STADSNIEUWS
UIT DEN OMTREK
JOH. BOTTINGA
Kunst en Wetenschap
"ITen koninklijke aansporing.
van Bronting- sterk pro-Entente, sterker dan ïk,
aldus spreker, voor een soc.-dem. partij in dezen
tijd gewenscht acht
Mulle wil teruggave van Elzas-Lotharingen
Kecianic
C 11 u 1 1 Mull<
jfjulrfl Culp, die Donderdagavond te en zonder meer. Maar moeten wij dat eischen, ten
;Haag voor de Koninklijke familie heeft ge- koste misschien van honderdduizenden offers,
tongen, vertelde in een interview, dat de n„ zei(5 ;n de Fronsche partij daarover verschil
'schrijver van „Onder de menschen" in de van meening bestaat? Daartoe voelt spreker
M R. Ct. met haar had, dat ze dien avond geen roeping. De Soc. Entente-partiien ziin niet
'idoor 'de Koningin in de pauze was ontvan- in Stockholm gekomen, wijl de passen door de
igen Hare Majesteit sprak hare voldoening i regeeringen waren gewe.eerrh Maar spreker
J ,i Wiilrhnnr haar heeft dan ook den mdruk gekregen, dot de par-
;er over uit, det de zangeres blijkbaar haar krachtig genoeg eensgezind voor
Nederlandsch nog niet verleerd was, aange- g ™werkt.
TT II L Iorlornn Atvrrlo 7,infTPl\
zien H. M. het liefst liederen hoorde zingen i
In Mei was E. v. d. Velde (voorz. Int. Soc.
van haar eigen land. Op de "a^ f I Bureau) nog overtuigd, dat de definitieve oven-
Culp wel eens hedenavonden van enkel ^e |winnI zm| kunnm woH,n bevoch.en. Maar is
derlandsche componisten had gegeven, ant- oorlog,kaart
in al die mewnden zoo ten
woordde de zangeres ontkennend, omdat de ^unstp jcr Entente gewijzigd? Neen, het ge-
Nederlandsche litteratuur op haar gebied wensc^te resultant is niet bereikt. En in Juni
niet belangrijk genoeg was. Helaas heeft ons was vredeswil der Duitsche en Oostenriik-
land geen Schubert, geen Brahms, geen sche regeeringen veel sterker don nu, na de be-
Huo-o WolfF, veen Beethoven, geen Cesar haalde successen, no de verovering der verschil-
i lende gebieden, na de mindere scherpte; danr-
c'jn?' Kodden enkele ion ge Holland- deer van de hongerbloVltode. De hoon op de
Gelukkig hadden enkele jong? npiwno mil,,;0P^n_Ie!,cr, vmi Ruc,a„a verdwenen;
sche componisten de zangeres tijdens haar RusEnd non_actief. bet 1Irt. militair gesnro-
verblijf juist eenige heel mooie iseaer- j.en^ 71-p]tn^Pn^ f^a-en den grond, en bet mfllioen
landsche liederen toegezonden. Zij verze- j Amerika bïeraon niet veel vermderen.
kerde de Koningin, „dat Harer Majesteits Muller heeft miin oondnen vnn Perlim, ot>
voorkeur natuurlijk een aansporing voor haar niim rei1: noor Stockholm, mün bezoek non ml-
zou zijn om te trachten nog eens de eer te nis'er Zimmerman veroordeplH Ik wist dot
hebben een heel Nederlandsch liederen-pro- x-
gTamma voor Haar te mogen zingen.
Sohoeieel naar Maat
Bijlaarzen en
Rijkappen
Reparatie-Inrichting
Telefoon 59
Lausetiraal 28 - Amersfoort
Afd. Sport-Art kelen
Garantie-Sokken
Reiapan toflels
Platvoetzolen, enz.
zulks zeur komen, ik naor Perl'in ging. Torh
heb ik het gednenl En mirn bp-roek ran Zim
merman bad tot recultnat. dat zelf*? aan de
Duit<?cbe mindarbe-'d nessen zün verstrekt. Maor
miin bezoek was ook een soort v«n proefneming
om eens te peilen hoe men in Duitsche regee-
rïngskrmgen stond tegenover den vrede en wat
men alzoo verlangde. Gaf men passen aan de
Din'krbe minderheid. d">n was het verlangen
Congres S. D. ft. P.
Aan de rede, door mr. P. J. Troelstra op
het Congres der S. D. A. P. uitgesproken, is het p«pr den vrede betrekkeli'k groot. En daarom
volgende ontleend: was het zoo dom van de Entente om de passen
Allereerst bespreekt hij het basenteïsme der j te weigeren.
Kamerleden. De motie-Dijkgraaf, aldus spreker, gr waren voor den vrede zaken te doen ge-
is zeer gematigd en wel het minste yot bet Con- weest. En er is een schoonen kans verkeken,
gres kan verlangen. Ook in de Kamerfractie is js mijn vaste overtuiging. Wanneer we ons
deze zaak ter sprake gekomen en wij zijn in aiT weer tot de Entente-socialisten wenden met
die fractie tot ongeveer dezelfde conclusie als ernstigen aandrong voor den vrede te ijve-
Dijkgraaf in zijn resolutie. Spreker wil niet Tex> lettende op het gebeuren in Rusland, don
traenten het absenteïsme in de Kamer ook maor h0r>en wii, dat zij dit beroep niet zullen afwijzen,
eenigszins te vergoêlijken. Het is een wantoe- Ntuurjijk was het voor de Entente-partijen
stond, die door degenerdie op hun post zijn, moeilijk, toen eenmaal de pas-weigering had
het sterkst wordt gevoeld en waardoor ook de plaatsgevonden, tegen hunne regeeringen groote
kracht, die van de fractie uitgaat, niet zoo sterk agitaties in het land te verwekken en daarvan is
Is als zij zou kunnen zijn. Stockholm de dupe geworden. Wonneer men
Wat zijn nu de oorzaken? nu meent, dat het optreden der Russische re-
In de eerste plaats beschouwen sommige Ka- geerders het gevaar brengt van een separaat-
merleden het Kamerlidmaatschap als een bij- vrede, dan zegt spreker, dat het niet de regeer-
baantje. Deze meening moet het Congres zoo ders zijn, die den afzonderlijken vrede eventueel
stork mogelijk veroordeelen. bewerkstelligen, maar dat bet Russische volk
Ton tweede de ophooping van verschillende den vrede "wilde, moest willen tot eiken prijs,
betrekkingen in één persoon. Wij verkeeren in omdat zijn taoestand dien vrede on voorwaarde-
een overgangstijdperk. De partij dringt meer lijk eischte.
«n meer door in gemeenteraden en Stalen en En de tegenwoordige Russische regeerders
moet dientengevolge meerdere en de beste hebhen den moed bad rich ,os ,e matcn van
krachten afstaan aan de bestuurshchamen van d<. En(OT|e en zijn ,ecr offensief begonnen zoo-
provmem en gemeente. En het is natuurlijk, dat ak Kcrcnski OTer wiens optreden spreker
in een dergelijk overgangstijdperk no; met vol- 0ïerfgens niet den staf breekt maar hcbbcn
doende krachten daarvoor beschikbaar zijn en hc( ,0ovenvoord „vrede" gesproken en dat is
men dan komt bi, de Kamerleden. Maar de het heim von hlm SUCCK.
verantwoordelijkheid voor deze cumulatie van ,n he, al n is kcr het met zijn tij_
functies dragen we eigenlijk allen. Het is onze yjj eens inzake hct handhaven en
P ï00y.'e waken' dat aan Kamerleden opz gcn ïan mct„cn.
sooveel mogelijk geen andere funcües worden Maar
opgelegd, maar deze gegeven worden aan jon
gere krachten, ook al moeten die nog bewijzen
geven van voor die taak geheel berekend te zijn.
Maar met de tractoten van den bloed-<zaar
hadden de revolutionaire regeerders in Rusland
geen rekening te houden. Kerenski heeft de zaak
van het huis Romanoff in zake die tractaten op
Ten darde zijn er tal van commissies in deze denzelfden voet VOOrtgezct.
buitengewone tijdsomstandigheden. Ik ben geen Ges|e]d ecn sociaaWemocrsat wordt hier te
bewonderaar, aldus spreker, van het onvoor- ,ande minister van buitenlandsche zaken, vindt
waardelijk zittmg nemen in deze commissies, bif 0 treden een (ractaat met Amerika in-
maar voel toch ook de noodzakelijkheid, dat ZQke cen optreden tegen Japan. De oor)og is
onze menschen met steeds afwijzend er tegen- daarvan he[ gevolg. Wat moct dje mInister
Over staan. doen j zou odus Spreker bet tractaet publi-
Ecn eigenlijk systeem bij de benoeming of de c{|eren daams veP!cbc omdat fe dee)
annwrjzmg van cand,daten voor het Kamerlid- zou wil,en hebben aan zoo-n |ractaa| dal met de
maatschap hadden wi, tot dusverre met Dat gehcime diplon)atie buiten bet volk om t01 ^and
wordt nu b„ de gisteren vastgelegde reglemen- was gekomen. (Daverend appIaus).
'e,\v?e anders. Wij willen geen verantwoordelijkheid voor wat
We gaan ernstige tijden tegemoet. We hebben door de dipIomaten i„ het gehehn wordt
bi de toekomst noodig Kamerleden die öp- ke)d applaus).
kunnen tegen de beste krachten van het Neder- Me, een uitspraak van den Franschen sodalist
landsche bednjfsleven en ven het groot-kopi- Longuet toont s ker oan_ dat ook in de Fzan.
taal, dm tegen de heeren van den zich zoo on- sche mannen zij die de aan„
schuldig noemenden Economischen Bond, m het Ha)fen om haR z;ende_bInidbeid om hun
krijt kunnen treden, toegerust met de daarvoor werken van den yrede
vereischte kennis, podat deze heeren kunnen Intusschen staa( ker 5cr de door
worden afgehouden van htm voornemen, te dan heer ZadeIboff (Dordrecbt) «rlangde agita-
„graaien in de Nederlandsche schatkist. eenigszins sceptisch, wont niets is er nog dat
Altijd san men met in de Kamer zijn. Maar Wijst, dat de poging der Bolhewiki zal brengen
men aj zooveel mogelijk op zijn pos en het den duurzamen> democraüschen vrede, dien wij
heetf spreker goed gedaan dat de zaak hier is wanschen M!jn ;üe is nie, die va„ den
ter sprake gebracht, zooals zulks is geschied. wonde weI die van den realistische beschou-
De partij moet streng optreden tegen over- wa,_ Dp ontwikkel{ naar den a)gemeencn
feeders van haren wensch. We krugen m de vr£.da, daartoe kèn d&pogin der tegenwoordi
toekomst tevens plaatsvervangende Kamerleden. R„5s!sche re komen MeerKwi, cn kan
De_ partij kan ook van dit instituut het nood.ge spreker ze„„OT. De tegenwoordige Rassi.
ri li ma e?*v v. v vj sche regeering- is niet de vertegenwoordigster
In alle geval het ambt van Kamehd. vertegen- van het pr0,etaHaat, wel van een deel, en wel
woordiger van het proletariaat, moet worden he[ mees( linksche dee, ,etariaa<_ En
boog gehouden. Daarvoo rzullen wij met elkaar ;k zie haar eden nie( met'on4rdee!de
in de toekomst zorgen Anpleus). dt. omdat dle „eugde wordt aId door' |e
bpreker komt thans tot de vredes-actie. riet 5 j-
j j j j behtandeJingr van andere vertegenwoordigers van
heett spreker in de debatten van hedenochtend i - r
re j.i ii- het proletariaat, die door Lenm en ziin aanhan-
(retrotton, dat men in de berondsIatruvTen het j
v va 1 fa 1 £ers m den kerker worden geworpen. Daarvan
zuiver socialistisch inzicht heeft laten vertroe- kt ook Je het partiibtstuar,
beien door voorliefde voor de eene of de andere d;e namens di( Co„ege worft ïoorgest^
1 j Er moet niet worden vergeten, dot de sociael-
Om zeer nobele redenen; liefde voor recht; r» _vi j v
t. c, j democratie m Duitscniand ook nog wat te zeg-
Lefde voor verdrukten. aan
vrr a 11 j n -a, 11 jva aj ^en beeft. Men moet niet alles verkleinen, wat
we weten allen, dat Duitschland het eerst den rv..aui j v j wr
oorlog heeft verklaarddot Duitsche legers "Duitschland «gesch,ed. We moeten het b^-
België hebben overstroomd; dat de deoortaties f*6™™ f" da'. ««hek
op Duitsch bevel hebben plaats gevonden; dat n h ZeCT
j j x a j- schiinliik zal de Duitsche regeenng, wanneer ze
ce duikboot-oorlog ons in het diepst van onze n,j a i j- a j i-
«iel heeft vertoorn en in opstand heeft gebracht T a d 1 S
Ook de psyche der Neder!, sociaal-democra- 1^5^ f ^"SfP
tie is in opstand gekomen door Duitschland's n tot zoo n afwijkenden
vrede niet komen. Daarop wijzen ook de artike-
rcy en. len in de Vorwërts. Daarop wijst ook het vooraf
Nu is echter het ^gevall als zoodanig met J u
em leidsman, die altijd beheert te worden ge- °Verles vó6r dcn san? naor Brest"
k°e' 'e Mi?Ven °".'ich. Om dus het werken der huidige Russische
pust oordeel te kurnen vormen en die koel- «geering zooveel mogelijk te steunen, stelt spre.
beid dio klaarheid heeft snreker m de debat- i, d -v j i j
ten gemist. Het heftigst uitte zich p.g. Muller, P<""jbestuur de volgende reso-
van de afd. Delft, die Stockholm niet goed gc-
kozen achtte, omdat het was een broeinest van
goed, om, onder die omstandigheden, de con
ferentie niet te doen plaats hebben.
Te sterker drukt op de partijen der betrokken
landen de plicht, om hunnen regeeringen de
voortzetting van dezen aanslag op de vrijheid
cn de democratie onmogelijk te meken.
Het congres spreekt zich uit voor een alge-
meenen vrede door overleg volgens de beginse
len, dcor de Russische revolutie geproklameerd
en waarop de Stockholmsche conferentie gericht
was. Do vredesvoorstellen van het Hollandsch-
Scendinavisch Comit. worden als grondslag voor
dat overleg door het congres aanvaard en alle
partijer der International o aangemaand, die
voorstellen in een geest van internationale so
cialistische welwillendheid in behandeling te ne
men. voor zoover dit nog niet mocht zijn ge
schied.
Intusschen zijn door de huidige Russische Re
geering afzonderlijke vredesonderhandelingen
begonnen. De gevaren, verbenden aan deze afzon
derlijke onderhandelingen van een oviel en mi
litair gedesorganiseerd volk met overmachtige
vijanden, versterken de noodzakelijkheid van een
daadwerkelijk ingrijpen der Internatioanle ten
gunste van een algemeenen democratischen en
duin-zomen vrede, die ook door deze vertegen
woordigers d;cr Russische revolutie wordt be
oogd.
Het onverwijld bijeenkomen der Internationale,
om de aangevangen onderhandelingen in dien
ge^st te beïnvloeden, is thans dringender dan
OO'f.
tjrroote verantwoordelijkheid rust thans op de
sociaal-democratische partijen van Duitschland
en Oostenrijk om te verhinderen, dat hunne re~
«reeringen op kortzïchtire wijze misbruik zullen
maken van de oogenblikkelijke situatie, om, tegen
do vredesresohitie van den Duitschen Rijksdog.
van 19 Juli in, territoriale veroveringen te maken
of afhankelijkheidsverhoudingen te scheppen,
met het wezen van een democratischen en duur-
zomen vrede in strijd. Het congres vertrouwt,
dot, bij de toenemende democratiseering en de
overwegende beteekenis der sociaal-democratie
in die landen, een dergelijk optreden op den
onwrikbaren tegenstond der arbeidersklasse zou
afsluiten.
Niet minder groote verantwoordelijkheid ech
ter rust op de socialistische en arbeiderspar
tijen van Frankrijk cn Engeland om zich te ver
zetten tegen het hardnekkig streven hunner re-
gecringen om den vredie af te dwingen door
voortzetting van den oorlog inplaats van door
overleg als door het Russisch-Hollandsch-Scan-
dinovisch comité is bedoeld. Het Congres dringt
er bij die partijen op aan, zich met grootere be
slistheid dan tot heden tegen dot noodlottige
streven te verzetten en zich de vrijheid te ver
overen om aan eene algemeene Internationale
socialistische conferentie te kunnen deelnemen.
Het congres verklaart zich verder beerid, in
dien zelfs onder deze omstandigheden de Stock
holmsche conferentie met mogelijk mocht blij
ken, aan elke ernstige poging van anderen aard,
tot bevordering ven een algemeenen, democrati
scher en duurzamen vrede deel te nemen en
machtigt het Partijbestuur zich daarover met de
socialistische partijen <Jer andere neutrale lan-
j te verstaan.
Stockholm, vervolgt spreker, is onze hoop
geweest. Wc hopen, dat Stockholm alsnog bij-
eankomt onder den drang der omstandig
heden. Komt Stockholm bijeen, dan zal er
niet de poging van de tegenwoordige Russi
sche regeerders worden bestreden, maar als
cen feit in het wereldgebeuren wordeu aan
vaard.
Stockholm is geweest een historisch feit van
den eersten rang, het is een middel geweest
om de geesten las te maken; ook de poging der
tegenwoordige Russische regeering kan mee
helpen de geesten los te maken.
Maar Stockholm mag nooit worden een blok
aan het been, daarom, mocht een Stockholm
sche conferentie niet mogelijk blijken, dan
moet elke andere poging van anderen aard,
tot bevordering van een algemeenen, democra
tischen en duurzamen vrede door ons worden
gesteund.
Spreker beveelt daarom de resolutie warm
aan. (Daverend, langdurig applaus).
Duitsche intriges.
Niets is minder waar. Het Stockholmsch milieu
was sterk Entente-gezind; de deelnemers aan de
conferentie Meelden voortdurend voeling met de
gezanten der Entente-mogendheden. En na het
verslag van de Conferentie is* de Duitsche so
cialistische pers vrij wat koeler dan voorheen
tegenover de conferentie komen tc staan, ook
misschien orndat ten opzichte van Elzas-Lolha-
ringen en België wenschcn zijn kenbaar ge
maakt, waarvoor de meerderheid der Duitsche
•ociaal-dcmocraU-n weinig konden voelen In
congres der S. D. A. P. betuigt zijne in
stemming met het initiatief der Nederlandsche
delegatie in het Internationaal Socialistisch Bu
reau tot het beleggen der Stockholmsche Con
ferentie.
Het congres protesteert tegen de houding dier
regeeringen, welke door de weiyering, om passen
voor Stockholm uit te reiken, de socialistische
partijen van hun land hebben verhinderd, dc
conferentie te bezoeken. Daar eene conferentie,
waarvan do socialistische partijen van Frankrijk,
Engeland, Italic en Amerika waren uitgesloten,
niet het recht zou hebben, uit naam der geheclc
ïwedën :s de htirgevp. sterk pro-Diritsch; in Miorm uonalc tc spreken, keurt het congres de
Cwoden Is de scciaul-dcmooatie, onder leiding i tot heden gevolge -, gedragslijn van het comité
Kennisgevingen
SAMEN-bijcLLINRAADbCüALiVflSStÊN.
Burgemeester en Wethouders van Amersfoort;
Gelet op art. 5*1 der Gemeentewet;
brengen ter openbare kennis, dat de Raad dezer
gemeente in zijne vergadering van den 18en dezer
heeft benoemd
1. tot leden der Commissie van Wetgeving, de
HeerenF. M. Houoaer, M. R. N. Oosterveen;
Mr. L. Stadig en A. van Nijnatten en tot plaats
vervangende leden de heeren: J. Holland en A.
M. Tromp van Holst.
2. Tot leden der Commissie van Bijstand voor
do bedrijven, de heeren: J. Hofland, P. M. Hou-
boer, M. R. N. Oosterveen en A. van Nijnatten en
lot plaatsvervangende leden de heeren H. Kroes
en J. Overeem.
3. Tot leden der Commissie van Bijstand voor
do Fabricage, de heerenA. M. Tromp van
Holst, A. C. R. O. Leinweber, A. H. van Kalken
en H. Kroes en tot plaatsvervangende leden de
heerenA. van Nijnatten en J. Overeem.
4. tot leden der Commissie van Bijstand voor
de Financiën, de heeren: H. J. de Kempenaer,
A. H. van Kalken, A. van Nijnatten en A. M.
Tromp van Holst en tot plaatsvervangende leden
de heeren J. A. Rant en H. Koning.
5. tot leden der Commissie van Bijstand voor
den Keuringsdienst de heeren F. M. Houbaer,
H- J. de Kempenaer, J. A. Rant en Th. H. J.
Nieuw endijk <2n tot plaatsvervangende leden de
heeren Mr. L..Stadig en J. Overeem.
6. tot leden van de Commissie van Bijstand
voor de plantsoenen enz. de heeren: A. M.
Tromp van Holst, A. H. van Kalken, A. C. R. O.
Leinweber en J. v. d. Wal Kzn. en tot plaatsver
vangende leden de heerenH. J. de Kempenaer
en J. A. Rant.
7. tot leden der Commissie van bijstand voor
den Reinigingsdienst de heeren: A. M. Tromp
van Holat e« J. v. d. Wal Kzn. en tot plaatsver
vangende leden, de heerenA. C. R. O. Lein
weber en J. Overeem.
3- tot leden der Reclame-Commissie voor de
plaatselijke directe belasting noar het inkomen
de heeren; A. M. Tromp var» Holst, J. A. Rant
A. H. van Kalken, M. R. N. Oosterveen en H. Ko
ning en tot plaatsvervangende leden de heeren
Mr. L. Stadig en A. van Nijnanen.
9. tot leden der Commissie van bijstand voor
Maatschappelijk Werk, dc heerenIL Kroes, H.
J- de Kempenaer, H. Koning en J. A. Rant en
tot plaatsvervangende leden de heeren* J. Hof
land en Th. H- J. Nieuwcndijk.
Amersfoort, 22 December 1917.
Burgemeester en Wethouders voornoemd.
Do Secretaris, De Burgemeester,
K. KAAN Jz. l.-S. v. RANDWUCK.
De Burgemeester en Wethouders van Amers
foort maken bekend, dat in de week van 31 De
cember 1917 tot en met 5 Januari 1918 zal wor
den verarijgbaar gesteld op bon No. 49
Bruine boonen I ons per persoon.
Gort 1 ons per persoon.
Bak- en braadvet 1 ons per persoon.
Varkensvleesch 2 ons per persoon.
Zeep I ons per persoon.
Aardappelen 5 K.G. per persoon.
Vervolgens is goedkoope melk verkrijgbaar
(voor hen die daarvoor in de termen vallen) op
bon No. 16 tot en met No. 22.
Amersfoort, 24 December I9T7.
Burgemeester en Wethouders voornoemd.
De Secretaris, De Burgemeester,
A. R VEENSTRA. VAN RANDWIJCK.
Garnizoen.
In de vredesstandplaatsen van het le
regiment huzaren is zoodanige verandering
gebracht, dat dit regiment na demobilisatie
in zijn geheel te Amersfoort in garnizoen
komt.
C h r. H i s t Unie.
Tot bestuursleden van den Statenkring der
Hist. Unie afd. Amersfoort zijn gekozen de
heerenH. H. van Romondt Vis, Schimmel-
penninck van der Oye, Melvil van Caruba,
Van der Hoop van Slochteren en Rutgers
van Rozenburg.
Intern. School voor W ij abe-
geerte.
Het Bestuur der Vereen, tot Instandhou
ding der Stichting verspreidt wederom een
met tal van kiekjes verlucht vhigschriftje
waarin in het kort wordt meegedeeld wat de
Stichting beoogt en wat de toekomstplannen
ziin.
Het doel der Stichting is het vormen van
een centrum ter verdieping van levens- en
wereldbeschouwing. Bij het tegenwoordig
onderwijs wordt te weinig aandacht besteed
aan het zelfstandig denken, waaruit langza
merhand het redelijk denken geboren wordt
Zou hier niet een der oorzaken liggen van
veler materialistische levensopvatting?
Wel komt voor. menigeen, los van zijn we
tenschappelijk werk, de geestelijke zijde van
het Leven naar voren In Religie, Kunst en
Wijsbegeerte, doch deze worden te vaak be
schouwd als naast elkaar bestaand zonder
onderling verband, zonder verband ook met
het geheele leven, waarvan onderwijs en we
tenschap deel uitmaken.
Wijsbegeerte, niet alleen opgevat als
wetenschap, maar als (begeerte naar) levens
wijsheid, d. i. inzicht in het Leven en een
daarmede harmonieerende levenshouding,
leert het levende verband in de eenheid van
het Leven kennen.
Bij het oprichten der School heeft terstond
het voornemen bestaan het werk niet te be
perken tot kleine zomercursussen, maar ook
een aanvang te maken met geregeld werk
met het Internationale werk. Dit laatste zal
beginnen zoodra de politieke verhoudingen
het toelaten. In de nieuwe Europeesche
rechtsgemeenschap zal behoefte bestaan aan
samenwerking op elk gebied. iMen zal meer
en meer buitenlandsche universiteiten gaan
bezoeken ter bestudeering van bepaalde on-
derdeelen en langzamerhand zal Amersfoort
een centrum worden voor de beoefening der
Wijsbegeerte in den zin van levenswijsheid.
De Amersfoortsche School toch is thans de
eenige instelling waar de Wijsbegeerte in
dezen zin stelselmatig beoefend wordt. Zeer
krachtig zullen hierdoor de verbroedering der
volkeren en een duurzame vrede bevorderd
worden.
Doch reeds nu oefent de school een goede
invloed. Het is reeds in 1916 en 1917 ge
bleken van hoe groote waarde het is een tijd
lang samen te zijn ver van 't stadsgewoel
in een kring van eensgezinde eenswillende
menschen, waarbij alle aandacht gevestigd
wordt op de geestelijke belangen.
In 1916 begon de Stichting haar werk met
3 leergangen elk van 3 weken, in 1917 wer
den 7 leergangen van 14 dagen gegeven.
In het voorjaar van 1918 zal het Internaat
gereed zijn; van de Bazel's plan wordt aan
vankelijk één vleugel gebouwd met logies
voor 16 personen; wegens de beperkte ruim
te zal dit eerste gedeelte alleen beschikbaar
zijn voor dames en gehuwden. Van de be-
noodigde gelden voor den bouw is reeds
32,000 bijeen, waaronder een gift van
20.000.
Het vlugschrift bevat voorts een overdrukje
van een artikeltje over de School in het Tijd
schrift voor Wijsbegeerte, van dr. Bierens de
Haan, en de openingsrede van den voorzitter.
Het programma voor 1918 kondigt de vol
gende leergangen aan
2-13 Aprildr. H. W. Ph. E. v. d. Bergh
v. Eysinga (Inleiding tot de filosofie en ver-
bandlegging met de wetenschappen); mr. P.
Tideman (Volkenrecht); mr. Clara Wichmann
(Historisch materialisme).
17—29 Junidr. G. A. v. d. Bergh v. Ey-
anga (Oostersche Wijsheid en Westersche
Zedenleer); dr. J. Jac. Thomson (Nihiiismel
1—13 Julimevr. De Hartog (Het innerlijk
levep).
1527 Juli: dr. A. H. de Hartog (De b»<
teekenis van het wilsleven In verband me(
de moderne problemen).
f5—27 Julidr. A. H. Haentjes (Wijsge»
j rige grondslagen von het Christendom); Lod^
v. Nierop (Nie(szschc).
29 Juli—10 Aug.drT H. W. Ph. B. v. <L
Bergh v. Eysinga (Hoe bouwt men een wereld
en levensbeschouwing op).
29 Juli10 Aug.mevr. G. Kapteyn (De
wedergeboren mensch); dr. Bonebakker (Ro«
organisatie van het onderwijs); dr. J. Gay
(Ontwikkeling van het denken).
1224 Aug.: dr. B. de Ligt (Godsdienstig
levean in den Bijbel).
J. A. Blok (Chineesche wijstheid); Herrn,
Wolf (De beteeekenis der persoonlijkheid bij
Goethe); dr. H. P. Berlnge (Bouwkunde).
26 Aug.—7 Sept.: dr. Bierens de Haan
(Vertoogen uit het Boek van Geest en
Wereld); J. A. Blok (Beteekenis door syn*
bol en).
9—21 Sept.: mevr. v. d. Bergh v. Eysiiv«
gaElias (De ontwikkeling van' het drama
als openbaring van levensbeschouwing e«
levenswijsheid); dr. v. d. Brugh (De persooi*
lijkheid).
1621 S^pt.: Just Havelaar (Beeldends
kunst).
15 Sept.15 Dec.: (De leergang van 3
maanden), te geven door dr. Bierens d«
j Haan, dr. Clay, J. A. Blok en Som. Dresden»
Leeraren RijksH. B. S.
Maandagavond had de aangekondigde
vergadering plaats, welke belegd was door
de afd. Amersfoort van de Vereeniging van
Leeraren bij het M. O. De bedoeling was*
mededeelingen te doen aan de ouders der
leerlingen over den achteruitgang van het
onderwijs, nu de H. B. S. is overgegaan in
1 handen van het Rijk.
De voorzitter, dr. E. Kruisinga, opende de
I bijeenkomst met een woord van welkom aan
j de aanwezigen en zette in het kort het doel
dezer vergadering uiteen. Van verschillen*
de ouders of verzorgers is bericht van verw
hindering gekomen, met tegelijk betuiging
von sympathie. Spr. noemt dit een uiting
van samenwerking tusschen school en hufs,
wel een ongewone, doch de ongewone toe
stand bij het M. O. is de reden ervan. De
organisatie en het beheer van het M. O. is
niet, zooals die moeten zijn.
Door bijna alle vereenigingen op onder
wijsgebied is voor eenige jaren gevraagd
om een Ministerie van Onderwijs. De mi*
nister-preskient vond dat niet noodig.
De jaarverslagen over den toestand van
I het M. O. vragen elk jaar om uitbreiding
van de scholen en hun aantal. De uiterlijk*
heden der scholen zijn prachtig en men kan
er zeker van zijn, dat de nieuwe H. B. S. al
hier te bouwen, ook uiterlijk aan dé hoogste
eischen zal vcldoen. Van hoeveel belang
i dat uiterlijke ook moge zijn, zwaurder weegt
het innerlijke. En daartoe behooren bekwa*
I me en ijverige leeraren. Thorbecke zorgde
j ervoor, dat de leeraren bekwaam waren
j voor hun taak. Hij schreef acten voor, die
zooveel eischten in sommige opzichten, dat
men er van moest afwijken. Minister J3arge-
sius benoemde een Staatscommissie tot ver-
eenvoudiging en herziening der eischen. En
I het tegenwoordige ministerie heeft de nood-
1 zakelijkheid van reorganisatie ingezien er
daarom het wetsontwerp Heemskerk van
1913 niet ingetrokken doch ook heeft de
minister het niet laten behandelen. Naast
bekwaamheid zijn noodig ijver en geschikt*
heid. Als een leeraar ijverig en geschikt is,
kan dat alleen bij gezondheid van geest. En
gezondheid van geest kan alleen bestaan,
als de leeraar een onbezorgd, rustig leven
heeft En daaraan mankeert eel, door de
slechte safariëering der leeraren. Sommigen
van hen zullen het volgend jaar een duurte-
toeslag krijgen, doch dat helpt niet aJle-
maaL De leeraren ki nnen niet tevreden blij*
ven als het Rijk zijn plicht verwaarloost. En
die ontevredenheid is oorzaak, dat het on
derwijs er onder moet lijden.
1 Een waarneembaar gevolg' van anderen
aard is de moeite, die Rijksscholen hebben
om goede leeraren te houden, want de
meeste gemeentescholen, zijn veel beter, wat
salarisregeling betrefi, dan de Rijksscholen.
En als de beste leeraren weg gaan, is het
resultaat, dat het onderwijs daaronder gaat
lijden, want reeds zijn op vele Rijksscholen
onbevoegden benoemd. Het aantal onbe
voegden neemt toe en zal ook in Amersfoort
beginnen, want bevoegden kunnen aan ge
meentescholen meer verdienen. En als de
ouders van die toestanden op de hoogte rijn
zullen ze ook wel ons willen steunen.
Daarna deelde de heer Kerkkamp nog
eenige nadere bijzonderheden mee omtrent
speciaal Amersfoortsche toestanden. Hij
vestigt de aandacht op een eereschuld der
gemeente aan de leeraren. Het overgaan der
H. B. S. aan het Rijk, was eigenbelang der
gemeente, doch de leeraren werden gedu-i
peerd, want die werden en bloc overgedaan
aan den slechtsten werkgever. De jongste
diende elf, de oudste 33 jaar de gemeente»
Met cijfers toonde spr. aan, dat, ingeval de
school gemeente-school gebleven was, de
leeraren allen gemiddeld 500.meer
j zouden hebben. Als de leeraren niet waren j
i overgegaan naar het Rijk, zouden ze bintenij
betrekking gekomen zijn. Maar de gemeente 1
had omtrent de salarissen de voorwaarde j
moeten stellen, dat ze voldoende moesten
De toestand is ven dien aard, dat het RijK;
binnenkort toch moet ingrijpen. De verbete*
ring der salarissen had de gemeente zelf:
moeten dragen, dat zou slechts ruim 4000
hebben gekost.
De overdracht aan het Rijk ia toch
voor de gemeente een belangrijk voor* j
deel geweest en men had daardoor gemald»
