DE EEMLANDER'
Zaterdag 13 October 1917.
BINNENLAND.,
't Winkeltje.
N°. 71. Tweede Slad.
16" Jaarnang
FEUILLETON.
hoofdredactie i
MAKIt VAN VERSENOAAU
Mr O VAN SCHAARGENHUHG.
Uitgevers VALKHQf f ft Co.
abonnementsprijs
P.T 3 m*aDd®D .ooi Am.ratooH 1 SO.
Idem fr*noo por post3 ",'-
Perwook (metgralii.orzek.riOR Urod ong.lukk.o) l«.
Aftocd.rlpko nummers 0.«»(l.
W.k.lykeoh b(j»o«g»»l „Dt Boümdtch, Bumrmut' «o au
rodmotie 'r»o ThOrOee Flooen] por 8 mod. SO «U.
Wokoliikeob bt.oojt.ol .W„,ldr*v4u" por 8 mnd. M
Bureau: Arnhemscbe Poortwal, hoek U tr ecb tscbestt;.
Intercomm. Telefoonnummer 60.
0.15.
PBU8 DER ADVERTENTIEN
Vip 1—6 M
Elks r«g»l meerH (l
DisnslJtHnbirviinpen 1—4 regelt
Qrooto letters naar plaatsruimte.
Vooi handel en'bedryl bestaan teer voordeeligo bspaltugon
tet het herhaald advortoeren in dit Blad, bij abonnement.
Bene circulaire, bevattende de voorwaarden, wordt op
Aanvraag toegezonden.
De Staatscourant van 12 October be
trat o..a de volgende Kon. Besluiten:
benoemd tot amanuensis aan de R. H. B.
5. te Coevorden, W. H. Kisjes, thans be
diende aan het Van Hoff-laboratorium
der Rijks Universiteit te Utrecht;
benoemd tot rechter-plaatsvervanger in de
Arrondissements Rechtbank te Utrecht, mr.
C. Star Busmann, thans rechter in gemelde
rechtbank benoemd hoogleeraar aan de Rijks
Universiteit te Utrecht, met bepaling dat ge
melde benoeming gerekend zal worden te
tijn ingegaan met den dag waarop de be
noemde zijn ambt van hoogleeraar aan de
Rijks Universiteit te Utrecht zal hebben aan
vaard en is $an mr. C. W. Star Busmann
voornoemd toestemming verleend tot het ge
lijktijdig bekleeden der hier bovengenoem
de betrekking van rechter-plaatsvervanger
met dien van hoogleeraar aan de Rijks Uni
versiteit te Utrecht;
op verzoek eervol ontslagen met dank,
mr. A. W. Gerritzen als kantonrechter
plaatsvervanger te Amsterdam;
benoemd tot registratie-ontvanger te Nij-
kerk A. Mijs, thans idem te Boxtel;
benoemd tot lands advocaat mr. J. H. Tel-
ders, advocaat en procureur te 's Graven-
hage;
tot schoolopziener in het arrondisse
ment te Hilfegersberg, A. E. van Dishoeck
te 's Gravenhage;
idem in het arrondissement Rotterdam Hl,
H. J. Hijman te Rotterdam;
tot burgemeester van Achlkarspelen, P.
Eeringa met toekenning van eervol ontsiag
als burgemeester van Hemelumez Olde-
iphaert;
I idem van Brunssum F. A. J. Schmier met
toekenning van eervol ontslag als burge
meester van Maasniel;
op verzoek eervol ontslagen met dank, dr.
W. P. Ruysch, als lid en voorzitter van den
Centralen Gezondheidsraad en is hij be
noemd tot buitengewoon lid van dien Raad;
benoemd tot lid en voorzitter van den
Centralen Gezondheidsraad, dr. N. M. Jo-
sephus Jitta te Amsterdam;
bevorderd tot inspecteur-generaal van den
Rijks Waterstaat, de hoofdingenieur-direc
teur van den Rijks Waterstaat 'Ie klasse G.
Rooseboom te Zwolle;
benoemd tot voorzitter van de commissie
Belast met de zorg" voor den aanvoer en dis
tributie van kunstmeststoffen G. J. H. Pe
ters, burgemeester van Bergen (Limburg),
wonende te Well;
verplaats^ de adjunct-inspecteur der di
recte belastingen J. N. Scheltema te Am
sterdam 2e afdeeling naar Winschoten, en
H. S. Beukenhorst te Amsterdam 3e afdee
ling naar idem 2e afdeeling.
aan den reserve tweede luitenant J. A.
H. Hoogendoorn, van het 17e regiment in
fanterie, ter zake van ongeschiktheid voor
de verdere waarneming van den militairen
dienst wegens lichaamsgebreken een eervol
ontslag uit den militairen dienst verleend.
N^d«Hand «n oorlog.
Biet bHiik«tif»kkei'Kl)Oflrijt en
meelschnnrseltte.
Het Bestuur voor mededelingen inzake
de voedselvoorziening meldt:
Nu ten aanzien van het broodvcrbruik de
grootst mogelijke zuinigheid geboden is, in
verband met de geringe hoeveelheid brood
koren, bloem en meel, is de opmerking geuit,
dat men de productie van hel banketbakkers
bedrijf, waarvoor toch ook bloem noodig is,
in iedere gcwcnschte hoeveelheid kan koopen.
Menigeen zal zich wel eens hebben afge
vraagd, of in dit opzicht geen beperkende
maatregelen noodig zijn.
Ten aanzien hiervan valt op te merken, dat
de banketbakkers reeds lang zijn gerantsoe
neerd. Zij ontvajigen aan „rpgeerings-bankct-
bakkersbloem" slechts 50 van hun omzet in
1916. Men moet bovendien niet vergelen, dat
voor het vervaardigen van banketwaren maar
heel veinig bloem noodig is. Met een betrek
kelijk. kieine hoeveelheid bloem is een groote
hoeveelheid gebak te maken. Nu is ongetwij
feld alle gebak een artikel, dat niet bepaald
noodig is, maar het gebruik er van is onder
alle klassen der maatschappij verspreid, ook
in de buurten, waar minder gegoeden wonen,
vindt men koek- en banketbakkerijen. Hoofd
zaak echter is, dat in dit bedrijf een zeer
groot aantal personen werkzaam zijn, zoodat
het van groot belang is, het in stand te hou
den, zij het dan niet in de eerste plaats ter
wille van hen die lekkernijen wenscht te koo
pen, maar van de velen, die in dit bedrijf hun
brood verdienen.
▼et en margarine.
De Minister van Landbouw heeft bepaald,
dat het verboden is bak en braadvet en mar
garine te verwerken ten eerste in producten
van bakkerij of banketbakkerij; ten tweede
in hotels, restaurants, sociëteiten en daar
mee gelijkstaande inrichtingen bij het be
reiden van spijzen.
Peulvruchten.
Het Bureau voor Mededeelingen iniake
de voedselvoorziening geeft een overzicht
van de reeds in Mei ontworpen distributie
regeling voor peulvruchten, waaruit blijkt,
dat als gevolg van de zware Augustusregens
de erwtenoogst ongeveer een derde
lager zal komen dan destijds was geraamd.
Op grond hiervan is een nieuwe distributie
regeling ontworpen, die in hoofdtrekken op
het volgende neerkomt:
Gerekend wordt per hoofd der bevolking
op een beschikbare hoeveelheid van 8Yt
K.G., waarvan te beginnen met 6 November
in vierweeksche perioden telkens 1 K.G. ter
beschikking van de verbruikers zal worden
gesteld.
Wanneer deze hoeveelheid vijf maal is
verstrekt, blijft er voor het verbruik na 26
Maart 1918 ogneveer 3Jj K.G. per hoofd
over, waarvan een deel bestemd is voor het
maken van eene reserve van bruine boonen,
die van Rijkswege moet worden beschikbaar
gehouden, voor het geval dat in de maanden
Mei en Juni de oude aardappelen zeer slecht
mochten zijn. Het ligt in de bedoeling de
peulvruchten, naar gelang zij van de verbou
wers inkomen en geschoond zijn, aan de ge
meenten toe te zenden in zoodanig quantum,
dat deze een» hoeveelheid, strekkende voor
ongeveer 6 weken, in voorraad hebben.
Mocht dan door eene vroeg invallende of
langdurige vorst, het verkeer te water wor
den gestremd, dan ondervindt de distributie
van peulvruchten hiervan slechts weinig of
geen belemmering. De gemeenten zullen de
peulvruchten al of niet door bemiddeling van
grossiers moeten doen toekomen aan de
winkeliers, van wie de verbruikers ze kunnen
verkrijgen tegen .afgifte van de daarvoor be
stemde bon en tegen betaling van 22 cent
per K.G. of.11 cent per '/i K.G. Ook met de
fijnere soorten, als witte boonen en capucij-
ners, zal op dezelfde wijze worden gehan
deld, behoudens één verschil. De prijs zal
n.l. niet lager worden gesteld dan de kost
prijs. Hierop zal dus niets door het Rijk wor
den toegelegd. Wie de2e soorten wij gebrui
ken, zal het geheel op zijn eigen kósten kun
nen doen. Maar de aldus te koopen hoeveel
heid komt in mindering van het aan iemand
toebedeelde quantum peulvruchten. Ook
deze soorten zijn dus alteen op een bon ver
krijgbaar. Iedere gemeente moet voor zich
zelve beoordeelen, of zij bij hare aanvrage
van peulvruchten zal verzoeken, voor een
deel hiervan fijnere soorten, als witte boonen
en capucijners, te itiogen ontvangen. Voor
hei overige gedeelte zal zij voorloopig groe
ne erwten en bruine boonen ontvangen in
eene verhouding van 3:1.
Bruinkolen en briketten.
Het Bureau voor Mededeelingen inzake
de Voedselvoorziening meldt:
In een vorige „Mededeeling" van het Bu
reau over de exploitatie van. de bruinkool-
velden in Limburg, is gezegd, dat de gepro
duceerde ruwe bruinkolen in gewone om
standigheden zouden worden verwerkt tot
bruinkoolbriketten, maar dat dit thans on
mogelijk was, omdat de machinerieën voor
een bruinkoolbrikettenfabriek thans niet te
verkrijgen zijn.
De juistheid van deze mededeeling wordt
In een der dagbladen betwist. Uit het feit,
dat thans in Limburg z.g. „brandsteenen
worden vervaardigd door vermenging van
klei met de z.g. stiep der locomotieven, wel
ke brandsteenen worden vervaardigd met
behulp van de steenpersen der kalkzand-
steenfabrieken, wordt geconcludeerd, dat
met die persen uit bruinkoolgruis en kalk
bruinkoolbriketten kunnen worden gefabri
ceerd, die veel beter zijn dan die welke tot
nu toe gemaakt zijn.
Inderdaad worden in Limburg „brandstee
nen" vervaardigd en de Rijkskolendistribu-
tie bevordert deze fabricage zooveel zij kan,
zoodat dit op grooter schaal zal kunnen ge
schieden dan thans reeds het geval Is. Maar
het is volgens de deskundigen der R. K. D.
nog zeer de vraag of die brandsteenen ook
uit bruinkool gemaakt kuifhen worden. Voor
het maken van bruinkoolbriketten, zooals
vroeger in groote hoeveelheden uit Duitsch-
land werden ingevoerd, moet het waterge
halte der ruwe 'bruinkool, dat 50 be-
draögt, worden teruggebracht tot 15 het
geen geschiedt door persing onder een druk
van 150G atmosferen. De daarvoor benoo-
digde installatie is thans niet te maken.
Brandhout.
Door een particulier te Harderwijk is
een groot bo^ch aangekocht, om daaruit aan
de ingezetenen brandhout te distribueeren
beneden de door de gemeentelijke brand
stoffen-distributie gevraagde houtprijzen.
Het aardappelver voer. Te
Heerenveen is een detachement infanterie
gestationeerd om toezicht te houden bij het
vervoer van aardappelen.
De Rotterdam sche gemeen
teraad heeft op \oorstel van den heer
Van der Molen het voorstel van B. en W.
om de verbintenis tegenover het Rijk tot het
dragen van Y* van de kosten van de verbe
tering van den Nieuwen Waterweg te aan
vaarden, aangehouden, ook in verband met
de behandeling van het wetsontwerp be
treffende den DordrechtSchen Waterweg in
de Tweede Kamer.
In zake het voorstel-Hollander om ver
warmde en verlichte lokalen beschikbaar te
stellen, vereenigde de Raad zich met het
praeadvies van B. en W„ dat het wensche-
lijk was dat deze zaak door eene commis
sie uit de burgerij worde ter hand genomen-
met toezegging van medewerking van het
gemeentebestuur.
Kauwende vrouwen. 'tlsal
een heel oude gewoonte, dat de garnalen-
pelsters in Stellendam hun werk niet kunnen
verrichten, of ze moeten iets in hun mond
hebben om te kaüwen, zulks zeker in navol
ging van de bij vele mannen onmisbare
tabak. Vroeger hadden de pelsters dan ook
geregeld een stukje spek in hun mond. Daar
dit laatste echter moeilijk te krijgen is tegen
woordig, is men naar andere kauwproducten
om gaan zien en ook iets gevonden.
Voor dat doel worden thans gebruikt
waskaarsen en schemerlichten. Vandaar dat
men de meeste pellers en pelsters ziet kau
wen, bij al het lichtgebrek dat bestaat, op
deze noodverlichting. Als een bewijs, dat
deze „dames" nog al wat kunnen verorberen
diene, dat een huismoeder, die meende dat
zij nog een pak kaarsen bezat, tot de minder
aangename ontdekking kwam, dat haar
kauwzieke dochters ze hadden opgepeuzeld.
Zouden hiervoor sonp£ aparte bons moe
ten worden uitgereikt? (Msb.)
Schraapzucht gestraft. Zeker
landelijk dorp,'aldus het Hbld., had een fan
fare-corps, dat mede door subsidie der .ge
meente in stand werd gehouden. Bij het een
of ander plaatselijk feestje verzocht de bur
gemeester het korps tot verhooging der feest
vreugde te willen medewerken. Natuurlijk
zou deze medewerking gratis geschieden.
Alle leden stemden dadelijk gaarne toe,
behalve één lid, dat wist, één van de weinige
goede muzikale krochten te zijn. En op dien
grond meende hij, er eer. slaatje uit te kun
nen slaan.
Hij beweerde, dat hij wel 4 gemis van
verdiensten had, wonneer hij dien dag zijn
beroep niet kon uitoefenen, en vroeg dnor-
43m 4 vergoeding voor zijn medewerking.
Noodgedwongen werd op zijn ei-sch inge
gaan.
Maar toen hij zijn aanslagbiljet voor den
„hoofdelijken omslag der gemeente" thuis
kreeg, keek hij verbaasd, dat hij, di^ andere
jaren naar een minimum-inkomen was oan-
ges&gen, thans weid aangeslagen naar een
inkomen van.1200.
Hij dacht aan een vergissing en spoedde
zich naar den burgemeester.
Deze rekende hem even voor, dat iemand,
die volgens eigen opgave 4 per dag ver
dient, in 300 werkdagen per jaar dus een
inkomen moet hebben van 300 maal 4 ol
1200.
Zijn protest hielp niet: hij bleef aange
slagen voor 1200.
Stijgende criminaliteit. Op
de binnenplaats van het Huis van bewaring
te den Haag is men begonnen met den bouw
van een houten hulpgebouw, waarin 40 ge
vangenen kunnen worden ondergebracht.
De mi sdaad te Mierlo. Uit
nadere berichten omtrent den kindermoord
en aanranding Donderdag te Mierlo ge
pleegd, blijkt nog, dat de inwoners van
Mierlo, die het eerst de achtervolging on
dernamen/ waren gewaarschuwd door een
dochtertje van den veldwachter Lensen uit
Mierlo, die de kinderen der weduwe Joos-
ten ging bezoeken, en de vrouw met haar
kind op den grond zag liggen, waarop zij
luidkeels om hulp begon te roepen.
De achtervolgers werden nog door de
Duitschers met een revolver bedreigd. Een
der eersten bereikte spoedig per fiets Gel
drop, waar hij den veldwachter waarschuw
de, die echter niet vlug genoeg in actie
kwam, waarop hulp bij den luitenant der
militairen werd aangevraagd, die onmiddel
lijk 10 soldaten ter beschikking stelde. De
schurken waren nog in het bezit van een
dolk, patronen, revolver, goud en zilver. De
menigte was zoo woedend zoo meldt het
Hbld. dat zij door de militairen op een
afstand moest worden gehouden, anders
zouden de inwoners de kerels gelyncht heb
ben. Het parket uit Roermond is te Mierlo
aangekomen voor nader onderzoek.
Pessimisme is ontgoocheld optimisme.
Roman
door
T h r s e Hoven.
h düel haar uiterste best om haai antiqui
teiten te verkoopen en, als'haar dal niet lukt,
koopt ze zelf maar wal, hopende het later
weer met winst van de hand ie doen. Ze is
rusteloos en opgewonden, volgt den oorlog
gepassionuceid en maakt er zich fel driftiü
over.
De zusters schrikken, als ze haar de deur in
zien komen; haar eindeloos redeneeren is zoo
vermoeiend.
liet praten van de meeste menschen js trou
wens het ergste voor de overwerkte oudjes.
vroeger, toen cr eens, nu en dan, een spo
radische klant verscheen, vonden ze. het wel
aardig nog eeils cen V(.rzetje en je hoorde nu
eens wat; maar nu suizen haar ooren er van.
De menschen moesten toch eens beseffen, dat
^ij ook zenuwen hebben.
De eenige, die kalm blijft, is juffrouw Berg-
ihuis. de vroegere piano-onderwijzeres, ja, wel
•vroegere, want ze is al haar lessen kwijt en
ae gaat eigenlijk nu zoo wat uit noodhulpen!
Ook hard, maar haar ouders zijn beiden
JOCKJd en haar familie laat zich niets aan haar
gelegen liggen... en ze moet toch leven.
'g% 1 f5 efn kraan van een meisje, dat zegt
Gootje Wouters zeil'! Als ze hair toevallig be
dient, want zoo vaak ze kan, komt ze nog
even mee helpen, geeft ze altijd wat toe.
Tusschen al de egoïsten, plunderaars, zenuw
slappen en zieken, maakt zij, met haar ge
distingeerde kalmte, een weldadigen indruk.
Ze heeft het hard, ze voelt den toestand aan
den lijve, maar ze heeft haar waardigheid be
houden.
Evenals Admiraal de Ruyter, de dikke kater
en 't troetelkind der gezusters!
Hij ook voelt 't aan den lijve, dat er wat
gaande is; hij zit lang zoo vaak niet meer op
schoot; de stortvloed van lieve naampjes:
„schattebeeat," „dot dat je bent," „beeld,"
„lieveling" met een groote verscheidenheid,
is gekrompen tot een enkel woord, of een
kort zinnetje.
„Zoo, ben jij daar?" „Mot Je melk hebben?"
„Jij trekt er je niets van aan," en dergelijke.
Met zijn aristocratische poesenbeschouwing
ziet hij laag neer op al dat drukke, plebejische
gedoe om zich heen. Hij voelt zich schromelijk
achteruitgezet en verongelijkt, doch draagt het
met stoïcijnsche gelatenheid.
Alleen vermijdt hij den winkel, want daar
ondervindt hij vaak de smadelijkste bejege
ning
Ze loopen hem omver of ze trappen op zijn
staart en, wat nog het ergste van alles is, ze
nemen geen notitie van hem of snauwen hem
toe met een nijdig: „Hé, poes," cn daartegen
verzet zich de traditie van zijn ras.
Dat is goed voor honden... maar een kat, en
dat nog wel een kater, verdient een betere
behandeling.
HOOFDSTUK XV
Neutraal.
En toen op eens, tusschen 'l melige, be
krompen gedoe van do aeutraieo in, die ge
weldige oorlogsmanifestatie.
't Ongelukkige België, overrompeld, ver
woest, de bevolking als oproerlingen behan
deld; onder de zwakke beschuldiging van als
franc tireurs te zijn opgetreden.
De uiting van 't brute geweld bereikt het
culminatie-punt in hot bombardement van
Antwerpen, gevolgd door de, bijkans gedwon
gen, exodus der bevolking.
De Antwerpenaren, luchtig en vroolijk van
natuur, zorgeloos als kinderen, staan op eens
voor de wanhopige keuze, zich dood te laten
schieten op straat, in hun huizen, zelfs tot in
hun kelders óf huis en haard te verlaten, af
stand te doen van hun bezittingen,-van alles,
wat ze zich door noesten vlijt verworven heb
ben, en weg te gaan als ballingen in den
vreemde.
En werwaarts kunnen <it hun schreden rich
ten?
Frankrijk is afgesloten; de Duitschers heb
ben er zich genesteld, naar Engeland is ge
vaarlijk door de mijnen, er door de Duit
schers gezaaid. Blijft alleen Holland, Noord-
Nederland, zooals het in den laatsten tijd heet.
Holland, dat neutraal is gebleven, getuige
het kernachtige lied, dat er door de gemobili
seerde soldaten in de forten en door het gc-
hecle land gezongen wordt.
NEUTRAAL'.
Aan het wakkere leger van
Ho 11 and
Tekst van Muziek van
Francois Pauwel», R. M. Wertheim.
Neutraal? 't goed,
maar we zullen het zijn met krachtl
De Jacheode, zonnige Hollandeclic
zijn veilig voor vreemde, begecrige handen,
want ginds aan de grens staat het geuzenkind,
met blozende, wangen en recht in den wind
en hel weet wat het wil,.het v t rn wacht:
Neutraal? 't is goed,
maar neutraal met kracht!
Neutraal? 't Is goed,
maar we zullen het zijn met vuur:
We hoeven den vreemdèn geen gunsten te
vragen,
\^e zien met vertrouwen terug op de dagen
toen Holland, in bijkans een eeuw van strijd,
den dierbaren grond van geweld had bevrijd,
't Verleden herleeft in dit moeilijk uur:
Neutraal? 't Is goed,
maar neutraal met vuur!
Neutraal? 't Is goed,
maar wij zullen het zijn met lustl
Klein-HollaUd, bevochten op polders en
plassen,
duikt liever in 't nat met zijn bloeiende
grassen,
dan dat hel den vijand zijn poorten ontsluit;
één woord, en geen mensch die het water
stuit!
We zijn ter verdediging toegerust
Neutraal? 't Is goed,
maar neutraal met lustl
j Maar dat kennen de Antwerpenareu nog
niet, als ze, bij honderden en duizenden,
vluchten voor de kanonnen van den vijand. De
Schelde ligt vol met vaartuigen van allerlei
soort en afmetingen en de ongclukkigen drin
gen zich half dood om er zich een plaats op
te bemachtigen.
M-oeders zeulen kinderen mee of hebben den
kinderwagen volgeladen roet 't geen ze .er op
ber#en konden.
De vaders dragen de zwaardere lasten, slor
dige bundels, met in de baast bijeengezochte
kleeren en stukken huisraad.
De meesten zijn half waanzinnig van stflirik
en pakken, in bun doodsangst, de vreemdste
dingen mee. Een oud grootje van 80 draagt
haar kanarie-vogeltje in zijn kooitje, oen
grijsaard torst een varken in een zak op zijn
rug. De een neemt, als gedachtenis van huis,
een klok mee, een tweede een spiegel, een
derde een beddewarmer. Anderen weer stop
pen zich de zakken vol met wat ze maar kun*
nen bergen, portretten, tafelzilver, appelen,
spek, een amalgama van de meest heterogene
zaken.
Ze weten niet wat ze do^n. de stumpers
Ilun denkvermogen is verlamd, hun blik
gaat niet verder dan de voorwerpen, waar toe
vallig hun blik op rust en die binnen hot be-
raik van hun greep zijn.
Door de straten ijlen «e, als indertijd de
bevolking van Jeruzalem, toen dc tempel in
vlammen-opging.
Dat was in dc eerste eeuw van 't Christen
dom (70 na Chr.), nu hadden de volgelingca
van Christus, negentien eeuwen lang zijn leer
van liefde en humaniteit beleden
In alle landen van Europa zijn tal van
Christenkerken, maar helaast getuigt de we
reldbrand van 1914... van minder wreedheid
en barbaarschheid dan de oorlogen in den
aanvang van het Christendom?
Vespasianus trachtte Jeruzalem af te slui
ten, Titus zijn zoon liet de bevolking uithon
geren, tot ze als schimmen waren en moeders
eigen kinderen verslonden... en de Zeloten
maagd en meld verkrachtten.
(Wordt vervolgd.!
