EN STEDELIJK
PROVINCIAAL
Abonnementen
EERSTE BLAD
OFFICIEEL GEDEELTE
NIET OFFICIEEL GEDEELTE
123st* Jaargang rift. S<* C
door Nederland f 325. België f 5.-, Undcn der
Postunie 5 50; alles met f 0.30 Oorlogstocslag.
Per maand: Voor de stad f l.—franco d. post
/MO. verhoogd met /0.10 Oorlogsjoeslag.
Pit biad verschijnt dagelijks tweemaal: des mid#
dags en des avonds
UTRECHTSCH
UITGAVE VAN
DIRECTEUR: A. VAN DER GIESSEN
DE ELECTRISCHE DRUKKERIJ L.
OUDEGRACHT, 176
DAGBLAD
E. BOSCH ZOON
HOOFDREDACTEUR: Ms. P. H, RITTER Ju.
iviaandag 24 Februari 5979
van 1—5 regels 1.55. c1~«
regel meer 0.50. In het Za#
terdagavondnumtner 1—5 regels 1.8S. Iedere
regel meer f 0.3ó.
Verantwoordelijkheid voor plaatsing op eer.e Fe#
paald aangewezen plaats kan nietworden aanvaard.
Int Tel. Redactie 52. Administratie 190 Trie#
giaraadres u»,Dagblad".
ftERNISGEVIKGEN.
Burgemeester en Wethouders van Utrecht,
èrengen ter algemeene kennis, dal voor de ge
meente Utrecht door den Minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel voor den duur van
'de Jaarbeurs ontheffing is verleend van d be
schikking van 19 December 1918, No. 635 1- G.
betreffende het houden van 2 vleeschlooze
da gen in de week.
Utrecht, 24 Februari 1919.
Burgemeester en Wethouders van Utrecht,
De Secretaris, De Burgemeester,
J. BOOL FOCKEMA ANDRE JE,.
Burgemeester en Wethouders van Utrecht
brengen ter kennis van belanghebbenden dat
met ingang van 24 Februari 1919 tot nader de
Tolgcndc maximumprijzen voor brandstoffen
<en behoeve van Klein-Industrie zullen gelden
per 100 K.G.
Ki^sse I briketten in blokvorm
7.55
0 zuiggasanthraciet
7.05
lila mochinekolen
7.55
111b smeekolen
6.95
IIIc stukkolcn
6.95
IV halfvette en magere
nootjeskolen
6.60
V smeefijnkolen
O
*r
O
Van Duitsche mijnen
Klasse A mijncokes -
0.-
B machine-, bakkers-, en
smeekolen
7.05
Uirc-cht, 24 Februari 1919.
Burgemeester en Wethouders van Utrecht,
De Secretaris, De Burgemeester,
J. BOOL. FOCKEMA ANDRE/Y,
INRICHTINGEN,
welke gevaar, schade of hinder kunnen
veroorzaken.
Burgemeester en Wethouders van Jutphaos
brengen ter openbare kennis, dat ter gemeente
secretarie ter inzage ligt een verzoek met bij
lagen van L. M. A. A. van der Hoff, fabrikant,
te Utrecht, om vergunning tot. oprichting van
een constructicwerkplaals en machinefabriek,
bestemd tot het maken van ijzerconstructie,
gedreven door 6 electromotorcn met een ge
zamenlijk vermogen van 200 P.K., op h< t per
ceel, kadastraal bekend jn Sectic E, no. 902.
Op Maandag 10 Maart a. s., desvoorroid-
dags II uur, zal ten gemeentehuize gele
genheid bestaan om bezworen tegen de inwilli
ging van dit verzoek in te brengen en deze mon
deling en schriftelijk toe te lichten.
Zoowel de verzoeker, als zij, die bezwaren
ïiebben, kunnen gedurende drie dogen, vóór het
bovengemelde tijdstip,- ter secretarie der ge
neente kennis nemen van de ter zake ingeko
men schrifturen.
De aandacht van belanghebbenden wordt er
>P gevestigd, dat volgens de bestaande juris-
prudentie niet tot het beroep gerechtigd rijn rij ta,ie van h die aan he( werk zijn.
die niet overeenkomstig art. 7 der Hinderwet*
op den bovenbepaalden dag voor het Gemeente
bestuur zijn verschenen, ten einde hun bezwa
ren mondeling toe te lichten.
Jutphaas, 24 Februari 1919.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester,
(gei SNELLEN. (get.) C. ERZEIJ.
Afgekondigd tc Utrecht, den 24sten Febru
ari 1919.
9é Secretaris, De Burgemeester,
J. BOOL FOCKEMA ANDREA..
buitenland/
OVERZICHT.
Het is niet alleen in Zuid-Duitschland, dat
cie haan van Spartacus thans aan het kraaien
Js. Men heeft hen in Noord-Duitschiund aan
het werk gezien in Berlijn, in Brunswijk, in
3remen, in Hamburg en nog in tal van an
dere plaatsen. Wat in het WestFaalsche in
dustriegebied thans geschiedt, is daarvan
eene nieuwe, verbeterde editie. In Essen is
in de vorige week eene vergadering van
mijnwerkers gehouden, waarin besloten werd
het werk in de mijnen geheel stop te zetten.
Aan dat besluit is terstond uitvoering gege
ven. Verleden Vrijdag werd in 110 mijnwer
ken van het Ruhrdistrict gestaakt; het geza
menlijke aantal stakers van de morgen-, mid
dag- en avond-ploeg was 143.000. Wat deze
staking voor Duitschland beteekent, kan men
zien uit de verklaringen, die door den rijks
minister van het demobilisatie-departement
zijn afgelegd aan eenige vertegenwoordigers
van de pers in Weimar. Die verklaringen
hebben niet rechtsstreeks op de nu in gang
zijnde staking betrekking; zijbevatte een
ernstige waarschuwing tegen eene optimis
tische opvatting van den economischen toe
stand.
Deze bewindsman verwacht, dat in de
naaste toekomst het aantal werkloozen zal
stijgén, het gebrek aan werklust zal voort
duren en ook de kolennood, waarvan eigen
lijk al het andere afhangt. Om dezen factor
meester te worden, moet men al het andere
achterstellen. Men had in den tegemvoordi-
gen. kolennood niet behoeven te komen, als
de arbeiders het besef hadden, dat zij door
hunne stakingen zich zelf berooven van de
vruchten der revolutie en het geheele econo
mische Jeven ondermijnen. Jn normale tijden
worden in* het Ruhrgebied 340.000 ton ko
len per dag geproduceerd; de twee miilioen
ton, die nu daar in voorraad zijn, kunnen
dus slechts voor enkele dagen in de behoefte
voorzien; zij zullen aanstonds verdwijnen,
wanneer de verkeerstoestancl verbetert. De
echter moet men door de afneming van de
arbeidsprestatie zich op het ergste voorbe
reiden. De inwerking van den kolennood op
de industrie, uit zich overal in sterk pessi
misme en verlamming van de krachten, het
geen nog versterkt wordt door de schaarsch-
te der grondstoffen en de te hooge loon-
eischen van de werklieden. Daarbij komt
nog het uitblijven van «bestellingen. Zelfs
wanneer door de aanwezigheid van kol^t de
mogelijkheid om te werken bestaat, zal het
treurig gesteld zijn met de kans van de in
dustrie in het algemeen om werk te verrich
ten, in 't bijzonder natuurlijk in de bedrij
ven, die van grondstoffen afhankelijk zijn.
Men mag zich ook niet verhelen, clat, al
maakt in de toekomst de kool-den arbeid
weer mogelijk, dc ernstigste toestand nog zal
komen. De arbeidsmarkt vertoont thans in
rondo getallen een miilioen werkloozen. Ber
h.ia alleen omstreeks 240.000. Op zich zelf
is dit getal nog niet drukkend; het bedraagt
7 pet., terwijl er in slechte vredestijden in
bepaalde mdustriegroepen 4 pet. zijn ge
weest. Veel erger dan de werkloosheid is de
geringe werklust en de geringe arbeids-
Het treurige beeld, dat hier van den alge-
meenen toestand wordt geschetst, zou als
een aansporing moeten werken om alle han
den ineen te slaan tot afwending van het
gevaar, dat zich dreigend vertoont. Maar het
in Essen genomen besluit tot staking van
riet werk in alle kolenmijnen getuigt van een
geest, die daaraan geheel tegenovergesteld
is. In eene vergadering van communisten te
Dusseldorp verklaarde de communistische
eerste burgemeester van die stad, dat geen
ton kolèn naar het oosten mocht gaan, zoo
lang niet de regeeringstroepen het stakings-
gebied hadden verlaten. En de communis
tische uitvoerende raad in de stad heeft be
sloten, dat de werkgevers aan alle deelne
mers aan de staking het loon moeten betalen
voor de dagen, die zij stakende doorbrengen.
Derhalve: staking voor onbepaalden tijd en
uitbetaling van het loon gedurende de sta
kingsdagen door de werkgevers! Zoo stelt
men de zaken geheel op den kop.
Hiermee is inderdaad het toppunt bereikt.
Maar de kentering schijnt in aantocht. Uit
de hier beneden opgenomen telegrammen
blijkt, dat voor Dusseldoip de algemeene
staking opgeheven is verklaard en dat ook
in eenige andere Westfaalsche steden de
macht van Sparlacus gebroken is. De minis
ter van rijksverdedrging Noske heeft in Wei-
mar aan een vertegenwoordiger van de
Frankfurter Nachrichten verklaard, dat hij
gelooft, dat de staking in het Ruhrgebied in
het begin van dezë week ten eipde zal loo-
pen en dat binnen kort de tegenstand van de
Spartacistische troepen gebroken zal zijn.
Ook overigens heeft deze bewindsman zich
nogal optimistisch uitgelaten. In Brunswijk
is men tot overeenstemming gekomen
Gotha heeft den oorlog verklaard aan het
rijk, maar zal spoedig het binnenrukken van
de regeeringstroepen hebben te verwachten,
die daar zullen blijven totdat alles tot rust
is gekomen. Naar Beiaten regeeringstroe
pen te zenden, ligt niet in het voornemen;
men hoopt, dat in Beieren genoeg verstan
dige menschen zijn om zelf orde op de zaken
te stellen.
TELEGRAffiföEFS
Ifco wapeBttifsfaed.
B e r 1 ij n 2 4 F e b r. (W. B.) De Duitsche
wapenstilstandscommissie houdt tegenover
de door Havas verspreide rectificatiën uit
drukkelijk de juistheid staande van de van
Duitsche zijde uitgegane mededeelingen over
de verlengde wapenstilstandsovereenkomst.
2>o vreilooe@:iferontie.
Parijs, 25 F e b r. (Havas). De commis
sie der vijf groote mogendheden kwam Za
terdagnamiddag op de Quai d'Orsay bijeen
ter behandeling van de Albaneesche
eischen. De commissie, belast met het on
derzoek der territoriale kwesties betreffende
Roemenië, hield Zaterdag een vergadering,
die werd gepresideerd door Tardieu. De
Roemeensche eerste minister Bratianu en de
minister Vaida werden gehoord.
Dc intci-gcaliteerfla cozuinlsalo
Sn Galiclë.
Warschau, 23 Febr (Havas). De
intergeallieerde commissie, die Maandag
naar Lemberg is vertrokken om een einde
te maken aan de vijandelijkheden tusschen
Polen en Ukrainers in Oost-Galicië, heeft
Przemysl niet kunnen passeeren, aangezien
de Ruthenen tweehonderd bommen op den
spoorweg hadden geworpen en op een per
sonentrein het vuur openden.
Redevoering na CbarcbIH.
Londen, 2 3 Febr. (R.) Churchill,
sprekende op een banket ter viering van den
geboortedag van Washington, zei o.a.:
Het oogenblik is thans aangebroken, dat
wij de met groote moeite bevochten beslis
singen in dezen oorlog moeten consoliaee-
ren. Indien de overwinnaars in dezen groo-
ten strijd zich niet tegen hunne overwinning
opgewassen toonen, zou het mogelijk zijn,
dat in de komende jaren de vruchten weer
verloren gaan. Tengevolge van de situatie in
Duitschland en Rusland rust er een ontzag
lijke verantwoordelijkheid op de Latijnsche
en Anglo-Saksische volkeren, die thans het
lot der wereld moeten leiden. Maar er is
een groot verschil tusschen de Teutonen en
de Slaven. Duitschland vield door zijn mis
daden, Rusland is gevallen uit hoofde van
zijn trouw, waardoor het zijn krachten in
dezen verschrikkelijken oorlog overschatte.
Maar al ligt Rusland nu neergeworpen door
den bloedigen greep van den bolsjewisti-
schen baviaan, er valt niet aan te twijfelen
of Rusland zal dezen slag te boven 'komen
en het groote Russische volk zal weder het
respect en de welvaart genieten, die hel toe
komen.
Churchill waarschuwd, dat er voor moest
w orden gezorgd, dat de broederschap in den
tegenspoed niet Duitschland en Rusland
vereenigt in gemeenschappelijken haat te
gen Groot-Brittanniën en de Vereenigde
Staten. Als dat gebeurde zou binnen eeni
ge jaren een toestand in Europa ontstaan,
die alle elementen in zich had om een nieu
we reusachtige ramp te verwekken. Hij hoopt
dus, dat als aan Duitschland een behoorlijke
herstelling en bestraffing was opgelegd voor
zijne misdaden, een weg om te leven zou
worden gevonden, die Duitschland verzoend
met zijn lot en met zijne gewijzigde positie
in de wereld, en dat van.Rusland een levens
weg zal worden gevonden, die het zal maken
tot een vriend van Engeland en Amerika.'
D« H'.Artsïas op ('leiaeaceaa.
P a r ij s 2 3 F e b r. (Havas). De gezond
heidstoestand van Clemenceau blijft voort
durend bevredigend. Niettemin hebben zijn
doctoren er op aangedrongen zoo weinig
mogelijk bezoekers toe te laten. Verwacht
wordt, dat binnen enkele dagen de presi
dent in staat zal zijn zijne werkzaamheden te
hervatten.
Parijs, 23 Febr. (Havas). Pichon en
Balfour brachten een bezoek aan Clemen-
ceau en onderhielden zich een half uur met
den president. „Clemenceau's toestand laat
zich wonderlijk goed aanzien", verklaarde de
Britsche minister na zijn vertrek
„De toestand van Clemenceau is waarlijk
zeer bevredigend", zei Piohon: „Gedurende
het onderhoud hoestte Clemenceau geen en
kele maal, zoodat wij allen vol goede ver
wachting zijn.
Na het onderhoud had de president een
goede eetlust en nam daarna langen tijd rust.
complot 3V1 HOU
Londen, 24 Febr. (R.) De dagbladen
berichten, dat in den nacht van Zondag 14
Spanjaarden in hechtenis genomen zijn in
verband met een beweerd complot tegen
president Wilson.
Met Diiltsoha «fepnrtesaeat tüb
Imtienlandaelie saken.
B e rl ij n2 4 Febr. (W. B.) De rijks
minister van buitenlandsche zaken graaf
Brockdorff-Rantzau is uit Weimar in Berlijn
aangekomen voor een kort verblijf om voor
de inwendige organisatie van zijn departe
ment noodige beschikkingen te nemen.
SckelfloaianD ©ver <fiem toestacd
Berlijn, 24 Febr. (W. B.) Minister
president Scheidemann verklaarde aan een
vei tegenwoordiger van het Berliner Tage-
blatt, dat van een krisis in den boezem van
het kabinet geen sprake meer is. .Het kabi
net, dat blijkens dé-laatst gesproken ^oor
den geen huwelijk voor het leven is, zal zich
eensgezind toonen wat de oplossing betreft
van de vragen, die het meest voor de hand
liggen.
Sparlacus la Duitscblaud.
Dusseldorp, 23 Febr. (W. B.) Blij
kens een kennisgeving van den uitvoeren
den raad wordt de algemeene slaking voor
Dusseldorp als opgeheven verklaard en is
het weer verschijnen van de burgerlijke bla
den in Dusseldorp toegestaan.
Bottrop,23Febr. (W. B.) Heden voor
middag is het Westfaalsche vrijwilligers
korps Lichtscnlag hier binnengetrokken. De
stad is geheel in handen van de regeerings
troepen.
Munster (Westfalen), 23 Febr. (W.
B.) De regeeringstroepen zijn in Bottrop en
Buer binnengerukt. Zij werden door de be
volking met gejuich begroet.
M i h e i m a d R u h r, 2 3 F e b r. (\V. B.)
De soklatenweerbaarheid, die weigerde tegen
de regeeringstroepen te strijden, heeft den
soldatenraad afgezet en een nieuwen geko
zen, die zich beslist op het standpunt van
de rijksregeering stelt en besloten is voor
rust en orde in Mülheim te zorgen.
WEERSGESTELDHEID
BAROHKTKRSTAN S>.
Stond hedennamiddag 5 uur*
Hedenvoormiddag 11 uur: 748 m.M.
Gistornamiddag 5 uur: 742 m.M.
Til KIS MOM ETERSTAN
(Opgenomen aan ons Bureau.)
Iledonn.m. .5 uur4G£ gr. F. 8 C'.
Hcdonv.m. 11 uur: 40 gr, F. 7^ C.
Gioternam. 5 uur: 4S gr. F. 9 C.
WEERBERICHT.
Medegedeeld door hot Kon. Met.
Inst. te de Bilt.
Verwachting tot den avond van 23 Febr.!
Zwakke tot matige wind uit Z. richtingen,
nevelig tot half bewolkt, waarschijnlijk nog
droog weer, koelere nacht, zelfde temp.ua-
tuur.
ZOX CM MAAN,
Zonsopgang25 Februari0 uur 58 in.
Zonsondorgang 25 Februari5 uur 00 iu.
Over den root van 170,000 mark uit het
agentschap van de rijksbank in den nacht
van Zondag wordt van bevoegde zijde be
richt: Burgers en soldaten, die optreden als
veiligheidswacht, overmanden den directeur
en drie heeren, die zich in het gebouw be
vonden, en dreigden-hen dood te schieten,
ols zij niet de sleutels van de brandkast af
gaven. Vijf Van de betrokken, personen zijn
achter slot gebracht.
Ia Relerea.
Berlijn, 24 Febr. (W. B.) Xaar dc
Demsche Allg. Zeitur.g van welingelichte
zijde uit München "erneemt, zullen van het
ministerie, dat in wording is en door ccr.v:
uit rneerderheidssociaÜsten en onofhanke-
lijken samengestelde centrale vergadering
zal worden benoemd, Frauendorfer, Jaffe en
Förstex deel uitmaken. De landdag zal <!e
giondwet, die in ontwerp reeds gereed ligt,
vaststellen. De raden zullen niet als regee-
ringsorganen, maar misschien als beraadsla-
ende bestuursorganen in aanmerking ko
men. Al kan het nog tot botsingen komen
tusschen de regeering en de Sparlacisten,
zoo toont toch de ontwikkeling, dat er ook in
Beieren geen plaats schijnt te zijn voor de
dictatuur van een radenregeering.
3a Ra4eu.
K a r 1 r u h e 2 4 Feb r. (W. B.) üe
staal van beleg heeft het beeld van het ver
keer in de stad slechts weinig gewijzigd. In
den nacht van Zondag zijn zes leiders van
de.onafhankelijken in voorlcopige hecht eis
genomen; maar tegen den namiddag w-uden
zij weer vrijgelaten. In den r.amVdag kwam
het voor het ministerie van binr.ernd-scl e
zaken tot betoogingert. De betoogers .-er
langden opheffing van den staat an beleg.
Daar de berichten uit het iarid. uii_czo:v_! ru
De Utrechtsche industrie
op de HoElandsche jaarbeurzen
van !803 en 1809.*)
De Hollandsche jaarbeurs, in 1808 onder
den naam van „algemeene openbare ten
toonstelling van de voortbrengselen der
volksvlijt en daarmede verbonden markc van
binn'enlondsche verwerkte goederen" ie
Utrecht gehouden, vond in het daarop vol
gend jaar, nadat de hoofdstad des rijks oo!c
koninklijke residentie was geworden, te Am
sterdam plaats. Van beide nijverheidsdé-
ïnonstraties, die van regeeringswege werden
ondernomen en op het herstel der toen al
lengs meer en meer vervallende nationale in
dustrie waren gericht, werd reecis vroeger in
dit blad een uitvoerig overzicht gegeven.
De eerste werd van 10 April tot 12 Mei
1808 te Utrecht, de tweede van 6—30 Sep
tember 1809 te Amsterdam gehouden. Vas
het succes der tentoonstelling te Utrecht
fiven groot als onverwacht geweest, te Am
sterdam werkten allerlei omstandigheden
belemmerend op het welslagen.
Het vrij plotseling vervroegen der tweede
tentoonstelling, die in overeenstemming.met
het decreet van den 8sten October 1807
£erst in 1810 werd verwacht, was reden,
'dat vele fabrikanten niet voldoende tijd en
Ontleend aan gegevens uit hel Gemeente
archief te Utrecht en het Algemeen Rijksarchief
3e 's Gravenhage.
3) Utrechtsch Dagblad van 25 Februari, 1 en
4 Maart 1917, en van 24 Februari en 3 Maart
7918.
gelegenheid hadden om hunne inzendingen
gereed te krijgen. Het ontbreken te Am
sterdam «van geschikte lokaliteiten, waar
naar als het ware eindeloos was gezocht,
maakte, dat de ingezonden voorwerpen ten
slotte op de drie zeilenmakerszolders van
het magazijn der marinewerf op Kattenburg'
werden uitgestald, een plaats die blijkbaar
moeilijk te bereiken was, althans niet door
het'groote publiek werd gezocht. Eene te
genstelling met Utrecht, waar het gemeente
bestuur drie flinke lokalen in het hart der
stad, het stads-erfhuis op de Mariaplaats,
de raadkamer in het stadhuis en het audi
torium der academie, kon beschikbaar stel
len.
Het laten vervallen der aanvankelijk aan
gekondigde feestelijkheden, o.m. harddrave
rijen op den Diemermeerschen weg en ad-
miraalzeilen op den Amstel en het IJ, deed
in de tentoonstellingsweken minder vreem
delingen naar Amsterdam optrekken, dan
waarop gerekend was. Te Utrecht waren
geen bijzondere aantrekkelijkheden op touw
gezet, maar toch waren talloos velen naar
Het Sticht gereisd, om de getuigenissen van
nationale kraGht en ondernemingsdurf in die
uiterst moeilijke tijden te bewonderen. Veergj
wagens en trekschuiten bleken niet in staat
om den stroom van bezoekers uit alle dee-
len des lands met de noodige regelmaat te
vervoeren, alle logementen waren overvol.
Zooals een tijdgenoot verhaalde, verdrongen
de belangstellenden elkaar in de genoemde
lokalen en soms moesten de deuren tijdelijk
worden gesloten om den te grooten aan
drang te keeren. En wat noj? meer zc^t, na
afloop bleken de meeste inzendingen te zijn
verkocht, en verklaarden de deelnemers ve
le nieuwe relaties met afnemers te hebben
aangeknoopt.
De bij de tentoonstelling aansluitende
tiendaagsche markt, als zakenbeurs voor de
deelnemende fabrikanten en de handelaren
uit het gansche land bedoeld, welke te
Utrecht nog ten halve was geslaagd, misluk
te te Amsterdam geheel door de eigenzin
nigheid van koning Lodewijk, die de wen
ken van zijnen minister van binnenlandsche
zaken en van den staatsraad niet wenschte
op te volgen. Laatstgenoemden wenschten de
markt aan de tentoonstelling te verbinden
en den exposanten in de zalen gelegenheid
te bieden overeenkomsten met handelaren
te sluiten. De koning wilde van dat plan niets
weten, maar toch kwam het in de praktijk
tot uitvoering en gingen de tentoonstellin
gen van 1808 en 1800 gelijken op de jaar
missen en handelsbeurzen, die tevoren uit
sluitend in 't buitenland waren gehouden.
Boven alles waren echter de noodlottige
omstandigheden, waarin ons land als vazal
staat van Frankrijk steeds meer werd ge
bracht, oorzaak van de verminderde deelna-
,me en belangstelling, zoowel van fabrikanten
als van handelaren en van publiek.
Napoleons continentaal stelsel lokte de
Engelsche blokkade uit, waardoor de over-
zeesche aanvoer van grondstoffen en de ver
zending van voortbrengselen naar Amerika
en.Imlië werd verhinderd en de industrie
zoo goed als geheel werd verlamd. De dooi
den keizer opgelegde verplichting om aan
r'e laatste coalitie-oorlogen deel te nemen.
"deed de staatsschuld enorm stijgen en be
lastingen in allerlei vorm ontstaan. De ren
ten van binnen- en buitenlandsche leenin
gen werden niet of zeer ongeregeld uitbe
taald, zoodat de koopkracht der Nederlan
ders sterk verminderde. Het leven weid met
den dag duurder, waardoor de loonen ste
gen, de concurrentie met andere landen on
mogelijk werd en de uitvoer naar de Duit
sche landen sterk werd belemmerd. De uit
voer naar Zuid-Nederland, tevoren een be
langrijk afzetgebied, was bijna geheel ver
boden. Voor zoover ze nog kon en mocht
geschieden, werd ze door hooge uitgaande
rechten bemoeilijkt.
Om nu een beeld van het nog staande
gebleven fabriekswezen te krijgen, om de
Nederlanders meer met de voortbrengselen
van eigen land vertrouwd te maken, en de
fabrikanten te leeren zich in hoofdzaak naar
de nationale behoeften te richten, zich zoo
mogelijk van buitenlandsche grondstoffen
onafhankelijk te maken, waren de tweejaar-
lijksche tentoonstellingen met rnarktën door
koning Lodewiik in het leven geroepen.
't Spreekt vanzelf, dat te Utrecht de plaat
selijke industrie het sterkst vertegenwoor
digd was, evenals in de hoofdstad de groot
ste deelname van Amsterdamsche zijde viel
waar te nemen. In 1808 werd door ruim 200
firma's (het aantal is niet precies op te ge
ven, wijl verscheidene fabrikanten collectief
hadden ingezonden), in 1800 door,106 fir
ma's, waarbij slechts 36, die ook te Utrecht
hadden uitgestald, ingezonden. Daaronder
waren in eerstgenoemd iaar 7, in 'a^tsijre-
noemd jaar 5 Utrechtsche industrieelen. Het
overig deel der provincie Utreek1- was «n
1808 door 10 fabrikanten, in 18G9 door 1
fabrikant vertegenwoordigd.
De eerste keer was de Utrpchtsche tex
tielnijverheid met voortbrengselen van de 4
voornaamste weverijen aanwezig en maak
ten de inzendingen van Bettink, van Blin,
van Eyck en van Van Pesch geen slecht
figuur.
Dc „Half-zijde-wolle en iinnen-wollc-fa-
briek" der Wed. H. Bettink en Zoon
bestond reeds langer don honderd jaar en
was in het laatste kwartaal der 17de eeuw
door Hendrik Bettink opgericht. Hij was van
elders afkomstig en liet zich in 1686, in ver
band met zijn huwelijk met Dirckje dé Blij
uit Rotterdam (20 April 1686 in de Catha-
rijnekerk voltrokken), en' vermoedelijk ook
met het oog op het plan tot vestiging ccner
eigen zaak, waartoe het burgerschap \e:-
eischt werd, als burger van Utrecht inschrij
ven. Hij had hier echter al geruimen lijd ge
woond. Gelijktijdig betrok de jonge man een
huis aan de westzijde der Oudegracht bij
de Volderbiug. in welk perceel het bedri'f
ook door zijne nöz^ten is uitgeoefend ge
worden.
Betrink overleed in 1710 (22 Jar. ri.in
de Geertekerk begraven), waarna de zaak
door ziin zoon Isaac (4 Aprii 1607 in de
Geertekerk gedoopt en 6 November 1751
aldaar bijgezet) werd voortgezet,om vervol
gens door diens zoon Hendrik (20 Maagt
1730 in den Dom gedoopt en. 10 Juni 1706
in de Geertekerk gezonken) te worden ge
dreven. Na diens overlijden werd het beheer
