,,DE EEMLANDER"
mis ofuaraTMzs^JS1'
BUITENLAND
De portieprijs der Centrale
Keuken.
BINNENLAND
toe Jaargang, No. 128
IDflMHriiniTCDOIIt P" S "A"'1*0 TOOr Amet»
ADUnfltmln I urnlju foorf f 1.50, Idem franco
p*r post 1 2X0, per week (mel (rath verzekering
tsgen nfelukken) 0.14. afzonderlijke nummers
t OM. Wckelljksdi bijvoegsel >De HolUndxh*
HuitvTtmw* 'onder redactie van Thirbe Hoven)
per 1 maanden SO cent Wekelljksch bijvoegsel
per S maanden 52 cent.
HOOFDREDACTEUR: M.. 0. J. VAN SCHAARDENBURG
UITGEVERS: VALKHOFF 4 Co
BUR E ARNHEMSCH E POORTWAL, hocv utmcht.che.ti.
INTERCOMM. TELEFOONNUMMER 513
Zaterdag 15 December 19i,
dienstaanbiedingen 1-S regela f 0.50. groote lettel»
naar plaatsruimte Voor bandel en bedrijf bestaak
teer voordeelige bepalingen tot het herhaald advez» v
teercn in dit Blad, bij abonnement. Eene circulatie
bcvjtioudc de voorwaarden, wordt
toegezonden
op aanvnuf
Er bestaan plannen tot progressieve prijs-
Dg van de porties der Centrale Keuken,
commissieleden zelve hebben reeds lang
hun gedachten daarover laten gaan, van B.
i "W. is, naar wij meenen, 'n voorstel in die
pachting te verwachten, .en thans zijn er ook
>1 eenige ingekomen stukken losgekomen.
Men beschouwe deze quaestie kalm en objec-
Bef. zonder vooroordeel of eenzijdigheid en
tpooral zonder gissingen en lichtvaardige con
.tlusies. De Centrale Keuken is in praktijk
gebleken geen arbeiders- en geen midden-
plandskeuken te zijn doch 'n keuken welke de
jgeheele bevolking voldoen kan. Al mogen er
jfl&n ook wel eens enkele dagen zijn, dat nu do
fcene en dan de andere groep niet geheel vol-
'daan is. Maar bij 'n noodmaatregel als deze,
is het natuurlijk nooit iedereen naar den zin
Ie maken. De C. K. heeft in hoofdzaak aan de
tiedoelingen beantwoord en men zorge du> dat
ontwikkeling- in dezelfde lijn blijft gaan.
Er is thans n uniforme prijs, ongeveer de
Sostprijs, vermoedelijk echter, gezien de voor
treffelijke samenstelling der spijzen, wel iels
onder den kostprijs. Alle exploitatiekosten ko
men voor rekening der gemeente; wij durven
bet geraamde tgkort niet precies te noemen,
maar het is zéér aanzienlijk. Zóó aanzienlijk,
dat zelfs bij 'n flinke verhooging van den
prijs niemand van afzetterij zou kunnen spre
sen.
Maar er is nog 'n andere reden welke
•'ji nieuwe prijsregeling doet overwegen. Dat
Is het matige succes dat de C. K. juist in arbei
derskringen heefi.
Daar zijn lal van redenen voor. Juist in
arbeiderskringen plegen de domste vooroor
deelen te heerschcn. Het conservatisme zit
bier dieper dan ergens anders, wijziging.-van
gewoonten behoeft 'n grootc zelfoverwinning.
Daar komt bij dat de Ilollandschc huisvrouw
en zij heeft gelijk liefst haar eigen potje
kookt, en in den winter, nu de kachel toch
brandt, valt het de arbeidersvrouw gemakke
lijker zelf te koken dan de huisvrouw uit den
middenstand, wier huiskamerkachel, de
tenige brandende, niet voor koken berekend is.
Maar dit alles neemt niet weg, dat er toch
ook gezinnen zijn, voor wie de portieprijs van
13 cent te hoog is.
't Is waar als zij zelve de zelfde spijzen in
dezelfde hoeveelheid moesten bereiden, zou
bet hun nog duurder uitkomen. Maar in de
(praktijk is hun zelfbcreid maal van heel wat
miöder voedingswaarde En daar schuilt
|uist het gevaar van ondervoeding, hetwelk te
Voorkomen 't eerste doeltler C. IC. is.
Het gaat dus niet aan om ter beperking van
bet tekort den uniformen prijs te verhoogen
Eerder verdient hel overweging den prijs voor
de minstbcdeclden nog wat lager te stellen
Ook dan zullen nog niet allen er gebruik
van maken, maar de gelegenheid bestaat en
velen worden geholpen. Althans kan Tn proef
genomen worden.
Maar op deze wijze zal het tekort nog groo-
ter worden. Kan men dat inhalen door-voor
:de andere verbruikers den uniformen prijs te
verhoogen? Neen, want dan zouden velen, die
bet nu nog net kunnen betalen, genoodzaakt
"Worden weer zelf hun maaltijd te gaan be
reiden, hetgeen afbreuk zon doen aan het
andere doeleinde der C. IC., besparing van gas
en brandstof, vooral straks wanneer de kachel
niet meer gestookt wordt.
Voor deze middengroep moet dus de prijs
van 13 cent gehandhaafd blijven. Rest 'n moge
lijke prijsverhooging voor de meer bemiddel
den. En de groote vraag daarbij is: waar de
grens te trekken? Men zij ook daarbij voor
zichtig, want als men hen van de C. K. afsloot,
is men nog verder van huis.
Uit het feit dat het bergkwarlier de grootste
afnemer is, heeft men allerlei valschc conclu
sies gelrokken: dc rijke mcnschen wonen in
het bergkwartier, zoo wordt geredeneerd; het
bergkwarlier is de ^grootste afnemer. Dat is
verdacht. De bakkers zeggen dat dc broodver
koop geringer is geworden. Daar heb je 't al:
in "t bergkwarlier gebruiken de rijkaards de
spijzen der C. IC. voor de lunch, en 's avonds
dineeren ze weer als altijd. Dit zou 'n kleine
gasbesparing geven, maar de bedoeling ware
bet niet.
Deze redenatie is echter in flagranten strijd
met de waarheid. Gissen doet #missen. De
Waarheid is deze:
De groote afname in 'l bergkwartier is niet
Ie danken aan <lc lunch van de rijken (die
trouwens heusch niet zoo dik gezaaid zijn.)
Er zijn mogelijk eenige rijkaards, die wel
eens 'n paai porties van de C. IC. lialen en bij
de koffielafel gebruiken doch voor de over-
jgrootc meerderheid der afnemers dient het
eten der C. IC. inderdaad als hoofdmaaltijd,
iDc groote meerderheid der bergbewoners be
staat imniers uit ambtenaren, leeraren, offi
cieren en gepensionneerden, gezinnen van
Weduwen enz. Vooral voor deze laatste catc
J^>rieén. welke van niemand duurtctoesl3g ont
vangen en hun meestal zeer matig inkomen
Vaak zelfs nog verminderd zien, was de C. K.
uitkomst. Ook voor deze groepen burgers
mag de overheid wel eens wat doen en zij zou
rm grove fout en 'n groot onrecht'begaan zoo
ïij het hun mocielijkcr maakte van de C. IC.
Ie blijven gebmik maken.
Werd immers de inkomengrens voor den ver
hoogden portieprijs te laag gesteld, dan zou
menigeen weer voordeeliger zelf gaan koken
Dat ware niet in het belang der gasbesparing;
en men kan ook niet verlangen dat in de huis
kamers nieuwe kachels aangeschaft worden
Welke voor koken berekend zijn.
Bovendien zou dan 'n ander gunstig ver
schijnsel verdwijnen, nl. het verminderd
broodgebruik. "Want dit is niet te verklaren
ftoor de legendarische lunch der rijkaards,
Hoch doordat voor vele afnemers, die geen in
gespannen- of handenarbeid verrichten, de
portie® te groot zijn. "Wat er overblijft, wordt
bewaard tot 's avonds en in plaats van brood
benuttigd. Dat is 'n nieuw voordeel én voor de
betrokkenen èn voor de broodbesparing.
iWi willen maar leggen, dat de genoemde
grens van 2000 gulden inkomen voor den ver
hoogden portieprijs o- i. tc laag is Juist onder
de aangeslagencn voor 2000—3000 gulden
vindt men degenen voor wie dc strijd om het
bestaan dikwijls heel wat zwaarder is dan
voor 'n arbeider met goed loon.
Wij zouden dus die grens ge: leid willen zicu
op 3000 gulden en duchtten daarvan geen aan-
merkelijken teruggang van verbruik. Want zij
die. meer dan 3000 gutden inkomen hebben
en hun maaltijden van de C. IC. betrokken,
deden zulks waarschijnlijk niet om fin. rede
nen ter wille van de gasbesparing: zij zullen
daarmee voortgaan ook al moeten ze 'n paar
centen meer betalen. En evenzoo de lunchende
rijkaards.
Het denkbeeld, in hel ingezonden stuk van
den heer v. Wijngaarden ontwikkeld, om bij
de prijsregeling ook met de grootte der ge
zinnen rekening te houden, verdient o. i. even
eens overweging
Politiek Overzicht
De vredesbeweging sn
Engeland»
II.
De Engelsche regeering heeft met den
brief van lord Lansdowne niets beters weten
te doen, dan dat zij door de censuur de ver
spreiding als drukwerk van het in tal van
dagbladen opgenomen artikel heeft laten
verbieden. Dat teekent hare stemming, maar
heeft natuurlijk niet kunnen verhinderen, dat
de brief toch zijne uitwerking heeft gedaan.
De waarheid dringt door, ondanks alles wat
haar tegenhoudt. Zoo is het ook hier ge
gaan. Breede kringen vonden in dezen brief
uitgedrukt wat op grond der ervaringen van
veertig oorlogsmaanden in hun eigen ge
moed leefde, en zij bleven niet achterwege
van hunne instemming te doen blijken.
De parlementaire medewerker van de
Daily News heeft den brief gekenschetst als
de merkpaal van een nieuw tijdperk. Zijne
beteekenis wordt in het lagerhuis zoowel
door de liberalen en de Labour Party als ook
door de conservatieven erkend Wat de con
servatieve partij betreft is het zeer zeker
juist, dat sommigen van hare leden den brief
als noodlottig afkeuren en dat eenige mili
taire leden hem veroordeelen omdat zij van
meening zijn, dat een vrede nooit met Prui
sen kan worden gesloten. Maar er is een
groote groep bezadigd oordeelende conserva
tieven, die de opvatting voorstaat, dat de
brief beantwoordt aan de eischen der wer
kelijkheid. Als bewijs noemt hij de namen
Shervill en Sir Henry Norman. Oak in het
hoogerhuis is de brief met sympathie ont
vangen, waarvoor als getuigen worden ge
noemd lord Parmoor en van liberale zijde
lord Loreburn.
Lord Loreburn is een staatsman, die in
hoog aanzien staat; hij is lord-kanselier
geweest. Lord Buckmaster, zijn opvol
ger in dat hooge ambtdat hij op
zijne beurt weer aan een ander heeft
afgestaanheeft zich eveneens bij lord
Lansdowne aangesloten. Van beteekenis is
ook de steun die gekomen is van de zijde
van Arthur Henderson, die tot voor enkele
maanden als lid van de regeering naast
Lloyd George zitting heejt gehad in het War
cabinet, dnt speciaal voor de behandeling
van de oorlogszaken is ingesteld. Maar dit
alles wordt in de schaduw gesteld door de
adhaesie, die Asquith heeft geschonken aan
de beweging, die de brief van Lansdowne
in gang heeft gebracht.
Asquith, het hoofd van de regeering, die
in het begin van Augustus 1914 den
oorlog aan Duitschland heeft verklaard
heeft verledeh Dinsdag in Birmingham
het woord gevoerd en daarbij medege
deeld, dat ook hij zich aansluit bij lord
Lansdowne en met hem den toestand nu
uit een ander oogpunt beziet. Men zou zeker
te ver gaan, door hem voor te stellen als een
bekeerde. Uitdrukkelijk verklaart hij, dat de
oorlog met kracht moet worden voortgezet.
Het woord, dnt hij in den avond van 9 No
vember 1914 in de Guildhall heeft gespro
ken, is nog het zijne. Hij heeft toen gezegd
„Wij zullen het zwaard niet opsteken voordat
de militaire overheersching van Pruisen ge
heel en voor goed is vernietigd." Dat zegt
hij ook heden nog. Maar de zin, waarin die
woorden moeten worden verstaan, is nu een
geheel andere geworden.
Destijds hadden die woorden de bedoe
ling, dat Duitschlands kracht moest worden
gebroken om de baan vrij te maken voor de
verw^enlijking van de erschillende wen-
schen en begeerten, waarvoor de leden van
de Entente gezamenlijk in den strijd waren
gegaan; de opsomming daarvan is bekend
onder den no?.m van de „Guildhall terms".
Van deze Guildhall terms" werd ditmaal
niet gerept; men heeft ze met stilzwijgen
voorbij laten gaan. Maar in plaats daarvan is
de nadruk gelegd op wat genoemd werd
.misvattingen omtrent het oorlogsdoel van
de geallieerden. Er is eene omschrijving
gegeven wat men verstaat onder het
Pruisische militarisme, welks heerschappij
moet worden vernietigd. Dat wordt ge
noemd een stelsel, dat door een tweehan
dige machine, leger en bureaucratie, aan
spraak maakt op een meer dan pauselijke
macht om zich zelf te ontslaan van verbin
tenissen en beperkingen, die de rechten van
de volken der wereld beveiligen. Daaraan
moet een einde komen; Duitschland moet
leeren* dat dit stelsel niet opgaat. Maar As
quith voegt hieraan toe, dat hij gelooft, dat
Duitschland bezig is dit te leeren. Die toe
voeging is niet zonder beteekenis, want zij
laat de opvatting toe, dot, wanneer het Duit-
sche volk uit eigen innerlijken aandrang tot
het besef daarvan komt, voor de Entente de
reden zou vervallen om voor de vernietiging
van het Pruisische militarisme het zwaard te
voeren. Zij zou dan inderdaad haar zwaard
kunnen opsteken.
Eene andere misvatting, die Asquith wil
recht zetten, is dot de geallieerden, speciaal
Groot-Brittannie, zouden doelen op de ver
nietiging, ter wille van de eigen belangen,
van de vrijheid der zeeën. Hij verklaart, dat
niemand betwist, dat »n tijden van vrede de
zeeën open zijn en moeten blijven voor de
koopvaarders van alle natiën der wereld. Dat
zal in de-toekomst zoo blijven; er wordt niet
aan gedacht dit natuurlijke, onheudheüjke
recht te kortwieken door eenige bepaling in
de eventueele vredesvoorwaarden.
Nog een derde misvatting wordt door As
quith aangewezen: de opvatting, dat de
vrede, dien de Entente, op het oog heeft,
moet zijn een mom en een dekmantel voor
het voortzetten van den oorlog onder een
anderen naam. Daaromtrent kan.men, zoo
zegt hij, volkomen gerust zijn. Geen vrede
zal dien naam waard zijn, die toelaat of be
oogt een „gesluierden oorlog", voort te zet
ten door andere methodes, maar niettemin
in oorlogszuchtigen geest.
Dit is de inhoud van deze opmerkelijke
rede in 't kort samengevat. Wanneer men
haar legt naast de vroeger door Asquith ge
houden redevoeringen, toen hij aan het
hoofd van de regeering stond en zelfs als
hoofd van Z. M.'s-getrouwe oppositie, dan
wijst zij op eene kentering, die in zijne op
vattingen over den oorlog is gekomen. Hier
is geen onverzoenlijke vijand aan het woord,
die doelt op de vernietiging van den tegen
stander, maar eerder een staatsman, die den
tegenstander wil geruststellen over 't geen
men voor heeft en 't hem gemakkelijker wil
maken om tot de beëindiging van den strijd
de hand te reiken. En dat sluit zich geheel
aan bij de door lord Lansdowne uitgespro
ken meening, die in zijn brief heeft gezegd:
„Naar mijne opvatting zal de oorlog, wan
neer hij ten einde moet worden gebracht om
een wereldramp te voorkomen, daarom ein
digen omdat de volken en landen, die er bij
betrokken zijn, inzien, dat hij reeds te lang
heeft geduurd."
De oorlog,
Het handelsverkeer tusschen Noorwegen
en, het noorden van Groot-Brittannie heeft
het weer moeten ontgelden. Een konvooi ven
zes koopvaarders is vernield met eenigen
van de voor hunne dekking aangewezen
schepen.
Funchal, de hoofdstad van het eiland Ma
dera, is door een Duitsche duikboot gebom
bardeerd.
B e r 1 ij n 1 4 D e c. (W.-B Voormiddag-
bericht uit het groote hoofdkwartier.
•De onderhandelingen over d^n wapenstil
stand aan het oostelijke front duren voort.
B e r 1 ij n, 14 Dec. (W. B.) Officieel be
richt.
Den 13en December des voor- en namid
dags hadden te Brest Litowsk zittingen in
plenum plaats, waarbij enkele punten uit de
wederzijdsche ontwerpen voor den wapen-
stilstand het voorwerp van grondige beraad
slagingen uitmaakten. Den !4en Dec. des
voormiddags worden de besprekingen voort
gezet.
Konstantinopel, 14 Dec. (Milli.)
Bericht van het hoofdkwartier.
Zooals reeds overeengekomen was, zijn
de onderhandelingen over den wapenstil
stand, ter vervanging van de tijdelijke pau
ze in de gevechten, heden begonnen. De
Russische commandant aan het Kaukasus-
front heeft zich eveneens bereid verklaard
op bijzonderheden, betreffende den wapen
stilstand in te gaan.
B e r 1 ij n, 14 Dec. (W. B.) Over de vre
desbeweging in Rusland verklaart de Pravda:
Het levensbelang van Rusland eischt. dat
de vrede met den vijand, met oF zonder de
geallieerden, op zijn laatst in Januari tot
stand komt.
Londen, 14 Dec. (R.) De opperrab
bijn heeft, namens de joodsche gemeente
in het rijk, den koning een brief van geluk-
wensching gestuurd met de Engelsche over
winningen in Palestina en de bezetting van
Jeruzalem, volgende oj> de verklaring van
Palestina tot nationaal tehuis voor het jood-
sche volk.
In den sabbathdienst van de joodsche
synagogen in het vereenigcle koninkrijk zal
dit met lof en denk worden gevierd.
Londen, 14 Dec. (R.) In antwoord aan
eene deputatie, vertegen woordogen de de
katoen-industrie, zeide Chiozza Money, de
parlementaire secretaris- van het scheep
vaartministerie, dat het oorlogekabinet de
scheepvaartcon'rolcur last had gegeven,
zooveel mogelijk den aanvoer van kato n
te handhaven op de hoogte, die in het vorige
jaar er aan gegeven was. Dit zal geschieden.
Petersburg, 10 Dec. (R.). Krylenko
seint, dat generaal Tseremisow geweigerd
heeft naar Pskow te komen om hem te be-
.zoeken en Van zijn commando orvr ~-ven i=.
Krylenko voegt hieraan toe „Het gehcele
garnizoen van Pskow is aan onzen kant; ikj
ga verder."
De commissaris van het vijfde leger be
richt de aankomst van Krylenko te Dwinsk,
en verder, dat het comité van het vijfde leger
eene regeling heeft gemaakt voor een wa
penstilstand aan het front van dat leger. De
legercommandant, generaal Boldyrew, is van
zijn bevel ontheven en in hechtenis geno
men.
Petersburg, 14 Dec. (R.) Vooraan
staande leden van den raad der vereeniging
van kozakken en soldaten zijn hier gehan
gen genomen op verlangen van het met de
sovjet verbonden kozakkencomité.
Generaal Skalon heeft zich den llcn te
Brest Litowsk van kant gemaakt eenige uren
na de aankomst van de delegatie voor den
wapenstilstand.
Kopenhagen, 14 Dec. (\V. B.) Een
telegram van het Telegraaf-Agentschap, ge
dateerd 13 December, bevestigt het Reuter-
bericht, volgens hetwelk Kornilow's storm
troepen door afdeelingen van de roode garde
en legertroepen verslagen zijn. Kornilow is
op de vlucht.
Kaledin's afdeelingen hebben Kali'. J ont
ruimd. dat d,oor regeerin?stroepen is bezet.
De Zwarte Z^e-vloot staat aan de zijde dar
maximalisïiscba regeering. De raad van ar
beiders en boeren heeft torped choot en naar
den Don gezonden tot bestrijding v. n Kale-
din.
Petersburg. 14 Dec. (W B.) In het
district Kostrama zijn vier revolutionnaire
socialisten en vier Bolshewiki gekozen. In
Krasnojarsk kregen de maximalisten 12000
stemmen, de revolutionnaire socialisten
4900, de cadetten 2600, de patriottische
minimalisten 490 en de internationale mini
malisten 200
In Minusinsk kregen de Bolshev.iki ven
het aantal stemmen.
Halifax, 14 Dec. (R.) De stuurman
van het stoomschip „Jmo" is gearresteerd
onder verdenking van Duitsche spionnage.
In het hospitaal, waar hij onder behandeling
was, wekte zijn houding bevreemding. De
geneesheeren kwamen tot de conclusie, dat
zijn ziekte gesimuleerd was. Hij werd gear
resteerd op het oogenblik, dat bij trachtte
het hospitaal te verloten
Kameroverzicht
Eerste Kamer
In de vergadering van Vrijdag kwam aan
de orde het wetsontwerp tot het aarrgaaiff
eener geldleening van 500,000,000 ter
nadere voorziening ten aanzien van de 5
pCts. schuldbekentenissen ten laste van het
Rijk.
Minister Treub beantwoordt eenige
opmerkingen, gemaakt in het eindverslag. De
min. kan omtrent de koers van uitgifte geen
enkele toezegging doen. Ook al zou dé oor
logswinstbelasting tot 50 PCt. kunnen wor
den opgevoerd, dan zou toch consolidatie
van de staatsschuld noodig blijven.
De heer Van Nierop dringt er op aan
de koers van uitgifte niet te hoog te stel
len. Het gaat hier niet om belastingheffing;
bovendien geldt het hier feitelijk een ge
dwongen leening en is het nationaal vermo
gen den laatsten tijd achteruitgegaan. Spr.
betwijfelt of thans de grondaanwiizing voor
een gedwongen leening, nu er geen dwin
gende noodzakelijkheid bestaat tot consolida
tie der vlottende schuld is.
De heer Stork betoogt dat men hier niet
te maken heeft met een gedwongen leening.
Juist daarom wil hij geen te hooge koers
van uitgifte.
De heer De G ij s e 1 a a r is van meening
dat het feitelijk wel een gedwongen leening
geldt. Hij dringt aan op verandering der
schaal van heffing voor de gedwongen lee
ning, zoodat meer de groote inkomens niet
uit vermogen verkregen, zullen worden ge
troffen
Spr. is het met den vorigen spreker eens.
Hij zou de oorlogswinst willen zien aange
wezen voor deelnemi: n een gedwongen
leening.
Minister!') u b is het eens mei hen,
die meenen, dat in de koers van uitgifte niet
een belasting mag liggen en dat die koers
ongeveer moet overeenkomen met de koers
van den dag. Wat de daling van het natio
naal vermogen betreft, als het waar is wat
omtrent Rusland wordt beweerd, zal dat in
derdaad een neerdrukkenden invloed heb
ben
De heer Van Nierop: Op de geld
markt is hede ivm orgen bericht
ontvangen dat de rente der
Russische leeningen niet wordt
betaald.
De M i n i s t e r wil dat in het midden
laten n betoogt verder dat de bedreiging
met een'ged rongen Jeer.ing noodig is om
een eventueel in opspraak brengen van het
staatscrediet te voorkomen.
Wat de wenschen van do heeren De Gij-
selaar en Van der Hoeven aan/raat, de Mi
nister voelt daar veel voor, en za! het denk
beeld over we ;en, al is de uitvoering niet ge
makkelijk.
Conversie der 5 f.Ct. Iéeniiyg van IQi 1 is
in het belang van het land en niet onbillijk
tegenover de bezitters der fondsen.
No rc- en piiok wordt het omwerp zon- j
der stemming aangenomen.
Na de pauze worden een aantal ontwer-
1 oen aaxuzenomen. hii dat tol verlenging dei
opsporingsvergunningen als bedoeld bij arfc
7 der Indische mijnwet, dringt de heer Polak
aan op een uitgebreid onderzoek van Staats
wege naar diamant in de alluviale vlokte»
van Borneo, waarop minister Pleyte toezegt
dat alleen op bescheiden wijze kan worden*
voortgegaan.
Zonder discussie wordt aangenomen dei,
bekrachtiging eener overeenkomst met d«
Nederl. Handelsmaotsohappij.
Ten aanzien van het ontwerp tot regeling
van hooger landbouw- en booger diergenees
kundig onderwijs betreurt de heer Westen*
d ij lede vestiging dor hoogeschool te W'n-
geningen, terwijl spr. aandringt op vestiging
van een leerstoel in de landbouw-economie'
aan de Groningsche Universiteit.
Ook de heer Do ies acht een lanJl )iiw-
hoogeschool te Wageningen en vesting
eener landbouwfaculteit te Groninger, je-'
wenscht.
Minister Posthumti wil gaarne
partij trekken van hetgeen de vereeniging
voor booger landbouw-onderwijs te Gronin
gen doet, doch in ons land is geen plaats
voor twee landboüw-hoogescholen.
Het ontwerp tot bescherming van mollen
en kikvorschen vraagt geen discussie. Over
het ontwerp tot wijziging der wet op spoor
wegen met beperkte snelheid wordt het
woord gevoerd door de hoer Bergsma,
die aandringt op het opnemen van veilig
heidsvoorschriften in de concessievoorwaar
den, waarna MinisterLely toezegt reke
ning te zullen houden met de gemaakte
merking.
Nadat zonder beraadslaging of stemming
nog zijn aangenomen de wetsontwerpen be
treffende de uitkeering aan personen, die
niet tijdig een ouderdomsrente hebben.aan
gevraagd tot verlenging van den diensttijd
bij den Landstorm en het longer in dienst
houden van ingelijfden bij de militie en
dienstplichtigen bij de landweer, gaat de
Kamer tot nadere bijeen roe ping uiteen.
Tweede Kamer
Na regeling van werkzaamheden worden
in de zitting van Vrijdag eenige kleine Wets
ontwerpen aangenomen.
Aan de orde is hierna het verzot-, van
den heer Beum^r, om een interpellatie td
richten.
Zonder hoofdelijke stemming wordt be
sloten den heer Beumer toe te staan den
Minister van Landbouw te interpelleeren be
treffende de doqr de Rijkskolendistributie op
last van genoemden minister bepaalde rege
ling der brands tof fenprijxen, welke sedert
1 Dec. j.L gelden en betreffende de no vorde
ring van brandstoffen, welke voor dien da
tum geleverd zijn.
Besloten wordt verder de interpellatie zoo
mogelijk Woensdag u.s. te doen geschieden.
Marine-begrooting.
De voorzitter opent de algemeene b©*
schouwingen.
De heer R a m b o n n e i, minister van
marine, zet zijn gisteren afgebroken red©
voort en antwoordt den heer Nierstrasz dat
de regeering zich niet bewust is niet nlle
maatregelen te hebben genomen om de
scheepvaart in stand te houden. Het licht
schip Noord-Hinder ;s weggenomen op ver
zoek van de scheepvaartmaatschappijen,
terwijl de Reedersvereenigingen er mede iit
kennis zijn gesteld.
Verder betoogt spr. dat men de oorlogs
schepen riiet in het spergtbic-d kan laten
voren, want dit zou herhaaldelijk tot ernstige
incidenten aanleiding geven. Het geval met
de Noorddam zet spr. nader uiceen hij meent
dat de Marine in dezen in 't geheel geen
blaam treft, zooals ook uit een schrijven
der Ho!land-Airterika-lijn is gebleken
Bij de in bouw zijnde booten zijn de be
trokken officieren steeds tegenwoordig en
staan voortdurend in contact met het depar
tement.
De stichting van een adspirantenschool
acht spr. noodig. f ij bepleit als plaats der
stichting Dcrdrech'
Onder nader te bepaler, voorwaarden zal
Het Anker' aan boord toegelaten kunnén
worden.
Te Koegras bij den Heidei zijn 30 H.A.
grasland onteigend voor het oprichten van
een vliegkamp.
De minister bepleit verder een zelfstandi
gen luchtvaartdienst voor de marine, hij
meent dat ontwapening een illusie zal blij
ven. Uitbreiding van de marinestaf acht spr.
niet noodig
De heer B o m a n s meent dat het vlieg-
wezen moet geressorteerd blijven onder oor
log.
Hiariuuwerd gerepliceerd.
De h er M e n d e 1 s vroeg vervolgens in
lichtingen omtrent het binnenhalen van het
lichtschip Noord-Hinder.
De Minister van Marine ant
woordde, dat er gebrek was aan ankers en
kettigen, zoodat een der lichtschepen moest
worden ingetrokken. Toen kwam het verzoek
lot terugtrekking van de Noord-Hinder,
waaraan de minisk-r gevolg gaf.
Dj art. 25 verdedigde de heer Bichon
Van IJsselmonde een amendement
om de aangevraagde gelden voor de Adspi-
ranten-School te Dordrecht niet toe te
slaan.
De Minister verdedigde evenwel uit
voerig dezen pe t en zelde, dat de inrichting
slechts van tijdelijk'-n aard is, zoodat niets
voor de toekomst beslist wordt. Spreker koü
het amendement du* onmogelijk aanvaax*