ABOHHEMENISPRUS Z A^To
„DE EEMLANDER"
"BUITENLAND
BINNENLAND
Op den Toren-
16e Jaargang, No. 22!
per post f LOO, per week (met grrtij tenekcrlng
tegen ongelukken) f 0.1k ibonderlijke nummer*
f ODJ. Wekelljkseh bijvoegsel *D* HoUindscht
Huisvrouw* (onder redactie van Thérfcse Hoven)
per 5 maanden 50 cent Wekelljkacb bijvoegsel
•Watldrcvut* per 3 maanden 50 cent
AMERSFDORTSCH DAGBLA
Vrijdag 12 April 1918
HOOFDREDACTEUR: M.. D. J. VAN SCHAARDENBURG
UITGEVERSi VALKHOFF 4 C.
BUREAU: ARNHEMSCHEPOORTWAL.KoeeuTeecHiecKi.ia.
INTERCOMM. TELEFOONNUMMER 613
dienstaanbiedingen 1—5 regels f 0.50. groote letter*
naar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan
zeer voordeclige bepalingen tot het herhaald advet»
teeren In dit Blad, bij abonnement Ecne circulaire»
bevattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
toegezonden.
n.
Er is op don Toren nog meer te zien
8an vernieuwingswerk.
Wist men, dat daar waren te genieten
proefstukken uit den gildentijd? Meester
stukken in eigenlijken zin, dissertaties van
het handwerk, werkstukken, waarop de ge
zel promoveerde tot meester in het vak?
Als aan de ambachtsschool een afdeeling
metselen bestond, moest het diploma op
geen andere plaats worden uitgereikt dan
op den z.g. Houtzolder van den Lievevrou
wetoren, een vloer in het eerste torendeel.
Daar bevinden zich tegen een der muren
twee raamomlijstingen gemetseld't een
is rechtopgaand met ronden kop, 't andere
vormt een ovaal met scheef-wegloopende
binnenbemetseling.
Dat is eerst werk Wij als leek voelden
reeds, dat we stonden voor iets buitenge
woons; onze begeleider, de heer Willems,
iie vakman, stond er voor in volle bewonde
ring, lovend de zuiverheid van aaneenvoe
gen, de nauwkeurigheid van steenbehak-
ken in de bogen. Want de grootere buiten
bocht was niet aangevuld met meer specie.
Neen, de kalklaag was in buiten- en bin-
nenk-omming gelijk van dikte, de steen zelf
was versmald, behakt, om de gewenschte
ronding te krijgen.
Zijn deze gildestukken voor velen onbe
kend, wat we nu gaan vertellen, daarvan
.wist niemand af bij het huidige geslacht.
We hebben een ontdekking gedaan, waar
van do heer Rootselaar zich in zijn graf zal
omkeeren.
Men weet, dat Amersfoort tot aan 1579
is geweest een pelgrimsoord, een Kevelaar
in het Sticht.
Heeft in Keveraar een, op ingeving van
Boven, gevonden Maria-prentje oorsprong
gegeven tot het toestroomen van pelgrims,
in Amersfoort was dit het geval met een
klein houten Mariabeeldje, gevonden onder
het ijs der stadsgracht aan de Kamppoort.
Sprekend over deze geschiedenis van
1444 en volgende jaren zeg't Rootselaar in
zijn historie van Amersfoort
„Dit is zeker en kan door niemand
-geloochend worden
I. Er is een Mariabeeldje gevonden
II. Tot dat beeldje stroomde, ter ver
eering van de Moeder van den Heer
Jezus, een ontzettende massa menschen
henen
DL De offergaven vloeiden zoo rijke
lijk, dat uit de opbrengsten de prach
tige toren, een der schoonste van Ne
derland, gebouwd werd.
„In het archief der kerk van O. L. V.
Hemelvaart te Amersfoort berust een
merkwaardig manuscript, dat uitsluitend
aan deze gebeurtenis gewijd is.
Er staan daarin namelijk van 1444 St.
Stephanusdag (26 Dec.) tot Pinksteren
1448 tweehonderd een en twintig voor
vallen opgeteekend, die in dien tijd
meer bijzonder de aandacht trokken.
Binnen dat zoo korte tijdsverloop van
drie en een half jaar waren er uit meer
dan honderd verschillende plaatsen, ste-
-den en dorpen, personen gekomen, die
meenden dat zij bijzondere redenen
hadden, om aan God openlijk hun dank
voor verkregen gunsten te betuigen en
Jezus' Moeder te vereeren. Niet'alleen
uit Nederland, maar uit Duitschland,
Frankrijk, zelfs uit Engeland kwamen er
pelgrims, om te Amersfoort voor het
beeldje van Maria hun gebeden te ver
richten."
Zoover Rootselaar.
Amersfoort bleef openlijk bedevaartplaats
tot 1579, het jaar van overgang. Maar mo
gelijk is, dat zelfs op heden nog andere spo
ren over zijn van de Amersfoortsche pel
grimage dan de toren en straatnamen, 't
Kan zijn dat ook thans nog worden geloo-
pen de „Lievevrouwewegen". Een zestig
jaar geleden was dit nog in zwang bij ka
tholieken hier ter stede, als zware ziekte
drong tot voorspraak-inroepen van Maria
bij haar Goddelijken Zoon, onder het hooge
motief van geloovigen van alle religies en
van alle streken der aardeBij God is alles
mogelijk.
Dan trok men bij avond of vroegen mor
gen biddend driemaal het Lievevrouwekerk
hof rond. Vervolgens ging het door Lange-
straat naar de Oude Vischmarkt, Achter de
H. Geest, Valkestraat, Muurhuizen, Heere
straat tot aan de wallen (Plantsoen). Hier
langs verder tot den tegenwoordigen door
gang tusschen de militaire stallen naar het
St. Janskerkhof, door Kreupelstraat en Olie-
steeg naar de Pothstraat.
Hoe daarna de rondgang zich voortzette
om te eindigen weder op het Lievevrouwe
kerkhof, kon zich de negentigjarige vrouw
niet meer te binnen brengen, die boven
staand voor ons uit haar herinnering op
diepte.
Een ander oudje sprak ons van het loo-
pen der singels. Wie Amersfoort's geschie
denis kent, ziet dat deze ommegang leidde
langs de kerken, kloosters en kapellen van
vroeger tijd.
Klaarblijkelijk is dit loopen der Lievevrou
wevaart of -processie op Zondag vóór Pink
steren, al is er afwijking in de geloopen we
gen. Vermoedelijk koos men in den Protes-
tantentijd meer stille straten.
Die ommegang van 1444 tot 1579 was de
groote dag des jaars. Zaterdag ging het vrij
geleide In, dat gold tot Pinksteravond. Ook
buiten de stadsvredekruizen gebannenen
hadden vrijlof,^slechts waren de vijanden
van den landsheer, den Bisschop, en van de
stad uitgesloten.
Een teekenend staal van de onrust dier
tijden was wel, dat de burgers op vóóravond
en dag van ommegang verplicht waren op
straat harnas te dragen. Ook in harnas en
geweer namen de gildebroeders deel aan de
processie. We vinden vermeld het schut
ters- of St. Jorisgild, de Boulieden, Sunte
Nicolaes, Sunte Loey, de Schoenmakers,
Sunte Joest, de Snijders, de Bijlhouwers, de
Cramers, de Wollewevers, de Dreyers, de
Lynnewevers, de Brouwers.
In 1573 echter, een jaar van groote span
ning, kregen de gilden van de stadsregee-
ring de lastgeving, aan de processie deel te
nemen zonder geweer of harnas. Na 1579
was, zooals voor de hand ligt, de plechtige
ommegang verdwenen. Als surrogaat werd
later ingevoerd een optocht der schutterijen
eveneens met vrijgeleide.
De katholieken echter bleven getrouw
aan deze devotie en men trok als biddende
groep de oude wegen langs.
Om te voldoen aan het verzoek van den
Kerkeraad om dit te keeren, liet de Magis
traat den doorgang onder den spitsboog,
die kerk en toren op het Lievevrouwekerk
hof verbond, aan beide zijden met hekken
afsluiten. Déze werden een jaar later weer
verwijderd.
We vestigen de aandacht op dit afsluiten.
Men meende met die afsluiting de geheele
devotie te dooden. Daar onder die spits
boog was dus wel het hart van alles.
Het loopen der Lievevrouwewegen van
60 jaar geleden was een laatste blijk van
den stillen ommegang in den tijd der Repu
bliek.
En nu onze ontdekking.
(Slot volgt). H.
Politiek Overzicht
De kans op vrede.
IV.
Wanneer men nog niet overtuigd mocht
zijn, dat hèt van de Duitsche regeering een
onvergeeflijke misslag is geweest, een mis
slag waarop het bekende Fransche gezegde
van toepassing is: „plus qu 'un crime une
faute", dat zij niet hare uiterste krachten
heeft ingespannen 'om de uitbreiding van
het getal horer vijanden te verhoeden, dan
is de toestand zooals hij zich nu aan ons
vertoont, in staat ons tot dat inzicht te be-
keeren. De toestand aan het strijdfront is
thans hachelijk voor de geallieerden. Dat
erkennen zij zelf. Lloyd George heeft in het
lagerhuis met zoo vele woorden verklaard,
dat de vijand het front tusschen twee van de
Britsclte legers heeft doorgebroken, en al is 't
gelukt de voeling tusschen de verschillende
deelen van het front te behouden, hij moest
toch ernstig waarschuwen, dat de ernst van
der. toestand niet moest worden onderschat.
De vijand heeft waardevol terrein gewonnen;
hij heeft een van de groote Engelsche legers
tot den terugtocht gedwongen en bedreigt
Amiëns, waar hij veel te dicht bij is geko
men, wat het gerief en de veiligheid van de
geallieerden betreft.
Wat in de laatste dagen aan het slagfront
gebeurt, kan slechts dienen, om den toestand
nog benauwender te maken. De aanval in
het midden van het front direct op Amiëns
rust voor 't oogenblik; aan beide zijden van
de Somme heeft men in hoofdzaak slechts
artilleriestrijd. Maar aan de beide vleugels
is de strijd des te levendiger. In het noorden
is een aanval tegen Atrecht in volle ontwik
keling; in het zuiden is de Oise door de
Duitschers overschreden en zijn de Fran-
schen op verschillende punten reeds over
het Oise-Aisnekanaal gedrongen. Wanneer
daar het offensief wordt doorgezet, dan
wordt de bedreiging van Parijs een tastbare
werkelijkheid; de afstand van de hoofdstad
is daar de helft kleiner dan van Amiëns ge
rekend.
Indien ooit, dan zou thans de gelegenheid
gunstig zijn om eene poging tot bemiddeling
te beproeven. Maar helaas, "de bemiddelaar
ontbreekt. Wie zou in staat zijn zijne stem
'te verheffen met de kans, dat naar zijn waar
schuwend woord zou worden geluisterd? An
ders zou het zijn, wanneer op Amerika's
steun ten behoeve van den vrede kon wor
den gerekend. Dan zou men mogen hopen,
dat eene vermaning om den strijd te staken^
in het stadium waarin de oorlog nu*gekomen
is, effect zou hebben. Maar Amerika is,-nu
een jaar^geleden, door de roekelooze aan
wending van het duikbootwapen, waartoe
Duitschland met verbreking van de aan
Amerika gegeven belofte is overgegaan, be
wogen zijne onzijdigheid te verlaten. Het
heeft een groot deel van het westelijk we
reldhalfrond mede tot den strijd tegen
Duitschland overgehaald, zoodat nu inder
daad de „wereld van vijanden", die tegen
Duitschland in het harnas staat, tot eene
werkelijkheid is geworden.
Wilson heeft in het eerste oorlogsjaar, dat
hij heeft meegemaakt, zich ontwikkeld tot
een roeper in den strijd, wiens weerga
moeielijk te vinden is. Zijne verheerlijking
van het geweld zonder paa! of perk als mid
del om het recht tot de wet van de wereld
te maken, is bezwaarlijk te overtreffen.
Alleen zijn schatmeester dingt hem naar de
kroon; die verklaart, dat Amerika zal strijden
tot den dag des oordeels om een vrede te
krijgen, die den strijd waard is. Dat opent
een slecht vooruitzicht voor hen, die verlan
gen naar den tijd, waarop het recht de wet
van de wereld zal zijn geworden.
Van Amerika is dus niets te hopen voor
de zaak van den vrede. Integendeel het is
de groote factor, die de oorlogsvlam gaande
houdt, nu de macht van de Entente-mogend-
heden op inzinken staat. Amerika is voor de
Entente het plechtanker der hoop. Graaf
Czernin, die onlangs over de oorlogsverlen-
gers de fiolen van zijn toorn heeft uitgego
ten, had onder dezen Amerika wel in de
eerste plaats mogen' noemen. Want het
cenige wat den zinkenden moed van de En
tente nog staande houdt, is de verwachting,
dat de hulp uit Amerika de kans op de over
winning» die wanhopig begint te staan, zal
redden cn de omkeering zal teweegbrengen,
die haar nog op het laatste oogenblik de
eindoverwinring zal verschaffen.
- Het is eene verwachting, die duur moet
worden betaald. Lloyd George drukt dit naar
waarheid uit, waar hij zegt: „De vijand heeft
zijn aanval met zijne grootste kracht onder
nomen. Wij zijn door één krachtigen bond
genoot verlaten en een andere nog krach
tiger bondgenoot is nog niet gereed om al
zijne krachten in te zetten." Nieuwe offers
zullen gebracht, nog zwaarder inspanning
zal geëischt moeten worden om den strijd
te kunnen volhouden totdat er uitredding
komt. En de groote vraag is: Zal ook dat
niet weer, gelijk tot dusver steeds, vruchte
loos zijn?
De ooriog.
Het tooneel van den hoofdstrijd in het wes
ten blijft het noordelijke frontgedeelte, waar
de Duitschers het gebied tusschen Festu-
bert en Armentières hebben vermeesterd,
den overgang over de Lys bij Bac St.-Maur
hebben geforceerd en ook tusschen Armen
tières en Estaires op verscheidene plaatsen
over de Lys zijn gegaan. Ten zuiden van
Estaires hebben zij, al vechtende, de Lawe
en de streek NO. van Bethune bereikt.
Het avondbericht voegt hieraan nog toe,
dat zij in de voorsteden van Armentières
zijn gedrongen. De bezetting van de Stad
zelve zal geen moeite meer kosten, want uit
Londen wordt bericht, dat de Engelschen uit
Armentières zich hebben teruggetrokken.
Ten zuiden van Estaires zijn de Duitschers
op eenige plaatsen over de Lawe gegaan.
Het Engelsche lagerhuis heeft met 323
tegen 100 stemmen besloten tot de tweede
lezing van het „mannenkrachf-ontwerp over
te gaan. Vooraf was met 321 tegen 106
stemmen een amendement verworpen, de
verklaring inhoudende, dat het wetsontwerp
de kracht van de natie op zee en op econo
misch gebied vermindert zonder de militaire
sterkte evenredig te verhoogen.
Londen, 11 April. (R.) Bij de stem
ming, die door den Metaalarbeidersbond
over de quaestie van het legereffectief is ge
houden, werden vóór het regeeringsvoorstel
58.650 en er tegen 46.332 stemmen uitge
bracht. Er was een meerderheid van 12.318
ten gunste van het-regeeringsvoorstel.
Clemenceau wordt nu op zijne beurt als
leugenaar aan de kaak gesteld. Keizer Karei
is met allen nadruk opgekomen tegen de
„geheel valsche en onware bewering", dat
hij op. eenigerlei wijze de aanspraken van
Frankrijk op de terugverkrijging van Elzas-
Lotharingen zou hebben erkend. De Oosten-
rijksche regeering doet hetzelfde ten aanzien
van zijne bewering, dat de minister van bui-
tenlandsche zaken er even zoo over zou den
ken, en voegt er nog aan toe, dat Clemen
ceau hiermee de aandacht heeft trachten of
te leiden van de punten, waarop het hier aan
komt: namelijk dat Clemenceau kort vóór het
begin van het offensief toenadering heeft ge
zocht tot Oostenrijk-Hongarije en daarop
heeft laten weten, dat Frankrijk niet te vin
den zou zijn tot een vrede zonder teruggave
van Elzas-Lotharingen.
De commissie van buitenlandsche zaken
der Fransche Kamer zal den 17en April eene
zitting houden om Clemenceau over deze
zaak te hooren.
Londen, 10 April. (R.) Volgens op
gave van de admiraliteit, zijn in de afgeloo-
pen week in de Engelsche havens 2534
schepen aangekomen en 249d uitgevaren;
vier schepen boven de 1600 ton en twee
daar beneden zijn tot zinken gebracht, ter
wijl 11 schepen zonder succes zijn aange
vallen en twee visschersvaartuigen werden
vernietigd.
Londen, 10 April. (R.). Het depar
tement van Oorlog deelt mede, dat bij den
jongsten slag en den terugtocht aan het
Westelijk front een aantal medische inrich
tingen, o. a. de verbandplaatsen, in de han
den van den vijand zijn gevallen. Het per
soneel en de patiënten zijn behouden over
gebracht. Niemand is in gevangenschap
geraakt. Er zijn maatregelen tot herstel ge
nomen. Groote reserve-voorraden zijn ter
aanvulling naar Frankrijk gezonden en alle
tekorten aan personeel zijn aangevuld. De
Canadeesche en Australische geneeskun
dige autoriteiten hebben hulp verleend, door
officieren van gezondheid en verpleegsters
af te staan. Deze hulp wordt zeer op prijs
gesteld.
Het is te betreuren, dat bij de verplaatsing
van de verbandstations het personeel van
den geneeskundigen dienst verliezen heeft
geleden. Dit was onvermijdelijk, aangezien
alles snel in zijn werk moest gaan, dikwijls
onder het vuur van den vijand.
Wellington, 10 April. (R.). Het
parlement van Nieuw Zeeland, dat bijeen
geroepen was in eene buitengewone zitting
om Lloyd George's roepstem te overwegen,
heeft eenstemmig besloten, dat Nieuw Zee
land alles zal doen wat mogelijk is om steun
te verleenen aan dc rijksregeering.
Berlijn, 11 April. (W.-B.). Volgens
de Vossfsche Zeitung verluidt in parlemen
taire kringen, dat de minderheid in de na-
tionaal-liberale fractie van het Huis vn Af
gevaardigden, die voor gelijk kiesrecht en
voor het regeeringsvoorstel is, sterk is toe
genomen.
Tweede telegram. In uj heden ge
houden zitting van de kièsrechicommissie
van het Pruisische huis van afgevaardigden
werd het ontwerp van de kieswet in tweede
lezing met geringe wijzigingen aangenomen
in den vorm van de eerste lezing.
Budapest, 11 April. (Hong. Corr.)
Gisteren heeft eene conferentie plaats ge
had om te trachten tot overeenstemming te
komen in de kiesrechtkwestie. Aan de con
ferentie namen deel de minister-president
Wekerle, de minister van binnenlandsche
zaken Johann Tott, de minister van onder
wijs graaf Apponyi en de minister van justi
tie Vaszonyi, alsmede de afgevaardigden
graaf Julius Andrassy, graaf Stefan Tisza,
Johan Teluzky en graaf Stefan Bethlen.
Er kwam geen overeenstemming tot stond
.in deze conferentie.
Berlijn, 10 April. (W. B.) De presi
dent van de volksministers in de Ukraine
heelt, met het oog op hèl I" thans een
aanzienlijk deel van Bessarabië door Russi
sche troepen bezet is en dat de vraag waar
toe Bessarabië voortaan zal behooren, tot
een onderwerp van besprekingen kan wor
den gemaakt bij de vredesonderhandelingen
te bukarest, acn de Rumeensche regeering
een nota gericht, inhoudende de mededee-
iing,- dat de Ukrainische regeering de be
slissing van deze vraag slechts onder mede-
deeling en met instemming van vertegen
woordigers der Ukrainische volksrepubliek
als mogelijk beschouwt.
Kiew, 10 April. (W. B.) Na langduri
ge en moeilijke onderhandelingen is Dins
dagmiddag een overeenkomst, betreffende
de levering van ongeveer 60 millioen poed
brood- en voedeikoren, peulvruchten en olie
houdende zaden door de Ukrainische, Duit
sche en O.-H. gedelegeerden onderteekend.
Tot zakelijke afwikkeling van de groote zaak
hebben Duitschland en Oostenrijk-Hongarije
in Kiew een commercieel en economisch
bureau opgericht, dat met zijne commissa
rissen het koren van de Ukrainische han
delsorganisatie of de eigen Ukrainische on
der-commissarissen zal overnemen. In April
moeten 9, in Mei 15, in Juni 20 en in Juli
19 millioen poed geleverd worden. De be
staande maximum-prijzen voor de Ukraini
sche producenten (vijf roebel voor rogge en
zes voor tarwe) mogen niet verhoogd wor
den. De toeslagen voor onkosten van aller
lei aard en commissie, alsmede de vracht
tarieven, zijn overeenkomstig het hooge
prijsniveau in de Ukraine vastgesteld. De
korenleverenties zijn reeds begonnen.
Petersburg, 10 April. (RGedu
rende den dag van gisteren zijn alle Russi
sche oorlogsschepen uit Helsingros vertrok
ken. Zij worden heden avond in Kroonstad
verwacht. 30 torpedobooten, 40 duikbooten
en 50 transportschepen, die volgens de in
lichtingen van den marinestaf nog in Hel-
singfors blijven en niet kunnen, worden ge-
evacueerd, worden ontwapend.
Een kleine Duitsche strijdmacht fo aan
land gebracht in Lovisa tusschen Helsing-
fors en Wiborg.
Petersburg, 11 April. (R.) 200
Russische schepen, slagschepen, kruisers,
transportschepen, enz. zijn uit Helsingfors
vertrokken. Het eerste eskader heeft Kroon
stad reeds bereikt.
Kopenhagen, lO April. (W. B.) De
berichten uit Petersburg houden in, dat de
revolutionaire regeering in Helsingsfors
heeft besloten haren zetel naar Wiborg te
verleggen. Helsingfors zal echter niet zon
der strijd opgegeven worden. De regeering
heeft integendeel bevolen, zoo noodig het
industrieele bedrijf geheel stop te zetten,
opdat alle werklieden, zoo noodig, aan de
verdediging van de stad zullen kunnen
deelnemen.
Sofia, 10 April. (Buig. ag.) Hedert
heeft de plechtige opening plaats gehad en
de nieuw opgerichte geneeskundige faculteit
bij de universiteit te Sofia.
.Kameroverzicht
Eerste Kamer
In de zitting van Donderdag werd een
voorstel Fokker, niet op Zaterdag in de
afdeelingen en Maandag in het openbaar
te vergaderen verworpen met 19 tegen
18 st.
Staatsbegrooting.
Algemeene beschouwingen.
De heer Cremer betoogt dat omtrent
het samengaan der linksche partijen na de
verkiezingen nog niets vaststaat. Als een
der partijen evenwel een daad van revolutie
op haar program mocht schrijven, zou dat
een onoverbrugbare klove zijn tusschen die
partij en de andere partijen links.
Spr. is dankbaar voor de werkzaamheden
van het Ministerie in deze moeilijke dagen.
Hij wijt het gebrek aan levensmiddelen niet
aan de Regeering en betoogt dat de inbe
slagneming onzer schepen, de toepassing
van het angarierecht iets is, wat de Regee
ring niet kon voorzien.
De heer B a v i n c k zegt, dat de overheid
tot taak heeft regeling van de internationale
rechtsorde, het vaststellen van de rechten
van kapitaal en arbeid en bescherming der
zedelijke machten, in de eerste plaats van
het huisgezin. Hij gelooft, dat, nu de over
eenstemming over art. 192 grondwet er is,
ook overeenstemming over de nieuwe wet
op het L. O. zal te vinden zijn.
De heer Vliegen wil wantrouwen van
rechts bij de onderwijspncificatie weren.
Het gaat niet meer om de kleur van onder
wijs maar om de waarde. De antithese ver
vaagt. Zondagsrust, echtscheidingsrecht enz.
bieden geen grondslag voor politieke sa
menwerking rechts. Zuivering en sterking
van de politieke verantwoordelijkheid zijn
noodig.
Spreker verdedigt de straatbetoogingen in
Amsterdam. Volksuitingen moeten nooit
onderdrukt worden. Hij dringt aan op ver-
hoóging van het bedtog, voor de gemeen
ten afgestaan uit de oorlogswinstbelasting,
bijv. tot 20 millioen. Het belastinggebied
der gemeenten moet verruimd worden. Hel
buitenlandsch beleid moet cr op gericht
zijn dat wij graan krijgen. Grootdoenerij is
verkeerd. De leeuw moet niet alleen brul
len, maar ook etén.
Zou sluiting der banketbakkerijen geen
verlenging van de broodkaart-periode ten
gevolge kunnen hebben
De heer Bergs ma bepleit de vrijheid
van betoogen. De autoriteiten kunnen z, i.
uit de betoogingen leeren, .vat in het volk
leeft. Spr. betreurt dot de productie niet
krachtiger is ter hand genomen en zeide
algeheele rantsoeneering te wenschen cn
het geven van persoonlijk belang van den
persoon bij zijn producten.
De heer Van Kol bepleitte het vragen-
recht voor de Eerste Kamer em drong aan
op een algemeen onderzoek naar de bedrij
ven die voor staatsmonopolie in aanmer-
king komen.
De heer Polak bestreed de heeren Co-
lijn en Bavinck.
Minister Corl van der Linden
verdedigde de openbare behandeling van
verschillen in den boezem van het kabinet.
Dat voorkwam een minister-crisis. Spr. be
treurt zelf niet de uitvoering van de verze
keringswetten.
Het uitsteken van den rooden wimpel is
het symbool tegen de monarchie en wordt
als zoodanig, afgekeurd. De onderwijsvrede
zal eenmaal volkomen zijn, evengoed als
elke andere politiek heeft de pacificatie
politiek haar practische consequentieeen
volkerenbond is een contradictio in termi
nis. Ieder die deelneemt aan dergelijke ge
meenschap dient een offer te brengen.
Ten opzichte van den graanaanvoer heeft
onze regeering de deur. voor onderhande
lingen niet .gesloten.
Minister Treub zegt, dat de uitkeering
uit de O.-W.-belasting niet hooger kan wor
den dan 10 millioen. De Rijks-financiën
zijn zwaar gedrukt. Hij is geen tegenstander
van staatsmonopolies, maar weigert een
commissie van algemeen onderzoek in te
stellen.
Minister Posthuma merkt op, dat
de verlegging van meerderen uitvoer van
West naar Oost ook in 1904 viel op te mer
ken. Voor de vaststelling der prijzen heeft
spr. steeds de organisaties op landbouwge
bied geraadpleegd. Afslaan van een deel
der productie aan den producent zou be-
teekenen' verlies van olie controle.
Tweede Kamer
Na twee vergaderingen wegens onvoltab
ligheid te kwart voor- één en één uur, wordt
Donderdag te kv/aYt voor twee voortgegaan
met de behandeling van het ontwerp inzake
opheffing van belemmeringen van de tot
standkoming en tot instandhouding van
electriciteitswerken in den weg gelegd.
De heer Visser van IJzendoorn
bestrijdt het amendement-Bongaerts en le
vering van electriciteit als zoodanig niet
onder de werking der wet te doen vallen.
Minister Lely ontraadt de aanne-
ming van het amendement.
De heer B o ng a e r t s wijzigt zijn amen
dement om* tegemoet te komen aan het be
zwaar van den minister dat stroomafleve-
ring niet in de wet zou worden genoemd.
De stemming over het amendement wordt
uitgesteld tot Dinsdag, evenals de stemming
over het ontwerp. Te half vier wewden de
beraadslagingen verdaagd tot Dinsdag half
één.
Bericnten
De Staatscourant van 11 April bevat o. a.
de volgende Kon. besluiten:
benoemd tot inspecteur der posterijen en
telegrafie te 's Gravenhage J. M. vandcr Poel,
thans te Groningen; te Dordrecht G. J. van
Gortcl, thans te Leeuwarden; te 's Gravenhage
L. M. van Hengelaar» thans te Middelburg; te
Groningen P. L. Legrand, adjunct-inspccteur
der posterijen en telegrafie Ie Amsterdam; te
Leeuwarden H. L. Dik. hoofdcommies der
