de e em l an d e r'
buitenland.
"binnenland."
N°. 72.
16 Jaarpang
Maandag 15 October 1917.
FEUILLETON.
't 'Winkeltje
Hoofdredactlei
MARIE VAN VERSENDAAL.
Mr O. I VAN SCHAARDENBURG.
UH(«tcrs: VALKHOFP Co.
A BONN BM ENTSPBU8:
P«r 8 maandeo root Amersfoort -
Id*m franco par post
atlivar
1 ftO.
Par waek (matirtatJ»aarTakariof tagan ongalokkan) O. I 4.
Aftondarlijke nummers O.Ott.
Wakaiykaob kft?oa*aal ,D$ HoOs*d«Ju Hui—***" «eoder
radaotia van Thérèaa Hovan) par 8 mod. SO eta
Wakaiökaab bijva#*»#! W*rMr~—" par 8 and 5t eta.
Bureaus Arnbemscbe Poortwal, boek Utrecbtscbeatr.
Intercomm. Telefoonnummer 66.
P B US DEB A 0 V EBT EN 11 EN.
Van 1b ragala
Elk* regal cnear
Dienstaanbiedingen 1—8 regels M
Qroote lettere naar plaataruimta.
Voor handal an bedryl baataan seer roordoelige bepaliugoa
tot bat barhaaid adrertaaran dit Blad, bij aboonainant
Ban# olrouiaira, bevattende da voorwaarden. wordt
aanvraag toegezonden.
f O.ëO.
a* h I» 0.15*
6* «I ti a 0.50.
op
Politiek Overzicht
De nieuwe regeering
in Rusland.
Na wekenlange besprekingen en overleg-
giingen is de dictator Kerenski er m ge
slaagd zijn kabinet te wijzigen in zoodani-gen
geest, clat de regeering, die voorloopig
d. i- totdat de Constituante het nieuwe staats
gebouw zal hebben opgetrokken in Rus
land het bewind, voert, zioh vertoont als het
orgaan van de gezamenlijke partijen, die den
9en Maart van dit jaar de revolutie hebben
voltrokken, waardoor het czarisme ten val
is gebracht. In het nieuwe kabinet hebben
«itfcing drie sociaal-revolutionairen, vier só-
ciaal-demooraten, drie onafhankelijke socia
listen, vier kadetten en twee partijloozen.
Het is dus eene coalitie-regeering in den
vollen zin van het woord, die nu aan het roer
is; vertegenwoordigers van vijf partijen slaan
de handen ineen om het staatsschip door de
(branding heen naar de haven te brengen.
Het manifest, waarin de nieuwe regeering
haar optreden ter kennis van het land brengt,
getuigt van den ernst der tijden, waaronder
Rusland in het bijzonder gebukt gaat. „De
wind van de anarchie waait door het land. De
druk van den buitenlandsohenn vijand
wast. De contra-revolutionaire elementen
steken het hoofd op in de hoop, dat de kri-
sis en de slagen van het noodlot, die het
geheele land ondergaat, hen de vermoording
van de vrijheid zullen vergemakkelijken
Zoo klinkt het in dit manifest en in verband
daarmee wordt gezegd:
„Het is eene buitengewoon groote verant
woordelijkheid voor het volk, die rust op de
voorloopige regeering aan welke door de
geschiedenis de plicht is opgelegd, Rusland
tot aan de onstitueerende vergadering te
besturen. Deze verantwoordelijkheid wordt
verlicht door het innige geloof, dat de ver
tegenwoordigers van alle lagen van het Rus
sische volk, vereenigd door den eenstemmi-
gen wensch het vaderland te redden en de
uitkomsten \an de revolutie te behoeden,
(hunne gemeenschappelijke taak zullen ver
staan om vooral de regeering te ondersteu
nen, hare macht te versterken en haar ste
vig en geschikt te maken, door soheppsnd'en
arbeid de levensvragen van het land op te
lossen en het zonder nieuwe' omverwerping
te brengen tot aan de constitueerende ver
gadering, welker bijeenroeping naar de vaste
overtuiging van de regeering geen enkelen
dag mag worden verschoven. Terwijl zij aan
de ^onstitueerende vergadering, die de ab
solute macht in het Russische land heeft,
de eindoplossing overlaat van de groote
vraagstukken waarvan het gedijen van het
volk afhangt, is de nieuw samengestelde
voorloopige regeering van meening, dat zij
hechts door volhardenden arbeid in het
streven om de verschillende beslissende
maatregelen te vinden, die voor het nationale
teven van beteekenis zijn, haren plicht kan
vervullen en aan de levensbehoeften van het
volk bevrediging kan verschaffen."
Nu komt het er op aan of het door dè re
geering gedane beroep op steun onder de
bevolking voldoenden steun zal vinden om
haar de kracht te geven aan hare bestrijders
van rechts en links het hoofd te bieden en
het land uit het moeras, waarin het dreigt
te verzinken, op veiligen grond te brengen.
Uit dat oogpunt is de verklaring van betee
kenis, dat de regeering, „doordrongen van
de overtuiging, dat slechts de algemeene
vrede het aan ons groot vaderland mogelijk
zal maken al zijne schepoende krachten te
ontplooien, onvermoeid eene werkzame bui-
tenlandsche politiek zal volgen en dat zij
zal streven naar het sluiten van een alge-
meenen. vrede, onder uitsluiting van iedere
geweldpleging." Natuurlijk zal zij dit doen
in samenwerlang met Rusland's bondgenoo-
ten; zij verklaart, dat zij „al hare krachten
zal aanwenden om de gemeenschappelijke
zaak van de bondgenooten te ondersteunen,
het land te verdedigen en krachtdadig tegen
iedere onderneming tot v?-cvering van den
grond van andere natiën én iedere poging
om aan Ruslc: d den wil van een ander op
te dringen, zich zal verzetten." Zij zal
ook haar best doen de vijandelijke
troepen uit Rusland te verjagen. Maar
wij vernemen tevens, dat de Russi
sche regeering binnen zeer korten tijd zal
deelnemen aan eene bijeenkomst van de
verbondert mogendheden, waar hare verte
genwoordigers zich met de bondgenooten
zullen tTachten te verstaan op den grondslag
van de door de Russische revolutie verkon
digde beginselen. Zij zal daar, behalve door
haren gewonen gezant, vertegenwoordigd
zijn door een persoon, die het bijzondere
vertrouwen van de democratische organi-
satiën geniet.
Het schijnt dus, dat dé conferentie van de
geallieerden tot nadere bespreking van hun
ne oorlogsdoeleinden, die reeds zoo lang in
uitzicht is gesteld, nu eindelijk werkelijkheid
zal worden. Daar zal de nieuwe Russische
regeering kunnen toonen, dot het haar ernst
is met het streven naar een vrede zonder
annexatiën en schadeloosstellingen, die
reeds voor maanden door hare voorgangers
in het bewind is genoemd als doel, dat men
moet trachten te bereiken. Dat men hiertoe
nog altijd niet verder is. gekomen, maakt in
Rusland zelf een zeer onaangenamen indiuk.
Hiervan getuigt een artikel van den voor-
maligen Russischen gezant in Tokio en Wa
shington baron Rosen in de Nowaja Shisn,
waarin aan de regeering de dubbeltongig-
heid van hare politiek in de kwestie Oorlog
of vrede? verweten wordt en wordt gezegd
„Deze dubbeltongigheid onthult voor de na-
tie^twee kampen het eene, aanzienlijkste,
streeft verlangend naar den vrede, terwijl
het andeie, uit eene onbeduidende minder
heid bestaande, hardnekkig blijft staan op
den oorlog tot het uiterste."
De oorlog.
Op de eilanden Oesel en Dagö hebben de
Duitschere troepen aan land gebracht. Dit is
het begin van eene onderneming, die ten
doel heeft de groep eilanden voor de golf
van Riga, die deze golf affluiten van de
Oostzee en van de Finsche goif, in Duitsche
macht te brengen. Oesel is het grootste van
deze eilanden; het heeft 2617 K.M5. opper
vlakte, is het meest westelijk gelegen en is
door een 36 K.M. breede zeestraat van de
kust van Koerland gescheiden. Dagö is oost
waarts van Oesel gelegen en is 960 K.M*.
groot.
De aanval is geschied tegelijk van het
noordwesten en oosten en van Ktst zuiden
uit, waar op het schiereiland Sworbe, den
zuidelijken uitlooper vap Oesel, Zerel het
doel van den strijd was. Arensburg, de
hoofdstad \an Oesel, is in brand geschoten.
In het westen in hoofdzaak artilleriestrijd.
Van de verdere oorlogstooneelen geen
nieuws.
B e r 1 ij n, 13 Oct. (W. B.) Nieuwe U-
boot-sucCessen. In het spergebied rondom
Engeland zijn weer 21.000 ton vrachtruimte
in den grond geboord.
Berlijn, 14 Oct (W. B.) Officieel be
richt.
De rijkskanselier begaf ztoh in den namid
dag naar de bezette streken in het oosten.
Berlijn, 15 Oei. (W. B.) Zooals te ver
wachten was, heeft ae vijandelijke pers zich
met bijzondere voorliefde geworpen op de in
de zitting van den rijksdag van den 9en door
de afgevaardigde Dittmann aan het licht ge
brachte voorvallen in de Duitsche vloot.
Door het Engelsche station voor draadlooze
telegrafie Carnarvon zijn mededeelingen
verspreid, dat de bemanningen van vier li
nieschepen, waaronder de Kaiser en de
Westphalen, die in Wilhel shave liggen, aan
't muiten zijn geslagen en'"het schip*hebben
verlaten.
Wij vernemen daarover van bevoegde zij
de, dat bij het voorgevallene op de vloot
evenmin de Kaiser als de Westfalen betrok
ken waren. De commandant van laatstge
noemd schip, die door de bemanning over
boord geworpen en als lijk opgevischt zou
zijn, verheugt zich in den besten welstand.
Matrozen-regimenten, waarvan een het op
roer moet hebben verstikt, bestaan slechts
aan het front in Vlaanderen. Het Olden-
burgsche "regiment,, dat heet de muiters te
hebben omsingeld, strijdt nog steeds met
roem aan het westelijke front. Een over o'en
kruiser Nümberg verspreid sprookje, dat een
tocht naar Noorwegen zou hebben gedaan,
is te dwaas om er op in te gaan.
B er 1 ij n, T3 Oct. (W. B.) De Lokal An-
zeiger bericht, dat de staatsseretaris van het
rijks n\arinedepartement von Capelle zijn
verzoek om ontslag heeft ingediend.
P a r ij s, 14 Oct. (R.) Minister-president
Painlevé is hier uit Engeland teruggekeerd.
P a r ij s, 13 Oct. (R.) In den loop van
het debat in. de Kamer over een interpellatie
betreffende het personeel en de werkzaam
heid van den Franschen diplomatleken
dienst, zeide minister Ribot, naar aanleiding
van Kühlmanns verklaring, dat Duitschlond
Elzas-Lotharingen nooit zal teruggeven:
,Dc verheug mij over deze openhartigheid,
die een einde maakt aan de onzekerheid.
Onze soldaten zijn vastbesloten. Wij zullen
de overwinning behalen en zullen Blzas-Lo-
tharingen terug krijgen ondanks het gebluf
in den Rijksdag.
Wij zweren, dat wij niet naar eenig vre
desvoorstel zullen luistern zonder het on
middellijk aan onze geallieerden mede te
deelen.
Wij zullen geen toenaderingspogingen
van de hand wijzen, maar willen niet, dat
deze op verraderlijke wijze zullen worden
gedaan, om verdeeldheid onder ons te bren
gen."
De Kamer nam zonder stemming eene
motie aan, waarin zij vertrouwen in de re
geering uitdrukte.
Tweede telegram. Bij de behande
ling van eene interpellatie van Georges Ley-
gues over de diplomatieke actie van Frank
rijk, heeft minister Ribot antwoord gegeven
op de rede van von Kühlmann. Hij zeide:
„Als wij- de resultaten van de Duitsche
en die van de Fronsche diplomatie beschou
wen, dan zien wij aan den eenen kont een
land, verafschuwd en verloochend door de
onmetelijke meerderheid der geheele wereld,
en aan den anderen kant de Entente door
alle natiën gesteund. De steun van de Ver-
eenigde Staten, van Zuid-Amerika, van Ja
pan en China xormt een onderwerp van ern
stige ongerustheid voor Duitschland, want
deze landen, die zich nu van Duitschland
terugtrekken, leverden het vroeger de grond
stoffen, zonder welke het niet kan bestaan.
Als Duitschland niet toegeeft, zal het uit
de gemeenschap der menschheid worden ge-
stooten, hetgeen de ergste straf, die aan een
natie kan worden opgelegd, welke de wereld
wilde overheerschen."
Gewagende van de jongste vijandelijke po
gingen, vervolgde Ribot:
„Dezer dagen verklaarde Oostenrijk dat
het besloten was om vrede te maken; het
deed ons omvangrijke concessies, maar liet
Italië ter zijde, meenende dat dit land zich nu
wel tegen Frankrijk zou keeren.
Dezer dagen werd er in Duitschland zoo
iets gemompeld, dat ais Frankrijk' maar tot
overleg wilde komen, wij zouden kunnen re
kenen op de teruggave van Elzas-Lotharin-
gen, een onhandig gestelde val, waarin wij
ons niet hebben laten vangen.
Toen wierp Duitschland het masker af en
wij kregen de verklaring van von Kühlmann:
„Nooit!" Dat is ten minste een oprecht en
duidelijk woord, dat niet voor tweeërlei uit
leg vatbaar is. Nu is alles duidelijk wij zul
len de overwinning, wij zullen Elzas-Lotha
ringen hebben. Er zal geen vrede in den wa
ren zin des woords kunnen zijn, als de on
gerechtigheid van Elzas-Lotharingen niet
hersteld wordt"
Berlijn, 14 Oct (W. B.) Opeen
vraag om inlichting door ons bureau ge
steld, verklaarde de onderstaatssecretaris
Freiherr von den Bussche:
„De door den Franschen premier Ribot
in de zitting van de Fransche Kamer van 12
October geuite bewering, als zou Duitsch
land de Fransche regeering in het oor heb
ben laten fluisteren, dat zij door toedoen
van een politicus de onderhandelingen over
de teruggave van Elzas-Lotharingen zou
kunnen inleiden, is van allen grond ont
bloot.
De keizerlijke regeering liet, telkens wan
neer men haar polste in zake de vredesmo-
gelijkheden, er geen twijfel over bestaan, dat
Duitsch grondgebied nooit het onderwerp
van onderhandelingen met een vreemden
stoat kan vormen.
Londen, 14 Oct. (R.) Ramsay Mao
donald, tot dusver een van de roerigste pa
cifisten, trad Zaterdag in Loughborough als
spreker op en zeideWij hebben geen lop-
vrede of vrede tot eiken prijs, die over tien
jaar ons weer tot den oorlog zou brengen,
van noode; wij moeten de oorzaken van den
oorlog wegnemen.
Stockholm, 14 Oct. (Zweedsch teU
bur.) Nadat Widen hod verklaard niet in
staat te ztjn een kabinet samen te stellen
onder de hem gestelde voorwaarden, heeft
prof. Eden, de leider van de liberalen, op-
drooht gekregen tot vorming van het kabinet
Sofia, 13 Oct. (Buig. ag.). Bij besluit
van den ministerraad zijn Kossaf, gevol
machtigd minister, en Michoff, gezant van
Bulgarije in Nederland, benoemd tot leden
van het permanente arbitragehof te 's-Gra-
venhage.
Ne w-Y ork, 13 Oct. (Haves). Het
strenge stelsel van toezicht op de levensmid
delen, dat door Hoover is afgekondigd, zal
met 1 November in werking treden, op het
geheele gebied der Vereenigde- Staten.
Vartprtlde Btrtohtn,
N e w-Y ork, 13 Oct. (R.) Door het ver
branden van een graanelevator in Brooklyn
is een scihade veroorzaakt van meer dan een
millioen dollars. Br is meer dan 160.000
bushels graan verbrand.
Men bericht, dat de vlammen zijn ontdekt
na eene bomontploffing.
Uit de Pers.
Engeland en Amerika tegenover
ons.
Het Handelsblad vindt in het jongste
optreden van Engeland tegen ons land aan
leiding om op te merken, dat zich thans wel
ernstig de nalatigheid wreekt van onze re
geering om ooit een ernstige poging te doen
een draadlooze verbinding met Indië te ver
krijgen. Maar dat is de oude geschiedenis.
Wat ons thans aangaat, is de economi
sche vijandelijkheid van Engeland en «1 wat
Men wordt dikwijls beschuldigd van egoïs
me alleen omdat men niet handelt naar het
egoisme van anderen.
Roman
door
Thérèse Hoven.
3S
En 't Christelijke Engeland wil heel Duitsch
land van de gemeenschap afsluiten en mil-
Koencn laten uithongeren en officieren en
soldaten van 't Christelijke cultuurleget van
Keizer Wilhelm vergrijpen zich aan Vlaam-
sche vrouwen en meisjes...
Daar is geen nieuws onder de zon.
Ze keert zich niet af in verontwaardiging
en schaamte, doch laat haar licht schijnen
over rechkanrdigen en onrechlvaardigen.
Alle vredcs-congressen, alles wat er ge
dacht. gezegd, geschreven en gedaan is om
bet menschdom te verbeteren, te verzachten, tc
•beschaven, ie veredelen... alles... de geheele
pacificatie-beweging, is te niet gedaan döhr
hetgeen dam* in 't ldeine België... ea omlig
gende land#n, geschiedt.
In 't hart der Idnders rit de schrik voor:
»,dcn Duuts."
Hun oogen hebben gezien, wat ze niet
■noesten zien, hun ooren hebben gehoord, wat
•iet voor kinderooren bestemd was.
Als een dolle stier, als ega holkad paard,
als een wervelwind, als een slechte genius, is
den Duuts daar binnen getrokken in een
land, dat niemand kwaad deed of wilde, bij
een volk, dat zijn grond beploegde, er zijn
zaken deed en zich niet bekommerde om de
twisten der grooten en machtigen der aarde.
En de grond is doorweekt met het bloeiL
zijner zonen, en haat is er gezaaid door den
overweldiger; wat zal de oogst zijn en wrie zal
dien innen?-
De Schelde ligt op dien noodlottigen Octo-
berdag vol met vaartuigen en de bevolking
dringt naar de haven.... de oogen gericht op
de kusten van Nederland, dat neutraal is, en
waar ze veilig zullen zijn. En ze hooren het
schieten... cn als ze even omkijken, zien ze de
viammenl
Jezus Maria I wie weet of zoo'n bom niet
hun eigen woning treft en of het vuur niet
hun eigen bezittingen vernielt!
Heviger wordt het bombardement, talrijker
worden de vuurkolommen... do aarde dreunt,
de lucht is bezwangerd met rook...
De menschen vluchten in dollen angst.
En, in den Dierentuin, de glorie der Ant
werpenaren, sidderen de wilde beesten, ver
schrikt door het schieten, en als beseffende
het gevaar. Ze snuiven de hicht der vlammen
op en ze werpen zich in razernij tegen de
tralies hunner kooien en hun gebrul, ver
mengt zich met de oorlogsgeluiden, een waar
dige begeleiding.
En in de lcerke^ blikken de BijBelsbSe figu
ren van tryplieken, van altaarstukken, van
muurschilderingen, kalm neder op al dat Hei-
densche gedoe.
De kunst verwekt heilige aandoeningen, 't
beste en 't heerHDÈste, doch is zelve passie
loos!
De schatten der Mie meesters stralen rittt
uit, doch niemand komt onder den invloed.
De kerken zijn verlaten... God schijnt zoo
ver!
Steeds grooler wordt 't gedrang... Als de
eerste booten wegvaren en duizenden achter
blijven op de kade... dan ontsnapt er uit al
die kelen een gebrul van razernij, weinig min
der dierlijk dan dat der wilde beesten in den
zoölogischen tuin.
Het bêtehumaïne is ontketend!
De oennensch is ontwaakt!
Geen beschaving, geen mededoogen, geen
naastenliefde wordt er meer aangetroffen,
enkel de drang tot zelfbehoud.
En zwaarder bevrachl worden de schepen,
en grooter wordt de vrees om achtergelaten te
worden.
Kinderen worden van hun moeders geschei
den, mannen van hun vrouwen, ouden en
zwakken worden niet meer gesteund.
De kanonhen dreunen cn spuwen dood en
verderf!
Antwerpen is een heil
„En ginds aan de grens staat
het g ent z e n k i n d
„Met blozende wangen..
Holland is neutraal... den Duuts heeft
't niet te pakken en de Britsche Leeuw strekt
er zijn klauwen te vergeefs naar uit. Holland
is neutraal en gastvrij!
Want, !n die dagen is er niemand, die *Ich
onbetuigd laat, geen huisman of huisvrouw,
die er rdet put m kleeren- en etenskatt, in
beurs en in spaarpot!
Eerst komen er tientallen vluchtelingen,
dan honderden, dan duizenden en Holland
YertienTOVdigt «n verhonderdvoudigt zijn
gaven.
Er zijn leveusmiddelen en kiem» en ligging
en beeftof voor allen.
Waar de leer van Christus wordt vergeten
of verbasterd, niet in 't kleine Nederland, dat
de woorden van den grooten Meester tot de
zijne maakt en tot zijn broeders zegt:
„Komt tot mij, gij die naakt zijt, ik zal u
kleeden, gij die hongerig zijt... ik zal u spij
zigen.
„IComt tot mij, gij die belast zijt."
Wagens rijden er door de stad cn halen van
alles op voor de berooide vluchtelingen, die
alles derven.
Overal zijn ze ondergebracht; op verschil
lende plaatsen zijn er kampen voor hen opge
richt; ook Den Haag heeft zijn contingent ge
kregen en voorloopig is het Circus Schumann
te Scheveningen voor hen open gesteld.
Een van de talrijke staaltjes van de ironie
van 't Fatum, een circusgebouw, waar anders
lichtgeflonker en wercldsch gedoe is, nu als
berging voor ettelijke honderden gestranden.
Ze zijn 'er in gegaan, zooals "ze de lange en
voor 't meercndeel moeizame reis hebben ge
maakt, enkel met wat kleeren aan, stoffig en
vuil, met een minimum van bagage.
En daarom wordt er algemeen voor ze ge
vraagd en geeft iedereen; ook door de straat
van ,,'t W i n k e 11 j e" rijdt de wagen en de
goede Cor, die zich schaamt over den toene-
menden welstand der zaak en zich, tegenover
de droeve wereldgebeurtenissen en de tal-
looze ongelukkige», geneert omdat ze het
tegenwoordig zoo best heeft. Is één en al ver
rukking.
Daar ia nu een gelegenheid om goed te
doen; ze komen, om zoo te zeggen, met een
open schaaL
In den reusachtigen verhuiswagen is plaats
voor alles... ze zog dan ook heuscli .wel alfes
jriilen geveo.
Van de fijnste en duurste blikjes af, tol haar
eigen bed toe.
„Weet je wat, Hes?" rocpl ze, in extaxe, uit
„Laten wij een van onze bedden geven! Ik
kan 't raiinc best misseu, dan slaap ik bij jou^'
„Cornelia..
O! heden, dat zfet er slecht uit, als Cor, door
haar oudere zuster, Cornelia wordt genoemd,
Is 't mis.
„Niet?" brengt ze er roet moeite uit.
„Natuurlijk niet. Je weet toch, dat mijn
matras naar den eenen kant afzakt en ik zelf
vlak tegen den muur moet gaan liggen ora er
niet uit tc vallen."
„Dan slaap ik op den grond."
Nogmaals klinkt 't oraineuse: „Cornciiar
„Zou je dal nu zoo erg vinden?"
„Ik geloof dat je niet goed bent."
„Maar Hes, bedenk toch eens al die arme
stumpers, die niets hebben om op te slapen
„En, als jij nu jc bed geeft, ben jc immers
net zoo'n arme stumper en reken maar
vah yes, zoo als Cootje Wouters zegt. dat
niemand er jou een cadeau doet."
„Hè, ik had 't zoo zielsgraag willen doen.
„Bewaar je zlelsgraagle voor een andere
gelegenheid," klinkt 't, spottend
Cor zou wel willen huilen; die Hes kan soms
zoo raar zijn; ze is toch in goed, maar een
beetje hard. Nadat 't indertijd met Anne is
gebeurd, is ze bitter geworden. Over 't alge
meen merk je 't niet, maar zoo'n enkelen keer
barst 't uit.
Zoo ook nu met dat bed. Ze wil 'l eenvou
dig niet en, hoe weinig ze ook schelen en hoe
oud Cor ook is, ze zou er niet aan denken om
iets tegen dén zin van haar zuster tc doeu.
(Wordt vervolfd-i