De Twee Straatjongens N\ 85. 16" Jaargang DE E EM LANDER". Dinsdag 30 October 1917. "JBIJITEN LANDT" BIOSCOOP DE AREND FEUILLETON. 't Winkeltje. Hoofdredactie» MARIE VAN VERSENDAAL. Mr. O. I VAN SCHAARDENB0RG. n Uitgevers: VALKHOfF Co. I SO. a.oo. A BONN EM ENT8PBU8: Pgr 8 maanden tooi Amersfoort Idem franco por üoat Por wetk (roet grati» verxekering togoo ongelukken) O. II. Afaonderljiko nummer»0.05. Wekelflkoeb bijvoegsel nD» BoOandteh» Buitvrouw" tend* redactie van Thérèee Hoven) por 8 mod. 50 ete. Wekelijk&eb bijvoegsel IPeretórieÉe" por 8 mod. 5® Ct». Bureau: Arobemscbe Poortwal, hoek UtrecbtschestT. Intercomm. Telefoonnummer 515 PBUS DER ADVERT ENT1ËN: Vso 1—8 regel* f O.s(i, Elbe regel meer o O.Kf. Dienstaanbiedingen 1—8 regels O.so. Groote letter» naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf boa taan zeer voordoeligo bepalingun tot het borhaald udverteeron in dit Blad, bij ebonoement. Eene circulaire, bevattende do voorwaarden, wordt op aanvraag toegezonden. Hervormfagsïeest. Het 4e Eeuwfeest der Hervorming kon wel fiiet in ongunstiger omstandigheden her- Öacht worden. Op hcrinneringsdagen plegen allen voor jrrie zij gedenk- en dankdagen zijn, hoever lom wegen overigens uit elkaar gegaan zijn, .weer voor eenige oogenblikken samen te komen; zij beseffen dan hun hoogere een heid, zij zoeken wat hen vereent en ver geten 'n wijle wat hen verdeelt. Het zijn dagen van de hoogste geestelijke (verheffing. Niet alzoo dit eeuwfeest, dat valt in het tijdperk an de diepste inzinking der menfcch heid en van de surséance onzer beschaving. Alles wat den mensch waarde geeft en wat de grootste zegeningen der Hervorming had kunnen genoemd worden, zien wij thans besmeurd, vertrapt, geschonden. In de eerste eeuw na de Hervorming voer den de Christelijke kerken tegen elkaar n' strijd op leven of dood. Vier eeuwen later staan de belijders on derling grimmig hatend tegenover elkaar, hun bajonet nog druipend van bloed en in gewanden van den eigen geloofsgenoot. Christendom en vrede schijnen moeielijk samen te gaan. En in die landen waar de misdadige oor logswaanzin nog niet het verstand omneveld heeft, ziet men de zonen der Hervorming zelfs op dezen dag weigeren elkaar de broe- 'derhand te reiken. Het is wel moeielijk nu te spreken over de zegeningen der Hervorming. En toch, er zouden er zooveel te noemen zijnals het maar vrede was, en als er maar liefde en broedermin was na 19 eeuwen prediking van het Evangelie van Liefde. De Egyptische cultuur, de Grieksche wijs heid, de Romeinsche wereldheerschappij, het Christendom in z'n zuiverste jeugd, het Ka tholicisme der Middeleeuwen, de Renais sance en de Hervorming, het Humanisme der 'IBe, het Liberalisme der 19e en de De mocratie der 20ste eeuw beduiden evenzoo- vele fases in de beschavingsgeschiedenis der menschheid. Geen daarvah heeft tot volmaking kunnen leiden, maar elk bracht toch 'n flinke schre de vooruit en heeft, gezien in het kader der tijdsomstandigheden, gelijke verdiensten en gelijke tekortkomingen. Het getuigt van niet geringere domme kleineering en verblindende zelfoverschat ting, als Roomsche schrijvers de Hervorming 'n pest noemen, dan als Protestantsche the ologen al het goede van de hedendaagsche, zij het ook ncm-actieve beschaving toeschrij ven aan de Hervorming. Er zijn thans vier eeuwen over de Refor matie heengegaan en die hebben ons nieu we gedachten en nieuwe inzichten gebracht, zonder welke wij geen 20ste-eeuwsch volk zouden zijn. Met alle goederen der Hervor ming, welke in de 16e eeuw geestelijke rijk dom varen, zouden wij nu in armoede ver- keeren zoo zij niet door nieuwe aangevuld waren. Evenals onze huidige cultuur in het licht van die der 22ste eeuw armoede zal heeten. De Hervorming moest komen in de 16e eeuw, gelijk de Democratie moest komen in de 20ste. Zij lag in den natuurlijken ontwik kelingsgang der dingen. Zij is geen uitvin ding van den monnik Luther; zij is zelfs zijn werk niet, h ij was haar werktuig De indrukwekkende geloofsdaad van Lu ther, welke de Protestantsche Kerken op 31 October zoo dankbaar herdenken is ten slot te slechts 'n datum ^er historische vastleg ging van 'n nieuwe periode in de cultuurge schiedenis. Wij mogen niet bij de Hervorming blijven stilstaan. Zij is 'n station, geen eindpunt. De nieuwe denkbeelden welke zij bracht, 'n schakel in de nimmer eindigende ketting van de Evolutie, zijn thans vrijwel gemeengoed geworden. De geestelijke vrijmaking is het groote feit van de Hervorming en zonder deze zou ook de sinds dien gevolgde vrij making van den menscfï en z'n verdere gees telijke en maatschappelijke ontplooiing niet mogelijk geweest zijn. Deze beteekenis heeft de Hervorming voor de geheele menschheid, voor Katholieken zoowel als voor Protestanten, voor Christen zoowel als voor Heiden. Alleen voor wie zelf nog niet met die denkbeelden vertrouwd geraakt is, voor de geestelijke achterblijvers dus, zal de Her vorming deze beteekenis niet hebben. Hij staat .er vreemd tegenover en beschouwt haar als 'n werk des duivels of als 'n rust verstoring, evenals de Renaissance en het Humanisme, het Liberalisme en de Demo cratie in zijn oogen stoornissen zijn in de rust der versleening. Grooter is de beteekenis van dezen dag voor de Protestantsche Kerken. Voor deze is Lutliei Je giuiidlegger van hun bestaan, bron van geloofsherleving en bezieling. Maar deze laatste beteekenis moet niet her dacht worden in* het dagblad doch in kerk en samenkomst. Politiek Overzicht De wereldstrijd in het westen. Kcctame. AOS heden, Woenxlac en It.-.iiderriAu. 's avond R on fl| uur jjaat in do naar den beroemden roroan van P1KRKE i>ECOI'ttCELLR ..LES 1>EIX CROSSES". el oen bewijs hoe dozolilm trekt, is, dat vanaf Vrijdag de Bioscoop bezocht werd door meer dau 2200 betalende bezoekers. W^t voor Amersfoort wol' eon toppunt mag heeten. II. Met den 12en Ison^onslag is in het Oos tenrijksch-Italiaansohe grensgebied de be- wegingsstrijd in de plaats gekomen van den stelHngSftrijd. De uitkomst levert eene groote verrassing. Gedurende welhaast 2 jaar hebben de Italianen in elf groote slagen, die dikwijls wekenlang aanhielden, vruchteloos zich ingespannen om het doel van hun po gen, Triest, te- bereiken. Nu zijn de rollen verwisseld. De Oostenrijkers zijn, met hulp van de Duitschers, als aanvallers opgetreden en met verwonderlijk succes- In enkele dagen zijn niet alleen de magere winsten, die de elf vorige slagen aan de Italianen hadden ge bracht, hun weer ontnomen, maar zij zijn langs de' geheele loop van de Isonzo, van het gebergte tot aan de zee, teruggeworpen. Het slrijdtooneel is overgebracht naar het ItaliaanscRe gebied in de Venetiaansche .laagvlakte. Op hun overhaaste vlucht had den de Italianen eergisteren reeds 100.000 man alleen aan krijgsgevangenen en 700 stukken geschut verloren. Wat zal het einde hiervan zijn en welke gevolgen zullen hieruit voortvloeien voor den algemeenen toestand? Wij zullen dat spoe dig vernemen. Maar wanneer men in afwaoh- ting daarvan den toestand, zooals hij zioh nu aan het Italiaansche front vertoont, verge lijkt met dien op het westelijke oorlogstoo- neel, dan vindt mén eefte in het oog vallende tegenstelling. DaaT bevindt men zich nog altijd midden in den stellingstrijd. In de be richten uit Londen en Parijs leest men steeds van schitterende overwinningen, die door de Ententetroepen werden behaald. Maar re sultaten, die naar buiten merkbaar zijn, wor den daardoor niet verkregen. In de kringen, die hunne zelfstandigheid van oordeel heb ben bewaard, wordt dat toegegeven. Zoo heeft in de Daily News een deskundige schrijver, de kolonel Murray, den strateg-i- schen toestand aldus beoordeeld: „In het begin van het vierde oorlogsjaar is de heerschappij van den vijand over ge heel Midden- en Oost-Europa ongeschonden. In het westen steunt hij vast op de Rijngrens, terwijl hij in Noord-Frankrijk alle toegangen tot dezen grooten waterweg bezet-houdt. De Hindenburglinie is ongebroken. België en Luxemburg liggen onder den voet van den veroveraar. In het oosten hebben de Duit schers eene aaneengeschakelde verdedi gingslinie, die zich van de Oostzee tot de Zwarte zee uitstrekt. Rumenië is in twee doe-' len gescheiden en het aan koren en olie rijke Walaohije is aan de Duitschers uitge leverd. De machtige waterweg van de Donau wordt van de bron tot den mond dooi den vijand beheersoht." De schrijver vindt hierin reden tot een betoog over de voordeelen van de inwen dige linie, die aan Duitschland de mogelijk heid verschaft met eene geringere troepen sterkte eene overmachtige kracht te ont plooien op iedere plek, waar een beslissende sïag dreigt, en schrijft dan verder: „Da?r0m moet onze overmacht in kracht grooter zijn dan die, welke de geallieerden tot dusver in het veki gebracht hebben. Wij moeten toeslaan niet alleen in Vlaanderen, maar met gelijktijdige werking op de ge heel e lijn van de landblokkade, op het ooste lijke en westelijke front err met zoo overwel digende kracht, dat de sterkte van den vijand op ieder aangevallen punt betrekkelijk zwak zal zijn. Dat zal mogelijk zijn, als de Amori- kaansche troepen aan de zijde van de Fran- sohe troepen zullen staan en het evenwicht •an het Russische leger hersteld is. Wat noo- drg is, is dat de inspanning wordt verhaast. De uitkomstei van den zomerveldtocht zijn op ons eigen front, ondanks de taktische suc cessen in Vlaanderen, beneden de verwach tingen gebleven. Dat is voor ons een les om ons te onthouden van een onwetend opti misme, dat slechts op teleurstelling kan uit- loopen. Na den terugtocht van de Duitschers nan de Somme werd het plan beraamd, de flanken van de Hindenburglinie aan te val len en den vijand uit zijne nieuwe stellingen te verdrijven, voord-at hij tijd had ze te ver sterken. 'Den 9en April opende Haig zijn voorjaarsveldtocht door de verovering van den rug van Vimy, maar de Fransche mede werking kwam eerst den 16en in actie en bleef toen zonder uitwerking. In den eersten aanloop van hun dapper optreden kregen de Fransohen op den Chemin des Dames voet, nviAr hot- <?eluktp hun. niot it\ Kof dal van dc- Ailette neer te dalen. Pétain, die Nivelie verving, besloot de verkregen winst te be houden, maar niet verder vooruit te rukken totdat de versterkingen uit Amerika zouden zijn aangekomen. Dit, ongetwijfeld verstan dige besluit wierp Haags plannen omver, die nu besloot zijn aanval van de Hindenburg- linie naar Vlaanderen té verleggen. De ver wisseling van plan was echter niet zonder nadeelen; kostbare tijd werd in de beste strijdperiode van het jaar verloren en het was onmogelijk het offensief voor den laat- sten Juli te vernieuwen." Sedert dit is geschied, zijn weer drie maanden voorbijgegaan. Beide partiien heb ben hunne uiterste krachten te-gen elkaar in gespannen. Maar dichter tot haar doel is de Entente niet gekomen. De Nordd. Allg. Zei- tung heeft dezer dagen de stond van den strijd in Vlaanderen aldus gekenschetst: „Wanneer de Engelschen de uitkomst vast stellen, dan kunnen zij nog geen 100 KM3, boeken. Tot hun doel: de basis van onze U- booten aan de Vlanmsche kust, zijn zij geen stap dichterbij gekomen, en vruchteloos wachten de Belgen op de aangekondigde be vrijding van him land." En als uitkomst van den strijd aan het Aisnefront constateert de Köln. Ztg.: „Wij hebben zware verliezen ge leden, ook aan materieel, en toch is het stra tegische doel, de doorbraak naar Laon, niet door den tegenstander bereikt. Ongeschokt staan de hoekpijlers van het verloren terrein!, en opnieuw ziet de tegenstander zich tot den frontaanval gedwongen." De oorlog, In het westen één aanval van Engelscha infanterie ten noorden van den spoorweg Boesinghe—Steden en een tot tweemaal herhaalde Fransche stormloop bij Braye aan den Chemin des Dames, beiden zonder re sultaat. Overigens artilleriestrijd. De overwinnaars in den twaalfden Isonzo- slag hebben elkaar met het behaalde succes geluk gewenscht, waardoor in vijf dagen tijds de geheele uitkomst van de elf voor afgegane slagen in nagenoeg 2 XA jaren ongedaan is gemaakt. In de merkwaardig be knopte, berichten van het Italiaansche op perbevel wordt de taak van het Italiaansche leger teruggebracht tot den plicht om het neerdalen van de vijandelijke strijdkrichtci in de vlakte te vertragen. Uit Londen en Parijs wordt bericht, dat besloten is aan Italië onmiddellijk alle steun en medewerking te verleenen, die de toe stand meebrengt. Londen, 29 Oct. (R.) Russisch com muniqué, opgevangen door de admiraliteit. Onze artillerie verdreef de Oostenrijkers, die trachtten zich met onze soldaten te ver broederen in de streek van de Bystritz. De Duitschers ontruimden Zaterdagnacht hel schiereiland Werder. Bern, 29 Oct. (W. B.) De Parijsoh» editie van de New-York Herald bericht, dal Oen- ikoonsvii t:airapDild^ii|, Jour cen Duitsche duikboot in de nabijheid ven de Fransche kust is aangevallen. Zeven matro zen werden door geschutvuur zwaar gewond. Het stoomschip werd door een Amerikaan^ sohen torpedojager gered Washington, 29 Oct. (R.) Generaal Biddle is benoemd tot adjunctchef van den generalen staf. Ber 1 ijn, 2 9 Oct. (W. B.) De Beiersohe minister-president graaf xvon Hertling is in Berlijn aangekomen.-De keizer ontving giste ren den rijkskanselier Michaelis gezamenlijk met graaf Herding. (Volgens een niet van het W. B. afkom stig bericht meldt de Berliner Mittagszeitung, d'at aan graaf Hertling het ambt van rijks kanselier is aangeboden en dat hij een be denktijd heeft gevraagd. W e e n e n, 2 9 Oct. (Corr.-bur.) In den aanvang van de zitting van ftet heerenhuis gewaagde de voorzitter vorst Windischgriitz van het succes aan het zuid-westelijk front. Hij verklaarde, dat woorden te zwak zijn om de gevoelens uit te te drukken, die allen be zielen over het herwinnen van den vacler- landschen grond, de schoone landshoofd- stad Görz daaronder begrepen. Hij bracht Het verleden is wat de mensch niet had moeten zijn; het heden is wat de mensch niet behoort te zijn. Koman door Tbérèse Hoven. 4 i 't Is alles even lekker en Hes vindt t eeuig *>ni op visite te zijn. Na de koffie moet Cor rusten, dat zijn de regels" van 't huis en dan komt de ver pleegster kennis maken met de familie en eens praten. Ze blijkt een heel lief, gemoedelijk mensch te zijn en ze spreekt erg hartelijk over Cor. Ze vertelt hoe veel beter ze nu is dan in 't begin, maar hoe ze toch nog moet oppassen. ,T>c juffrouw was wel erg overspannen, toen ze hier kwam, en dan die ellendige oor- logs-angst!" -Is mijn zuster nog bang dat er hier oorlog zal, komen?'' vraagt Hes. -Nee, dat niet zoo zeer, maar ze heeft zoo wreeselijk medelijden met al de slachtofiers. Toen, na den val van Antwerpen, hebben wij ook zooveel vluchtelingen gehad... ze heeft ïelfs nog mee geholpen met verzorgen van de kinderen en oude menschen.... -Kan zc dan al weer wat uitvoeren eu zoo?"' to formeert Hester, belangstellend, srant ze hoopt innig dat Cor weer mee terug zal kun nen gaan om haar in den winkel te helpen. „Ja, dat wel! Als ze maar geen verantwoor delijkheid heeft, daar zou ze tegen op zien, en niet te veel drukte. Ze moet een kalm leven tje hebben.'1 Hester zucht. Gijs stelt Miel voor een wandeling met hem te maken in het bosch dan zal hij haar ver der vertellen van zijn plannen. De jeugd heeft behoefte aan afleiding cn Gijs vindt dat hij zich nu genoeg heelt opge offerd voor de tantes, en nu wel van het nichtje mag profiteeren. Zoo, met z'n beidjes in 't Apeldoornsche bosch, is wel een schadeloosstelling voor dc lange spoorreis met tante Hester en voor de koffiepartij met tante Hester en tante Cor. Ilij vindt de twee oudjes heusch wal mach tig en het plan, dat sedert maanden in zijn brein aan 't gisten en rijpen is, schakelt ze dan ook uitl Ja, God, 't is misschien wat hard voor ze, maar het is toch de beste oplossing. Als Miel nu maar wil! 't Kind is zoo aan dc fossieltjes gehecht, ze heeft dan ook werkelijk veel aan ze te danken, maar ze kan niet eeuwig hij ze blijven. v De normale loop van zaken zou natuurlijk zijn, dat hij een tehuis voor zijn vrouwtje maakte en, als 't van hem afhing zou hij 'l ook wel doen, door haar in de zaal: te nemen, maar de quaestie is, dat zijn moeder er zich positief tegen heeft verklaard., en, als zijn moeder ergens tegen is, dan helpt geen rede neeren. Toen hij Miel leerde kennen, beeft bij natuurlijk niet gevraagd, wie en wat haar vader was; dal doe je wel, als de man leeft, maar als degeen, die je'schoonyader had kun nen worden, dood is, dan kan het je vanzelf niet schi'lcn, Enfin, 't bleek dan, dat Miel geen vader voor de wet had; zijn moeder met haar scherp zinnig verstand, nut hara speurzin, had Jiet dadelijk vermoed, den eersten keer, dat hij Miel bij zich thuis had gebracht. En toen had ze er óp aangedrongen, dat hij op informatie uit zou gaan. Het was een nare en piinlijke geschiedenis geweest, maar hij was toch bij zijn plan ge bleven om zijn woord tegenover Miel te hou den. Zijn moeder was er fel tegen cn zijn broer en zusiers maalden hem ook al aan 't hoofd, maar hoe meer zc hem tegen haar op stookten. des te vaster hij besloot door tc zet ten. Teil eerste, omdat hij van nature een vasten wil' had, anderen noemden het koppig heid en dan ook, omdat hij Miel, die zoo stel lig op hem" rekende en zoo innig van hem hield, niet tc leur wilde stellen, cn cihdelijk ook nog uit rechtvaardigheidsgevoel. TI ij zou 't heel onbillijk hebben gevonden om 'l kind te doen lijden voor wat dc ouders misdaan hadden. Hij zetf, streng opgevoed, zou zeker nooit zoo iets gedaan hebben, maar zoo groen was hij toch niet, of hij wist drommelsch goed, dat zulke toestanden dagelijks voorkomen. En, van af dat hij zulke dingen begreep, had hij het altijd gemeen gevonden, dat waar een man en een vroüw samen zondigen, de man vrij uit ging cn de vrouw den last en de schande er van droeg, erger nog. dat 't on schuldige gevolg van zulk een verhouding er, in dc oogen van de wereld, door geschand vlekt werd. Hij was een gawonc jongen en maakte zich nooit dik over sociale aangelegenheden cn zoo, maar dat yond hjj lerschrikkclijk en erg min. als een man er zich door liet leiden, als er overigens niets op het meijse te zeggen viel. In dal geval is hel heel wat anders; met dat vriendinnetje van Miel, Annie Voorberg, hij voorbeeld, zou. hij niet graag trouwen, als hij zoo iets*van haar wist; maar zonder dal even min. Alleen zou je dan vanZélf bang zijn. dat dc aard van dc moeder cr in zat, ofschoon een meisje ook al niet weer bepaald slecht moet zijn cn zoo iets vaker 't gevolg is van goedgeloovigheid dan van verkeerden aanleg Mannen kunnen meisjes dan ook soms lec- lijk hel vuur aan dc schenen leggen, "een be roet) doen op haar liefde en toewiiding en het kwaad zóó mooi voorstellen, dat zij er geen kwaad in zien en het onhartelijk van zich zelf zouden vinden," als ze niet toegaven. Gijs heeft dat altijd afgekeurd en is steeds hoogst fatsoenlijk en ingetogen in zijn omgang met Miel geweest. Zoo ook nu! Wel geeft hij haar een inniger kus dan ge woonlijk; in oen winterbosch met v'einig of geen wandelaars is dc gelegenheid dan ook zoo prachtig, dat een man een groote ezel... of een kwezel, moest zijn om er geen gebruik van te maken. Als hij maar oppast, dal 't geen misbruik wordt. Gijs lacht om'dc geestigheden, welke in zijn brein opkomen, maar durft ze niet te uiten. Wel zegt hij: „Miel, als we getrouwd zijn, vertel ik j* alles; dat moet jij ook doen." Even kijkt ze hem verwonderd aan, dan zegt ze: „Gijs, ik vind 't heel naar om het je tc moe ten zeggen, maar er is tochiets.wat je weten "moet.. „Ben je soms al ons verloofd... oi verliefd geweest?" plaagt hij. „Dal niet, dat weet je ook wel. 't Is iels heel anders; je herinnert je wel dien avond, toen bij-je moeder, toen zc vroeg hoe ik ci"i-nlijk familie van de tantetjes was?" „.Te bedoelt een neefje of een nichtje? „Nee, wees nu eens ernstig Gijs... „Eerst een zoen? Kom, Miel. wees nu ns aardig en /.oen mc uit jc zelf." „Nog niet. Je moet me laten uitspreken. Als ik er thuis over begin, schepen ze mii ook af; en dat wil ik niet. Ik wil weten wal het is." „En wil jc ook, dat ik het je z.eg, schatj.-, na dat je weet, dat cr niemand op dc wereld is, die het zoo goed met je meent?" Zijn stem klinkt toch zoo zacht en tecdcr.. dat ze er door aangedaan wordt. Ze knikt toestemmend eu hij vervolgt op den zelfden toon: „Er is ook iets. kindje, ten minste sommige menschen vinden het iets, maar ik niet. He houd van je. miel, cn ik neem je tot vrouw... al.... „Alherhaalt ze, verschrikt. Hij drukt haar legen zich aan., geen sterve ling ziet 't. de eekhoorntjes, de muisjes... doeu hun winterslaap, de vogels zijn lang reeds vertrokken, een enkel roodborstje huppelt van tak tot tak... maar stoort ze niet. 't Zou volmaakt rust en vrede zijn geweest, zelfs in dien vreosclijkcn oorlogstijd van kanongebulder cn bavonnette geflits, die den Engelen-kerstzang tot een wreede spoH rnij maken, één hoekje-rust en vrede en /ruig heid.. als heur hart niet zoo onstuimig had geklopt, uit angst voor wat er komen zou. en hij niet zoo'n beklemd gevoel in de keel bad gehad, zoo n weerzin om 't h"nr tc zeggen. (Wordt yervolgd.J

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1917 | | pagina 1