Zijden Jersey's ei Wollen Sportmntels
„DE EEMLANDER"
Van week tot week.
G. H. VAN DER SANDT Co.
Buitenland"
Politiek Overzicht
FEUILLETON.
DE SFOOKHOEVE
18e Jaargang No. 6
po,» f 230. pet week (met gratis verzekering
tegen ongelukken) f 0.1S. afzonderlijke nummen
f 0.05. - Wekelyksch bijvoegsel
pet 3 maanden 60 cent.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
HOOFDREDACTEUR: M«. D. i. VAN SCHAARDENBURG
UI1GEVERS: VALKHOFF Co
BUREAUARNHEMSCHE POORT WAL, hoek UTRECtiTSCHeera
INTERCOM*!. TELEFOONNUMMER 513
De stekingsgriep heeft in Duitschland niet
veel priesters van den heilig verklaarden
flOcK blijkbaar diep verfoeiden arbeid ge
spaard. 'n Berfijnsch spotblad toonde on
langs het beeld van den eenigen werkman,
3ie nog niet gestaakt had en door iedereen
aangegaapt werd als 'n bovenmenscnehjk
wezen.
De ziekte-bacil is wel zeer besmettelijk.
Zij tast niet alleen werknemers aan. Ook de
kinderen zijn er niet meer veilig voor. Zoo
hebben thans aan eenige Berlijnsche scho
len de leerlingen gestaakt. Hun eischen loo-
pen parallel aan die der groote menschen
verkorting van de schooltijden, medezeg
genschap bij de samenstelling van het leer
plan, verwijdering van de onderwijzers van
het ancien (school-) regime enz.
Of ze gelijk hebben, de jongens, 't Wordt
hoog tijd, dat ook de school eens 'n zelfde
verfrisschingsbeurt krijgt als alle andere in
stellingen en dat door de vertrapte leerlin
gen het onderwijs op wat hooger peil ge
bracht eit aan de aanmatiging en het ge-
zagsmisbruik van de opvoedersklasse 'n eind
gemaakt wordt.
De vrije jeugd zal na eeuwenlange onder
drukking eindelijk zelf eens haar lot gaan
regelen. Bravissimo!
Voor de Berlijners is het er met 't sluiten
van den vrede nog niet veel beier op ge
worden. Werd in Parijs de tijding van de
>nderteekening met uitbundige vreugde ont
vangen de toekomst zal leeren in hoever
re er voor die vreugde grond blijkt te be
staan in Berlijn hebben eerst de woede
en verontwaardiging van 'n deel der bevol
king tot relletjes geleid, welke echter geen
'andere gevolgen hadden dan dat 'n aantal
militairen zich compromitteerden; en daar
na is er 'n nieuwe blokkade voor de uitge
hongerde stad begonnen, ditmaal uitgelokt
door inwoners zelve: het spoor- en tramweg
personeel, werktuig van duistere invloeden.
Het spoorwegverkeer stond in 't begin der
vorige week geheel stil en tallooze wagons
met levensmiddelen konden dientengevol
ge Berlijn niet bereiken. En al is 't binnen
enkele dagen gelukt het hoofdverkeer te her
stellen, toch zijn er intusschen heel wat kos
telijke waren bedorven of verloren gegaan.
Waar daarom bekommeren de aanstokers
zich natuurlijk 'niet. Zij zullen zich er eerder
over verheugen, 't Is hun er immers om te
doen de ellende ten top te voeren om aldus
de uitgehongerde bevolking in uiterste wan
hoop en verdwazing murw te maken voor de
anarchie van 't Bolsjewisme. Er is niets wat
zij zoo vreezen als de terugkeer van norma
le of althans betere toestanden. De onder-
feekening van den vrede was 'n leelijke
streep door hun rekening. Bij weigering en
'de daarop volgende catastrophe zouden zij
eerst recht hun slag hebben kunnen slaan.
Alles was er reeds op voorbereid. Zoover
zelfs, dat, toen de vrede inderdaad uitbrak,
in Hamburg toch maar tot de nieuwe revo
lutie overgegaan werd. Toen de noodige
slachtoffers gevallen waren, werd door
rórsch militair ingrijpen aan de woeiingen
.spo- den kop ingedrukt en de reeds zoo geleerd hebben.
zwaar beproefde bèvolking voor nieuwe jam
meren gespaard.
In Berlijn hebben de valsche leiders het
anders geprobeerd. Zij hebben er 't vcr-
keerspersoneel voor gespannen om opnieuw
de zich pas weer tot eenige orde en hoop
op betere toekomst herstellende maatschap
pij te ontwrichten. En mèn is in de strik ge-
loopen. De staking bij alle verkeersmiddelen
is uitgebroken. Tegen het advies der vak-
vereenigingen in.
Dot is misschien nog wel het bedenke-
lijkst. De oude volksleiders en agitators van
weleer hebben hun vat op de massa verlo
ren. De geesten die zij zelve opgeroepen
hebben, beheerschen zij niet meer. Wat ie
dereen, behalve de socialisten zelve, heeft
zien aankomen, zien wij thans gebeuren,
'n Volslagen bandeloosheid, 'n omverstoo-
ten van alle gezag en orde, 'n verlies "an
geestelijk en moreel évemVicht, 'n volkomen
gemis van gemeenschapszin en individueel
verantwoordelijkheidsbesef, 'n algemeene
ontbinding, de naderende chaos. Kortom de
consequentie van het socialisme, gelijk het
tot dusver gepropageerd werd en noodza
kelijk leiden moest tot teleurstelling èn Bols
jewisme.
Toen'het slechts om afbreken ging, had
den de leiders invloed op de massanu het
op opbouwen aankomt, blijkt Juin macht hun
fë ontglippen. De daden van de thans tot
regeeren geroepen lèiders zijn zoo gansch
anders als hun woorden van weleer .en de
gouden bergen, welke zij in hun demagogen-
tijd voorspiegelden. En de domme, groote
massa die van regeeringszaken nooit iets
snapt en zich door wat holle frazes van eer
zuchtige volksmenners nog verder van de
wijsriaat brengen, begrijpt die omkeer niet.
Zij blijft doordraven en spreekt van verraad
van het socialisme. En het heeft er inder
daad allen schijn van. Want de socialisti
sche regeerders grijpen, om den toestand
nog meester te blijven en de chaos te voor
komen, met krachtige hand naar dezelfde
machtsmiddelen, welke zij vroeger niet
scherp genoeg konden hekelen, toen hun
voorgangers ze met heel wat grootere be
hoedzaamheid en angstvalligheid don thans
geschiedt, aanwendden.
De geschiedenis van de Duitsche revolu
tie is 'n kostelijke les voor wie ooren heeft
om te hooren en oogen om te zien. De
corr. van het Hbld. haalde zeer toepasselijk
aan, hoe de „Vorwarts" eenigen tijd gele
den in een oogenblik van helderziendheid
zelf jammerend bekennen moest: de massa,
de soc.-dem. massa, is nog mijlen ver ver
wijderd van de idealen harer idealistische
leiders. De massa is egoïstisch, ziet in de
heele soc.-democratie alleen het onmiddel
lijke eigen voordeel voor maag en beurs en
heeft op den keper beschouwd gewoonweg
lak aan de tweede helft van. haar mooien
partijnaam, aan het niet-begrepen, wellicht
opzettelijk niet-begrepen woordje demo
cratie.
Dat is mischien wel het allergrootste nut
van de fraaie revolutie in Duitschland, dat
wij er de broosheid der soc.-dem. beginse
len in de practijk, de volslagen onuitvoer
baarheid, het meest volkomen echec er van
Reclame
TEfc. 555, UTRECHT, OUl>E GRACHT. 145-1 17
Ontvingon zoo juist da nicuwslo modollen in
in do moesto verscheidenheid van kleuren
£5
Voor ons Nederlanders een pracht van
een leerschool. Wie zich aan een ander
spiegelt
Het kapitalisme omver te werpen is inder
daad niet zoo moeilijk. Men behoeft slechts
de vinger tusschen het uiterste fijne gecom
pliceerde raderwerk te steken om het toch
al niet feillooze mechanisme onherstelbaar
te verstoren. Maar wat is er dan mee be
reikt. Is de Russische chaos en de Hongoar-
sche janboel zoo veel verkieslijker dan onze
westersche „kapitalistische" geordende sa
menleving?
De opgezweepte massa, die niet tijdig
langs dëmocratrische banen geleid wordt,
vervalt zoo licht tot het Bolsjewisme, dat er
immers niet voor terugdeinst de voorspiege
lingen ook in daden om te zetten. Al is het
er dan ook naarl En met alle -fatale gevol
gen.
We hebben gezien hoe moeizaam het so
cialisme, reus op leemen voeten, zich heel
korten tijd in Rusland en Hongarije staande
trachtte te houden; toen werd het, even ge
makkelijk als eenige maanden vroeger het
ancien regime, weggevaagd en moest plaats
maken voor de dictatuur van het proletari
aat. Dat wil zeggen van eenige idealisten en
warhoofden, die met de uit de wijd openge
zette gevangenissen bevrijde boev eens
eventjes de kapitalistische maatschappij zou
den gaan omzetten in 'n betere d.w.z. voor
hen betere samenleving. Glück auff
En nog altijd weten zij zich te handhaven.
Maar vraag niet Koe!
Wijselijk hebben zij de vrijheid van pers
afgeschaft. Elke poging om ook maar 'n tip
je van het gordijn, waarachter zich de onge
looflijkste en barbaarschsle heldendaden
der Bolsjewisten afspelen, wordt met den
dood gestraft. Slechts nu en dan lekt er iets
uit van al het waanzinnige en beestachtige
wat daar gebeurt. De bezadigde en op sen
satie allerminst beluste Nederlandsche pers
laat van tijd tot tijd uit de Russische hel
ontsnapten aan het woord en de verhalen
van deze ooggetuigen overtreffen al wat wij
ons aan gruwelijks en fantastisch kunnen
voorstellen.
Mensch r die amper weten waar Rusland
ligt, verklaren wel dat al die verhalen
welke zij wellicht niet eens lazen leugens
zijn, maar met „es ist nicht wahr" gebrul
weerlegt men nog niet de eerlijke getuige
nissen van hen, die met eigen, open oogen
de heksenketel aanschouwden. En nog is
wat wij te hooren krijgen slechts 'n heel
klein stukje van de schrikkelijke waarheid,
welke ons eerst later in haar vollen omvang
onthuld zal worden.
Maar intusschen duurt het schrikbewind
voort van het kleine groepje idealisten,
krankzinnigen en misdadigers over de geter
roriseerde, verhongerende, verbijsterde en
begoochelde bevolking.
Hoe lang nog? Hoe lang nog? Misschien
tol dat de laatste penning der gestolen gel
den uitgegeven en het laatste stukje papier
tot 'n volsch bankbiljet verwerkt is? En als
er niets meer te vernielen valt, zoeken de
heeren en dames 'n veilig heenkomen en lo
ten aan onderen over om de gebroken
scherven weer aan een te lijmen.
Het Bolsjewisme is slechts 'n episode in
de geschiedenis der menschheid, maar wee
het volk, dat deze bezoeking ondergaat!
Hoe komisch-naief klinkt voor wie de ver
wildering en waanzin in Europa gadeslaat de
vrome wensch, door 'n groepje christelijke
socialisten geuit: maakt u weerloos, wordt
gelijk het lam, dat zich slachten loot, legt
elk wapen af, dat uw aanrander zou kunnen
belogen!
Het manifest, dat dit groepje, waaronder
'n 5-tal stadgenooten, verspreidt, getuigt van
'n nobelen geest- Maar de opstellers zijn te
goed voor deze wereld. Zij behooren thuis
in de Godsstad, welke Fred, van Eeden bou
wen wil op 'n ongenaakbaar eilandje in den
Oceaan. Daar kunnen zij 'n proef nemen
met de afschaffing van de hatelijke politie,
welker bestaan immers als het. ware uitlokt
tot kwaad doendaar zullen zij 's nachts hun
vensters en deuren kunnen openzetten, wel
ker sluiting juist dwingt tot inbreken; Jaar
hebben zij ook geen burgerwacht noodig,
want er zullen geen revolutionairen rond-
loopen, loerende op de gelegenheid om zich
Maandag 7 Juli 1919
dienstaanbiedingen 1—5 regels f 0.50, groote letters
Daar plaatsruimte. Voor handel en bedrijf bestaan)
zeer voordecligc bepalingen tot het herhaald ad ver»
teeren in dit Blad, bij abonnement. Ecne circulaire;
b vattende de voorwaarden, wordt op aanvraag
'•Gezonden. Bewijsnummers 5 cent.
Maar in de wereld, waar de ware chrisleitf
en de ware mensch nog met 'n lantaarn tjes
te zoeken zijn, kunnen wij de politie en den(
nachtveiligheidsdienst helaas nog niet mis*
sen. En de burgerwacht, op welke de opstel
lers extra gebeten zijn? Óch, die zal even
min als de politie en nqchtveiligheidsdienst
'n rustig mensch 't geringste leed doen. Zij
is juist 'n voorzorgsmaatregel tot voorko
ming van geweld en van bloedbaden, zoonis
telkens weer in de Bolsjewistische Dorado's
aangericht werden.
Want de lieve vrienden, voor wie de
zachtzinnige onderteekenaars den weg .'ei-
ljg willen maken, hebben niet precies de
zelfde opvattingen als dezen omtrent het
plegen van geweld. Zij wenschen de afschaf
fing van militairisme en burgerwacht evert
vurig als het inbrekersgilde de opheffing
van politie en nnchtveiligheidsdienst begee-
ren om er zelf 'n nog veel onduldbaar-
der en wreeder militaire terreur voor in do
plants te stellen.
Militarisme en burgerwacht moeten eit
zullen verdwijnen.
Maar zoolang niet Wijnkoop en Lenin do
Godsstad von v. Eeden binnen getrokken;
zijn en zoo lang er lieflijke proletarische da
mes zijn, die zelfs socialistische ministers in'
de rivier werpen en hun de handen nfkap<
pen als ze zoo vermetel zijn om te trachten
zich te redden, zoolang gelooven wij nief
dat het raadzaam is ons weerloos aan da
christelijke en idealistische socialisten, wier
invloed op de massa nihil gebleken is, over
te geven en onder hun hoede de „betere"
maatschappij binnen te treden en de nieuwe
beschaving reeds voor aangebroken te ver
klaren. Laat men liever beginnen de men
schen te bekeeren, de maatschappij kom»
dan van zelf in orde.
De Vossische Zeitung beweert, dat er
klaarblijkelijk een nieuwe Engelsche Hetze
wordt ingeleid door de Northcliffepers, die
dan gericht zou moeten zijn tegen het eco
nomisch Duitschland der toekomst. Aan de
Times eh Daily Mail wordt uit New-Toik een
artikel uit Rudders Shipping Monthly ge
seind, waarin wordt geconstateerd, dal zelfs
wanneer Duitschland elk transatlantisch schip
verliest, dat de Duitsche vlag voert, dit rijk
niettemin een plaats-van-beteekenis onder,
de zeevarende naties zal blijven innemen ea
de opperheerschappij van Engeland en Ame
rika zoodoende zal kunnen worden aange
tast.
In het artikel wordt dan uiteengezet, dat
Duitschland een geheime handelsvloot (dc
Vossische Zeitung plaatst hier een uitroep-
teeken tusschen haakjes) van ongeveer eert
half millioen brutto-ton bezit, die onder de
vlag vaart van onzijdige landen. Wat heeft
Duitschland met deze wijze van handelen!
voor? Volgens den schrijver van het aan def
Times en Daily Mail overgeseinde artikel Lc
Duitschland voornemens deze vloot tot her
stel van zijn macht en de hervatting van zijrt
an 't gezag meester te maken en 'n geweld- oude methoden van economische penetralia
heerschappij te stichten. te gebruiker.. „Er zijn redenen qm aan t*
Nieuwe Spoorboekjes
Wal wij in anderen bewonderen en lief
hebben is meestal in laatste instantie eigen
voelen en denken.
door
JEAN WEBSTER.
Schrijfster van Vadertje Langbeen.
.Vertaald door A. Quarles dc Quarles.
13
„Waarlijk 1 Weet je zeker, dat je de obli
gaties ook niet nam en hel vergeten bent
„Ik nam honderd dollar in papier en niets
anders. Ik nam die enkel, omdat het mijn
eenige manier was. om een cheque te incas-
seeren. Ik heb dikwijls mijn eigen cheques ge
ïncasseerd, wanneer wij een overschot hadden
liggen en ik het vervelend vond, naar de bank
te gaan. Zoo lang ik zorg, dat dc balans sluit,
zie ik geen reden, waarom ik dit niet zou
•doen.'*
„Hum," zeide de kolonel, „twee dagen ge
loden kwam je bij mc en wenschte twee maan
den salaris vooruit, omdat je meer geld bij de
bank opgenomen badt, dan je bezat en ik wei
gerde je het te geven. "Waar dacht je, als ik
vragen mag, de honderd dollar vandaan te
krijgen, om dit bedrag terug te betalen
Een plotselinge blos overfeoog Radnor's gelaat.
„Ik had het reeds. Arnold kan u dit ver
klaren, want ik leende het van hem."
«iZeker.': kwam ik hier verzoenend fussclicn-
beidc, „dat is heelcmaal in orde. Ik heb zijn
schuldbewijs en was blij hem ie helpen."
„Krijg je van mij niet genoeg, dat je aan
mijn logé's moet vragen je van geld te voor
zien?"
Radnor kleurde nog heviger, doch zcide
ïiicts. Ik kon echter aan zijn oogen zien, dat
hij niet veel meer zou dulden.
„Dus nadat je je aan geld geholpen hadt,
werden de obligaties door iemand anders ge
stolen?"
„Dat schijnt zoo," zeide Radnor.
„En heb je eenig idee wie de dief kan zijn?"
liet wus duidelijk, dat Radnor een oogen
blik aarzelde, alvorens te antwoorden. De blos
week uit zijn gezicht en zijn bleekheid kwam
terug, maar eindelijk sloeg bij zijn oogen op en
antwoordde bedaard:
„Neen, vader, heclemaal niet. Ik begrijp er
evenmin iels van als u."
„En heb je niets in den nacht gehoord? Ik
lieb je al eens gezegd, dal je uitstekend schijnt
te kunnen slapen."
Radnor bemerkte den spottenden toon, die
ln zijn vaders stem verborgen was.
„Ik begrijp u niet," zeide hij.
„Ik ben zelf een weinig doof, maar toch
maakte hij me wakker. Het is vreemd, dat jij
de eenige in huis zou zijn, die- daar doorheen
kon slapen!"
„Doorheen wat? Ik weet niet waar u het
over heeft."
Ik kwam haastig tusschenbeide en vertelde
ons avontuur met het spook van Mose.
Radnor luisterde met een bezorgd gelaat,
maar maakte geen enkele opmerking, toen ik
klaar was. Zijn vader sloeg hem scherp gade
en ik weet niet of het intuïtie of eenige ken
nis der waaheidr was, die hem plotseling deed
vragen:
„Je was natuurlijk toch den gcheclen nacht
in huis?"
„Neen," antwoordde Radnor, „dat was ik
niet. Ik kwam er niet voor van morgen vroeg
ln en ik vermoed, dat die opschudding gedu
rende mijn afwezigheid plaats had."
„Ik veronderstel, dat het mij niet geoorloofd
Is te vragen, waar je den nacht doorbracht
dat is zeker ook iets particulicrs."
„Ja," zeide Radnor rustig, „dat is ook iets
particuliers."
„En dat zou geen licht op den diefstal wer
pen?"
„In 't minst nict.'t
Salomo bracht het ontbijt binnen en wij zet
ten ons alle drie aan tafel, maar het was geen
erg vroolijk maal. De kolonel zat met gefronst
gelaat cn Radnor keek verbijsterd en terneer
geslagen. Geen van beiden zeide meer dan
noodzakelijk was. Ik wist, dat dc kolonel zich
Radnor's geslotenheid meer aantrok dan den
diefstal van de obligaties en dat het alleen
■mijn tegenwoordigheid' was, die hem er van
weerhield lucht aan zijn toorn te geven. Toen
wij van tafel opstonden, zeide hij stijfjes:
„Zeg, Rad. heb je er eenig idee op, wat we
moeten doen om den dief op te sporen?"-
Radnor schudde langzaam liet hoofd1.
„Ik zal eerst' eens met Mose spreken en te
weten zien te komen, wat hij werkelijk zag."
„Mose!" De kolonel lachte kort. „Hij is net
als al dc andere negers. Ilij weet niet, wat hij
zag. Neen, hoor! Ik heb nu genoeg van, deze
spookgeschiedenis. Dat hij kippen uit den oven,
wegtoovert is nog iets, maar dat hij obligaties
uit de brandkast toovert, wordt te kras. Ik
zal naar. Washington om een eerste klasse de
tective telegrapheeren."
„Als u mijn raad aanneemt," zei Rad, „dan
moet u Jat niet doen. In de boeken mag een
detective goed zijn, maar in werkelijkheid is
hij niet veel bijzonders. Ilij zal er heel wat
ruchtbaarheid aan geven en een groote reke
ning indienen, maar u zult er niet wijzer door
worden.
„Wie die obligaties stal, zal zc binnen een
paar dagen verkoopen, dc rente vervalt den
eersten Mei. Zoo rijk ben ik niet, dat ik vijf
duizend dollar kan laten gaan zonder een en
kele poging lc doen om ze terug tc krijgen. Ik
telegrapkcer vandaag om een detective."
„Zooals u wilt," zeide Radnor, terwijl hij zijn
schouders ophaalde en naar de deur ging, die
op de galerij uitkwam. Men kon Mose aan liet
einde zien staan, blijkbaar aan een opgewon
den gehoor zijn ervaringen van dien nacht
vertellend. Radnor wepkle hem cn zij staken
beiden het grasveld naar de laurierlaan over.
Hel was ongeveer een uur later, toen Rad
aan mijn deur verscheen. Zijn gesprek met
Mose h;\d de verbijsterde uitdrukking op zijn
gelaat eerder toe- dan af doen nemen. Hij
draaide cr dezen lcccr ni^ omheen, maar be
gon dadelijk over de zaak, die hem het meest
op het hart lag.
„Arnold, om 's hemels wil, breng mijn va
der er van af hier een detective tc laten ko
men. Ik durf niets tc zeggen, want als ik mc
cr tegen verzet, zal hij liet nog eerder doen.
Maar jij liebl eenigen invloed op hem; zeg
hém, dal jij advocaat bent en dc zaak zelf in
handen zal nemen."
„Waarom wil je geen detective?" vroeg ik.
„Goede genade, staat onze familie niet be
leend genoeg? Eerst Nan, die door den opzich
ter geschaakt werd en toen Jeff, die vijf jaar
lang liet schandaal van het geheele district
was. Ik kan nergens komen of dc een of andere
boosaardige toespeling wordt er op gemaakt
cn nu dc geest brandkasten is gaan openbre-
ken, zullen de. praatjes nooit eindigen. Als je
een detective liicr krijgt, die overal zijn neus
in steekt om in dc buurt inlichtingen in tc
winnen, dan kan je niet zeggen, wat daarvan
het einde zal zijn Die obligaties kunnen nog
niet ver weg zijn. Zou hel niet waarschijnlijk
ker zijn, dat wij achter de waarheid komen als
wij ons stil houden en ons er niet over uitla-»
ten, dat wij den dief trachten op te sporen?"
„Radnor" zeide ik, „wil je mc de volkomen
waarheid meededen? Heb je eenig vermoeden
wie de obligaties wegnam? Weet je Soms fei
ten, die er Ine mochten leiden den dief te doen
arreslecren?"
Hij zweeg een oogenblik, toen ontweck hij
mijn vraag met ccn andere.
„IIoc laat gebeurde al die herrie vannacht?*5
„Ik weet 't niet, ik dacht er niet aan te kij
ken, maar ik zou zeggen, dat het omtrent drie
uur geweest moet zijn. Ik viel niet meer in
slaap en het was ongeveer een half uur later*
dat jij thuis kwam."
„Je hoorde mc dus?
„Ik hoorde je weggaan en terugkccren*
maar dat heb ik niet aan den kolonel gezegd.**
Rad stootte een korten lach uit.
„Ik kan tenminste een alibi bewijzen," zei*
de hij. Jij kunt er een eed op doen, dat ik
niet de duivel was, die Mose zag." Hij behield
ccn oogenblik het stilzwijgen cn zat met
ellebogen op de knieën en zijn kin in de han
den den grond tc bcstudeeren, l061} sloeg bjf
zijn oogen naar de mijne op, terwijl hij zijn'
hoofd schudde, ten teeken, dat hij er niets vralf
begreep.
(Wordt vervolgd-!
