recht-ontwerp bij den aanvang der zitting van den Landdag zou wonden ter tafel ge bracht, dat hij daaromtrent op 'i oogenblik geen verklaring kon afleggen Naar de Germania verneemt, wordt in het staatsministerie omtrent het ontwerp nog be raadslaagd; de indiening ervan kon dan ook niet voor einde October of begin November verwacht u orden P a r ij s, 2 7 Sept. (Havas). Volgens de Fransche en Ertgelsche communiqués, loo- pende tot aan 16 September, bedraagt hét totale aantal schepen, dat door duikbooten is aangevallen, 1724, waarvan er 1130 ge zonken zijn. B e r 1 ij n, 2 7 Sept. (W. B.) De ver liezen aan oorlogsschepen onzer vijanden bedragen gedurende de eerste drie oorlogs jaren: voor Engeland: totaal verlies 661.300 ton; linieschepen 13, totaal 215.200 ton; pantserkruisers 17, totaal 253.600 ton; gewapende kruisers en duik- boot-afweerkruisers 26, totaal 107.800 ton; kanonneerbooten (groote) 6, totaal 3400 ton; torpedovaartuigen 74, totaal 60 000 ton; duikbooten 29 totaal 21.300 ton; bui tendien verscheidene kleine kanonneerboo ten en 33 hulpkruisers. Frankrijk: totaal verlies 101.000 ton; li nieschepen 4, totaal 54.400 ton; pantser kruisers 3, totaal 25.100 ton; duikboot-af- weerkruisers 1, van 1800 ton; kanonneer booten 2, totaal 1300 ton; torpedovaartui- gen 25, totaal 6400 ton; buitendien ^hulp- kruisers. Rusland: totaal verlies 71.810 ton; linie schepen 2, totaal 35.300 ton; pantserkrui sers 1, van 8000 ton; gewapende kruisers I, van 3180 ton; kanonneerbooten 4, totaal 4380 ton; torpedovaartuigen 13, totaal 9700 ton; onderzeeërs 6, tonaal 3000 ton. Italië: totaal verlies 76.450 ton; linie schepen 3, totaal 49.300 ton; pantserkru sers 2, totaal 17.750 ton; torpedovaartuigen II, totaal 5900 ton; duikbooten 9, totoal 3500 ton; buitendien 3 hulpkruisers. Japan: totaal verlies 114.000 ton; gewa pende kruisers 2, totaal 8600 ton; torpe dovaartuigen 3, totaal 1100 ton; onderzee- ers totaol 1125 ton. Vereenigde Staten van Amerika: de ge wapende kruiser Olyinpia (6600 ton); de onderzeeër A 7 (125 ton). Portugal: 1 rivierkanonneerixiot en 1 mijn- veger. Roemenië: 1 kanonneerboot en l torpe doboot. Londen, 26 September. (K.) In de laatst verloopen week kwamen 2775 schepen binnen en vertrokken er 2691. Dei lien boven en twee beneden de 1600 ton werden tot zin ken gebracht. Vier werden zonder succes aan gevallen, twee visschersschepen werden tot zinken gebracht. Petersburg, 26 September (RGe meld wordt dat generaal Tcheremizof is be noemd tot opperbevelhebber van het Noor delijk front en generaal Volestchcnko tot be velhebber Yan het Zuidwestelijk front ter ver vanging van Tcheremizof. Petersburg, 27 Sept. (R.) De demo cratische pan-Russifiche conferentie is he den geopend in den gemeentelijken schout burg, die in roode kleuren was gedecoreerd. Bijna olie leden der regeering en verschei* dene diplomaten waren aanwezig. Washington, 27 Sept. (R.) Baker (minister van oorlog) heeft non de regee- ring de eerste verklaring afgelegd betref fende de militaire operaties in Europa, welke in hoofdzaak gaat over die der geallieerden. Hij zeide: „Terwijl de geallieerden voorgoed het overwicht hebben verkregen, vergenoe gen zij zich er mee, den vijand uit te put ten, tot de Amerikaansche troepen hun aan wezigheid doen voelen. De vijand voelt zich' niet in staat, het aangekondigde offensief te openen, om den oorlog legen Kerstmis gelukkig ten einde te-hebben gebracht. Londen, 26 Sept. (R.) Aan de Daily Telegraph wondt uit New-York geseind: De minister van financiën Mac Adoo eh de ex- president Toft, die een reis door het land maken en drieduizend aanzienlijke bankiers vertegenwoordigende aan volmachten een kapitaal van 4000 millioen pond sterling, zijn te Atlanlic-City in New-Jersey bijeenge komen om te beraadslagen over de (finan- cieele) „wegen en middelen". De voorbe reidingsmaatregelen voor de uitgifte van Ameriko's tweede groote oorlogsfeening van zeshonderd millioen pond sterling zijn in goede handen. Ten einde een volledig suc ces van de op handen zijnde leening te waar borgen, moet, zoo zeide de president der Amerikaansche Bankiersvereeniging giste ren bij de opening van een vergadering het besef worden gewekt dat de oorlog een nationale zaak is en dat hij daarom de zaak moet worden voor allen. De normale spaarsommen der Vereenigde Staten beloo- pen over één jaar duizend millioen pond sterling, terwijl de oorlogskosten voor het eerste jaar, waaronder veertien honderd mil lioen die zullen worden geleend aan de ge allieerden, worden geschat op 4000 mil lioen pond sterling. -Mexico, 27 Sept. (R.) Men ver neemt uit goede bron, dat, naar uit hei on derzoek blijkt, de doorzending van Duitsche code-telegrammen tusschen het Duitsche gezantschap te dezer stede en Berlijn via het Zweedsche gezantschap al in het begin van 1916 geschiedde. Eveneens wordt m »e- gedeeld, dat de boodschappen zich niet be perkten tot telegrammen van Eckhardt, maar ten deele bestonden uit berichten van het ministerie van buitenlandsche zaken te Berlijn, die Eckhardt döor bemiddeling van het Zweedsche gezantschap bereikten en langs denzelfden weg beantwoord werden. Stockholm, 27 Sept. (W. B.) Iet eindresultaat der verkiezingen voor. de Zweedsche Kamer is thans bekend. Geko zen werden 70 conservatieven, 62 libera len, 98 sociaal-democraten en 22 linksche socialisten. In het geheel hebben de conser vatieven 16 zetels verloren, terwijl de 'ibe- ralen 5 en de sociaal-democreten 11 heb ben gewonnen. Verspreide Bertohtan. Luchtaanvallen op Engeland. Over den jongsten aanval van Duitsche vliegtuigen, die Maandagavond om ruim 8 uur boven Londen verschenen, wordt nog gemeld, dat onmiddellijk de menschen door politiefluiten gewaarschuwd werden. Ook in de schouwburgen werd het feit aan de be zoekers meegedeeld; de meesten bleven ech ter rustig zitten, al werd ook de voorstelling tijdelijk gestaakt. Sommige theaters gaan tot 8 October (nieuwe maan) alleen namiddag voorstellingen geven. De menschen op straat zochten natuurlijk zoo spoedig mogelijk dekking, meest In de ondergrondsche spoorwegen, die stampvol liepen. Anderhalf uur kon men het sn rreri der vliegtuigen hooren en hevig kanonvuur, wratbij de zoeklichten druk in de weer wa ren. De berichten uit Engelsche bron over deze luchtaanvallen kenmerken zich door sober heid. Intusschen is aan het ontbreker.de ver band tusschen verschillende thans opeen volgende zinnen in de telegrammen duidelijk* te merken, dat het blauwe potlood van den censor niet ongebruikt is gebleven. Staten-Generaal. Aanbouw van drie onderzeebooten en een mijnenlegger. Bij de Tweede Kamer is ingekomen een mis* sive van den minister van I\Jarine, ten geleide van 5 afschriften van het advies van de 3e af- decling van den Rèad van Defensie en van de af zonderlijke nota der leden W. Naudin ten Cote

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1