„DE EE1VSLANDER"
B U ITEN LAN D
psiis namBiaiiazü'zlfïS
FEUILLETON.
„IK HEB JE LIEF".
16e Jaargang, No. 103
tonuururuKDDiic p" 1 mjanilen voot An"51"
flUUnnLitilm vll\ljU foort f 1.50, idem franco
per post I 2.00, per week (met gratis verzekering
tegen ongelukken) f 0.14, afzonderlijke nummers
f 0.05. Wekelijksch bijvoegsel »De Hollandsche
Huisvrouw(onder redactie van Thérèse Hoven)
per 3 maanden 50 cent. Wekelijksch bijvoegsel
•Wereldrevue* per 3 maanden 52 cent.
ORTSCH D
HOOFDREDACTEUR M«. D. J. VAN SCHAARDENBURG
UITGEVERS: VALKHOFF Co
BUREAU: ARNHEMSCHE POORTWAL. hoe» utrechtschcsti.
INTERCOMM. TELEFOONNUMMER 513
Dinsdag 20 November 1917
dienstaanbiedingen 1—5 regels f OJO, grootc lettert
naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bc^taam
zeer voordcelige bepalingen tot het herhaald advei»
tecrcn in dit blad, bij abonnement, bene circulaire,
bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezonden
Beproefde beginselen.
>Mr. H. P. Marchant hield in de Zaterdag-
avondvergadering van den Vrijz.-Democr.
feond een uitvoerige rede over „Beproefde
Beginselen".
Na met een enkel woord den algemeenen
polilieken toestond te hebben geschetst, in
verband met de beëindiging van den kies-
rechtstrijd en van den strijd om de volks
school, wees spr. erop, dat wij den aan
staanden verkiezingsstrijd met een andere
positie tusschen rechts en links beginnen,
dan waarmede de partijen vroeger tegen-
lover elkander stonden.
Doch dit is niet de éénige bijzonderheid.
Door de terugwerking van den wereldoorlog
óp ons land hebben niet alleen nieuwe vraag
stukken in overstelpende hoéveelheid zich
opgedaan, maar zijn bovendien een aantal
problemen, die v;ij tevoren als boven alles
gewichtig beschouwden, teruggedrongen
naar den tweeden rang. Het kost ons zelfs
moeite/ te bedenken, dat in 1918 de verkie
zingen loopen over de vraag: welke rich
ting ons staatsbeleid in de toekomst zal ne
men. Wij zijn zoo vervuld van neutraliteits-
en distributievragen, dat wij onze aandacht
nauwelijks aan iets anders kunnen schenken,
Uitvoerig stond spr. stil bij de maatrege
len der regeering ten aanzien van het bin-
nenlandsch economisch verkeer en de distri
butie, en bij de ontstemming, welke die
maatregelen onder nagenoeg alle klassen
der bevolking hebben gewekt.
Spr. wees vervolgens op den invloed dien
de vreeselijke gebeurtenissen en de abnor
male omstandigheden op den geest van volk
en regeerders heeft gehad en die geleid
heeft tot de „verafgoding van de kracht",
zooals prof. Kohnstamm het noemde.
Deze gezindheid steunt de reactie. Er zijn
er, die met schrik de ingrijpende wetgeving
zien aankomen. Bepalingen zijn te wachten,
die het eigendomsrecht verder zullen beper
ken; eenmaal is het, meer eigenaardig dan
juist, genoemd het „uithollen" van den ei
gendom, dat lag in de verdere ontwikkeling
der wetgeving. Wie daarvoor bevreesd is,
geeft af op de Tweede Kamer, op het insti
tuut, dat in hoofdzaak van de eigendomsbe
perking methode en grenzen bepaalt.
Geen beter middel om het uithollen te
voorkomen, dan de uithollers in de oogen
der natie te denigreeren. Het moeten man
nen van zaken wezen. Als er don toch moet
worden uitgehold, doen zij het liever zelf.
Aan deze tactiek verzekeren de abnorma
le omstandigheden succes.
Er zijn nog andere oorzaken voor de ver
anderde stemming tegenover de Volksver
tegenwoordiging.
Afgezien van belastingen, waren er te
voren veel menschen, die niet inzagen, welk
belang zij hadden, om zich in te laten met
politiek. Doch nu? Alles wat zij doen is on
der regeeringsbemoeiing. Niet alleen zaken-
menschen, elk particulier ondervindt nu van
uur tot uur den invloed der buitengewone
wetten. Ook dit heeft velen in beweging ge
bracht zij zijn zich met politiek gaan be
moeien. Is het wonder, dat deze nieuwelin
gen op dit gebied de ondervonden verdrie
telijkheden wijten aan de Tweede Kamer?
dat zij smalend spreken van beroepspolitici,
een nimmer omschreven begrip, luide inee-
roepen in het koorer moeten andere men
schen in
Eindelijk heeft de partijdigheid voor een
der oorlogvoerende groepen haar gevolgen
in de houding tegenover de staatkundige
partijen. De gewone maatstaf van beoordee-
iing harer handelingen is vervangen door
een andere aan factoren ontleend, die liggen
buiten de onderscheidene kenmerken der
politieke partijen.
Waar men in de Tweede Kamer niet de
zelf gevoelde neiging tot een der oorlog
voerende partijen tot uiting zag komen,
volgde ook hier weer dezelfde conclusiede
samenstelling deugt niet, het moet anders
worden.
Tegen deze beweging om de waarde van
de Volksvertegenwoordiging neer te halen,
moeten wij ons schrap zetten, zeide spreker.
Van de nieuwe organisaties, welke' zich
hebben gevormd en de nieuwe politieke par
tijen, welke men bezig is op te richten,
achtte men het program van Democratisch
Verbond verreweg het belangrijkste. Het is
inderdaad een staatkundig program, dat in
deze samenstelling nog van geen der par
tijen is uitgegaan en ook wel niet uitgaan zal.
In de bereikbare hoofdzaken echter is 't niet
nieuw en de nevenzaken motiveeren niet d€
oprichting van een afzonderlijke partij. Het
draagt de kenmerken van een gemaakte,
niet van een gegroeide partij.
Ditzelfde kan worden gezegd van der^Eco-
nomischen Bond. Zijn program echter is
minder sprekend, doch, wat erger is, on
juist en misleidend.
De verklaring van de oprichters maakt
een tegenstelling tusschen „economisch" en
„politiek". Van de politiek heeft het volk ge
noeg, zoo wil men doen gelooven, het moet
thans worden gevoed met economie.
Wat den Vrijz.-Dem. Bond betreft, de
omstandigheden zijn van dien aard, dat hij
met het opstellen van een definitief program
tol den allerlaatsten tijd zal moeten wachten.
Wij hebben intusschen de vraag te stel
len zeide spreker hoe de verhouding in
de naaste toekomst zal zijn tot de andere
politieke partijen.
Van het te weinig doordachte voorstel
om de Concentratie voort te zetten, meent
men alleen het profijt te moeten vasthou
den, dat wij, vrijzinnig-democraten, aan de
goe-gemeente worden voorgesteld als las
tige scheurmakers, starre dogmatici, die
verschillen zien in beginsel, waar slechts
verschil is van tactisch inzicht, als men
schen somtijds ook, bij wie persoonlijke en
partijbelangen zwaarder wegen dan het be
lang van het volk.
Het is inzonderheid de Liberale Unie, die
van deze beweringen bij de verkiezingen
meer heil schijnt te verwachten dan van het
afteekenen van een beginsel.
Men schijnt zich voor te stellen, dat men
door hardnekkig concentreeren de behou
dende liberalen van den aardbol kan doen
verdwijnen. Welke gronden deze verwach
ting wettigen, valt niet te gissen. Hoe meer
de economische vraagstukken op staatkun
dig terrein naar den voorgrond dringen, des
te meer zal de sociale grondslag, waarop
een politieke partij steunt, de richting van
haar beleid bepalen en het is juist die so
ciale grondslag, welke de politieke lijnen
van vrije liberalen en democratisch vrijzin
nigen uiteen doet loopen. Dezelfde omstan
digheid zal sterker kleur geven aan de ver
scheidene dempten, die in de Liberale
Unie samen zijn: het democratische ele
ment, dat zich uitspreekt door haar propa
gandisten, en het behoudend sociale ele
ment, dat de kern vormt, waarvan men zich
niet vermag los te maken.
De scheidingslijn op staatkundig gebied
tusschen Christenen en j^ganisten wordt
door andere eischen verlegd.
Het kan niet anders, of de democratische
stroomingen rechts en links zullen elkander
in één bedding vinden, althans geleidelijk
elkander naderen.
Het is uit met de wisseling reéftts-links,
links-rechts. Het is uit met het afgeven op
elkanders scholen. Het is uit met de statis
tieken der burgemeestersbenoemingen. De
democratie van elke geboorte neemt het
woord.
Ons democratisch beginsel is sterk en
proefhoudend gebleken. In den korten tijd
die ons nog was gelaten voor de zelfstan
dige propaganda van ons partij beginsel heb
ben wij ervaren, dot dit beginsel steun vindt
in een belangrijk deel van het volk. Onze
geestverwanten zijn blijde, dat wij onze vrij
heid hebben herwonnen, dat wij in eendracht
slechts hebben rekening te houden met ons
eigen beginsel. Wij kunnen ons weder uit
leven .ITet aantal aangeslotenen heeft nu
welhaast de tienduizend bereikt. Een krach
tig leven schuilt in de ontluikende organi
satie van de vrouwen. Zij begrijpen, dat de
rechten der vrouw, waarvoor onze Bond le
venslang heeft gestreden, de beste kans
hebben om tot erkenning te komen, wanneer
zij ons steunen in onzen strijd. Vrouwen en
mannen tezamen kunnen bereiken, wat ieder
voor zich niet vermag tot stand te brengen.
Bezield door de levende kracht van ons
beginsel gaan wij den strijd beginnen.
Politiek Overzicht
De burgeroorlog in
Rusland.
II.
Al is het voorshond^ niet mogelijk uit
de steeds nog met elkaar strijdige berichten
uit Rusland zich een duidelijk beeld le vor
men hoe het daar toegaat, over de oorzaak
van den burgeroorlog, die nu in Rusland
woedt, bestaat volkomen zekerheid. De groo-
te verwarring, waaraan Rusland thans ten
prooi is, de strijd, die het inwendig ver
scheurt, hebben hun oorsprong in de be
hoefte aan vrede, die de Russische massa
en het Russische leger beheerscht. De En
tente heeft, zooals zij met het oude, czaris-
tische Rusland heeft gedaan, unk van de
nieuwe regeering, die door de revolutie
aan het bewind is gekomen, geëischt,
dat zij den oorlog zou voortzetten, en dat
de nieuwe bewindslieden niet de kracht
hebben gehad om aan dezen eisch weer
vind te bieden, heeft onder de bevol
king tegen haar verbittering gewekt. Een
correspondent van de Berlingske Tidendc
bericht op grond van verklaringen van per
sonen, die in Haparando i.ii Petersburg zijn
aangekomen, dat de algemeene opvatting
daar is, dat Kerenski niet weer in Petersburg
zal terugkeeren. Hij heeft zijne populariteit
verloren in de hoofdstad van Rusland, waar
men nog slechts ééne gedachte heeft: vrede.
Men wil zich in de heerschappij van Lenin
en zijne aanhangers schikken, als het dezen
maar gelukt op den vrede werkelijk het uit
zicht te openen.
In gelijken zin luidt het oordeel van een
kenner van het Russische volk, prof. Uebers-
berger, die aan de universiteit te Weenen
den leerstoel voor de geschiedenis van Oost-
Europa bezet; hij schrijft: „De hardnekkig
heid van Kerenski en de mannen, die achter
heip staan, tegenover het verlangen naar
vrede van zijn volk, zijne volslagen afhan
kelijkheid van de geallieerden of die vrij
willig of gedwongen is blijft voor de uitwer
king onverschillig heeft de populariteit
van de Bolshewiki in het geheele land bui
tengewoon doen stijgen. Gelijk alles in dit
uitgestrekte land elementair aan den dag
komt, zoo is dit ook met het verlangen naar
vrede het geval."
Dat dit de in Rusland overheerschende
stemming is, is ook in de Ententelanden
niet onbekend. In Engeland is het onder de
aandacht gebracht door niemand minder dan
Arthur Henderson, die als vertegenwoordi
ger van de Labour Party lid is geweest van
het oorlogskabinet, waaruit hij ontslag ge-
nomen heeft ten gevolge van de bekende
Stockholnische paskwestie. Deze staatsman
heeft zich tegenover een medewerker van de
Daily Chronicle aldus uitgelaten over den
toestand in Rusland:
„Toen ik in Rusland vertoefde, wilden de
arbeidersklassen den vrede, maar geen af
zonderlijke vrede. Aan den anderen kant
koesterden zij een sterken argwaan, dat de
oorlog door de weigering van de geallieer
den om eene openhartige verklaring over
het oorlogsdoel af te leggen, werd verlengd.
Zij concludeerden, dat de regeeringen, die
aan de oude Russische regeering Konstan-
tinopef. toegekend hadden, waarborgen voor
inlijvingen in Turkije, Perzië en Zuid-Afrika
moesten hebben verkregen, en verklaarden,
dat hun argwaan door de ongezindheid van
de Ententeregeeringen om eene oorlogs
doelconferentie te houden, gerechtvaardigd
werd. Naar mijne meening heeft deze onge
zindheid den invloed van de voorloopige
regeering verzwakt en de stelling van de
extremisten versterkt. Alles zou moeten
worden gedaan om Rusland niet in de han
den van Duitschland te laten vallen. Ik ken
geen beteren weg, dan klaarheid te brengen
over het oorlogsdoel van de geallieerden.
Verder zouden de ententeregeeringen het
zenden van eene deputatie van arbeiders
moeten voorstellen om ruggespraak te ne
men met de sovjets over hunne verdere
stelling tegenover den oorlog. De beste ele
menten onder hen wenschen, evenals wij
zelf, niets anders dan een bevredigend einde
van den oorlog; maar zij hebben geen on
dervinding, hebben leiding noodig en vooral
eene versterking van het vertrouwen in de
redenen waarom de geallieerden den oorlog
voortzetten."
De correspondent ven de Daily News
Arthur Ransome, die onlangs uit Petersburg
is teruggekeerd, schrijft„Het zou dwaas
heid zijn het feit te willen ontkennen, dat de
extremisten onder de bevolking, die doet
aan dc politiek, de meerderheid bezitten. De
duur van het nieuwe régime hangt af1. van
de houding van het leger, 2. vtfn de be
kwaamheid der nieuwe regeering om hare
vèr reikende beloften tegenover de honger
lijdende stadsbevolking en de eischen
der boerenbevolking gestand te doen.
Van de infanterie, die de groote meer
derheid van het leger uitmaakt, is het
overwegende deel extremistisch gezind.
Wat de steling van de extremisten
tegenover den oorlog en de gealli
eerden betreft, wijzen zij een vrede af, die'
Rusland tot den stillen bondgenoot van
Duitschland zou maken, maar zij zijn er
eyeneens tegen gekant voor datgene wat zij
beschouwen als imperialistische oorlogsoog
merken der geallieerden, verder te strijden."
De Entente is er dus niet onkundig van
wat het standpunt is van de maximalisten
ten aanzien van de groote vraagOorlog of
vi ede
Dó oorlog.
Van het oorlogstooneel wordt bericht, dat
de hevige strijd in het berggebied tusschen
de Brenta en de Piave voortduurt. Overigens
niets bijzonders.
B e r 1 ij n 19 No v. (K. N.). De Rund
schau verneemt uit Bern, dat de nuntius
van het Vaticaan op verzoek van de Zwitser-
sche Zionisten een schrijven aan den Paus
zou gericht hebben, opdat deze den Sultan
zou verzoeken, een zóne van 30 K.M. om
Jerusalem neutraal te verklaren. Met een
dergelijk verzoek moeten de Zionisten zich
ook tot de in Bern gevestigde vertegenwoor
digers van de Entente gewend hebben.
P a r ij s, 19 Nov. (HnvaS). De verklaring
van het nieuwe ministerie zal drie beknopte
mam duidelijke punten bevatten: 1. Voortzet
ting van den oorlog door eene dageliiksche
nauwere samenwerking van de geallieerden
zoodanig, dat aan de Entente-legers een
krachtiger handelend optreden wordt opge
legd door eene dagelijks inniger eendracht
achtep het front. 2. Propaganda tegen «le
pacifisten; verwijzing naer dt n krijgsraad van
de pacifisten en défoitist- n, boe hoog ook
geplaatst. 3. Bestraffing van alle schuldigen
en alle handelingen van verstandhouding
met den vijand door verwijzing naar den
krijgsraad; de thans in instructie zijnde za
ken zullen met de uiterste strengheid wor
den doorgezet.
De indrukken uit de wandelgangen van de
Kamer doen met zekerheid eene kdachtige
m erderheid voor de regeering verwachten.
Eene mededeeling, die gisi-nr in het lager
huis door den minister Balfour werd gedaan,
bevestigt, dat in. Rusland onderhandelingen
gevoerd worden over het optreden van eene
coolitieregeering. Tot eene schikking is men
nog niet gekomen.
Londen, 19 Nov. (R.) Wij vernemen,
dat Venizelos, als hij zijn bezoek aan Enge
land, Frankrijk-en Italië ten einde heeft ge
bracht, naar Athene zal terugkeeren. Tn net
voorjaar zal hij zich naar Amerika begeven.
Tot Renter's vertegenwoordiger zeicfe hij,
dat het doel van zijn bezoek aan Engeland
was met de autoriteiten de geheele kwestie
van den aanvoer van burgerlijke en militaire
voorraden te bespreken. Hij was zeer getrof
fen door de ontvangst, die hem was bereid.
Londen, 1 9 Nov. (R.) Luitenant-gene
raal Maude, de bevelhebber van de Engel-
sohe strijdmacht in Mesopolamie, is gisteren
gestorven.
Havre, 19 Nov. (1 lavas). De regeering
van België heeft kennis gekregen van een
protest, dat de besturen van de gemeenten
van Brussel gezonden hebben aan de ver
tegenwoordigers van cle onzii :e mogend
heden in België tegen het besluit van 9
Augustus van den Duitschen gouverneur-ge
neraal, bepalende dat in het gedeelte onder
Vlaamsch bestuur het Vlaamsch dc offi-
cieele en uitsluitende taal is voor alle auto
riteiten en ambten:: provincie-
en gemeente, als aanvulling van het besluit
van 21 Maart T017 over dc administratieve
sr.h 'and.
Konstantinopel, 18 Nov. (Milli).
De neutrale pers verspreidt berichten ova
een stap van den Paus ten gunste van den
Maronitischen patriarch, die gevangen zou
zijn genomen. Wij zijn gemachtigd te verkla
ren, dat men ter bevoegder plaatse geen ken
nis draagt van een dergelijken stap, en uit
drukkelijk het bericht tegen té spreken, dat'
mgr. Elkas in hechtenis zou zijn genomen.
Dot is geheel verzonnen.
Berlijn, 2 O N o v. (W. B.) I)e onafhan
kelijke sociaal-democratische partij wild®
gister vergaderingen houden, die door da
overheid niet waren toegestaan. In aanslui
ting hieraan trachtte een gering aantal deel-
nemrs in het oosten van Berlijn op straat te
demonstreeren. Zij werden zonder moeite
door de politie vlug uiteen gedreven.
Zurich, 18 No v. (Zwitsersch tel -ng.)
Zaterdagavond had in Zurich eene betooging
plaats voor het districtsgebouw, waar vijf
pacifisten, die Vrijdag hadden deelgenomen
aan eene manifestatie tegen de muntiefa-
brieken, zich in hechtenis bevinden. De ma
nifestatie ging uit van opgeschoten jongens.
De politie ging inct den blanken sabel en
met revolvers te werk. Er werden barricades
opgericht. Er vielen vier dooden, waaronder
een politieagent; velen werden gewond. Een
machinegeweer-afdeeling zuiverde hei plein
'n Persoon, die men liefheeft, is iemand die
Óns meer kan doen lijden dan iemand anders.
Naar het Deensch
van
ELITH REUMERT
door
0. togema n—V an der Willigen.
IL
Daar zit ik dan „tooncelkunst te bestadee-
ren" en voel mijn talent zóó toenemen, dat ik
dadelijk opslag verlang als het sei7.oen be
gint.
Het ziet er overigens treurig uit met mijn
financiën. Ik heb juist mijn geld eens geteld.
ft Is maar goed dat ik mijn biljet voor de
fcerugreis in mijn zak heb.
25 Juni. Junker Georg.
lederen morgen en avond ga ik het
iMarienthal door, dat een vervolg schijnt op
de hoofdstraat van Eisenach en zich door
hooge met bosoli bekleede bergen heen slin-
Igert.
Op zichzelf is het dal reeds mooi met zijn
.villa's en kleine idyllische restaurants, die als
Togelnesten tegen de helling aan liggen.
Maar het allerbeste van 't dal is toch in mijn
oogen dat het naar de betoovcrcnde heerlijk
heid voert van het Annalhal cn de Landgra-
fenschlucht.
Het meest houd ik van de Landgrafen-
schlucht, waar de natuur mij het best bevalt
en de eenzaamheid het grootst is.
Ik weet wel dat het Annalhal meer bizon
der en eigenaardiger is, vooral in de engte
bij dc Drachenschlucht waar in lang vervlo
gen lijden de goden de rots op zulk een won
derlijke wijze gespleten hebben, dat een min
naar er den arm van zijn liefje los moet laten
zoo nauw is de passage.
Hier moeten dc louristen als kippen achter
elkaar loopen.
Dc weg in de Landgrafcnschlucht is bree
der cn minder somber. Als een verliefd paar
niet al te dik is, kan het daar heerlijk naast
elkaar loopen.
lederen dag ben ik een trouwe bezoeker van
de Landgrafenschlucht.
De rotsblokken liggen in groote ronde bo
gen op elkaar, de eene laag op de andere, nis
Ossa op Pelicon, en de kanten zijn bedekt met
eeuwenoud, duimdik inos dal-altijd vochtig is
van liet druipende rotswater.
Op het donszachtc mos-tapijt groeien dui
zenden varens en Lilliputachlige pijnen, os-
schcii en dennen.
En in de hoogte kruipen naaldbooincn cn
beuken uit alle kloven en hoeken naar bel
ilcht en dc lucht.
Met wortels en vezels knagen zij zich iu den
rotsgrond vast, rank of krom, zooals het uit
komt, maar toch alle even krachtig, niet
tegenstaande het sclirale voedsel.
Hier heb ik een paar el van den weg af een
heerlijk plaatsje op een rots gevonden.
De wortels van een beuk dienen mij lot
zetel, zoo breed als een koningstroon, cn het
loof yereenigt zich tot een dicht baldakijn, dat
mij tegen zon en regen beschermt Onder mij,
in hel ingëwShd van dc rots, hoor ik het water
zich klokkend een weg banen.
Als dc zon hef meest steekt ls 't hier frisch
en koel.
Niemand kan mij van den weg zien, maar
als ik mijn hals uitstrek zie en hoor ik ieder
een die passeert.
Vlak onder mij staat een bank, waar nf cn
toe menschen op uitrusten. Dan hoor ik van
uit mijn schuilplaats duidelijk ieder woord
dal zij zeggen.
Zij hebben niet hel minste idee van mijn
nabijheid. liet is een onschuldig verraad.
Maar kan i k hel helpen, dal men daar die
bank gezet heeft?
Dc wereld is zoo vei van mij af als ik in
mijn hoekje zit. Af cn toe is l alsof ik een
soort Rübezahl ben. alsof ik één ben met dc
natuur; cn dan verbeeld ik mij dat mijn bec-
non wortels zijn, zooals die van den beuk en
del ik zelf een boom ben in mciischcngedaan-
le. Dan is 'l alsof ik dc spraak verloren heb
en als il» ni t stem probeer ben ik zelf ver
baasd dal ik nog praten kan!
Nel is een raar gevoel te wetten dal je van
die eenzaamheid in een prachtige natuur wel
dra verhuizen moet naar het toonecl, waar
drieduizend menschenoogc^ jc tegelijk door
hun tooncelkijker aanstaren.
Hei is of eeu« geheele nieuwe wereld zich
voor mij geopend heeft op dal plekje. 1>
berggeest heeft me in zijn macht.
En al die heerlijkheid ben ik aan mijn reis-
subsidic verschuldigd! Zeg niet, dal ik den
slaat voo* den mal boud als ik mij hier zoo in
do Landgrafenschlucht verstop! Als ik thuis
kom schrijf ik een stuk dat lieelen zai: „De
beste en eenige wijze om tooncelkunst te be-
studecrcn.'
i
Ik heb een boek hier mee naar loc geno
men, maar 'l lezen lukt niet erg.
liet is me gebeurd dal ik 'L eene blad na
't andere omsloeg - en als ik van mijn boek
opkeek, herinnerde ik mij geen regel, geen
enkelen regel van den inbond!
Ik kan hier beter peinzen cn droomen over
de wonderlijkheid van hel leven cn van dc
menschen cn van' mezelf.
Ik begrijp mezelf heeleniaal niet. Dat is een
alles behalve prettige ontdekking.
Soms ontdek ik dal ik een zeer merkwaar
dig fenomeen ben, dat kans liet li hel to! iets
buitengewoon goeds le brengen, maar een
oogenblik later vind ik nu zelf een onmogelijk
individu, waar niets var Icrcrh! kan komen,
een overbodig meubel, dal bijvcr'gLring op
de wereld is gekomen. Dan haast ik mij u\
aan mijn ouders le denken, honderdijfilg
Deensche mijlen noordelijker, en mij le herin
neren hoe innig ik mij aan hen verhonden
voel en zij aan mij en dan raak ik weer
verzoend mei mijn beslaan en yind ik weer
dal 't leven een doel het H.
Het doel van hel leven.' .ia, waarom Ion-
pin we hier eigenlijk op aaide iond?
"Wal is alles loch onbegrijpelijk rondom ons
'cn in ons, de wereld, dc menschen,
ons gevoelsleven, - onze gedachten! Alles is
even raadselachtig!
Het is maar goed dal de meeste mènschen
in een soort vegelcercude apathie leven, zon
der aan iels anders le denken dar. aan clcu en
drinken. Anders zouden de gekkenhuizen
spoedig nog meer overladen zijn dan nu.
Onze gedachten!
Aan dit papier wil ik toevertrouwen hoe
absoluut krankzinnig mijn gedachten gisteren
kwamen en gingen, toen ik hier in mijn scliuil-
olaalsjc zat. llcl was gewoon onzinnig.
Hel was juist Zondag. Ik dacht aan mijn
ouders thuis.
Nu op dezen tijd gingen mijn vader cn
moeder naar dc kerk Daardoor dacht ik aan
dominee Kick, onzen huisvrielid, die mij ongc-
vcen tien jaar geleden heeft aangenomen.
Toen vroeg ik mezelf af hoe 'l toud met het
geloof waarin lk'gedoopt er. aangenomen w as.
Had ik het verloren?
En ik bedacht hoe diep 'l mijn moeder grie
ven zou. indien zij wist dat ik mijzelf die
vraag doen kon.
Mijn geloof wankelde, dat voelde ik maar
al te goed.
Het kostte mij moeite om blindelings le ge
looven aan dc Openbaringen, aan hel Vlon
der, aan den persoonlijken God cn aan zoo-
cc! anders, waaraan men volgens de predi
kanten gelooven moet, indien men dc
eeuwige straf ontgaan zal waaraan ik
evenmin gelooven kan
Maar als ik dan, zooals gisterenavond en zoo
nis -zoo dikwijls le voren, den sterrenhemel
aanschouw, is hel alsof alle twijfel op de
vlucht gedreven wordt.
IIci hemelgewelf met zijn ontelbare scharen
van hemellichamen, millioenon mijlen van
ons af dat onbegrijpelijk iets, waarvan geen
mcnscbclijkc geest den oorsprong cn den
ondergang j;cnl was dat niet het aller
grootste Wonder. dal men zich denken kon?
En als ik aan d a l Wonder gelooven moest,
ja, meer dan gelooven, want het geloof is een
overtuiging van dal wat men niet ziel, en dit
Wonder heb ik immers mijn geheele leven
dag en nacht voor oogen hoe kon ik dan
nar. de andere twijfelen?
(Wordt \crvolifd4
